واکاوی بسترهای ایجاد شهر خلاق در نواحی شهری نیشابور

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

بهرام عامل هلالی ¹ , زهرا سادات سعیده زرآبادی ² , فریبرز دولت آبادی ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی شهرسازی، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه شهرسازى، دانشکده عمران، معمارى و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامى، تهران، ایران.
3 - گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1397/03/27 تاریخ پذیرش : 1398/07/06 تاریخ انتشار : 1398/08/01

کلید واژه: شهر خلاق, طبقه خلاق, بسترهای جذب طبقه خلاق, روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP), نواحی شهر نیشابور,

چکیده مقاله :

در قرن 21، شهرها در چارچوب اقتصاد جدید جهانی به شدت با یکدیگر در رقابت هستند و هر یک سعی می‌کنند فرصت‌های بیشتری را به سوی خود جذب کنند. در نظریه‌های نوین توسعه‌ی شهری، نظریه شهر خلاق بیان می‌کند که طبقه خلاق کلید رشد اقتصادی و ثروت شهرها هستند، بنابراین شهرها بایستی بستری را برای جذب طبقه خلاق ایجاد کنند. با وجود اقدامات انجام شده در کشورهای توسعه یافته جهت استفاده از طبقه خلاق برای توسعه شهرها، اما ایران تاکنون آنطور که شایسته است نتوانسته از آن‌ها بهره‌مند شود. شهر نیشابور، به عنوان شهری که دارای تاریخ و فرهنگ غنی است و پتانسیل‌های خلاق بودن را دارد به عنوان مورد پژوهی انتخاب شد. هدف پژوهش حاضر سنجش بسترهای جذب طبقه خلاق در نواحی شهر نیشابور است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی است، اطلاعات موردنیاز از طریق روش اسنادی تهیه شده اند. در این پژوهش، با مروری بر اندیشه‌های نظریه پردازان، مشخص شد شهر خلاق شامل دو مؤلفه اصلی طبقه خلاق و بسترهای جذب طبقه خلاق است. بنابراین به تحلیل بسترهای جذب طبقه خلاق در نواحی شهر نیشابور پرداخته شده است تا بتوان دریافت به چه میزان این شهر آمادگی جذب طبقه خلاق و نهایتا ایجاد شهر خلاق را دارد. جهت تحلیل داده‌ها و رتبه‌بندی نواحی شهر نیشابور، از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) با استفاده از نرم‌افزار Expert Choice استفاده شده است و پس از استخراج نقشه‌ رتبه‌بندی از نرم‌افزار  GIS نتایج نهایی مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که ناحیه 7 بهترین وضعیت را به لحاظ بسترهای جذب طبقه خلاق دارد و نواحی 6 و 11 در رتبه‌های بعدی قرار دارند. نتایج پژوهش حاکی از عدم تعادل میان نواحی شهر نیشابور به لحاظ برخورداری از بسترهای جذب طبقه خلاق است به گونه‌ای که عمده‌ی بسترها در نواحی مرکزی قرار دارند، که می‌تواند مانعی برای تبدیل شدن نیشابور به شهری خلاق به صورت یکپارچه باشد.

چکیده انگلیسی:

In the 21st century, cities compete strongly in the framework of the new global economy and each one is trying to attract more opportunities. In new urban development theories, creative city theory states that the creative class is the key to economic growth and wealth of cities, Therefore, cities must create a foundation to attract this class. Despite the actions made in developed countries to use the creative class for the development of cities, But Iran has not been able to use it as it deserves. The city of Neyshabur, as a city with rich history and culture and potential for creativity, was selected as the case study. The purpose of the present study was to measure the foundations of creative class absorption in Neyshabour city. The method of this research is descriptive-analytical and with type of practical.
it was determined that the creative city consists of two main components of the creative class and Creative class absorption foundations. Therefore, the analysis of the foundations of the creative class absorption in the areas of Neishabour city has been analyzed to ascertain how much the city is willing to absorb the creative class and ultimately create a creative city.
The results of the study indicate that the areas of Neishabur have an imbalance in terms of the foundations of the creative class absorption, In such a way that most of the foundations are located in the central areas, which can be an obstacle to becoming Neishabur as a creative city integrated.

منابع و مأخذ:

1. آخوندی، عباس احمد؛ برک پور، ناصر؛ خلیلی، احمد؛ صداقت نیا، سعید؛ صفی یاری، رامین (1393): »سنجش کیفیت زندگی شهری در کلانشهر تهران«، نشریه هنرهای زیب ، دوره نوزدهم، شماره 2، تهران، صص 5-22.


2. آخوندی، عباس احمد؛ برک پور، ناصر؛ اسدی، ایرج؛ بصیرت، میثم؛ طاهرخانی، حبیب‌الله(1386): »بررسی تاثیر انتخاب مستقیم شهرداران در بهبود شاخص های حکم روایی شهری ایران«، مجله صفه، دوره هفدهم، شماره 46، تهران، صص 77-91.


3. ایراندوست، کیومرث و غلامی زارچی، مصطفی(1394): »ارتقای فرصت حضور و مشارکت مردم با استفاده از معرفی گونه‌های فضای عمومی شهر خلاق: نمونه موردی شهر یزد«، نشریه هنرهای زیبا، دوره بیستم، شماره 2، صص 58-47.


4. ربانی خوراسگانی،علی؛ ربانی،رسول، ادیبی سده،مهدی، موذنی،احمد( 1390): »بررسی نقش تنوع اجتماعی در ایجاد شهرهای خلاق و نوآور مورد مطالعه شهر اصفهان«، نشریه جغرافیا و توسعه، شماره 21، زاهدان، صص 159-180.
   
   
   1. عینالی، جمشید؛ بوزجمهری، خدیجه؛ نظری شیخی، معصومه؛ دهبانژاد، اکبر؛ رومیانی، احمد( 1396): »تحلیل نقش فضاهای عمومی در ارتقای کیفیت سرزندگی روستاییان(مطالعه موردی: روستاهای شهرستان الشتر«، مجله مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، سال سوم، شماره 12، رشت، صص 639-620.
   
   
   2. قاسمی، وحید؛ نگینی، سمیه(1389): »بررسی تأثیر بافت محلات بر هویت اجتماعی  با تأکید بر هویت محله‌ای در شهر اصفهان«، مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ا‌‌ی، سال دوم، شماره هفتم، صص 114-136.
   
   
   3. قربانی، رسول و حسین آبادی، سعید، طورانی، علی(1392): »شهرهای خلاق، رویکردی فرهنگی در توسعه شهری«، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال سوم، شماره یازدهم، یزد، صص1- 18.
   
   
   4. مختاری ملک آبادی، رضا؛ مرصومی، نفیسه، علی اکبری، اسماعیل؛ امینی، داوود(1394):»تبیین معیارهای بومی‌سازی شاخص‌های مکانی فضای شهر خلاق با رویکرد ایرانی  اسلامی«، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، شماره بیست و دوم، تهران، صص 23-39.
   
   
   5. مختاری ملک‌آبادی، رضا؛ سقایی، محسن؛ ایمان، فاطمه(1393): »سطح‌بندی مناطق پانزده‌گانه اصفهان از لحاظ شاخص‌های شهر خلاق با استفاده از مدل‌های برنامه‌ریزی منطقه‌ای«، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال پنجم، شماره شانزدهم، مرودشت، صص 120-105.
   
   
   6. مرادی، فاطمه) 1376): تبیین الگوی بازآفرینی فرهنگ مبنا در مراکز شهری در راستای -رقابت پذیری، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران.
   
   
   7. طرح جامع شهر نیشابور(1394): جلد گزارش مرحل شناخت، اداره کل راه و شهرسازی استان خراسان رضوی.
   
   

4.   حسینی، سید هادی(1395): » تحلیل شاخص های حکمروایی خوب شهری با تأکید بر نظرات شهروندان و مدیران؛ مطالعه موردی: شهر تربت حیدریه«، فصلنامه مطالعات شهری، دوره 5، شماره 20، سنندج، صص43-52.

13. سرشماری عمومی نفوس و مسکن (1390): مرکز آمار ایران.

1. AuthentiCity(2008): Creative City Planning Framework A Supporting Document to the Agenda for Prosperity: Prospectus for a Great City, Toronto.


2. Bereitschaft, B.and Cammack, R.(2015): Neighborhood diversity and the creative class in Chicago, Applied Geography, 63, pp:166-183.


3. European Commission )2017): The Cultural and CreativeCities Monitor, Luxembourg, Publications Office of the European Union.


4. Florida, R.(2012): The rise of the creative class: and how it 's transforming work, leisure, community, and everyday life, Newyork: basic books.
   
   
   1. Hania, U., Azzadina, I., Sianipar, C. Setyagung, E., Ishii, T. ( 2012): Preserving cultural heritage through creative industry: A lesson from Saung Angklung Udjo, Procedia Economics and Finance 4 (12 ), pp:193 – 200.
   
   
   2. Hall, P. & Raumplaner, S. (1998): Cities in Civilization, Pantheon Books New York.
   
   
   3. Hall, P.(2000): Creative Cities and Economic Development, Urban Studies, 37(4), pp:639-649.
   
   
   4. Jacobs. J. (1969): The Economy of Cities, The New York Times.
   
   
   5. Jopek, D.(2013) :Good City Form. Creative New York, The idea of creative city, the urban policy debate, Republic of Macedonia: European Scientific Institute.
   
   
   6. Kakiuchi, E. and Takeuchi, K.(4112), Creative industries: Reality and potential in Japan, National Graduate Institute for Policy Studies, Tokyo, Japan.
   
   
   7. Landry, C. and Bianchini, F. (1995): The creative city, London: Demo.
   
   
   8. Lindner, C.   Meissner, M. (2014): Slow Art in the Creative City: Amsterdam, Street Photography and Urban Renewal, Journal of Space and Culture, 8(3), pp: 1-20.
   
   
   9. Liu, H.,(2015): Creative Industries and Urban Spatial Structure, Advances in Asian, Springer International Publishing, Switzerland.
   
   
   10. Marino Zamudio, R. and  Barar, F.( 2013): Looking for the creative city:urban development through education and caltural strategies in Meddelin, Colombia, Republic of Macedonia: European Scientific Institute.
   
   
   11. Retrieved Aug 22 (2018): from /www. unesco. org/ new/ en/ culture/ themes/creativity/ creative-cities-network.
   
   
   12. The Minneapolis Creative city road map(2015), a 10-year strategic  plan for arts, culture and the creative economy, Minneapolis city.
       
       
       1. Vesela, D. and  Klimova, K.(2015): Creative Industries And The Place Of The Arts In University Interpreting-Translation Programmes, Procedia - Social and Behavioral Sciences 191, , pp: 580 – 583.