هوش مصنوعی به عنوان پیش‌بینی‌کننده جرایم سایبری: فرصت‌ها و چالش‌ها
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات حقوقی فضای مجازی
1 - گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران،
کلید واژه: هوش مصنوعی, جرایم سایبری, پیش‌بینی, فقه امامیه و حقوق ایران, حریم خصوصی, تنظیم‌گری,
چکیده مقاله :
با گسترش روزافزون فناوری اطلاعات و پیچیدگی جرایم سایبری، نیاز به ابزارهای هوشمند برای مقابله با این تهدیدات بیش از پیش احساس می‌شود. هوش مصنوعی با قابلیت‌های تحلیل داده‌های حجیم و پیچیده، به عنوان یک ابزار قدرتمند در این حوزه مطرح شده است. این پژوهش به بررسی نقش هوش مصنوعی در پیش‌بینی و پیشگیری از جرایم سایبری، چالش‌های آن و راهکارهای تنظیم‌گری می‌پردازد.یافته‌ها نشان می‌دهد که هوش مصنوعی می‌تواند با تحلیل الگوهای رفتاری و داده‌های تاریخی، وقوع جرایم سایبری را پیش‌بینی کند. با این حال، چالش‌هایی همچون حریم خصوصی، تعصب الگوریتمی و عدم قطعیت در پیش‌بینی، استفاده از آن را محدود می‌کند. برای مدیریت این چالش‌ها، ضرورت دارد چارچوب‌های قانونی و اخلاقی مناسبی تدوین شود. فقه امامیه با اصول کلی همچون لاضرر و عدالت می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد.در نهایت، هوش مصنوعی می‌تواند نقش مؤثری در مبارزه با جرایم سایبری ایفا کند، اما برای بهره‌برداری بهینه از آن، باید چالش‌ها شناسایی شده و راهکارهای تنظیم‌گری مناسب در نظر گرفته شود. تلفیق اصول فقه امامیه و قوانین حقوقی ایران می‌تواند به تدوین چارچوبی جامع و کارآمد برای استفاده از هوش مصنوعی در پیشگیری از جرایم سایبری کمک کند.
With the rapid expansion of information technology and the increasing sophistication of cybercrimes, the need for intelligent tools to combat these threats has become more pressing. Artificial Intelligence, with its capability to analyze vast and complex datasets, has emerged as a powerful tool in this domain. This research explores the role of AI in predicting and preventing cybercrimes, the challenges it faces, and potential regulatory solutions.Findings indicate that AI can predict cybercrimes by analyzing behavioral patterns and historical data. However, challenges such as privacy concerns, algorithmic bias, and uncertainty in predictions limit its application. To address these challenges, appropriate legal and ethical frameworks must be developed. Shia Islamic jurisprudence, with its fundamental principles like no harm and justice, can provide valuable insights in this regard.Ultimately, AI can play a significant role in combating cybercrime. However, to optimize its use, challenges must be identified, and suitable regulatory measures must be implemented. By integrating the principles of Shia Islamic jurisprudence and Iranian legal frameworks, a comprehensive and effective framework for using AI in cybercrime prevention can be developed.
1. 3 کاربرد برتر هوش مصنوعی در امنیت سایبری. (۱۴۰۲). https://www.setakit.com/mag/top-3-use-cases-for-ai-in-
cybersecurity/ 2. Big data چیست؟. (۲۰۲۰). https://liangroup.net/blog/what-is-big-data/ 3. آخوند خراسانی، محمدکاظم. (1409). کفایه الاصول. موسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث.
4. ابن اثیر، مبارک بن محمد. (1367). النهایة في غریب الحدیث و الأثر. (طاهر احمد زاوی و محمود محمد طناحی، مصححین). اسماعيليان.
5. ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414). لسان العرب. دار صادر.
6. امنیت سایبری در سال ۲۰۲۳ و چالش‌های پیش رو. (۱۴۰۲). https://gerdab.ir/fa/news/37197/امنیت-سایبری-در-سال-۲۰۲۳-و-چالش‌های-پیش-رو
7. ایروانی، باقر. (بی‌تا). دروس تمهیدیة في الفقه الاستدلالي علی المذهب الجعفري. مؤسسة الفقه للطباعة و النشر.
8. بیابانی، غلام حسین؛ و هادیانفر، سیدکمال. (۱۳۸۴). فرهنگ توصیفی علوم جنایی. انتشارات مرکز تحقیقات کاربردی کشف جرایم و امنیت معاونت آگاهی ناجا.
9. تاثیر هوش مصنوعی در امنیت سایبری. (۱۴۰۳). https://cafetadris.com/blog/هوش-مصنوعی-در-امنیت-سایبری/ 10. تاثیر هوش مصنوعی در تشخیص حملات سایبری. (بی‌تا). https://arzsanj.com/blog/impact-of-ai-in-detecting-cyber-attacks 11. تمامی کاربردهای هوش مصنوعی در امنیت. (بی‌تا). https://didbaan.com/ai-in-security/ 12. جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (۱۳۷۸). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. گنج دانش.
13. جلالی فراهانی، امیرحسین. (۱۳۸۹). درآمدی بر آیین دادرسی کیفری جرایم سایبری. انتشارات خرسندی.
14. حکیم، سید محسن. (1391). مستمسک عروة الوثقی. دار إحياء التراث العربي.
15. حملات سایبری مبتنی بر هوش مصنوعی (AI) : تهدید جدی برای سیستم‌های آسیب‌پذیر. (بی‌تا). https://amerandish.com/حملات-سایبری-مبتنی-بر-هوش-مصنوعی-ai/
16. دولت آبادی، سروش؛ و دولت آبادی، مسرور. (۱۴۰۰). مقاله تشخیص نفوذ با استفاده از هوش مصنوعی.
17. رحیمی نژاد، اسمعیل. (۱۳۹۱). آشنایی با حقوق جزا و جرم‌شناسی. پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی.
18. رضایی اصفهانی، محمدعلی. (1392). وسائل العباد في یوم التناد (ج 1). پژوهشهای تفسير و علوم قرآن.
19. سند راهبردی امنیت فضای تولیدو تبادل اطلاعات کشور. (۱۳۸۷). https://rc.majlis.ir/fa/law/show/135835 20. سیاست‌های کلی فضای مجازی. (۱۳۹۳). https://maslahat.ir/fa/news/5534/ایده-اولیه سیاست‌های-کلی-فضای-مجازی 21. سیستم تشخیص نفوذ مبتنی بر ناهنجاری. (بی‌تا). https://fa.wikipedia.org/wikسیستم_تشخیص_نفوذ_مبتنی_بر_ناهنجاری 22. صادق زاده طباطبایی، سیدمحمود. (۱۳۹۳). درآمدي بر تطبیق قاعده عدالت. فقه و اصول، (98)، 143-158.
23. طباطبایی، سید محمدحسین. (بی‌تا). تفسیر المیزان (ترجمه). (محمد باقر موسوی، مترجم). جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی.
24. طرح قانون حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی. (۱۴۰۰ زمستان). https://www.shenasname.ir/laws/8780-طرح-حمایت-از-حقوق-کاربران 25. طریحی، فخرالدین بن محمد. (1375). مجمع البحرين. مکتبة المرتضوية.
26. علامه حلی، حسن بن یوسف. (1413). قواعد الأحکام. (جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی). مؤسسة النشر الإسلامي.
27. علیدوست، ابوالقاسم. (۱۳۸۸). فقه و مصلحت. پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی.
28. فراهیدی، خلیل بن احمد. (1409). العین. مؤسسة دار الهجرة.
29. فیض، علیرضا. (۱۳۸۵). مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلام. سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
30. قانون جرائم رایانه ای. (۱۳۸۸). https://rc.majlis.ir/fa/law/show/135717 31. کاتوزیان، ناصر. (۱۳۷۶). حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها. شرکت سهامی انتشار.
32. کاربرد هوش مصنوعی برای امنیت سایبری دفاعی. (بی‌تا). https://tosinso.com/articles/44874/کاربرد-هوش-مصنوعی-برای-
امنیت-سایبری-دفاعی 33. کاربرد هوش مصنوعی در امنیت، تهدید یا فرصت؟. (۱۴۰۲). https://darsman.com/blog/ai/artificial-intelligence-in-
security/ 34. کاربردهای ML در امنیت سایبری. (۱۴۰۱). https://afratec.ir/ml-in-cyber-security/ 35. کلینی، محمدبن یعقوب. (1429). کافی. دارالحديث.
36. گرجی، ابوالقاسم. (۱۳۶۹). مقالات حقوقی. دانشگاه تهران.
37. مجلسی، محمدباقر. (1403). بحار الأنوار. دار إحياء التراث العربي.
38. محامد، علی. (۱۳۸۵). بررسی قاعده عدل و انصاف و آثار آن. پژوهشهای فلسفی-کلامی، (30)، 235-270.
39. مصطفوی، حسن. (1368). التحقيق في كلمات القرآن الكريم. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
40. مغنیه، محمدجواد. (بی‌تا). فقه الإمام جعفر الصادق. انصاريان.
41. مهم‌ترین جرائم سایبری چیست؟ / استقبال پلیس فتا از هوش مصنوعی - ایسنا. (۱۴۰۲). https://www.isna.ir/news/1402021408618/مهم-ترین-جرائم-سایبری-چیست-استقبال-پلیس-فتا-از-هوش-مصنوعی 42. نجفی، محمدحسن. (1404). جواهر الکلام. دار إحياء التراث العربي.
43. نراقی، احمد بن محمدمهدی. (بی‌تا). عوائد الأیام. (مرکز الابحاث و الدراسات الاسلامیه). دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم. مرکز انتشارات. 44. نوربها، رضا. (۱۳۸۵). زمینه حقوق جزای عمومی. گنج دانش.
45. هاشمی شاهرودی، محمود. (۱۳۸۲). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام. مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بيت (عليهم السلام).
46. هوش مصنوعی و ماشین لرنینگ | مهندسی و امنیت شبکه دژپاد. (۲۰۲۲). https://dejpaad.com/blog-fa/هوش-مصنوعی-و-
ماشین-لرنینگ/ 47. وزیری، مجید؛ و سعیدیانی، نورالدین. (۱۳۹۶). قاعده «درء المفاسد أولی من جلب المصالح» و تأثیرات آن بر فقه اسلامی. فقه مقارن، 9(5)، 101-123.
