مطالعه جامعه شناختی نقش شبکه های اجتماعی مجازی بر سبک زندگی دانش آموزان دبیرستانی
محورهای موضوعی : آموزش و پرورشمجیدرضا جهان مهین 1 , کرامت الله راسخ 2 , کوروش سرورزاده 3 , علی رضا خدامی 4
1 - دانشجوی دکتری جامعه شناسی گرایش بررسی مسائل اجتماعی، واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم، ایران.
2 - دانشیار جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم ایران
3 - استادیار برنامه ریزی شهری و منطقه ای،گروه برنامه ریزی شهری، واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم، ایران
4 - استادیار جامعه شناسی،گروه علوم اجتماعی، واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم، ایران
کلید واژه: شبکه های اجتماعی مجازی, سبک زندگی, رویکرد جامعه شناختی.,
چکیده مقاله :
هدف: هدف از پژوهش حاضر مطالعه جامعه شناختی نقش شبکه های اجتماعی مجازی بر سبک زندگی دانش آموزان دبیرستانی شهر جهرم می باشد.
روش: پژوهش حاضر از نوع مطالعه همبستگی دارای طرح زمینه یابی مقطعی و از حیث شیوه گردآوری داده ها، غیر آزمایشی است. جامعه آماری کلیه دانش‌آموزان پسر و دختردبیرستانی مقطع متوسطه دوم شهرستان جهرم در سال تحصیلی جاری(1401-1400) بودند که تعداد نمونه 375 نفرکه با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند و در نهایت، ابزار گردآوری داده ها (دو پرسشنامه) بین آن ها توزیع شد. برای تعیین پایایی، از شیوه هماهنگ درونی به روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. همچنین از جداول توزیع فراوانی، ضریب همبستگی پیرسون، مقایسه میانگین ها، تحلیل واریانس، رگرسیون خطی، رگرسیون چندگانه جهت روابط بین متغیرها استفاده شده است.
یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد بین استفاده دانش آموزان از شبکه های اجتماعی مجازی و تمامی مولفه های سبک زندگی به جز سبک زندگی فراغتی رابطه معنادار مثبت و مستقیمی وجود دارد. همچنین، نتایج نشان داد تبیین متغیر سبک زندگی دانش آموزان بر حسب مجموع متغیرهای مستقل( سبک زندگی دینی، فراغتی، ورزشی، الگوهای مصرف، مدیریت بدن و رفتارهای اجتماعی) قادرند 330/0 از تغییرات متغیر سبک زندگی دانش آموزان را تبیین کنند.
نتیجه گیری: هر چه میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی دانش آموزان افزایش یابد، مولفه های ورزش و تندرستی، سبک زندگی دینی، الگوهای مصرف، رفتارهای اجتماعی و مدیریت بدن آن ها دچار تغییر می شود. نتایج این تحقیق می تواند به برنامه ریزی فرهنگی کشور بویژه در حوزه آموزش و پرورش کمک کند.
Purpose: The purpose of this research is to sociologically study the role of virtual social networks on the lifestyle of high school students in Jahrom city.
Method: The current research is a correlation study of two or more variables, that is, with the aim of identifying the relationship between two or more variables, it has a cross-sectional design and is non-experimental in terms of the method of data collection. The statistical population was all male and female high school students of second secondary level in Jahrom city in the current academic year (1401-1401) and the sample number was 375 who were selected using random sampling method and finally, the data collection tool (two questionnaires) between them was distributed to determine reliability, the internal consistency method using Cronbach's alpha method has been used. SPSS software was used to analyze the data. Also, frequency distribution tables, Pearson's correlation coefficient, mean comparison, analysis of variance, linear regression, multiple regression were used for relationships between variables.
Findings: The findings of the research showed that there is a significant positive and direct relationship between students' use of virtual social networks and all lifestyle components except leisure lifestyle. According to the coefficients of determination, the amount of use of virtual social networks has predicted the components of leisure lifestyle more than other components and the component of consumption patterns less than other components. Also, the results showed that the explanation of the students' lifestyle variable in terms of the total of independent variables (religious lifestyle, leisure, sports, consumption patterns, body management and social behaviors) are able to explain 0.330 of the changes in the students' lifestyle variable.
Conclusion: As the amount of use of virtual social networks of students increases, the components of exercise and health, religious lifestyle, consumption patterns, social behaviors and body management will change. The results of this research can help the country's cultural planning, especially in the field of education.
اباذری، یوسف و چاوشیان، حسن(1381). از طبقه اجتماعی تا سبک زندگی رویکردهای نوین در تحلیل جامعه شناختی هویت اجتماعی، نامه علوم اجتماعی، 5 (4): 45-31..
ابراهیمی، قربانعلی و بهنوئی گدنه، عباس. (1394). درآمدی بر جامعه شناسی سبک زندگی جوانان. تهران، نشر لویه.
افراسیابی، محمد صادق. (1383). اورکات، شهری نه برای همه، هفته نامه سروش، 90 (10): 451-432.
اکبری، تقی. هاشمی، جواد. کاظمی، سلیم. جاوید پور، مرتضی و متولی کسمایی، مریم. (1399). تبیین تأثیر شبکه های اجتماعی مجازی بر سبک زندگی جوانان شهر اردبیل، پژوهش های ارتباطی، 27(3):81-59.
بشیر، حسین و افراسیابی، محمد صادق. (1391). شبکه های اجتماعی اینترتی و سبک زندگی جوانان؛ مطالعه موردی بزرگترین جامعه مجازی ایرانیان، تحقیقات فرهنگی، 5 (1) 62-31.
برزیان، علی. (1396). تأثیر فراغت مجازی و بازی های رایانه ای بر هویت دینی نوجوانان، مطالعات فرهنگ ارتباطات، 18 (29: 57-43.
پهلوانی زاده، محمد.(1396). کاربری شبکه های اجتمای مجازی و جایگاه آندر سبک زندگی (مورد مطالعه : شبکه تلگرام و دانشجویان دانشگاه امام صادق . نامه فرهنگ و ارتباطات، 1 (2)،24-1.
شارع پور، محمود و حسینی راد، علی.(1387). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و مشارکت ورزشی، حرکت، 1(37)،153-131.
شامانی، اسماعیل. (1395). رابطه استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی با هویت جوانان شهر تهران، فصلنامه فرهنگ مشاوره ای و روان درمانی، 7 (2): 102-83.
شکاری نمین، شیدا و حاجیانی، ابراهیم. (1393). بررسی تأثیر شبکه های اجتماعی مجازی بر سبک زندگی جوانان، مدیریت فرهنگی، 8(3): 79-63.
رسول زاده اقدم، صمد. عدلی پور، صمد. میرمحمد تبار، سید احمد. (1395). مطالعه جامعه شناختی رابطه شبکه اجتماعی فیس بوک با مدگرایی زنان شهر تبریز، مطالعات جامعه شناختی، 8 (4): 35-52.
رضاییان، عالیه و ادریسی، افسانه. (1397). تأثیر شبکه های اجتماعی بر سبک زندگی نسل چهارمی ها(دهه هشتادی ها)، مطالعات میان فرهنگی، 13(34)،36-8.
رهبر قاضی، محمود رضا. حاتمی، عباس. (1396). رابطه شبکه های اجتماعی مجازی و دگرگونی هویت های جمعی( با تآکید بر هویت دینی، ملی و مدرن) ، فصلنامه مجلس و راهبرد، 25 (3): 451-440.
صادقیان، عفت. مهناز مقدری، کوشا و گرجی، سمیرا. (1389). بررسی وضعیت سلامت روانی دانش اموزان دختر دبیرستانی شهر همدان در سال تحصیلی 1388-1387. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی همدان. 17 (3): 25-1.
فرقانی، محمد مهدی و مهاجری، ربابه(1396). رابطه بین استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و تغییر سبک زندگی جوانان تهران، مطالعات رسانه های نوین، 4 (13)، 292-259.
سلطانی، اختر. (1395). بررسی استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و هویت اجتماعی دانشجویان (مورد مطالعه : دانشجویان رشته مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام). فرهنگ ایلام، 16 (4): 231-210.
مسعودنیا، حسین. محمود اوغلی، رضا و ابراهیمی پور.(1395). بررسی رابطه مصرف اینترنتی و هویت دینی در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان، مجله مطالعات ملی، 17 (1): 132-107.
محمدی، افشین و بی باک آبادی، غزال. (۱۳۸۹)، بررسی مولفه های سبک زندگی و الگوی رفتار در فیلم های سینمائی پر فروش، نامه پژوهش فرهنگی، 11 (3): ۹۷ - ۱۳۸.
نیازی، محسن. (1389). رابطه سبک زندگی و میزان هویت ملی (مورد مطالعه: شهروندان شهر کاشان، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 12 (2): 158-140.
شیخ زاده، اکبر.(1395). بررسی رابطه شبکه های اجتماعی مجازی با مولفه های سبک زندگی، پژوهش های جامعه شناختی، 10(1):150-125.
ياراحمـدي، سـعيد و زارعـي، جعفري. (1398). پيامدهاي حضور در شـبکه های اجتماعـي آنلاین بـر زندگـي زوجيـن مطالعـه کيفـي. آموزش بهداشـت و ارتقاء سلامت ایران، 7 (1): 45-30.
Abbasi Ghadi, M. & Khalili Kashani, M. (2013). The effect of the Internet on national identity, Tehran: Research Center for Strategic Studies.
Ahmadzadeh, Kermani, R. (2012). Rethinking Culture & Media, Tehran: Chapar Publishing.
Asad, S., Mamun, A. A., & Clement, C. K. (2012). The effect of social networking sites to the lifestyles of teachers and students in higher educational institutions. Basic and Applied Sciences, 1(4), 498-510.
Bashir, H. & Bhat, S.A. )2017(. Effects of Social Media on Mental Health: A Review. International Journal of Indian Psychology, 4)3), 125-131.
Bourdieu, P. (1984). Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste. London: Routledge and Kegan Paul.
Chukwuere, J. E., & Chukwuere P. Ch. (2017). The impact of social media on social lifestyle A case study of university female students. Gender & Behavior, Psychological Studies/Services, 23 (2): 123-141.
Dickinson, J. E. (2017). Tourism communities and social ties: The role of online and offline tourist social networks in building social capital and sustainable practice. Sustainable Tourism, 25(2), 1-18.
Glina, L. (1997). Media & Identity. Psychological Bulletin, 9 (2): 1150-1168.
Sorin, J. & Tankard, J. (2014), Communication Theories, translated by Alireza Dehghan, Tehran: University of Tehran.
Tripathi, G. & Ahad, M. A. )2019(. Effects of social Media on Social, Mental, and Physical Health Traits of Youngsters. In: H. S. Behera, J. Nayak, B. Naik, & A.), Computational Intelligence in Data Mining, 23: 685–695.
Kulandairaj, J. (2014). Impact of social media on the lifestyle of youth. International Journal of Technical Research and Applications, 2(8), 22-28.
Rajeswari, S. (2017). Impact of social media on lifestyle and learning behavior among adolescents. Pondicherry Journal of Nursing, 11(2), 10-12.
Saini, N., Sangwan, G., Verma, M., Kohli, A., Kaur, M., & Lakshmi, P. V. M. (2020). Effect of social networking sites on the quality of life of college students: a cross- sectional study from a city in North India. Hindawi the Scientific World Journal, 13 (3): 167-188.
Tsay-Vogel, M. )2016(. Me Versus them: Third-person effects among Facebook users. New Media & Society, 18)9(: 1956–1972.
Wang, L.; Luo, J.; Gao,W.and Kong,J.(2012),The effect of Internet use life styles: A national survey, Computers in Human Behavior,28 (6): 2007-2013.
فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی‌واحدگرمسار سال هجدهم، شماره 1، بهار 1403 صص 355-332 |
مطالعه جامعه شناختی نقش شبکه های اجتماعی مجازی بر سبک زندگی دانش آموزان دبیرستانی
مجید رضا جهان مهین1، کرامت الله راسخ2، سیدکورش سرورزاده3، علیرضا خدامی4
چکیده:
هدف: هدف از پژوهش حاضر مطالعه جامعه شناختی نقش شبکه های اجتماعی مجازی بر سبک زندگی دانش آموزان دبیرستانی شهر جهرم می باشد.
روش: پژوهش حاضر از نوع مطالعه همبستگی دارای طرح زمینه یابی مقطعی و از حیث شیوه گردآوری داده ها، غیر آزمایشی است. جامعه آماری کلیه دانش‌آموزان پسر و دختردبیرستانی مقطع متوسطه دوم شهرستان جهرم در سال تحصیلی جاری(1401-1400) بودند که تعداد نمونه 375 نفرکه با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند و در نهایت، ابزار گردآوری داده ها (دو پرسشنامه) بین آن ها توزیع شد. برای تعیین پایایی، از شیوه هماهنگ درونی به روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. همچنین از جداول توزیع فراوانی، ضریب همبستگی پیرسون، مقایسه میانگین ها، تحلیل واریانس، رگرسیون خطی، رگرسیون چندگانه جهت روابط بین متغیرها استفاده شده است.
یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد بین استفاده دانش آموزان از شبکه های اجتماعی مجازی و تمامی مولفه های سبک زندگی به جز سبک زندگی فراغتی رابطه معنادار مثبت و مستقیمی وجود دارد. همچنین، نتایج نشان داد تبیین متغیر سبک زندگی دانش آموزان بر حسب مجموع متغیرهای مستقل( سبک زندگی دینی، فراغتی، ورزشی، الگوهای مصرف، مدیریت بدن و رفتارهای اجتماعی) قادرند 330/0 از تغییرات متغیر سبک زندگی دانش آموزان را تبیین کنند.
نتیجه گیری: هر چه میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی دانش آموزان افزایش یابد، مولفه های ورزش و تندرستی، سبک زندگی دینی، الگوهای مصرف، رفتارهای اجتماعی و مدیریت بدن آن ها دچار تغییر می شود. نتایج این تحقیق می تواند به برنامه ریزی فرهنگی کشور بویژه در حوزه آموزش و پرورش کمک کند.
کلید واژه ها: شبکه های اجتماعی مجازی، سبک زندگی، رویکرد جامعه شناختی.
پذیرش مقاله: 17/7/ 1403 دریافت مقاله: 25/5/1403
مقدمه
در یکی- دو دهه اخیر، رشد اینترنت و شبکه های ارتباط جهانی و تأثیرات آن ها در زندگی کاربران، توجه برخی تحلیل گران را به خود جلب کرده است، به طوری که بسیاری از دانشمندان و صاحب نظران علوم اجتماعی بر این باورند که ترکیب و همگرایی فن آوری های اطلاعاتی و ارتباطی و تجدید ساختار نظام سرمایه داری در دهه های اخیر ما را وارد عصر تازه ای کرده است. دانیل بل5 این عصر جدید را جامعه فراصنعتی، کاستلز6 آن را جامعه شبکه ای و تادا اومه سائو7 آن را جامعه اطلاعاتی نامیده است. در بستر این عصر تازه، دانش ارتباطات موجب تحول شگرفی در عصر روابط اجتماعی شده است. این تحولات موجب شده از یک سو پدیده فشردگی و کوچک شدن جهان یا همان دهکده جهانی و از سوی دیگر شکل گیری جامعه مجازی محقق شود(شکوری و رفعت جاه،2:1387). بدون تردید، رشد فن آوری های اطلاعاتی و ارتباطی یا صنعت جهانی ارتباطات، مهم ترین عامل ایجاد این پدیده ها است که با قدرتی سرسام آور زمان و مکان را در عرصه های گوناگون زندگی پیش روی انسان قرار داده و چهارچوب و حصارهای موجود را دچار تحولات مفهومی و شکلی نموده است(رسول زاده اقدم و همکاران،35:1395). در این میان نقش شبکه های اجتماعی به ویژه شبکه های اجتماعی دسترسی پذیر از طریق تلفن همراه با امکانات و فرصت های متنوعی که عرصه می کنند، برجستگی خاصی یافته است. به عبارتی، می توان گفت که رسانه های نوین اطلاعاتی و در رأس آن ها اینترنت به نوسازی فرایند های اجتماعی دامن زده و تمام جنبه های زندگی مردم را تحت الشعاع قرار داده اند( جهانگرد، 3:1391).
قدرت شبکه های اجتماعی در شرایط کنونی دنیای امروز را می توان به یک " انفجار ارتباطی" تشبیه کرد که باعث شده ارتباط وسیعی را در میان افراد و شهروندان ایجاد کند که در دنیای واقعی، با این وسعت امکان پذیر نبود(افراسیابی،3:1391). شبکه های اجتماعی مجازی به واسطه توانشان در ایجاد ارتباطات سریع هم زمان و ناهم زمان و دسترس پذیر کردن حجم انبوهی از اطلاعات، نفوذ گسترده ای در زیست جهان های کاربران پیدا کرده اند. ابعاد این تأثیر گذاری امروزه وسعتی جهان شمول پیدا کرده است به طوری که از هر ده کاربر اینترنت در جهان، شش نفر از شبکه های اجتماعی بازدید می کنند و میانگین زمان صرف شده برای این قبیل کاربری ها به ویژه نوجوانان ایرانی، 52 دقیقه در هفته ثبت شده است(صادقیان،1389). این قبیل شبکه های اجتماعی، علاوه بر جذابیت ها، تنوع و سرگرمی ها، چهارچوب تعاملی جدیدی را در برقراری ارتباطات بین فردی مهیا ساخته که به رغم محدودیت ذاتی خود، فرصت های جدیدی را نیز برای نمایش شخصیت در اختیار کاربران قرار می دهد( ذکایی،286:1386). به بیان دیگر، کاربران شبکه های اجتماعی مجازی حول فضای مشترکی به صورت مجازی جمع شده و جماعت های آنلاین را شکل می دهند. این اجتماعات می توانند از مرزهای جغرافیایی و زمانی فراتر رفته و به افراد آزادی شرکت در صور نوین روابط جمعی را آنهم فراسوی محدودیت های فیزیکی محل زندگی شان عرضه کنند(بنت،143:1386؛ محمدی و همکاران،65:1395). این شبکه ها در عین حال که فضایی هستند که در آن ها افراد، دوستان جدیدی پیدا می کنند و یا دوستان قدیمی خود را در جریان تغییرات زندگی شان قرار می دهند، مکان هایی برای تبادل نظر هستند که در آن ها عقاید و نظرات خود را با هم به اشتراک می گذراند(خیری اصل،3:1390). از جمله شبکه های اجتماعی مجازی که در سال های اخیر توانسته اند کاربران و اعضای زیادی را به سوی خود جلب کنند، می توان به فیس بوک، تویتر، مای اسپیس، تلگرام، وایبر و .... اشاره کرد. جسیکا هیلبرمن8 معتقد است که " امروزه بسیاری از جوانان برای ساختن زندگی خود از روابط و مناسبات اینترنتی و فعالیت های اجتماعی شبکه ای استفاده می کنند و فعالیت در این شبکه های اجتماعی، همه ابعاد زندگی آن ها را در برگرفته است(هیلبرمن،2009؛ به نقل از بشیر و افراسیابی،34:1391). بنابراین جذابیت شبک های اجتماعی از یک سو و سهولت فعالیت در این دسته از جوامع از سوی دیگر سبب می شود تا بررسی ارتباط میان عضویت و حضور در شبکه های اجتماعی مجازی و تغییرات مربوط به ابعاد مختلف زندگی به یکی از دغدغه های محققین حوزه علوم اجتماعی بدل شود.
شبکه های اجتماعی به عنوان مطلوب ترین مدل های تعامل و ارتباط در میان گره های سنی به ویژه جوانان و نوجوانان و به ویژه دانش آموزان ظهور کرده اند (تریپاتی9 و احد، 695:2019). با ظهور عصر فناوری های نوین اطلاعاتی و گسترش فراگیر آن در سطح جوامع، تغییر و تحولات بسیاری در عرصه زندگی بشر ایجاد شد و انسان ها را با جهان جدیدی مواجه ساخت(یار احمدی و زارعی،45:1398). بر این اساس، مردم به طور عمیق در استفاده از این شیوه های تعاملی که موجب اعتیاد در برخی موارد شدید نیز می شود، غوطه ور هستند( تسی، ووگل10 ،1956:2016). به طور کلی، می توان گفت امروزه شبکه های اجتماعی نفوذ فراوانی بر جنبه های مختلف زندگی دیجیتالی فعلی از ارتباطات آنلاین و بازاریابی گرفته تا سیاست، آموزش و پرورش، سلامت و تعامل عمومی افراد دارد و می توانند مزایای ویژه ای را برای هر یک از این حوزه ها فراهم آورند( بشیر و باهات،125:2017). در این امر، سبک زندگی نیز اثر گذار بوده است. سبک زندگی بر جایگاه فرد در نظام مصرف تأکید می کند و مجموعه ای نسبتا هماهنگ از همه رفتارها و فعالیت های یک فرد معین در جریان زندگی روزمره است( گیدنز، 121:1382).
سبک زندگی از الگوهای فرهنگی، رفتاری و عادات شکل می گیرد و افراد به طور روزمره آن ها را در زندگی فردی و اجتماعی خود بکار می گیرند( پهلوانی زاده،1:1396). استفاده از شبکه های اجتماعی در جوامع امروزی نقش مهمی در الگودهی به سبک زندگی افراد دارد(رضاییان و ادریسی،1:1397). بر این اساس یکی از مهم ترین وجوه عملکرد شبکه های اجتماعی، تأثیرات منفی و مثبت آنها در عرصه های اجتماعی است. به همین سبب نقش شبکه های اجتماعی در زندگی به ویژه تأثیر این پدیده در سبک زندگی جوانان بایستی مورد توجه قرار گیرد(شیخ زاده،125:1395). بنابراین، باید جزئیات ارتباط میان عضویت و حضور در شبکه های اجتماعی اینترنتی و مقوله های سبک زندگی مورد بررسی قرار گیرد تا بتوان درک درستی از محدوده روابط میان شبکه های اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی بدست آورد. دانش آموزان هم در زندگی روزمره خود با شبکه های اجتماعی مجازی و فرهنگ استفاده از آن سروکار دارند. پژوهش حاضر قصد دارد با هدف تبیین جامعه شناسانه، به بررسی پیامدهای اجتماعی شبکه های اجتماعی مجازی و سبک زندگی متأثر از آن در بین دانش آموزان بپردازد. همچنین دلیل دیگر اهمیت این موضوع این است که شهر جهرم یکی از شهزهایی است که از ساختار سنتی و فرهنگی قدیمی برخوردار است؛ اما در طی سال های اخیر، ورود تکنولوژی، تحولات اجتماعی، فرهنگی و تحولات جمعیتی از جمله جوان بودن جمعیت، مهاجرت و ..... چهره شهر را دگرگون کرده است، که این تحولات بیشتر در روابط اجتماعی و سبک زندگی نمود پیدا کرده است.
در جریان رواج مصرفگرایی و امکان انتخاب و گزینش کالاها، افراد صاحب سبک زندگی11 شدند. نشانههای گسترش سبک زندگی حاصل از جامعه مصرفی را جامعه شناسانی چون وبلن، وبر، و زیمل در اوایل قرن بیستم به تصویر کشیدند. سبک زندگی از دیدگاه زیمل، یکی از شیوه‌هایی است که افراد برای تعریف هویتشان در ارتباط با جامعه توده ای جستجو میکنند. درحقیقت، ارتباط پیچیده بین سبک زندگی مدرن به عنوان یک شکل اجتماعی و جستجوی افراد برای کسب هویت شالوده بحث وی را تشکیل می دهند. وبلن12 (2004) در پی این مسئله بود که افراد چگونه منزلت اجتماعی کسب میکنند. به نظر وی، ثروت مهم ترین عامل کسب منزلت است که باید نمود خارجی داشته باشد و بهترین نمود آن مصرف تظاهری و نمایشی است(وبلن 2004: 52). با این وصف اگر چه وبلن در مجموع از مفهوم سبک زندگی به طور مستقیم در تحلیل رفتارهای طبقه مرفه در جامعه آمریکا استفاده نکرده، اما زمانی که وی از مفهوم مصرف تظاهری، آسایش ظاهری، خودنمایی ظاهری، نمایش دادن تفاخر، لباس خریدن و ... استفاده می کند، در واقع، به طور ضمنی سبک زندگی طبقه مرفه در آمریکا را معرفی می کند. بدین ترتیب، طبقه مرفه به نظر وبلن سعی دارد از طریق مکانیسم های مذکور نیازهای غیر مادی خود را همچون کسب احترام، داشتن هویت متمایز، اثبات خود، ایجاد تمایز اجتماعی و اقتصادی و... را کسب کند. از این رو، از نظر وبلن، طبقه مرفه برای کسب ویژگی های مورد اشاره سعی می کند هر روز الگوهای جدیدی از سبک زندگی را برای ایجاد تمایز طبقاتی بین خود و دیگران بیازمایند. وبر13 (1987) نخستین کسی بود که اصطلاح سبک زندگی را به کار برد. او بر مبنای تعریف چند بعدی خود از قشربندی اجتماعی و تاکید بر منزلت به عنوان یکی از ابعاد و مولفه های قشربندی، اصطلاح سبک زندگی را در ارتباط با این بعد به کار گرفت(گوشبر،42:1384). از نظر وبر(1987) تفاوت سبک زندگی تفاوت بین گروهی را ایجاد می کند و به برتری های منزلتی و طبقاتی مشروعیت می بخشد. گروههای منزلت از راه سبک های زندگی به گروه مرجع تبدیل می شوند و معیار قضاوت اجتماعی قرار می گیرند( وبلن،2004).
بوردیو14 رسانه ها را ابزاری درجهت دستیابی به منافع اقتصادی، سرمایه فرهنگی و موقعیت های اجتماعی می داند(شارع پور و حسینی راد،139:1387). یا کاستلز15 شبکه های اجتماعی اینترنتی را سبب تغییر سبک زندگی افراد می داند و بر وجود ارتباط میان عضویت و حضور در شبکه های اجتماعی مجازی و نمایه های فرهنگی مرتبط با سبک زندگی تأکید دارد(کاستلز،433:1390). علاوه بر این، کاستلز الگویی از جامعه اطلاعاتی ارائه می‌دهد که در آن نقش رسانه‌ها، کلیدی است و در واقع رسانه‌ها هستند که این نوع جدید از جامعه را باز تولید میکنند. در این نظام اجتماعی، فناوری‌های ارتباطی جمعی نقش اساسی دارند و لحن گفتمان، سبک زندگی و همه ارزش‌های اجتماعی توسط رسانه‌ها و صاحبان آنها تعریف می‌شود (همان:27). در ادامه، بوردیو اذعان می کند، انتخاب هایی که افراد درباره گزینه های اوقات فراغت انجام می دهند اساسا اجتماعی است و مردم سبک های زندگی و فعالیت های فراغتی را یاد می برند و با توجه به سرمایه های اقتصادی و فرهنگی متفاوت، نحوه گذران اوقات فراغت آن ها متفاوت است. به تعبیر او گزینه های انتخابی اوقات فراغت جملگی بازتابنده چارچوب های کلی سبک زندگی هستند و این چارچوب ها همتراز با طبقه اجتماعی می باشند(ابراهیمی و همکاران،70:1391). گیدنز16 (2006) بر این باور است که سبک زندگی کردارهایی هستند که به جریان عادی زندگی روزمره تبدیل شدهاند. جریان هایی که در لباس پوشیدن، غذا خوردن، شیوه های کنش جلوه می کنند؛ چنین رفتارهای بازتاب کننده هویت های شخصی، گروهی و اجتماعی است وی از اشکال منتخبی از مصرفگرایی سخن می گوید که سبک زندگی افراد را مشخص می کند و متضمن انتخاب انواع خاصی از غذا، پوشاک، مسکن، اتومبیل، عادات کاری، اشکال گوناگون تفریح یا اوقات فراغت و انواع دیگری از رفتار منزلت جویانه است. به زعم گیدنز سبک زندگی عبارت از تلاش برای شناخت مجموعه منظمی از رفتارها با الگوهای کنش که افراد آن ها را انتخاب کرده، واکنش شان در زندگی روزمره به واسطه آن ها هدایت میشوند.
بنابراین بر مبنای نظریات فوق و آرای گیدنز (1379) می توان این گونه بیان کرد که، از منظر مدرنیته متأخر مفاهیمی همچون سبک زندگی، عینی ترین جنبه وجه زندگی در دنیای مدرن محسوب می شوند که این منش و ذائقه های تمایز یافته و به عینیت رسیده نتیجه همه انتخاب ها و گزینش های افراد در طول زندگی شخصی شان است و شامل نحوه مصرف نوع کالاهای فرهنگی، نوع اتومبیل، نوع لباس پوشیدن، نوع تغذیه، نوع فعالیت های اوقات فراغت و همه جنبه های رفتاری افراد است.
نظریه کاشت17 یا پرورش گربنر18، بر کنش متقابل میان رسانه و مخاطبانی که از آن رسانه استفاده میکنند و نیز بر چگونگی تأثیرگذاری رسانه‌ها بر مخاطبان تأکید دارد. فرض اساسی این نظریه این است که بین میزان مواجهه و استفاده از رسانه و واقعیت پنداری در محتوا و برنامه‌های آن رسانه ارتباط مستقیم وجود دارد. به این صورت که ساعت‌های متمادی مواجهه با رسانه‌ای خاص باعث ایجاد تغییر نگرش و دیدگاه‌های موافق با محتوای رسانه می‌شود. در واقع نظریه پرورش با تعیین میزان و نوع برنامه‌های مورد استفاده از رسانه‌ها، میزان تأثیر را مطالعه می‌کند تا به سازوکار و نحوه تأثیر پیدا کند(عباسی قادی و خلیلی کاشانی، 1390 :81). نظریه کاشت یکی از اشکال اثر رسانه‌ها در سطح شناختی بوده و مربوط به این موضوع است که قرار گرفتن در معرض رسانه‌ها، تا چه حد می‌تواند به باورها و تلقی عموم از واقعیت خارجی، شکل دهد؟ (احمدزاده کرمانی، 1390 :336). از این رو رسانه‌ها متمایل به ارائه دیدگاه‌های هم شکل و کم و بیش یکسان از واقعیت اجتماعی هستند و مخاطبان آنها براساس این چنین سازوکاری فرهنگ پذیر میشوند. گربنر معتقد است، رسانه‌ها به دلیل نظم و هماهنگی که در ارائه پیام در طول زمان دارند، قدرت اثرگذاری فراوانی دارند؛ به طوری که باید آنها را شکل‌دهنده جامعه دانست(سورین و تانکارد، 392:1384). براساس نظریه کاشت می‌توان استنباط کرد که میزان استفاده و مدت زمان عضویت در شبکه‌های اجتماعی و واقعی تلقی کردن محتوای شبکه‌های اجتماعی اینترنتی بر هویت اجتماعی کاربران مؤثر است. می‌توان گفت هرچه میزان استفاده و مدت زمان عضویت در شبکه‌های اجتماعی افزایش یابد احتمال اثرپذیری کاربر بیشتر است. بر عکس هرچه میزان، مدت زمان استفاده و مدت زمان عضویت در شبکه‌های اجتماعی کاهش یابد، احتمال تأثیرپذیری وی کمتر خواهد بود.
دیوید چنی19 یکی از نظریه پردازان برجسته در زمینه سبک زندگی است. نظریات برجسته او در زمینه جایگاه سبک زندگی در بحث ساختارهای اجتماعی است. او بحث ساختاری سبک زندگی را با تشریح زمینه اجتماعی پیدایش آن آغاز می کند : پیدایش سبک های زندگی متعلق به دوران مدرن است که افراد مفهوم سبک زندگی را برای توصیف اعمال خود به دیگران به کار می گیرند. سبک های زندگی الگوهای متمایز کنش میان مردم است و مردم در زندگی روزانه خود از مفهوم سبک زندگی، بی آن که توضیح منظور خود را ضروری یابند، استفاده می کنند، زیرا این مفهوم به توضیح رفتار افراد، علل آن و معنایی که این رفتار برای آن ها دارد، کمک می کند. اما این به آن معنا نیست که می توان سبک زندگی را به زندگی همه افراد نسبت داد، زیرا افرادی هستند که به کلی پیروی یا تمایل نسبت به یک سبک معین را در زندگی خود انکار می کنند. به اعتقاد چانی سبک زندگی بخشی از زندگی اجتماعی روزانه در دنیای مدرن است و عملکرد آن به گونه ای است که افراد این جامعه را از آنهایی که به جامعه تعلق ندارند جدا می سازد (چنی،4:1996). چنی در بحث از جایگاه سبک زندگی در ساختارهای اجتماع، به چند وجه توجه می کند، اول؛ جنبه بازتابی20؛ این پدیده به زبان ساده به معنای شکل گیری و تأثیر پذیری آن در روند کنش های اجتماعی است، دوم اهمیت و نقش آن در تمایزات ساختاری در نظم اجتماعی جدید است . او اعتقاد دارد که با از میان رفتن تمایزات اجتماعی طبیعی و انعطاف ناپذیر متعلق به پیش از مدرنیته، تمایزات فرهنگی مبتنی بر سلیقه و سبک زندگی، جای آن را گرفته است. این تمایزات ضمن آن که ممکن است گاه با تمایزات ناشی از موقعیت طبقاتی افراد تقاطع پیدا کند، در تثبیت سلسله مراتب اجتماعی موجود موثر است. بحث های چانی در این زمینه را می توان این طور تفسیر کرد که گرایش به یکسان بودن معیارهای مصرف( سلطه فرهنگ مصرفی) موجب شده که پایه های تمایزات اجتماعی به جای تولید( و طبقات ناشی از آن) به روابط ذهنی و فرهنگی جامعه در حوزه مصرف ( یا سبک زندگی) منتقل شود. چانی سبک زندگی را یک الگو و روش زندگی می داند.
در زمینه میزان استفاده و حضور در شبکه های اجتماعی و تأثیر آن در سبک زندگی مطالعات چندی انجام گرفته است، از جمله دستیار و همکاران(1401). در پژوهشی با عنوان " تأثیر میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی بر مولفه های سبک زندگی دانش آموزان دختر و پسر متوسطه اول و دوم شهر یاسوج" نشان دادند که میزان استفاده دانش آموزان از شبکه های اجتماعی مجازی و تمامی مولفه های سبک زندگی رابطه معنادار مثبت و مستقیمی وجود دارد. با توجه به ضرایب تعیین، میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی، مولفه های پیشگیری از بیماری ها و سلامت جسمانی را بیشتر از دیگر مولفه ها و مولفه اجتناب از داروها و مواد مخدر را کمتر از دیگر مولفه ها پیش بینی کرده است. همچنین، نتایج نشان داده است که میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی در بین دانش آموزان دختر و متوسطه دوم بیشتر از دانش آموزان پسر و متوسطه اول است و در تمامی مولفه های سبک زندگی، میانگین دانش آموزان دختر و متوسطه دوم بیشتر از دانش آموزان پسر و متوسطه اول است. اکبری و همکاران(1399) در پژوهشی نشان دادند که بین شبکه های مجازی و سبک زندگی جوانان( سلامت جسمانی، روان شناختی، معنوی، اجتماعی، ورزش، تغذیه و وزن، پیشگیری از بیماری ها و حوادث و اجتناب از داروها و مواد مخدر) رابطه معکوس و معناداری وجود دارد. رضاییان وادریس(1397) در پژوهش خود نشان دادند که بین میزان استفاده و نوع شبکه های اجتماعی مجازی و ابعاد سبک زندگی همبستگی مستقیمی وجود دارد، به گونه ای که هر چه میزان استفاده از شبکه های اجتماعی افزایش یابد، گرایش به سبک زندگی مدرن در بین دهه هشتادی ها بالاتر می رود. فرقانی و مهاجری(1396) در پژوهشی نشان دادند که بین مولفه های سک زندگی همچون تغییر سلیقه در نوع پوشش، تغییر در شیوه تغذیه، تغییر در خودآرایی، تغییر در انتخاب دکوراسیون و اثاثیه منزل، تغییر در سبک خرید، تغییر در شیوه های گذارن اوقات فراغت و تفریح و تغییر در تعاملات و ارتباطات رو در روی کاربران با میزان استفاده از شبکه های اجتماعی تلفن همراه رابطه وجود دارد، به طوری که با افزایش ساعات استفاده از این شبکه ها تغییر در هر یک از مولفه های سبک زندگی نیز بیشتر می شود. یافته‌های پژوهش برزیان (1396) با عنوان "تأثیر فراغت مجازی و بازی های رایانه ای بر هویت دینی نوجوانان" نشان می دهد که میانگین استفاده دختران و نوجوانان از فضای مجازی بیشتر از پسران نوجوان است. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیونی، سه متغیر میزان ساعات استفاده از فضای مجازی، محتوی فضای مجازی و جنسیت 87 درصد از هویت دینی نوجوانان در مواجه با فضای مجازی را تبیین می کنند. شامانی و همکاران (1395) در تحقیقی که با عنوان " رابطه استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی با هویت جوانان شهر تهران" انجام داده اند، به این نتیجه رسیدند که بین میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی و هویت فرهنگی آنها رابطه معناداری وجود دارد؛ بدین شکل که در چهار مولفه مدت زمان حضور، میزان استفاده، میزان فعال بودن کاربر، و میزان تلقی نمودن محتوا در فضای شبکه‌های اجتماعی مجازی با وضعیت هویت فرهنگی جوانان رابطه معنادار و معکوسی وجود دارد.
سایانا21 و همکاران(2020) در پژوهشی که به بررسی تأثیر شبکه های اجتماعی بر کیفیت زندگی دانشجویان دانشگاه پرداختند، نشان دادند که مزایای کیفیت زندگی کاربران روزانه سایت های شبکه های اجتماعی در مقایسه با کاربران غیر روزانه بسیار زیاد است. همچنین، نشان دادند که در مقایسه با کاربران غیر روزانه سایت های شبکه های اجتماعی، کاربران روزانه بهتر قادر به کنترل استرس مربوط به روابط و کار هستند و به طور شایان توجهی از همکلاسی های خود، نحوه برخورد با مشکلات، شکل ظاهری و دستاوردهای زندگی خود رضایت بیشتری دارند. راجسواری22(2017) در پژوهشی که به بررسی تأثیر شبکه های اجتماعی بر سبک زندگی و رفتار یادگیری نوجوانان پرداخت، نشان داد که سبک زندگی 7/66 درصد از نوجوانان در حد متوسط و سبک زندگی 3/33 درصد از آن ها در حد بالا ( بوسیله استفاده از شبکه های اجتماعی) تحت تأثیر قرار گرفت. همچنین نشان داد که رفتار یادگیری 7/1 درصد نوجوانان به طور خفیف، 3/83 درصد به طور متوسط و 15 درصد به طور شدید( بوسیله استفاده از شبکه های اجتماعی) تحت تأثیر قرار گرفتند. چوکور و چوکور23 در پژوهش خود نشان دادند که رسانه های اجتماعی نحوه تفکر، تعامل، برقراری ارتباط، عاشق شدن دانش آموزان دختر(یافتن عشق، سبک زندگی اجتماعی و موراد دیگر را اصلاح می کند. کولاندیراج24(2014) در پژوهشی نشان داد که شبکه های مجازی بر نوع تفریح، تغذیه، ورزش و انتخاب موسیقی دانشجویان تأثیر گذار بوده است. همچنین در این تأثیرات میان دانشجویان زن و مرد تفاوتی وجود نداشته است. نیلندر25 (2013) و سنتولا26(2013) در پژوهش های خود نشان دادند که استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی بر ابعاد سبک زندگی ( از جمله لباس پوشیدن، آرایش، ورزش، تغذیه، کنترل وزن، مصرف، سبک خرید و مدیریت بدن) تأثیر دارد. وانگ27 و همکاران(2012) نشان دادند آنلاین بودن بیش از حد، دسترسی از طریق اینترنت به کلوپ های اینترنتی و استفاده از اینترنت برای تخلیه هیجانات به سبک ضعیف زندگی و عدم تحرک بزرگسالان منجر شده است، در مقابل نیز، استفاده از اینترنت با اهدافی مثل کسب دانش و یافتن اطلاعات مثبت است و سبک زندگی سالمی را برای بزرگسالان رقم می زند. اسد، مامون و کلمنت28(2012) در پژوهش خود نشان دادند که سایت های شبکه های اجتماعی تأثیرات زیادی بر سبک زندگی دانش آموزان و معلمان دارد. به این صورت که تأثیرات مثبت آن بیش از تأثیرات منفی است. آن ها بیان کردند که در صورت استفاده از سایت های شبکه های اجتماعی، دانش آموزان می توانند مباحث گروهی را تنظیم کنند تا ایده های خود را رد و بدل کنند، با معلمان خود ارتباط برقرار کنند و از دوستان خود در مورد تکالیف درخواست تجدید نظر کنند. معلمان نیز می توانند مطالب مرتبط با دوره را با دانش آموزان خود به اشتراک بگذارند، کارهای تحقیقاتی را امکان پذیر کنند و دانش آموزان را برای همکاری با دیگر مدارس آماده کنند.
گراسموک (2009)، در تحقیقی که با عنوان فیس‌بوک و هویت" انجام داده به این نتیجه رسید که آگاهی‌هایی که کنش‌گران از حضور در فیس‌بوک به عنوان یک زیست جهان کسب میکنند، باعث تغییر در هویتشان می‌شود و همچنین هویت جهانی کاربران را شکل می‌دهد. مارسیا (به نقل از گلینا، 1997) نشان داد که دوران نوجوانی و جوانی، مرحلهای حساس در تشکیل هویت تلقی می‌شود و رسانه‌های الکترونیکی در شکل‌گیری این هویت تأثیر دارند و می‌تواند در سه سطح، هویت شخصی، ملی و جنسی موثر واقع شوند. با این تفاصیل پژوهش حاضر در پی مطالعه جامعه شناختی نقش شبکه های اجتماعی مجازی بر سبک زندگی(سبک دینی، سبک ورزشی، سبک فراغتی، الگوهای مصرف، مدیریت بدن، و رفتارهای اجتماعی) دانش آموزان دبیرستانی متوسطه دوم شهر جهرم است.
فرضیه های تحقیق
1) بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و سبک زندگی دینی دانش آموزان رابطه وجود دارد.
2) بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و سبک زندگی فراغتی دانش آموزان رابطه وجود دارد.
3) بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و مدیریت بدن دانش آموزان رابطه وجود دارد.
4) بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و الگوهای مصرف دانش آموزان رابطه وجود دارد.
5) بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و تغییر رفتارهای اجتماعی دانش آموزان رابطه وجود دارد.
6) بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و سبک ورزش و سلامتی دانش آموزان رابطه وجود دارد.
روش تحقیق
پژوهش حاضر از نوع زمینه یابی/ پیمایشی(خاکی،212:1384)، بر حسب هدف، مطالعه همبستگی دو یا چند متغیری(محمد نژاد،49:1391) یعنی با هدف تعیین ارتباط دو یا چند متغیر، دارای طرح زمینه یابی مقطعی و از حیث شیوه گردآوری داده ها، غیر آزمایشی است. جامعه آماری کلیه دانش‌آموزان پسر و دختردبیرستانی مقطع متوسطه دوم شهرستان جهرم در سال تحصیلی جاری(1401-1400) میباشند. برای تعیین اندازه نمونه بر اساس جدول مورگان و کرسجی(1970)، اندازه نمونه در جدول مورگان برای 7000 نفر 364 نفر میباشد، اما برای دستیابی به برآوردی دقیقتر، اندازه نمونه به 375 نفر افزایش یافت. نمونه‌گیری به روش تصادفی چند مرحلهای میباشد. که تعداد 400 پرسشنامه بین دانش‌آموزان توزیع شد که فقط 375 پرسشنامه برگشت داده شد. ابزار سنجش در بخش پیمایشی پرسشنامه است، با پرسش های بسته و مقیاس سازی با طیف لیکرت. پرسشنامه‌ای مشتمل بر دو مقیاس سبک زندگی (111 گویه) (سبک زندگی دینی 15 گویه، سبک زندگی فراغتی 28 گویه، الگوی مصرف 27 گویه، مدیریت بدن 9 گویه، رفتارهای اجتماعی 15 گویه، که از ابزارهای سنجش اکبری و همکاران (1399)، قاسمی و همکاران (1399)، دستیار و همکاران(1400)، پژوهان فرد(1394)، استفاده شده است. فضای مجازی (بیست و دو گویه) که بر اساس طیف ارزیابی پنج درجه‌ای لیکرت درجه بندی شدند. جهت پرسشنامه متغیر سبک زندگی دینی از پرسشنامه اندازه‌گیری هویت دینی سراج زاده (1383) استفاده شده است. سراج زاده هویت دینی را بر مبنای دسته بندی سه بعد گلدسن (احساسی، اعتقادی و عملی) مد نظر قرار داده است. برای متغیر مستقل تحقیق (شبکه‌های اجتماعی مجازی) از ابزارهای سنجش شامانی، واحدی و نوروزی(1395)؛ عدلی پور، قاسمی و میر محمد تبار(1393) و قاسمی، عدلی پور و کیانپور(1391)، سلطانی(1395) و رهبر قاضی(1396) شش مولفه تفکیک عضویت در شبکه‌های اجتماعی مجازی، مدت زمان عضویت در شبکه‌های اجتماعی مجازی، مدت زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی در طول روز، هدف، نوع و میزان استفاده، مشارکت و فعالیت کاربران در شبکه‌های اجتماعی مجازی، و نگرش به محتوای مطالب در شبکه‌های اجتماعی مجازی برای سنجش استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی استفاده شده است. اعتبار ابزارهای تحقیق از طریق اعتبار صوری به‌دست‌آمده است، در واقع پرسشنامه‌ی طراحی شده قبل از تکمیل، براساس نظر چند تن از اساتید صاحب‌نظر دانشگاه اصلاح شده است. پس از جمع‌آوری اطلاعات موردنیاز، پرسشنامهها کدگذاری و داده‌های مربوط به هر پاسخگو به‌منظور تجزیه‌وتحلیل، وارد محیط SPSS شدهاند. نتایج آلفای کرونباخ متغیر سبک زندگی و شبکه‌های اجتماعی مجازی در جداول شماره (1)، خلاصه شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss استفاده شده است. همچنین از جداول توزیع فراوانی، ضریب همبستگی پیرسون، مقایسه میانگین ها، تحلیل واریانس، رگرسیون خطی، رگرسیون چندگانه جهت روابط بین متغیرها استفاده شده است.
جدول 1. نتایجآلفای کرونباخ برای متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق
مقیاس | تعداد گویه | ضریب آلفای کرونباخ |
هویت دینی | 15 | 890/0 |
هویت دینی ( بعد احساسی) هویت دینی ( بعد اعتقادی) هویت دینی ( بعد عملی) | 5 5 5 | 910/0 890/0 860/0 |
رفتارهای اجتماعی | 15 | 890/0 |
اوقات فراغت مدیریت بدن الگوی مصرف | 12 10 14 | 640/0 670/0 74/0 |
شبکه‌های اجتماعی مجازی (کل) | 22 | 850/0 |
هدف از مشارکت و فعالیت در فضای مجازی | 11 | 880/0 |
نگرش نسبت به محتوای مطالب در فضای مجازی | 11 | 800/0 |
یافته‌ها
بر اساس نتایج توصیفی متغیرهای جمعیتی، از مجموع 375 پاسخگو، میانگین سبک زندگی(کل) در بین دختران(52/155 درصد) و در بین پسران(75/150 درصد) است. میانگین سبک زندگی(کل) در بین دانش‌آموزان پایه دهم(84/152 درصد)، پایه یازدهم(60/151 درصد)، دوازدهم (81/149 درصد) میباشد. میانگین سبک زندگی(کل) در بین دانش‌آموزان دبیرستآن‌های غیر دولتی ( 24/158 درصد)، دبیرستآن‌های دولتی (45/154 درصد)، است پایینترین میانگین سبک زندگی کل (31/148 درصد) مربوط به دانش‌آموزانی میباشد که پدران‌شانتحصیلات فوق لیسانس دارند و بالاترین سبک زندگی کل (43/154) مربوط به دانش‌آموزانی هست که پدرشان تحصیلات لیسانس دارند. میانگین سبک فراغتی(50/73 )، سبک مذهبی(93/29)، مدیریت بدن(660/2)، ورزش و سلامت(60/34)، الگوی مصرف(03/95)، رفتارهای اجتماعی(47/79) می باشد. میانگین گرایش به فضای مجازی(کل) (55/0)، هدف از فعالیت و مشارکت در فضای مجازی (48/28) و نگرش نسبت به محتوای فضای مجازی (08/20) می باشد. میانگین و انحراف معیار متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق در جدول شماره 2 آمده است.
جدول 2. میانگین متغیرهای وابسته و مستقل تحقیق
متغیر | تعداد گویه ها | میانگین | انحراف معیار |
سبک زندگی دینی | 15 | 11/52 | 24/4 |
سبک زندگی فراغتی سبک ورزش و تندرستی مدیریت بدن الگوهای مصرف رفتارهای اجتماعی | 28 17 9 27 15 | 50/73 60/34 66/20 03/95 79/47 | 45/16 58/10 19/5 35/13
|
فضای مجازی (کل) | 22 | 55 | 26/10 |
هدف از فعالیت و مشارکت در فضای مجازی | 11 | 48/28 | 92/5 |
نگرش نسبت به محتوای فضای مجازی | 8 | 08/20 | 65/4 |
یافته‌های استنباطی: بین استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و سبک زندگی دانش آموزان رابطه معنی داری وجود دارد. سطح معناداری در جدول (3) برابر 005/0= Sig است که نشان دهنده شدت رابطه بین شبکه های اجتماعی و سبک زندگی دانش آموزان می باشد و همچنین میزان همبستگی پیرسون برابر 480/0 است که نشان دهنده شدت رابطه بسیار قوی و مستقیم بین متغیرهاست. نتایج آزمون نشان می دهد میزان استفاده از شبکه های اجتماعی تأثیر معنی داری بر گرایش به سبک زندگی دانش آموزان دارد. بر اساس پارادایم تعریف گرایی اجتماعی استفاده از فضای مجازی کنش و واکنش های مردم جامعه به خصوص جوانان را طی دهه های اخیر حتی در جزئی ترین و ریزترین ابعاد زندگی تحت تأثیر خود قرار داده است و باعث شده است که به سمت زندگی غربی گرایش بیشتری داشته باشند. بر اساس پرارادایم رفتارگرایی اجتماعی میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی روی رفتارهای اجتماعی جوانان و نوجوانان تأثیر بسزایی گذاشته است و باعث تغییر خلق و خوی آن ها گردیده است . بر اساس پارادایم واقعیت اجتماعی میزان استفاده از شبکه های اجتماعی باعث تغییر در ساختارها و نهادهای اجتماعی جامعه شده است و شبکه های اجتماعی بر اندیشه و کنش فردی کاربران آن ها نیز تأثیر داشته و در طی زمان باعث تغییر اندیشه ، نگرش و کنش های فردی آن ها نیز شده است.
جدول 3. آزمون همبستگی بین استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و سبک زندگی دانش آموزان
متغیر مستقل | متغیرهای وابسته | ضریب همبستگی پیرسون | سطح معناداری |
استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی
| سبک زندگی(کل) | 480/0 | 035/0 |
سبک زندگی دینی | 355/0 | 02/0 | |
سبک زندگی فراغتی | 035/0 | 652/0 | |
رفتارهای اجتماعی | 185/0 | 000/0 | |
الگوی مصرف | 165/0 | 004/0 | |
مدیریت بدن | 210/0 | 000/0 |
نتایج آزمون نشان می دهد استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی تأثیر معنی داری بر رفتارهای اجتماعی دانش آموزان دارد. سطح معنی داری برابر 000/0= Sig که نشان دهنده رابطه معنی داری بین شبکه های اجتماعی و سبک زندگی دانش آموزان در بعد رفتارهای اجتماعی می باشد. میزان همبستگی پیرسون برابر 185/0 است که نشان دهنده رابطه قوی و مستقیم بین متغیرهاست. بنابراین هر چه دانش آموزان در طول شبانه روز بیشتر از شبکه های اجتماعی مجازی استفاده کنند به همان میزان رفتارهای آن ها بیشتر تغییر می کند.
بین شبکه های اجتماعی مجازی و سبک فراغتی دانش آموزان رابطه معنی داری وجود ندارد. سطح معنی داری برابر 723/0 و ضریب همبستگی پیرسون برابر 035/0 می باشد.
نتایج آزمون نشان می دهد استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی تأثیر معنی داری بر مدیریت بدن دارد. سطح معنادری برابر با 000/0= sig و ضریب همبستگی پیرسون نیز 210/0 می باشد. بر اساس پارادایم رفتارگرایی اجتماعی میزان استفاده از فضای مجازی تأثیر مستقیم بر روی مدیریت بدن جوانان دارد و آن ها علاقه و گرایش دارند که از لوازم آرایشی و رژیم های لاغری که زیبا و جذاب به نظر می رسند استفاده کنند. بر اساس پارادایم واقعیت اجتماعی میزان استفاده از فضای مجازی تأثیر معناداری بر تغییر کنش فردی انسان ها دارد و انسان در این فضا به دنبال تغییر اعضای بدنش است و دیگر خود واقعی خویش را قبول ندارد، بر اساس پارادایم تعریف اجتماعی که بیشتر از روش مشاهده سود می جوید این پارادایم ارتباط معناداری با فرضیه شبکه های اجتماعی و مدیریت بدن دارد . بدین صورت که انسان ها از طریق مشاهده خیلی از چیزها و الگوهای جذاب و پررنگ و نقش و غیر حقیقی که به ظاهر حقیقی و واقعی جلوه می دهند خواهان جذب آن ها هستند.
در جدول(3) سطح معناداری بین شبکه های اجتماعی و الگوی مصرف برابر 004/0 = sig می باشد و همچنین میزان همبستگی پیرسون برابر 165/0 می باشد. که نشان دهنده شدت رابطه قوی و مستقیم بین متغیرهاست. بر اساس پارادایم واقعیت گرایی اجتماعی میزان استفاده از فضای مجازی افراد را به سمت تمایل به مصرف گرایی سوق داده است، و آن ها را به آدم هایی بی انگیزه، افسرده و تنبل تبدیل کرده است. و اندیشه و کنش فردی آن ها را نسبت به گذشته بسیار تغییر داده است. بر اساس پارادایم تعریف اجتماعی میزان استفاده از فضای مجازی بر روی کنش های متقابل افراد تأثیر بسزایی گذاشته و آن ها را به افرادی مصرف گرا تبدیل کرده و انسان فعال را به یک انسان منفعل در ساختار اجتماعی تبدیل کرده است. بر اساس پارادایم رفتارگرایی اجتماعی اغلب رفتاری بیشتر بروز می کند که به آن پاداش بیشتری داده شود، این فضا آن ها را به سمت مصرف گرایی بیشتر سوق می دهد و آن ها را به سمت یک زندگی تجمل گرایانه و غربی تشویق می کند و آن ها را آموزش می دهد که تو در این دنیا به دنیا آمدی که مصرف کننده باشی تا تولید کننده و راحت و آسوده و بدون تلاش زندگی کنی.
فضای مجازی بر سبک زندگی دینی دانش آموزان تأثیر دارد. در جدول(3) سطح معناداری بین شبکه های اجتماعی و سبک زندگی دینی برابر 02/0 = sig ، همچنین ضریب همبستگی پیرسون برابر 355/0 است که نشان دهنده شدت رابطه بسیار قوی و مستقیم بین متغیرهاست. بر این اساس میزان استفاده و شدت حضور در شبکه های اجتماعی مجازی اعتقادات و باورهای دینی دانش آموزان را تحت تأثیر قرار می دهد. چنان که امروز مشاهده می کنیم اعتقادات و باورهای دینی دانش آموزان در مدارس بسیار کمرنگ شده است. گواه آن عدم حضور دانش آموزان در مراسم های مذهبی مانند نماز جماعت مدرسه و ... می باشد.
به منظور تبیین مولفه های سبک زندگی دانش آموزان بر حسب سازه اثر گذار ( استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی) و تعیین این موضوع که این سازه در مجموع، تا چه اندازه قادر به تبییین مولفه های سبک زندگی دانش آموزان است، از رگرسیون خطی ساده استفاده شده است. خلاصه مدل رگرسیونی و نتایج آن در جداول شماره 4 و 5 امده است. در جدول شماره 4، خلاصه مدل رگرسیون چندگانه ، ضریب تعیین و معناداری رابطه متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق آمده است.
مدل | ضریب همبستگی | ضریب تعیین | F | SE | Sig |
پیش بینی کننده ها | 432/0 | 270/0 | 539/22 | 44/9 | 000/0 |
جدول 4. خلاصه مدل رگرسیون چندگانه سبک زندگی به روش همزمان
جدول 5. نتایج رگرسیون چند متغیره تبیین سبک زندگی دانش آموزان
مولفه های سبک زندگی | بتا | t | sig | R2 | ضریب همبستگی | F | Sig |
مقدار ثابت | - | 018/36 | 000/0 | 330/0 | 432/0 | 478/6 | 000/0 |
سبک زندگی دینی | 560/0 | 285/13 | 000/0 | 327/0 | |||
سبک زندگی فراغتی | 729/0 | 440/19 | 000/0 | 420/0 | |||
سبک ورزش و تندرستی | 711/0 | 704/18 | 000/0 | 380/0 | |||
الگوی مصرف | 372/0 | 721/7 | 000/0 | 240/0 | |||
مدیریت بدن | 625/0 | 453/15 | 000/0 | 353/0 | |||
رفتارهای اجتماعی | 544/0 | 538/12 | 000/0 | 312/0 |
بر اساس نتایج جدول شماره (5) مشاهده می شود که بین میزان استفاده دانش آموزان از شبکه های اجتماعی مجازی و تمامی مولفه های سبک زندگی رابطه معناداری مثبت و مستقیمی وجود دارد(000/0 = sig) و هر چه میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی دانش آموزان افزایش یابد، سبک زندگی دینی، سبک زندگی ورزشی، سبک زندگی فراغتی، الگوی مصرف، مدیریت بدن و رفتارهای اجتماعی تغییر می کنند. شبکه های اجتماعی مجازی به ترتیب بیشترین و کمترین رابطه را با مولفه های سبک زندگی فراغتی و الگوی مصرف دارند. به طور کلی می توان استنباط کرد که متغیر استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی بر سبک زندگی دانش آموزان تأثیر دارد و می توان گفت که میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی قادر است به ترتیب، 42، 38، 35 ،32 ،31 و 24 درصد از از تغییرات متغیرهای سبک زندگی فراغتی، سبک ورزش و تندرستی، مدیریت بدن، سبک زندگی دینی، رفتارهای اجتماعی و الگوی مصرف را تبیین کنند. با توجه به ضرایب تعیین، میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی، مولفه های سبک زندگی فراغتی(420= R2)، سبک ورزش و تندرستی(380= R2)، مدیریت بدن (350= R2)، سبک زندگی دینی(320= R2)، رفتارهای اجتماعی (310= R2) و الگوی مصرف(240= R2)، به ترتیب بیشترین سهم را در تبیین و پیش بینی سبک زندگی دانش اموزان داشته اند. در مجموع تمامی متغیرهای تحقیق قادرند 330/0 درصد از تغییرات متغیر سبک زندگی دانش آموزان را تبیین کنند ضریب همبستگی بین متغیرهای تحقیق و متغیر وابسته تحقیق یعنی سبک زندگی دانش آموزان 432/0 است که نشان دهنده رابطه مثبت و قوی بین آن ها می باشد.
بحث و نتیجهگیری
امروزه رسانه ها یکی از ابزارهای بسیار مهم و تأثیرگذار در عقاید، رفتار و فرهنگ محسوب می شوند. برنامه های مبتنی بر فضای مجازی و شبکه های اجتماعی نوین در کشورهای درحال توسعه باعث پذیرش افکار جدید و روش های زندگی وارداتی در بین قشر جوان جامعه میزبان می شود و همین باعث می شود که جوانان از عمل به بسیاری از عادات و رسوم سنتی جامعه خود که از مؤلفه های مهم هویت فرهنگی آنان محسوب می شود، سرباز زنند و دائم به تقلید فرهنگ بیگانه پرداخته و در مقابل بیشتر از آنچه مبتنی بر میراث فرهنگی و تمدنشان است دورتر شوند.
در این پژوهش، محقق نشان داد بین میزان استفاده دانش آموزان از شبکه های اجتماعی مجازی و تمامی مولفه های سبک زندگی به جز سبک زندگی فراغتی رابطه معناداری مثبت و مستقیمی وجود دارد و هر چه میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی دانش آموزان افزایش یابد، مولفه های ورزش و تندرستی، سبک زندگی دینی، الگوهای مصرف، رفتارهای اجتماعی و مدیریت بدن آن ها دچار تغییر می شود. به طور کلی، استنباط شد که میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی بر سبک زندگی دانش آموزان تأثیر معناداری داشت و میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی، مولفه های سبک زندگی فراغتی و ورزشی را بیشتر از دیگر مولفه ها و مولفه های سبک زندگی مصرفی و رفتارهای اجتماعی را کمتر از دیگر مولفه ها تبیین و پیش بینی کرد. این یافته تحقیق با نتایج پژوهش اکبری و همکاران(1399) که نشان دادند بین شبکه های مجازی و سبک زندگی جوانان رابطه معکوس و معناداری وجود دارد، همسو نیست. اما با نتایج مطالعات رضاییان و ادریسی(1397)، فرقانی و مهاجری(1396)، شکاری نمین و حاجیانی(1393)، عبدالله نژاد فرهانی (1393)، بشیر و افراسیابی(1391)، سایانا و همکاران(2020)، دستیار و همکاران (1400)، راجسواری(2017)، دیکینسون(2017)، چوگور و چوکور(2017)، کولاندیراج(2014)، نیلندر(2013)، سنتولا(2013)، اسد، مامون و کلمنت(2012) و همپتون و همکاران(20119 که نشان دادند استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی بر ابعاد سبک زندگی (از جمله الگوهای مصرف، شیوه های گذران اوقات فراغت، و مدیریت بدن) تأثیر مثبتی دارد، همسو است.
به تعبیر گیدنز شبکه های اجتماعی مجازی، راه های جدیدی را برای انتخاب های افراد می گشاید که فرد با انتخاب راه درست، می تواند سبک زندگی خود را در جهت مثبت و شکوفا سوق دهد. در این زمینه کاستلز بیان می کند که جامعه شبکه ای( شبکه های اطلاعاتی و ارتباطی) در تمامی جنبه های زندگی اثر گذار است و باعث تغییر در سبک زندگی افراد می شود . وی همچنین بیان می کند که چنین جامعه ای باعث دگرگونی زندگی انسان شده و مکان ها از معنای فرهنگی و تاریخی خود تهی می شوند. وبلن، سبک زندگی را یک پدیده گروهی می داند. با این تغییر می توان گفت که دانش آموزان و همسالان با تشکیل گروه و یادگیری از هم، سبک های زندگی نسبتا مشابهی را انتخاب می کنند.
در پژوهش حاضر میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی در بین دانش آموزان دختر بیشتر از دانش آموزان پسر است. همچنین در تمامی مولفه های سبک زندگی میانگین دختران بیشتر از پسران بود. بنابراین دانش آموزانی که که استفاده بیشتری از شبکه های اجتماعی مجازی دارند، در تمامی مولفه های سبک زندگی میانگین بیشتری بدست می آورند. با این اوصاف می توان گفت که رابطه مستقیمی بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و سبک زندگی دانش آموزان ( به خصوص دانش آموزان دختر) وجود دارد. این یافته تحقیق با نتایج تحقیق عبدالله نژاد فراهانی(1393) که نشان دادند زنان بیشتر از مردان از شبکه های اجتماعی مجازی استفاده می کنند.، همسو است. همچنین با نتایج پژوهش کفاشی و پیرجلیلی(1395) که نشان دادند فضای مجازی بخش عمده ای از زندگی زنان را به خود اختصاص داده است و عامل مهمی در شکل دهی سبک زندگی و چگونگی تفکر آنها است، همسو است. اما با نتایج پژوهش کولاندیراج(2014) که نشان داد از لحاظ تأثیر گذاری شبکه های مجازی بر نوع تفریح، تغذیه، ورزش، و انتخاب موسیقی میان دانشجویان زن و مرد تفاوت معناداری وجود ندارد، همسو نمی باشد. به طور کلی، می توان گفت که شبکه های اجتماعی مجازی صورت جدیدی از تعاملات اجتماعی را به نمایش گذاشته اند و در تمامی لایه های زندگی فرد رسوخ کرده و سبک زندگی او را دچار تغییر و تحولات اساسی کرده اند.
منابع
اباذری، یوسف و چاوشیان، حسن(1381). از طبقه اجتماعی تا سبک زندگی رویکردهای نوین در تحلیل جامعه شناختی هویت اجتماعی، نامه علوم اجتماعی، 5 (4): 45-31..
ابراهیمی، قربانعلی و بهنوئی گدنه، عباس. (1394). درآمدی بر جامعه شناسی سبک زندگی جوانان. تهران، نشر لویه.
افراسیابی، محمد صادق. (1383). اورکات، شهری نه برای همه، هفته نامه سروش، 90 (10): 451-432.
اکبری، تقی. هاشمی، جواد. کاظمی، سلیم. جاوید پور، مرتضی و متولی کسمایی، مریم. (1399). تبیین تأثیر شبکه های اجتماعی مجازی بر سبک زندگی جوانان شهر اردبیل، پژوهش های ارتباطی، 27(3):81-59.
بشیر، حسین و افراسیابی، محمد صادق. (1391). شبکه های اجتماعی اینترتی و سبک زندگی جوانان؛ مطالعه موردی بزرگترین جامعه مجازی ایرانیان، تحقیقات فرهنگی، 5 (1) 62-31.
برزیان، علی. (1396). تأثیر فراغت مجازی و بازی های رایانه ای بر هویت دینی نوجوانان، مطالعات فرهنگ ارتباطات، 18 (29: 57-43.
پهلوانی زاده، محمد.(1396). کاربری شبکه های اجتمای مجازی و جایگاه آندر سبک زندگی (مورد مطالعه : شبکه تلگرام و دانشجویان دانشگاه امام صادق . نامه فرهنگ و ارتباطات، 1 (2)،24-1.
شارع پور، محمود و حسینی راد، علی.(1387). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و مشارکت ورزشی، حرکت، 1(37)،153-131.
شامانی، اسماعیل. (1395). رابطه استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی با هویت جوانان شهر تهران، فصلنامه فرهنگ مشاوره ای و روان درمانی، 7 (2): 102-83.
شکاری نمین، شیدا و حاجیانی، ابراهیم. (1393). بررسی تأثیر شبکه های اجتماعی مجازی بر سبک زندگی جوانان، مدیریت فرهنگی، 8(3): 79-63.
رسول زاده اقدم، صمد. عدلی پور، صمد. میرمحمد تبار، سید احمد. (1395). مطالعه جامعه شناختی رابطه شبکه اجتماعی فیس بوک با مدگرایی زنان شهر تبریز، مطالعات جامعه شناختی، 8 (4): 35-52.
رضاییان، عالیه و ادریسی، افسانه. (1397). تأثیر شبکه های اجتماعی بر سبک زندگی نسل چهارمی ها(دهه هشتادی ها)، مطالعات میان فرهنگی، 13(34)،36-8.
رهبر قاضی، محمود رضا. حاتمی، عباس. (1396). رابطه شبکه های اجتماعی مجازی و دگرگونی هویت های جمعی( با تآکید بر هویت دینی، ملی و مدرن) ، فصلنامه مجلس و راهبرد، 25 (3): 451-440.
صادقیان، عفت. مهناز مقدری، کوشا و گرجی، سمیرا. (1389). بررسی وضعیت سلامت روانی دانش اموزان دختر دبیرستانی شهر همدان در سال تحصیلی 1388-1387. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی همدان. 17 (3): 25-1.
فرقانی، محمد مهدی و مهاجری، ربابه(1396). رابطه بین استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و تغییر سبک زندگی جوانان تهران، مطالعات رسانه های نوین، 4 (13)، 292-259.
سلطانی، اختر. (1395). بررسی استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و هویت اجتماعی دانشجویان (مورد مطالعه : دانشجویان رشته مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام). فرهنگ ایلام، 16 (4): 231-210.
مسعودنیا، حسین. محمود اوغلی، رضا و ابراهیمی پور.(1395). بررسی رابطه مصرف اینترنتی و هویت دینی در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان، مجله مطالعات ملی، 17 (1): 132-107.
محمدی، افشین و بی باک آبادی، غزال. (۱۳۸۹)، بررسی مولفه های سبک زندگی و الگوی رفتار در فیلم های سینمائی پر فروش، نامه پژوهش فرهنگی، 11 (3): ۹۷ - ۱۳۸.
نیازی، محسن. (1389). رابطه سبک زندگی و میزان هویت ملی (مورد مطالعه: شهروندان شهر کاشان، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 12 (2): 158-140.
شیخ زاده، اکبر.(1395). بررسی رابطه شبکه های اجتماعی مجازی با مولفه های سبک زندگی، پژوهش های جامعه شناختی، 10(1):150-125.
ياراحمـدي، سـعيد و زارعـي، جعفري. (1398). پيامدهاي حضور در شـبکه های اجتماعـي آنلاین بـر زندگـي زوجيـن مطالعـه کيفـي. آموزش بهداشـت و ارتقاء سلامت ایران، 7 (1): 45-30.
Abbasi Ghadi, M. & Khalili Kashani, M. (2013). The effect of the Internet on national identity, Tehran: Research Center for Strategic Studies.
Ahmadzadeh, Kermani, R. (2012). Rethinking Culture & Media, Tehran: Chapar Publishing.
Asad, S., Mamun, A. A., & Clement, C. K. (2012). The effect of social networking sites to the lifestyles of teachers and students in higher educational institutions. Basic and Applied Sciences, 1(4), 498-510.
Bashir, H. & Bhat, S.A. )2017(. Effects of Social Media on Mental Health: A Review. International Journal of Indian Psychology, 4)3), 125-131.
Bourdieu, P. (1984). Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste. London: Routledge and Kegan Paul.
Chukwuere, J. E., & Chukwuere P. Ch. (2017). The impact of social media on social lifestyle A case study of university female students. Gender & Behavior, Psychological Studies/Services, 23 (2): 123-141.
Dickinson, J. E. (2017). Tourism communities and social ties: The role of online and offline tourist social networks in building social capital and sustainable practice. Sustainable Tourism, 25(2), 1-18.
Glina, L. (1997). Media & Identity. Psychological Bulletin, 9 (2): 1150-1168.
Sorin, J. & Tankard, J. (2014), Communication Theories, translated by Alireza Dehghan, Tehran: University of Tehran.
Tripathi, G. & Ahad, M. A. )2019(. Effects of social Media on Social, Mental, and Physical Health Traits of Youngsters. In: H. S. Behera, J. Nayak, B. Naik, & A.), Computational Intelligence in Data Mining, 23: 685–695.
Kulandairaj, J. (2014). Impact of social media on the lifestyle of youth. International Journal of Technical Research and Applications, 2(8), 22-28.
Rajeswari, S. (2017). Impact of social media on lifestyle and learning behavior among adolescents. Pondicherry Journal of Nursing, 11(2), 10-12.
Saini, N., Sangwan, G., Verma, M., Kohli, A., Kaur, M., & Lakshmi, P. V. M. (2020). Effect of social networking sites on the quality of life of college students: a cross- sectional study from a city in North India. Hindawi the Scientific World Journal, 13 (3): 167-188.
Tsay-Vogel, M. )2016(. Me Versus them: Third-person effects among Facebook users. New Media & Society, 18)9(: 1956–1972.
Wang, L.; Luo, J.; Gao,W.and Kong,J.(2012),The effect of Internet use life styles: A national survey, Computers in Human Behavior,28 (6): 2007-2013.
[1] - دانشجوی دکتری جامعه شناسی گرایش بررسی مسائل اجتماعی، واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم، ایران. jahanmahin62@yahoo.com
[2] - دانشیار جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم ایران (نویسنده مسئول). krasekh@gmail.com
[3] - استادیار برنامه ریزی شهری و منطقه ای،گروه برنامه ریزی شهری، واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم، ایران. ssarvarzadeh@yahoo.com
[4] - استادیار جامعه شناسی،گروه علوم اجتماعی، واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم، ایران. alirezakhoddamy@yahoo.com
[5] - Daniel Bell
[6] - Castells
[7] - Tada umesao
[8] - Heliberman
[9] - Tripathi
[10] - Tsay-Vogel
[11] - Life Style
[12] - Veblen
[13] - Weber
[14] - Bourdieu
[15] - Castells
[16] - Giddens
[17] - Cultivation Theory
[18] - Gerbner
[19] - cheney
[20] - reflexive
[21] - Saini
[22] - Rajeswari
[23] - Chukwuere and Chukwuere
[24] - Kulandairaj
[25] - Nylander
[26] - Centola
[27] - Wang
[28] - Asad, Mamun & Clemen
Sociological study of the role of virtual social networks on the lifestyle of high school students
Majid Reza Jahan Mohin, Karamatullah Rasekh, Seyyed Koresh Sarwarzadeh, Alireza Khodami
Abstract:
Purpose: The purpose of this research is to sociologically study the role of virtual social networks on the lifestyle of high school students in Jahrom city.
Method: The current research is a correlation study of two or more variables, that is, with the aim of identifying the relationship between two or more variables, it has a cross-sectional design and is non-experimental in terms of the method of data collection. The statistical population was all male and female high school students of second secondary level in Jahrom city in the current academic year (1401-1401) and the sample number was 375 who were selected using random sampling method and finally, the data collection tool (two questionnaires) between them was distributed to determine reliability, the internal consistency method using Cronbach's alpha method has been used. SPSS software was used to analyze the data. Also, frequency distribution tables, Pearson's correlation coefficient, mean comparison, analysis of variance, linear regression, multiple regression were used for relationships between variables.
Findings: The findings of the research showed that there is a significant positive and direct relationship between students' use of virtual social networks and all lifestyle components except leisure lifestyle. According to the coefficients of determination, the amount of use of virtual social networks has predicted the components of leisure lifestyle more than other components and the component of consumption patterns less than other components. Also, the results showed that the explanation of the students' lifestyle variable in terms of the total of independent variables (religious lifestyle, leisure, sports, consumption patterns, body management and social behaviors) are able to explain 0.330 of the changes in the students' lifestyle variable.
Conclusion: As the amount of use of virtual social networks of students increases, the components of exercise and health, religious lifestyle, consumption patterns, social behaviors and body management will change. The results of this research can help the country's cultural planning, especially in the field of education.
Keywords: virtual social networks, life style, sociological approach.
