شناسایی مؤلفه های برنامه درسی مبتنی بر سواد زیست محیطی دانش آموزان دوره متوسطه اول شهرستان ورامین

محورهای موضوعی : آموزش و پرورش

افسانه صابر کرگانی ¹ (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن)
علیرضا تاجیک ² (علوم تربیتی،دانشکده علوم تربیتی،دانشگاه آزاد اسلامی ،رودهن، ایران)
علاءالدین اعتماد اهری ³ (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن)

تاریخ دریافت : 1401/02/07 تاریخ پذیرش : 1402/05/06 تاریخ انتشار : 1403/01/01

کلید واژه: دانش زیست محیطی, سواد زیست محیطی, برنامه درسی زیست محیطی, نگرش زیست ‌محیطی, مهارت و عملکرد زیست‌محیطی,

چکیده مقاله :

هدف این پژوهش شناسایی مؤلفه‌های برنامه درسی مبتنی بر افزایش سواد زیست محیطی در مدارس مقطع متوسطه اول بود. پژوهش حاضر از نوع آمیخته (کیفی-کمی) بود. مرحله کیفی پژوهش براساس روش داده بنیاد و از روش گراندد تئوری و گلیزر اشترواس انجام شد. جامعه آماری بخش کیفی 10 نفر از خبرگان و اساتید عضو هیات علمی‌دانشگاه با تحصیلات دکتری در رشته برنامه ریزی درسی و رشته محیط زیست با روش نمونه گیری نظری تا رسیدن به اشباع ،با انجام مصاحبه نیم ساختار یافته مجموعه ای از مضامین اولیه طی فرآیند کدگذاری باز گردآوری شدند و از دل آنها مقوله هایی استخراج گردید؛ سپس در مرحله کدگذاری محوری و انتخابی، پیوند میان این مقوله ها ذیل عناوین شرایط علی، پدیده محوری، راهبردها ، بستر، شرایط مداخله گر و پیامدهای آن در قالب پارادایم کدگذاری تعیین شد. جامعه آماری بخش کمی کلیه معلمان و کارشناسان مقطع متوسطه اول شهرستان ورامین سال تحصیلی 1400-1399 بوده ( 569 نفر)و براساس فرمول کوکران 229 نفر نمونه با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار تحقیق در بخش کیفی مصاحبه نیم ساختاریافته و در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته بود که با مرور مبانی نظری و نیز نتایج مصاحبه‌ها تدوین شده است. نتایج پژوهش حاضر منجر به شناسایی یک مقوله اصلی و 14 مقوله فرعی شد که در قالب مدل پاردایمی شامل برنامه درسی مبتنی بر افزایش سواد زیست محیطی به‌عنوان مقوله اصلی ، عناصر برنامه ریزی درسی به عنوان شرایط علی (هدف برنامه درسی ، محتوای برنامه درسی،فرایند یاددهی یادگیری برنامه درسی و ارزشیابی برنامه درسی)، عوامل زمینه‌ای (آموزش معلمان و فرهنگ سازی)، شرایط مداخله‌گر (سیاست گذاری آموزش محیط زیست، بودجه بندی مساله محیط زیست در کتب درسی، میزان نگرش و آکاهی معلمان درباره موضوعات زیست محیطی، ارزشیابی مسائل زیست محیطی) ، راهبردها (برنامه ریزی استراتژیک، غنی سازی زیر ساخت) و پیامدها (بهینه سازی فرهنگ،بهینه سازی تصمیم گیری و بهبود عملکرد زیست محیطی) قرار گرفت.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to identify the components of the curriculum based on increasing environmental literacy in junior high schools. The present study was a mixed (qualitative-quantitative) type. The qualitative stage of the research was based on the data method of the foundation and the grounded theory and Glazer-Strauss method. Statistical population of the qualitative section of 10 experts and faculty members of the university with doctoral studies in the field of curriculum planning and environment with theoretical sampling method until saturation, by conducting a semi-structured interview with a set of basic topics during the open coding process Were collected and categories were extracted from their hearts; Then, in the axial and selective coding stage, the relationship between these categories was determined under the headings of causal conditions, axial phenomena, strategies, context, intervening conditions and its consequences in the form of coding paradigm. The statistical population of the quantitative section was all teachers and experts of the first secondary school of Varamin city in the academic year 1399-1400 (569 people) and based on Cochran's formula, 229 people were selected by cluster random sampling method. The research tool was semi-structured in the qualitative part of the interview and a researcher-made questionnaire in the quantitative part, which was compiled by reviewing the theoretical foundations and the results of the interviews. The results of the present study led to the identification of a main category and 14 sub-categories in the form of a paradigm model including a curriculum based on increasing environmental literacy as the main category, elements of curriculum planning as causal conditions (curriculum goal, curriculum content, process Teaching curriculum learning and curriculum evaluation), contextual factors (teacher education and culture building), intervening conditions (environmental education policy-making, environmental budgeting in textbooks, teachers' attitudes and knowledge about environmental issues, evaluation of issues Strategies (strategic planning, infrastructure enrichment) and consequences (culture optimization, decision optimization and environmental performance improvement) were analyzed.