سنجش رضایت مردم از خدمات رفاه عمومی در نظام کاربری اراضی شهری(مطالعه موردی: مناطق 14، 15 و 16 شهرداری تهران)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

بتول مجیدی خامنه ¹ (دانشگاه شهید بهشتی)
حسن جنگی ² (دانشگاه شهید بهشتی)
سعید ضرغامی ³ (دانشگاه شهید بهشتی)

تاریخ دریافت : 1393/04/15 تاریخ پذیرش : 1394/01/22 تاریخ انتشار : 1394/02/01

کلید واژه: کاربری اراضی, رضایت, خدمات رفاه عمومی, مدل VIKOR, مناطق 14, 15 و 16 شهرداری تهران,

چکیده مقاله :

     کیفیت و کمیت خدمات رفاه عمومی یکی از مهم­ترین شاخص­های سنجش برخورداری و یا عدم برخورداری یک منطقه از امکانات و تسهیلات خصوصا در ارتباط با کاربری اراضی شهری است. در این رابطه ویژگی­ و خصوصیت اصلی یک منطقه شهری در میزان امنیت و رفاهی است که برای ساکنان آن به همراه می‌آورد. در این زمینه نقش سرانه­های شهری بسیار حیاتی است. در حقیقت در یک منطقه شهری، سرانه­های بالا به معنای برخورداری بیشتر و تراکم کمتر است. در این پژوهش برای سنجش رفاه عمومی از خدماتی که نقش مهمی در رضایت مردمی دارند از جمله شاخص­های آموزشی، فضای سبز، فرهنگی، مذهبی، بهداشتی-درمانی، ورزشی و توریستی در سه منطقه 14، 15 و 16 شهرداری تهران استفاده شده است. در ادامه جهت سنجش رضایت مردمی از آزمون آنوا و نیز از مدل ویکور برای رتبه­بندی بهره جسته شده است. نتایج تحقیق نشانگر آن است که منطقه 16 با کسب امتیاز 1 دارای حداکثر برخورداری از خدمات رفاه عمومی و منطقه 14 با  امتیاز 0 دارای حداقل و منطقه 15 نیز در بین سه منطقه با کسب 46/0 امتیاز در حد متوسط برخورداری قرار دارد. از جمله مهم­ترین کاربری­هایی که در کسب بیشترین رتبه در منطقه 16 موثر بوده است می­توان به فرهنگسرای بهمن، بیمارستان­های فرامنطقه­ای آیت الله کاشانی، تختی و امیرالمومنین و ورزشگاه کارگران و مرغوبکار اشاره نمود. کمبود زمین­های ساخته نشده جهت توسعه آتی، تراکم بالای جمعیت در بافت­های مسکونی از جمله عوامل کسب امتیاز کم منطقه 15 و امتیاز 0 در منطقه 14 می­باشند.

منابع و مأخذ:

منابع

باقری، یوسف، (1385)، تحلیل فضایی از مراکز آموزشی شهر میانه در راستای ساماندهی، پایان نامه کاشناسی ارشد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.

بنیاد مسکن انقلاب اسلامی- معاونت عمرانی روستایی، دفتر برنامه­ریزیو هماهنگی طرح­ها- (1386)، راهنمای مطالعات کاربری زمین روستایی، نشر شریف، چاپ اول ، تهران.

بهرام سلطانی، کامبیز، (1371)، مجموعه مباحث و روش­های شهرسازی، محیط زیست، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، تهران. 238 صفحه.

پرهیزگار، اکبر، (1376)، مکان­گزینی خدمات شهری یا تحقیق در مدل­ها و GIS شهری، نمونه موردی: شهر تبریز، پایان نامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

پورمحمدی، محمدرضا، (1388)، برنامه­ریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات سمت، تهران.

تیموری، سارا و همکاران، (1387)، برآورد سرانه فضای سبز با استفاده از تصاویر IKONOS، فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، جلد 16 شماره 2. تهران، صفحات 303-292

حاجی خانی، غلامرضا، (1372)، معیارهای شهرسازی برای ایده شهر سالم، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته شهرسازی، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.

حسین زاده دلیر، کریم، (1371)، کاربرد فضای سبز شهری در طرح­های جامع و اصول طراحی پارک، مجله رشد آموزش جغرافیا.

دینکرلی،‌هارولد و دیگران، (1376)، سیاست زمین شهری، ترجمه عبدالله کوثری، انتشارات سازمان ملی زمین و مسکن، تهران.

رضویان، محمدتقی، ( 1381)، برنامه­ریزی کاربری اراضی شهری، نشر منشی، تهران، 264 صفحه.

زنگی آبادی، علی، تاجیک، زینب ، غلامی، یونس، (1388)، تحلیل پراکنش فضایی مبلمان ورزشی در پارک­های شهری و تاثیر آن بر رضایت و استقبال شهروندان، مطالعه موردی: شهر اصفهان، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی گروه جغرافیا، سال اول، پیش شماره 2. صفحات 24-15.

زیاری، کرامت اله، (1383)، برنامه­ریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات دانشگاه یزد، یزد. 242 صفحه.

سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور، (1385)، دانشنامه مدیریت شهری و روستایی، بنیاد مسکن دانشنامه بزرگ فارسی، چاپ اول، تهران.

سعیدنیا، احمد، (1382)، کتاب سبز شهرداری، فضای سبز شهری، انتشارات سازمان شهرداری­های کشور،

تهران، 136 صفحه.

سوزنچی، کیاوش، (1380)، فضای سبز شهری، دفتر معاونت هماهنگی امور عمرانی، وزارت کشور، تهران.

شورای عالی شهرسازی و معماری کشور، (1389)، طرح تحقیقاتی تدفین تعاریف و مفاهیم کاربری­های شهری و تعیین سرانه آن­ها، مصوبه 10/3/1389

شیعه، اسماعیل، (1386)، مقدمه­ای بر مبانی برنامه­ریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، چاپ نوزدهم، تهران، 240 صفحه.

قاضی­زاده، بهرام، (1370)، اصول و معیارهای طراحی فضاهای آموزشی، سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، تهران، 103  صفحه. 

لاوی، مریم، (1387)، بررسی نابرابری­های فضایی در دسترسی به خدمات درمانی عمومی و ارائه راهبردهای بهبود آن. نمونه موردی: منطقه 10 شهرداری اصفهان، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.    

لقایی، حسنعلی، (1373)، برنامه­ریزی و طراحی فضای سبز شهری، فصلنامه علمی فضای سبز، شماره 21، صفحات 40-34.

مهدیزاده، جواد و همکاران، (1382)، برنامه­ریزی راهبردی و توسعه شهری، انتشارات دانشگاه تهران، 192 صفحه.

وحیدی، گلدیس، (1389)، راهکارهای اجرایی اختلاط کاربری­ها، شهرنگار، شماره 48، صص 28-23.

Barnet, J. (2004). Codifying New Urbanism: How to Reform Municipal Land Development Regulations, Chicago, IL, Page. 438

Chapin, F. & E. Kaiser (1978, 1985); Urban Land Use Planning; USA: Illinois Press. PP. 92-126.

Deininger, K and Sonwe, V. (2009), Foreighn Investments in Agricultural Production: Opportunities and Challenge. Weltbank, Agricultyre and Rural Development Notes, Land Policy and Administration, Issue 45.

Farmer & Gibb(1979), Land Use Planning: in introduction of Urban Planning by Catanes & Synder. Mcgraw – Hill. Page. 212

Hajer, M, Arnold, R, In search of new public domain( Analyses and strategy), (2001), NAI publishers, Rotterdom.