بررسی نقش آموزش و اطلاع‌رسانی در تمایل سرمایه‌گذاران به استفاده از روش‌های‌ ساخت‌وساز صنعتی در پروژه‌های بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری (مورد مطالعه: شهر همدان)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مهرداد سرهادی ¹ (استادیار گروه معماری، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران)
سیدحسین حسینی ² (دانشجوی دکتری مدیریت پروژه و ساخت، دانشگاه تهران، تهران، ایران)
امین زمانی ³ (دانشجوی دکتری مدیریت پروژه و ساخت، دانشگاه تهران، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1397/03/28 تاریخ پذیرش : 1398/05/27 تاریخ انتشار : 1398/08/01

کلید واژه: بافت‌های فرسوده شهری, شهر همدان, روش‌های ساخت‌وساز صنعتی, فرآیند بهسازی و نوسازی,

چکیده مقاله :

بافت فرسوده شهر همدان بیش از 35 درصد مساحت شهر را در برمی‌گیرد و بیش از 50 درصد جمعیت شهری را در خود جای داده است، و به دلیل تأثیرات چندگانه و مخرب اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی که متوجه ساکنان این بافت‌ها می‌کند، یکی از مناطق با اولویت بالا محسوب می‌شود. روش‌های ساخت‌وساز صنعتی به‌عنوان رویکردی در جهت ساخت ساز پایدار، با عوارض زیست‌محیطی کم و قابلیت انطباق با سبک‌های مختلف معماری مطرح شده‌اند، و می‌توانند به‌عنوان راهبردِ مؤثری در جهت مواجه با چالش‌های زمانی، هزینه‌ای و کیفیتی پروژه‌های بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری محسوب شوند. این تحقیق که با رویکردی قیاسی و کمی به انجام رسیده است در تلاش است تا با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی، و بررسی استنباطی داده‌های میدانی، تأثیر فعالیت‌های آموزشی و اطلاع رسانی را بر افزایش تمایل سرمایه‌گذاران به استفاده از این روش‌ها مورد مطالعه قرار دهد. نتایج نشان می‌دهند که فعالیت‌های آموزشی و اطلاع رسانی به ترتیب 56  و 65 درصد بر تمایل سرمایه گذران فعال در حوزه بافت‌های فرسوده، و سرمایه‌گذاران فعال در خارج از این بافت‌ها، به‌منظور استفاده از روش‌های ساخت‌وساز صنعتی تأثیرگذار هستند و این تأثیر بر سرمایه‌گذارانی با توان مالی بالاتر، بیشتر از سایر سرمایه‌گذاران است. همچنین یافته‌ها بیانگر این واقعیت است که سرمایه‌گذاران فعال در بافت‌های فرسوده تمایل بیشتری به استفاده از این روش‌ها از خود نشان می‌دهند. این یافته‌ها می‌تواند تأثیر چشمگیری بر افزایش اثربخشی و کارایی فعالیت‌های ترویجی در حوزه سیاست‌گذاری شهری داشته باشد.

چکیده انگلیسی:

Hamedan city distressed regions include more than 35 percent of city area, and more than 50 percent of Hamedan inhabitants live in these regions. Due to the multiple economic, cultural, and social destructive influences of these regions on their inhabitants, they are considered as high priority regions. Off-site construction methods have been proposed as an approach for sustainable construction with minimum negative environmental effects and high potential to adapt with different architectural styles. These methods can be used as a strategy for confronting with time, cost, and quality challenges of rehabilitation and renovation projects in distressed urban areas. This research that has been done with deductive and quantitative approach is trying to use descriptive-analytic methods, and inferential evaluation of field data, in order to study the influence of training and informing activities on the tendency of investors for using these methods. The results show that training and informing activities subsequently have 56 and 65 percent impact on the decision and tendency of investors in distressed urban area and other investors for using off-site construction methods, and this impact on investors with more financial resources is higher than others. Furthermore, findings reflect this reality that more active investors in urban distressed areas have more tendencies to use these methods. Research findings can have influential impact on efficiency and effectiveness of promotional activities in the realm of urban policy making.

منابع و مأخذ:

1. امیدی نسب، فریدون و بابک دهقان (1394): «بررسی روش های پیش ساختگی و صنعتی شدن ساختمان ها وتاثیر آن بر میزان انعطاف پذیری در سازه و معماری»، اولین کنفرانس بین المللی انسان، معماری، مهندسی عمران و شهر، تبریز.


2. آیینی، محمد (1389): «بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری از منظر موضوعات اقتصادی»، اقتصاد شهر، صص 4-15.


3. باباخانی، ملیحه (1397): «تبیین نقش رویکرد توسعه اجتماع‌مبنا در نوسازی پایدار بافت‌های ناکارآمد شهری (نمونه‌موردی: نوسازی محله تختی شهر تهران- سال‌های 92-1388)»، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، شماره 32، صص 185-196.


4. بیات، مریم و فائزه طاهرخانی (1395): «بررسی مقایسه ای روش های سنتی و صنعتی سازی ساختمان از نقطه نظر زمان و هزینه»، فصلنامه مهندسی و مدیریت ساخت، دوره یک، شماره 1، صص 29-33.


5. پروانه، امیررضا. (1393): «چگونه صنعتی سازی ساختمان را به یک فرهنگ بدل نماییم؟»، اقتصاد آسیا، صص19.


6. پور احمد، احمد و جواد زارعی (1394): «سنجش کیفیت زندگی در قلمرو بافت فرسوده‌ شهری مطالعۀ موردی: منطقۀ 9 شهر تهران»، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال ششم، شماره 21، صص1-18.


7. پورمحمدی، محمدرضا، شهریور روستایی و احمد اسدی (1393): «تحلیلی بر مطلوبیت اجتماعی و تاثیر آن بر مسکن‌گزینی (مطالعه موردی؛ محلات با توسعه مسکونی بالا در بافت فرسوده شهر زنجان)»، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال پنجم، شماره 17، صص 1-18.


8. پولادخای، علیرضا، سید اکبر طباطبایی و کریم نقدی (1394): «راهکارهای فرهنگ سازی استفاده از فناوری های نوین و صنعتی سازی ساخت و ساز ساختمان کشور»، سومین همایش ملی مصالح ساختمانی و فناوری‌های نوین در صنعت ساختمان، میبد.


9. پیرحیاتی، مهدی، میلاد ترکجزی و شهرزاد آیینه چی (1392): «بازآفرینی بافت‌های کهن شهری با تکیه‌بر بن‌مایه گردشگری شهری نمونه مطالعاتی: محله صوفیان بروجرد، بوکان»، همایش ملی معماری پایدار و توسعه شهری، شرکت سازه کویر، بوکان.


10. تقی زاده، کتایون و احسان سلطان پناه (1391): «ارزیابی علل عدم استفاده از فناوری های نوین ساختمانی در نوسازی بافت های فرسوده شهر تهران»، مجله مدیریت شهری (مدیر)، دوره دهم، شماره 29، صص 213-233.


11. جعفر زاده نجار، مرتضی و مینا جنتی (1390): «تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت، فرصت ها و تهدیدها:نمونه موردی طرح نوسازی و بهسازی بافت فرسوده اطراف حرم مطهر حضرت رضا(ع) »، اولین کنفرانس اقتصاد شهری ایران، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.


12. حاتمی، یاسر و کیانوش ذاکرحقیقی (1396): «ارزیابی تأثیر کیفیت محیط شهری بر روابط اجتماعی استفاده کنندگان از فضا (مطالعه موردی: پیاده راه بوعلی سینا شهر همدان) »، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره 8، شماره 30، مرودشت، صص 245-266.


13. حبیبی، کیومرث، مجید یوسفی نوید و کمال محمدی (1394): «نقش قنوات در هویت بخشی به شهرهای ایرانی – اسلامی؛ مورد مطالعه شهر همدان»، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال ششم، شماره 23، صص 169-184.


14. حسامی، سعید و یوسف محمدزاده (1391): «صنعتی سازی ساختمان با رویکرد سیستم مدیریتی پویا»، دومین کنفرانس ملی مهندسی و مدیریت ساخت، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، پردیس بندرعباس.


15. حسین آبادی، مصطفی و علی اکبر تقوایی (1391): «ارزیابی شیوه های تامین مالی در طرح های نوسازی بافتهای فرسوده شهری، نمونه موردی:محله حمزه آباد واقع در منطقه 20 شهر تهران»، مجله مدیریت شهری، دوره دهم، شماره 29، تهران، صص 235-246.


16. حسینعلی پور، مجتبی، و حسین حقیقی (1389): «راهبرد صنعتی سازی ساختمان در چشم انداز بیست ساله کشور(مطالعه موردی امکان سنجی استفاده از LSF در تهران) »، فصلنامه راهبرد، دوره نوزدهم، شماره 57، صص 326-339.


17. خاتمی، محمد جعفر (1375): «پدیده های ناسازگار-ساختارهای فنی و تکنیکی رایج و تولید انبوه ساختمان»، مجله صفه، دوره ششم، شماره 3و4، صص 65-87.


18. خاکی، غلامرضا (1390): روش تحقیق در مدیریت، انتشارات بازتاب، تهران.


19. خضریان، علیرضا و محمدجواد ثقفی (1397): «برنامه های توسعه ملی ایران و بازتاب مولفه های آن در صنعتی سازی ساختمان»، فصلنامه آمایش محیط، دوره یازدهم، شماره 40، صص 183-204.


20. دانش پور، حمیدرضا، نوید سعیدی رضوانی و محمدرضا بذرگر (1397): «ارزیابی مناطق یازده گانه شهر شیراز به لحاظ شاخص شکوفایی شهری با استفاده از مدل FAHP»، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره نهم، شماره 33، مرودشت، صص 17-32.


21. دانش پور، عبدالهادی، و فاطمه صفار سبزوار (1397): «تحلیلی بر عوامل کالبدی مؤثر بر حس تعلق به مکان در مرکز قدیمی شهر سبزوار»، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دوره نهم، شماره 33، صص 125-136.


22. دانش پور، عبدالهادی، اسماعیل شیعه و مریم روستا (1393): «تدوین مدل ساختاری عوامل مکانی موثر بر ارتقاء پایداری اجتماعی در بافت های فرسوده شهری به کمک تحلیل عاملی و تحلیل مسیر»، مجله مدیریت شهری، دوره سیزدهم، شماره 35، تهران، صص 133-142.


23. داودی، مجید و هاشم جلالی (1389): «توسعه شهری و ساز و کارهای اقتصادی بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده(تهران) »، اقتصاد شهر، شماره 6، صص 16-21.


24. رفیع پور، سعید، مریم رحمانی و محمد جعفر جمال (1391): «تعریف رویکرد مداخله بر مبنای توسعه میان افزا در ساماندهی بافت فرسوده شهر گنبد کاووس»، همایش ملی منظر شهری، سازمان زیبا سازی شهر تهران،تهران.


25. رفیعیان، محسن، محمد رضا بمانیان و مجتبی رفیعیان (1389): «شناسایی پهنه های زمینه ساز توسعه خلاق بافت های فرسوده با رویکرد گردشگری در برنامه ریزی شهری (نمونه موردی: محله امامزاده یحیی، ناحیه 2، منطقه 12 شهرداری تهران) »، مجله مدیریت شهری، دوره هشتم، شماره 25، صص 235-275.


26. زرین نقش، کیهان (1395): «مشکلات صنعتی سازی ساختمان کشور»، مجله پیام آبادگران، صص 45-47.


27. سرداریان، سوده (1392): «مشارکت مردمی کلید تحقق پذیری طرح های بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده (نمونه مطالعاتی: محله جولان شهر همدان)»، مجله مطالعات محیطی هفت حصار (هفت حصار)، دوره دوم، شماره 6، صص17-28.


28. سرهادی، مهرداد و محمد باقر نوبخت(1394): «بررسی راهکارهای تشویق سرمایه‌گذاران در فرآیند بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری (مورد مطالعه: شهر همدان)»، مجله پژوهش های مدیریت در ایران، دوره نوزدهم، شماره88، تهران، صص121-138.


29. سلطانی، سحر، مریم حسن نژاد و مرتضی بستام (1394): «پیش بینی تغییرات قیمت مسکن بافت فرسوده شهری پس از اجرای پروژه های نوسا ی با استفاده از روش خاکستری(مطالعه موردی: پروژه مجد، منطقه دو شهرداری مشهد مقدس)»، مجله اقتصاد و مدیریت شهری، دوره سوم، شماره12، صص 59-75.


30. شاطریان، محسن، مهران سهراب زاده، حسین امامعلی زاده و سید سعید حسینی زاده (1396): «بحران هویّت و انزوای اجتماعی در شهرهای جدید و رابطه آن با رضایت از محل سکونت (مورد مطالعه: شهرجدید پردیس) »، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری،دوره هشتم، شماره 28، صص 111-134.


31. صباغی، عاطفه (1395): «تدوین سازوکار به کارگیری بازآفرینی شهری در مواجهه با بافت های فرسوده شهری مطالعه موردی: محله جولان شهر همدان»، مجله مطالعات محیطی هفت حصار (هفت حصار)، دوره اول، شماره 4، صص45-56.


32. صفایی پور، مسعود و جواد زارعی (1396): «برنامه ریزی محله محور و بازآفرینی پایدار بافت های فرسوده شهری با تاکید بر سرمایه اجتماعی (نمونه موردی: محله جولان شهر همدان)»، مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره هفتم، شماره 23، گرگان، صص 135-149.


33. صنیع زاده، عباس (1393): «صنعتی سازی ساختمان، گام مهم در راستای رفع کمبود مسکن»، ماهنامه دانش نما.


34. عباسی، نیما (1390): «صنعتی سازی در ساختمان»، اولین همایش منطقه ای مصالح ساختمانی و تکنولوژی های نوین در مهندسی عمران، مرند.


35. عندلیب، علیرضا (1389): اصول نوسازی شهری (رویکردی نو به بافت های فرسوده)، انتشارات آذرخش، تهران.


36. فرهادی، روح الله، وحید شعبانی حید آبادی و محسن موسوی (1389): «طراحی ابزار های نوین تامین مالی جهت ترمیم بافت های فرسوده شهری»، دومین کنفرانس بین المللی توسعه نظام تامین مالی در ایران، مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف، تهران.


37. قلعه نویی، منصور(1395): «صنعتی سازی، آغازی پرشتاب، ادامه ای کند»، اقتصاد آسیا، صص 7-9.


38. کوه زاد، حسین (1393): «صنعتی سازی ساختمان و استفاده از فن آوری های نوین از مرحله تصمیم تا عمل»، اقتصاد آسیا، صص11-14.


39. لاورنس نیومن، ویلیام، ترجمه: حسن دانایی فرد، حسین کاظمی (1390): شیوه های پژوهش اجتماعی: رویکرد های کیفی و کمی، تهران: مهربان نشر.


40. لطفی، صدیقه، غلامرضا ملکشاهی و مهدیه مهدوی (1389): «برنامه ریزی راهبردی بمنظور بهسازی بافت های فرسوده شهری(نمونه موردی:شهر بابل)»، مجله نگرش های نو در جغرافیای انسانی، دوره سوم، شماره 1، صص 193-206.


41. مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی(1391): تهران، ایران: مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن.


42. معمارضیا، کاظم و نهال اقتصادی (1390): «توسعه صنعتی سازی ساختمان از طریق طراحی جزئیات اجرایی با استفاده از مصالح نوین»، فصلنامه گزارش سازمان نظام مهندسی ساختمان استان فارس، شماره 68، صص20-28.


43. مویدفر، رزیتا، مجید صامتی و سارا علومی (1392): «اولویت بندی روش های تامین مالی در بافت های فرسوده شهری(مطالعه موردی: شهر اصفهان)»، مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، دوره پنجم، شماره 17، صص69-84.


44. نوبخت، محمد باقر، محمدرضا حافظی و سعید داور(1396): «ارزیابی سیستم های سازه ای صنعتی جهت تأمین اصل تمرکززدایی از تهران»، فصلنامه پدافند غیرعامل، دوره هشتم، شماره 30،  صص13-22.


45. وطن نواز، محسن (1390): «صنعتی سازی ساختمان همساز با معماری پایدار»، دومین همایش ملی معماری پایدار. ایران، همدان.

46. Adair, A., Berry, J., Stanley, M., Deddis, B., and Hirst, S. (1998). Evaluating of Investor Behaviour in Urban Regeneration. Urban Studies.


47. Aguacil Moreno, S., Lufkin, S, and Rey, E. (2016). Towards integrated design strategies for implementing BIPV systems into urban renewal processes: first case study in Neuchâtel (Switzerland). Expanding Boundaries Systems Thinking in the Built Environment Sustainable Built Environment (SBE) Regional Conference Zurich 2016. pp:234-239. Zürich: vdf Hochschulverlag AG an der ETH .


48. Dekker, K. (2007). Social Capital, Neighbourhood Attachment and Participation in Distressed Urban Areas. A Case Study in The Hague and Utrecht, the Netherlands. (J. Flint, and D. Robinson, Eds.) Housing Studies, 22(3), pp:355-379.


49. Ferilli, G., Sacco, P. L., and Blessi, G. T. (2016). Beyond the rhetoric of participation: New challenges and prospects for inclusive urban regeneration. (A. Pratt, Ed.) City, Culture and Society, 7(2), pp:95-100.


50. Güzey, Ö. (2016). The last round in restructuring the city: Urban regeneration becomes a state policy of disaster prevention in Turkey. (P. Zhao, Ed.) Cities, 50, pp:40-53.


51. Kamali, M., and Hewage, K. (2017). Development of performance criteria for sustainability evaluation of modular versus conventional construction methods. Journal of Cleaner Production, 142(4), pp:3592-3606.


52. Molnar, D., and Morgan, A. J. (2001). Defining Sustainability, Sustainable Development and Sustainable Communities: A working paper for the Sustainable Toronto Project. Toronto: The Sustainable Toronto Project.


53. Nieto, J. R., da Silva, L. S., Murtinho, V., and Rigueiro, C.(2016). Conceptual Model for the Sustainable Rehabilitation of Medium-Size Inner Cities in Europe: Coimbra, Portugal. Journal of Urban Planning and Development, (3) 142.


54. Roy, U., Roy, M., and Saha, S. (2009). Mass-Industrialized Housing to Combat Consistent Housing Shortage in Developing Countries:Towards an Appropriate System for India. Word Congress on Housing. India,kolkata.


55. Sarhadi, M., Yousefi, S., and Zamani, A. (2018). Participative project management as a comprehensive response to postmodernism criticisms: The role of communication. International Journal of Managing Projects in Business, 11(4), pp:935-959.


56. Zhang, J., Long, Y., Lv, S., and Xiang, Y. (2016). BIM-enabled Modular and Industrialized Construction in China. (O. Chong, K. Parrish, P. Tang, D. Grau, and J. Chang, Eds.) Procedia Engineering, 145, pp:1456-1461.


57. Zhang, X., Skitmore, M., and Peng, Y. (2014). Exploring the challenges to industrialized residential building in China. Habitat International, pp:176-184.