شناسایی پهنه‌های مستعد توسعه میان‌افزا در نواحی نا کارآمد مراکز شهرها (نمونه موردی: منطقه یک اصفهان)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مهین نسترن ¹ (دانشگاه هنر اصفهان)
نرگس قدسی ² (دانشگاه هنر اصفهان)

تاریخ دریافت : 1393/12/16 تاریخ پذیرش : 1394/02/29 تاریخ انتشار : 1394/02/01

کلید واژه: نواحی ناکارآمد, توسعه‌ میان‌افزا, پهنه‌های مستعد توسعه, تحلیل‌گر مکانی,

چکیده مقاله :

     بخش زیادی از مراکز شهرهای کشور ما را نواحی فرسوده و ناکارآمد تشکیل داده­اند. استفاده بهینه از این نواحی می­تواند منجر به تجدید حیات مراکز شهرها شود. توسعه­ میان­افزا که بخش اساسی انگاره رشد هوشمند شهری است، راهکاری عملی برای توسعه زمین­های خالی و متروکه داخل مناطق شهری است. چگونگی شناسایی پهنه­های مستعد بارگذاری این نوع توسعه از جمله دغدغه­های برنامه­ریزان در سال­های اخیر بوده­است. لذا هدف از این پژوهش تعیین معیارها و شاخص­های مناسب برای شناسایی پهنه­های مستعد توسعه­ میان­افزا در نواحی مرکزی شهرها است. در پژوهش حاضر ابتدا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی معیارها و شاخص‌های شناسایی پهنه­های مستعد توسعه میان­افزا در مراکز شهرها مشخص شده­اند. این معیارها شامل سه معیار سطح برخورداری از امکانات و تسهیلات شهری، دسترسی به شبکه­های حمل و نقل (شامل دو زیر معیار دسترسی به شبکه­های ارتباطی و دسترسی به ایستگاه­های حمل و نقل عمومی) و دسترسی به تأسیسات زیربنایی موجود ( شامل سه زیر معیار دسترسی به شبکه­های آبرسانی، دسترسی به شبکه­های جمع­آوری فاضلاب و دسترسی به شبکه­های انتقال گاز) است. سپس این معیارها در منطقه یک شهرداری اصفهان که دارای حدود 6/27 درصد نواحی فرسوده و حدود 9 درصد زمین­های رها شده­ شهری است، با روش­های تاپسیس، تحلیل سلسله­مراتبی و تحلیل مکانی و با به­کارگیری نرم­افزارهای Arc GIS، Water Gem, EPANETو Sewer Cad، اولویت­بندی و تلفیق شده و پهنه­های دارای قابلیت توسعه تعیین گردیدند. شناسایی پهنه­های مستعد توسعه در این منطقه می­تواند فرصت مناسبی را برای توسعه­ زمین­های رها شده­ در درون خود ایجاد کند و از این طریق به توسعه­ نواحی فرسوده­ و ناکارآمد مرکزی و جلوگیری ازگسترش پراکنده­ شهر اصفهان، کمک نماید. نتایج به­دست آمده نشان می­دهد که، بخش­های شرقی، جنوبی و قسمتی از بخش مرکزی منطقه یک اصفهان که شامل محلات درب کوشک، عباس­آباد، خلجا، صائب و شاهزاده­ابراهیم هستند، بیشترین پهنه­های مستعد توسعه­ میان­افزا را دارند.

منابع و مأخذ:

منابع

اصغرپور، محمدجواد، (1383)، تصمیم­گیری­های چند معیاره، دانشگاه تهران، 266-260.

اردشیری، مهیار، (1378)، مدیریت زمین در سیاستهای توسعه شهری، فصلنامه آبادی، شماره 33.

تی­تی­دژ، امید؛ جواد جاجی­آبادیان و هومن لطیفی، (1387)، خودآموز Spatial Analyst ArcGIS 9.2، تهران، انتشارات علم معمار.

رفیعیان، مجتبی، حدیثه عسگری تفرشی و اسفندیار صدیقی، (1389)، کاربرد رویکرد توسعه حمل و نقل محور (TOD) در برنامه­ریزی کاربری زمین‌های شهری نمونه موردی: ایستگاه مترو صادقیه، مجله مدرس علوم انسانی- برنامه­ریزی و آمایش فضا، دوره چهاردهم، شماره3: 312-295.

رهنما، محمد رحیم و غلامرضا عباس­زاده، (1387)، اصول مبانی و مدل­های سنجش فرم کالبدی شهر،مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی.

سعیدی رضوای، هادی و داوود کاظمی، (1390)، بازشناسی چارچوب توسعه درون­زا در تناسب بانقد سیاست­های جاری توسعه مسکن (مسکن مهر) نمونه موردی: شهر نطنز، مجله پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 75، 132-113.

شریفیان، احسان، (1389)، توسعه میان­افزا- بهره­گیری از ظرفیت­های درونی شهر، ماهنامه منظر،شماره 10: 50-47.

قدسی، نرگس، (1391)، ظرفیت­سازی توسعه میان‌افزای زمین­های رهاشده شهری در بافت­های ناکارآمد شهری با رویکرد رشد هوشمند (نمونه موری: منطقه یک اصفهان)، نسترن، مهین، دانشگاه هنر اصفهان، گروه شهرسازی.

معاونت برنامه­ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات، (1391)، آمارنامه شهر اصفهان، اصفهان: شهرداری اصفهان.

مهندسین مشاور باوند، (1382)، طرح توسعه اصفهان تاریخی-بازنگری در طرح تفصیلی مناطق 1و 3 اصفهان- جلد 1تا8 ، اصفهان: شهرداری اصفهان، معاونت شهرسازی و معماری.

Calthorpe, P., (1993), The Next American Metropolis: Ecology, Community, and the American Dream. New York Princeton Architectural Press.

Falconer & Frank,(1990), " Sufficiency of Infrastructure Capacity For Infill Development", journal of urban planning and Development,vol.116,No.3

EPA (Enviroment Protecting Agency), (1999), “Parking Alternative: Making Way for Urban Infill and Brownfield Redevelopment”, Wahington DC: Urban and Economic development division.

Hudnut, William H., III, (2001), Comment on J. Terrence Farris’s “The barriers to using urban infill development to achieve smart growth.” Housing Policy Debate 12, no. 1:31–40.

Kälberer, Achim.2005. The Future lies on Brownfields, Federal Environmental Agency, Dessau.

MRSC(Municipal research and Services Center),(1997), "Infill Development Strategies for Shaping Livable Neighbourhoods; Report No.38, Http://mrsc.org/Publications/infill_.pdf

RERC (Real Estate Research Corporation), (1982),"Infill Development Strategies"; Published Jointly by ULI-Urban Land Institute and American Planning Association, USA.

Wheeler, Stephen, (2002), Smart infill: Creating more livable communities in the Bay Area: A guide for Bay Area leaders. San Francisco, CA: Greenbelt Alliance. Spring. http://www.Greenbelt.org/downloads/resources/ reportsmartinfill.pdf

Wilson, Richard W., (1995), “Suburban parking requirements”. Journal of the American Planning Association 61(1). 29-42.

 

---