ارزیابی نحوه بهره گیری از مفهوم پدافند غیرعامل در طرح‌های توسعه و عمران(جامع) شهری

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

علیرضا عندلیب ¹ (دانشگاه آزاد)
حامد اخگر ² (دانشگاه آزاد)

تاریخ دریافت : 1393/08/02 تاریخ پذیرش : 1394/09/23 تاریخ انتشار : 1394/09/01

کلید واژه: ارزیابی, پدافندغیرعامل, طرح‌های توسعه و عمران(جامع) شهری,

چکیده مقاله :

طرح‌های توسعه و عمران(شهری) به عنوان یکی از قدیمی ترین طرح‌های توسعه برای شهرها بیش از چهار دهه است که در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد، این طرح‌ها با هدف توسعه کمی و کیفی در شهرها به ارائه راهبردهایی در افزایش رونق شهرها مورد توجه استدر این راستا شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جهت نیل به هدف فوق الذکر و همچنین تدقیق نیازهای شهرها در ادوار مختلف به سیاست گذاری در این زمینه و سایر زمینه‌های شهری می‌پردازد، در سالیان اخیر و با توجه به افزایش تهدیدات نظامی برای شهرها این شورا لزوم بهره گیری از مفهوم پدافندغیرعامل در طرح‌های توسعه و عمران شهری را تاکید کرده است و در مصوبات مختلف بر تحقق این مهم در این مسیر گام‌هایی برداشته است، از جمله این مصوبات لزوم استفاده از مفهوم پدافندغیرعامل در طرح‌های توسعه و عمران(جامع) شهری و ناحیه ای، مصوب سال 1383 است. از آن سال شرکت‌های مشاور نیز در زمینه تحقق امر فوق گام‌هایی برداشته اند که به دلایل مختلف این امر به صورت جدی تحقق نیافته است و یا بسیار ضعیف شکل یافته است. این مقاله با بهره گیری از روش تحلیلی- توصیفی به بررسی خلاصه گزارش‌هایی که به مقوله پدافند غیرعامل در سال‌های 1390 تا 1392 مورد بررسی و تصویب در شورای عالی قرار گرفته است می‌پردازدو سپس به ارزیابی آنها را در حوزه‌های قابل مطالعه در طرح‌های جامع مانند؛ کاربری اراضی، حریم، شناسایی اماکن حساس، حیاتی و مهم پرداخته است. آنچه در این زمینه مشهود گشت ارائه مطالب به صورت کلی و در قالب تعاریف عمومی از مفهوم پدافند غیرعامل است و کمتر در این حوزه شرکت‌های مشاور به ارائه پیشنهادات و نقشه‌های تخصصی روی آورده اندکه علت آن را می‌توان ضعف شرح خدمات اینگونه طرح‌ها، کم اهمیت بودن این موضوع از نظر مدیران و بررسی ضعیف در ارگان‌های ذی صلاح،تهیه نشدن سند آمایشی از مفهوم پدافند غیرعامل به عنوان طرح فرادست و چارچوبی برای طرح‌های توسعه و عمران شهری، کمبود تبادل نظر و آراء بین دانشگاه و شورای عالی در جهت رسیدن به چارچوب مفهومی مشترک از پدافند غیرعامل و آشنا نبودن شرکت‌های مشاور با خواست‌ها و روش‌های اجرا از این مفهوم دانست.

منابع و مأخذ:

منابع

احمرلویی، محمد حسین (1389)، پدافند غیرعامل در جنگ‌های نوین، دانشکده فارابی، تهران.

اخگر، حامد (1392)، تدوین سیاست‌های پدافندغیرعامل در شورای برنامه ریزی و توسعه استان‌ها، استاد راهنما؛ دکتر علیرضا عندلیب،دانشگاه امام حسین(ع)، تهران.

اسکندری دورباطی، زهرا (1381)، سیاست­های بانک جهانی در خصوص توانمندسازی، فصلنامه هفت شهر، شماره هشتم، تابستان، تهران

اصغریان جدی،احمد(1386)"الزامات معمارانه در دفاع غیرعامل پابدار"،انتشارات دانشگاه شهید بهشتی،تهران

اکبری، عباس (1384) ، پدافند غیرعامل – اصول و ملاحظات، نشریه شماره 3 معاونت پدافندهوایی قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص)، تهران.

انوری،حسن(1381)،"فرهنگ بزرگ سخن"،انتشارات سخن،تهران.

بوچانی،محمدحسین (1383)، اسکان غیررسمی در محله بان برز ایلام،ماهنامه شهرداری، سال ششم،شماره 66، تهران

جواهر پور، مهرداد و داور پناه،بابک (1381)، سکونتگاه­های ناپایدار اقشار کم درآمد شهری، فصلنامه هفت شهر، سال سوم، شماره هشتم، تهران

حاتمی­نژاد، حسین (1382)،اسکان غیررسمی درجهان ،ماهنامه شهرداری­ها،سال پنجم،شماره 50، تهران

حسینی، بهشید (1389)، معیارهای پدافندغیرعامل در طراحی معماری ساختمان‌های جمعی شهری، انتشارات عابد، تهران

دانشنامه کارآفرینی(1388)،جلد اول،انتشارات بنیاد دانشنامه نگاری ایران،تهران.

دهخدا،علی اکبر (1351) "لغت نامه دهخدا" ،انتشارات دانشگاه تهران،جلد 1 ،تهران

زاهد زاهدانی، سعید (1369)، حاشیه­نشینی، دانشگاه شیراز، شیراز.

شکوئی،حسین (1374)، دیدگاه­های نو در جغرافیای شهری،جلد اول،انتشارات سمت، تهران

شرکت مشاور آتک (1391)، خلاصه گزارش طرح توسعه و عمران (جامع) شاهین شهر، اصفهان.

شرکت مشاور نقش جهان پارس (1391) ، خلاصه گزارش طرح توسعه و عمران (جامع) بندر انزلی، گیلان.

شرکت مشاور آداک (1390) ، خلاصه گزارش طرح توسعه و عمران (جامع) بجستان، خراسان رضوی.

شرکت مشاور نقش آذین شهر (1392) ، خلاصه گزارش طرح توسعه و عمران (جامع) شهرهای سلامی و قاسم آباد، خراسان رضوی.

شرکت مشاور طرح و تدوین (1390) ، خلاصه گزارش طرح توسعه و عمران (جامع) شوشتر، خوزستان.

شرکت مشاور واسپور (1391)،خلاصه گزارش طرح توسعه و عمران (جامع) هفتگل ، خوزستان.

شرکت مشاور اساره نقش جهان (1391)،خلاصه گزارش طرح توسعه و عمران (جامع) شلمزار، چهارمحال و بختیاری.

شرکت مشاور زیست کاوش (1391)،خلاصه گزارش طرح توسعه و عمران (جامع) دولت آباد، خراسان رضوی.

شرکت مشاور اساس شهر شرق (1390)،خلاصه گزارش طرح توسعه و عمران (جامع) مشهد ریزه، خراسان رضوی.

شیخی، محمد (1382)، سکونتگاه­های خودرو، مجموعه مقالات همایش مسائل شهرسازی ایران، جلد اول (ساخت کالبد شهری)، دانشگاه شیراز، شیراز

شیخی،محمد (1380)، تبیین فرآیند شکل­گیری و دگرگونی سکونتگاه­های خودروی پیرامون کلان‌شهر تهران (مطالعه موردی اسلام شهر، نسیم شهر و گلستان)،رساله در مقطع دکتری دانشکده هنرهای زیبا،دانشگاه تهران،تهران

فنی،زهره و صادقی،یداللهب (1388)، دانشنامه کارآفرینی،جلد اول،انتشارات بنیاد دانشنامه نگاری ایران، تهران

معین،محمد(1388)،"فرهنگ فارسی"،انتشارات امیر کبیر،چاپ بسیت و ششم،تهران.

میرفندرسکی، مهدی و همکاران (1381)، طرح راهبردی ساماندهی حاشیه شهر مشهد، شهرداری مشهد، مدیریت ساماندهی حاشیه شهر مشهد، مشهد

موحدی نیا، جعفر (1386)، «اصول و مبانی پدافند غیرعامل»، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران

هادیزاده بزاز، مریم (1382)، حاشیه نشینی و راهکارهای ساماندهی آن در جهان، نشر تیهو، چاپ اول، مشهد

سازمان پدافندغیرعامل کل کشور ،(1385)، "ملاحظات پدافندغیرعامل در طرح‌های توسعه و عمران ناحیه ای کشور"، جزوه منتشر شده توسط سازمان پدافندغیرعامل کل کشور.