بررسی الگوی تحقق محله پایدار با رویکرد نوشهرگرایی مطالعه موردی: محله شهید هاشمی نژاد (پاچنار) مشهد

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

محمد رحیم رهنما ¹ , محمد اجزا شکوئی ² , آزاده تشکری بهشتی ³

1 - استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2 - استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
3 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری پردیس بین الملل دانشگاه فردوسی مشهد

تاریخ دریافت : 1398/08/12 تاریخ پذیرش : 1398/10/29 تاریخ انتشار : 1400/02/01

کلید واژه: نوشهرگرایی, ANP, محلۀ پایدار, تراکم ساختمانی,

چکیده مقاله :

نوشهرگرایی در پاسخ به­نتایج اجتماعی، زیست­محیطی و پراکنش ناشی از توسعه­های حومه­ای در امریکا به وجود آمد و به یکی از رویکردهای جدید در شهرسازی قرن بیستم تبدیل گردیده و تمرکز آن توجه به انسان در برنامه­ریزی شهری است. مفهوم تراکم بخشی از جنبش نوشهرگرایی در بخش محلی است بدین صورت که تراکم بهینه موثر بر تحقق مفهوم محله چگونه باید باشد، مورد توجه قرار می­گیرد. هدف این پژوهش بررسی شاخص­های اثر گذار بر تراکم ساختمانی بر اساس نظریه نوشهرگرایی در محله شهید هاشمی­نژاد و سپس ارائه الگوی پیشنهادی تراکم ساختمانی در این محله می­باشد. روش تحقیق حاضر مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی و همبستگی می­باشد. داده‌­های مورد نیاز به روش میدانی و با استفاده از پرسشنامه گرد­آوری شده است. حجم نمونه به روش کوکران و برابر با 343 نفر تعیین شده و نمونه­گیری به روش تصادفی سیستماتیک انجام گرفت. از فرایند تحلیل شبکهANP  جهت تحلیل داده­ها و وزن ­دهی معیار­ها و شاخص­ها استفاده که با پرسش از ۱۵ خبره دانشگاهی در ‏رشته­‌های مرتبط بدست آمده است. 6 معیار (جمعیتی، دسترسی به خدمات، دسترسی­پذیری، کالبدی­فضایی، زیست­محیطی و اقتصادی) و 24 زیر شاخص در سطح محله بررسی گردید که شاخص جمعیتی با ضریب وزنی 0.43 از 1 دارای بیشترین تاثیرگذاری را در نحوه توزیع تراکم ساختمانی در حوزه مورد مطالعه (محله شهید هاشمی­نژاد) داشته­اند. در انتها با روی­هم اندازی لایه شاخص­ها در نرم­افزار GIS تراکم پیشنهادی برای این محله ارائه می­گردد که نتایج حاصل نشان می­دهد بیشترین تراکم پیشنهادی (زیاد و خیلی زیاد) در حاشیه خیابان­های اصلی و مرز محله می­باشد و هر چه به عمق بافت محله پیش می­رویم از شدت تراکم کاسته می­شود.

چکیده انگلیسی:

New urbanism approach was emerged in response to the social, environmental, and scattered results caused by suburban development in the US. The concept of density is part of the New Urbanism movement in the local chapter. In this case, the optimum density that affects the concept of neighborhood should be considered. In this paper, the factors affecting the construction density based on the theory of New Urbanism were measured in Shahid Hashemi Nejad (Pachenar) neighborhood in Mashhad. The research method was descriptive-analytical through research purposes. Multiple regression analysis was used to test the correlation between variables and the analytic network process (ANP) is used for data analysis. The 6 criteria and 24 sub-indicators were calculated at the neighborhood level. The results indicated that the population index with weighting coefficient as much as 0.43 of 1 has the highest influence in the distribution of construction density in the area.

منابع و مأخذ:

1.. Marans, R, (2015):Quality of urban life & environmental sustainability studies: Future linkage opportunities, Habitat International, 45, pp. 47-5

1. Azizi, Mohammad Mehdi (2003): Density n Design: Principles and Criteria of urban density, Tehran University Press, Tehran First Edition.


2. Azizi, Mohammad Mehdi (2006): "Sustainable Residential Neighborhood, Case study: (Narmak), Journal of Fine Arts, Eleventh Year, No. 27, Tehran, pp. 35-46.


3. Boyko, Ch. and Cooper, R, (2011):Clarifying and re-conceptualising Density, Progress in Planning,76, pp. 1-61


4. Chapmann, David (2005). Creating Neighborhoods and Places in the Human Environment, translated by Shahrzad Fariadi and Manouchehr Tabibian, University of Tehran Press, First Edition, Tehran.

6.Foster, S., Hooper, P., Knuiman, M., Bull, F., Giles-Corti, B., )2016(: Are Liveable Neighbourhoods Safer eighbourhoods? Testing the Rhetoric on NewUrbanism and Safety from Crime in Perth, Western Australia’, Social Science & Medicine

7.Garcia-Meion, M, javier ferris,O. Jeronimo Aznar, B, Pablo Aragones ,B ,and Rocio Poveda, B, (2008): Farmlandappraisal based on the ananlytic network Process, journal of Global Optimiziation, 42,pp.143-155.

1. Hajipour, Khalil, Ketabchi, Emad, and Mohammad Hosseinpour (2012): "Modern Urbanization; a Way to Sustainable Neighborhoods", Manzar Magazine, Fourth Year, No. 18, Tehran, pp. 81-88.


2. Mallak, Mohammad Mehdi (2014): «Assessing the Impacts of building density Selling on Social Concept of Neighborhood in Iranian Cities Case Study: Sarafrazan Neighborhood of Mashhad », Master of Urban and Regional Planning, Supervisor: Kiomars Irandoost, Faculty of Art and Architecture, University of Kurdistan.


3. Mashhoudi, Sohrab (2010): Population and Building Density in Cities, Tehran, Mazinani Publications First Edition.


4. Mofidi, Seyyed Majid and Leila Shayan (2007): "Sustainable Development and Planning of Iranian Desert Cities", Haftarshahr Journal, No. 21 and 22, Tehran, pp. 93-98.


5. Mojtahedzadeh, Gholamhossein (1999): Urban Planning in Iran, First Edition, Payam Noor University Press, Tehran.


6. Moshiri, Shahriar (2010): "Controlling and Conducting Urban Construction; Designing an Efficient System", Journal of City Identity, Vol. 4, No. 2, Tehran, pp. 23-30.


7. Nazmfar, Hossein and Somayeh Roshan Roodi (2015): "Evaluation of Sustainability Level Development in District 9 of Mashhad Based on Hierarchical Models and Network Analysis", Quarterly Journal of Geography and Urban Planning, Vol. , No. 15, pp. 49-68.

15. Power, A, (2004): Sustainable Communities and Sustainable Development: London. Sustainable Development commission.

1. Rahimi, Hossein (2004): An Introduction to Geography and Sustainable Development of Iran, Oghlidos Publications, First Edition, Tehran.

17. Ramezani,Y,(2009): Determining Appropriate Method forDistribution of Building Density,Case study: Region 1 of Municipality of Mashhad. Thesis of Science in Urban and Regional Planning, Faculty of art and Architecture, Shiraz University.

1. Rezaei Rad, Hadi (2011): Evaluation of High-Ranking Policies in a Detailed Plan with Emphasis on the Functional Spatial Organization of Tehran, Master's thesis in Urban and Regional Planning, Supervisor: Mojtaba Rafieian, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modarres University.

19. Saaty, T.L,(1999): "Fundamentals of the Analytic Network process" ,Processings of ISAHP1999 Japan.

1. Seqat Al-Islami, Amid al-Islam and Behnaz Aminzadeh (2013): "A Comparative Study of the Concept and Principles Used in the Iranian Neighborhood and the Western Neighborhood", Identity City, Seventh Year, No. 13, Tehran, pp. 33 - 45.

Steuteville, R, (2004): The New Urbanism: An alternative to modern, automobile-oriented planning development

21. Williams, M, ( 1985): Neighborhood Organizations: Seeds of a new Urban Life, We Sport, Greenwood Press, Westport Publication, america.

22. Boyko, Ch. and Cooper, R, (2011):Clarifying and re-conceptualising Density, Progress in Planning,76, pp. 1-61

23. Garcia-Meion, M, javier ferris,O. Jeronimo Aznar, B, Pablo Aragones ,B ,and Rocio Poveda, B, (2008): Farmlandappraisal based on the ananlytic network Process, journal of Global Optimiziation, 42,pp.143-155.

24. Foster, S., Hooper, P., Knuiman, M., Bull, F., Giles-Corti, B., )2016(: Are Liveable Neighbourhoods Safer eighbourhoods? Testing the Rhetoric on NewUrbanism and Safety from Crime in Perth, Western Australia’, Social Science & Medicine

25. .Marans, R, (2015):Quality of urban life & environmental sustainability studies: Future linkage opportunities, Habitat International, 45, pp. 47-5

26. Ramezani,Y,(2009): Determining Appropriate Method forDistribution of Building Density,Case study: Region 1 of Municipality of Mashhad. Thesis of Science in Urban and Regional Planning, Faculty of art and Architecture, Shiraz University.

27. Williams, M, ( 1985): Neighborhood Organizations: Seeds of a new Urban Life, We Sport, Greenwood Press, Westport Publication, america

28. Saaty, T.L,(1999): "Fundamentals of the Analytic Network process" ,Processings of ISAHP1999 Japan.

29. Power, A, (2004): Sustainable Communities and Sustainable Development: London. Sustainable Development commission.

30. Steuteville, R, (2004): The New Urbanism: An alternative to modern, automobile-oriented planning development.