شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر گردشگری در کلانشهر شیراز با رویکرد آینده پژوهی

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

طاهره نصر ¹

1 - گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

تاریخ دریافت : 1398/03/02 تاریخ پذیرش : 1398/03/15 تاریخ انتشار : 1398/04/01

کلید واژه: &quot, گردشگری شهری&quot, , &quot, توسعه گردشگری&quot, , &quot, آینده پژوهی&quot, , &quot, توسعه پایدار&quot, , &quot, شیراز&quot, ,

چکیده مقاله :

امروزه گردشگری به عنوان یک صنعت، به مثابه پدیده پویای جهانی و اجتماعی است که شناخت و تحلیل علمی آن می­تواند چهارچوب مطمئنی برای برنامه­ریزی صنعت گردشگری در حال و آینده فراهم آورد. شرایط موجود کشور ایران با پشتوانه تاریخی آن، نشان می‌دهد که گردشگری می‌تواند بستر مناسبی برای دستیابی به توسعه پایدار باشد و به عنوان یکی از پیش شرط‌های برنامه‌ریزی پایدار می‌تواند مطرح باشد. هنگامی که به شهرهای اصیل ایرانی اندیشیده شود می‌توان دریافت که ساختار هر یک از این شهرهای تاریخی واجد مؤلفه‌هایی هستند که ارزش آنها را دوچندان می‌نماید. هدف پژوهش حاضر شناسایی پیشران­های کلیدی مؤثر بر توسعه گردشگری شهر شیراز و بررسی چگونگی تأثیرگذاری این پیشران­ها بر یکدیگر می­باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش بر اساس روش­های جدید علم آینده­پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که در دو مرحله تعیین شاخص­های کلیدی از طریق روش دلفی و شناسایی پیشران­های کلیدی با استفاده از نرم­افزار MicMac بر پایه روش تحلیل اثرات متقاطع انجام گرفته است. نمونه مورد مطالعه در مرحله اول 40 نفر از خبرگان حوزه گردشگری شهر شیراز بوده و در مرحله دوم 15 نفر به صورت هدفمند، انتخاب گردیده است. نتایج حاصل شده بیانگر آن است که در مجموع 8 عامل کلیدی در وضعیت گردشگری شهر شیراز تأثیرگذارند؛ بدین صورت که این متغیرها بیشترین تأثیرگذاری و کمترین تأثیرپذیری را بر آینده توسعه گردشگری شیراز دارند و شامل پیشران­های منابع آب، تبلیغات، مدیریت محلی، آثار تاریخی، امنیت غذایی، امنیت، سیاست­های کلان ملی در حوزه گردشگری و مشارکت شهروندان می­باشند و از میان این عوامل، مدیریت به عنوان مهم­ترین عامل تأثیرگذار بر سایر عوامل کلیدی شناسایی شده است.

چکیده انگلیسی:

Today, tourism as an industry, as a dynamic global and social phenomenon that knowledge and scientific analysis it has the ability to do this provide a secure framework to plan the tourism industry in the present and future. The purpose of this study is an Identify Key drivers effective on tourism development in Shiraz and how to influence these propellers on each other. This research is, in terms of purpose, applied and in terms of nature and method is analytical and exploratory that based on the new methods of futuristic science and it down in two steps, determine key indicators through the Delphi method and Identify Key Drivers using the MicMac software which is done based on cross-impact analysis method. The sample is in the first stage there were 40 experts in the field of tourism in Shiraz and has been selected in the second phase, 15 people were targeted. The results show that in total influencing 8 key factors in the tourism situation in Shiraz. These are the variables the most influential and least influential on the future of tourism development in Shiraz and includes propulsion water resources, advertising, local management, monuments, food security, security, national macro policy in the field of tourism and citizen participation. Among these factors, management is detected as the most important factor affecting other key factors.

منابع و مأخذ:

1. اسکندری­ثانی، محمد و رضایی، ابراهیم (1397): «آینده­پژوهی مدیریت شهری زمینه­ساز تحقق رقابت­پذیری در عرصه گردشگری (مطالعه موردی: شهر زاهدان)»، دوفصلنامه جغرافیای اجتماعی شهری،دوره 5، شماره 2، صص: 16-1.


2. امیری، منصوره (1394): «تحلیلی بر عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری تاریخی شهرستان جیرفت با استفاده از مدلسازی ساختاری تفسیری (ISM)»، همایش ملی فرهنگ گردشگری و هویت شهری، برگزار کننده: مؤسسه علمی پژوهشی مهر اندیشان ارفع، 3 و 4 بهمن، شیراز.


3. بافقی­زاده، محمد؛ سلیمانی مقدم، پرویز و طاهری فر، راضیه (1395): «سطح­بندی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری شهر اهواز»، فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، دوره 5، شماره 20، صص: 58-37.


4. بهرامیان، محسن و علی شمس­الدینی (1397): «تحلیلی کمی بر نقش مدیریت شهری در ارتقای صنت گردشگری در شهرها (مورد پژوهی: شهر مرودشت)»، نشریه پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال 9، شمارۀ 32، صص: 140-131.


5. تقوایی، مسعود و حسینی­خواه، حسین (1396): «برنامه­ریزی توسعه صنعت گردشگری مبتنی بر روش آینده­پژوهی و سناریونویسی (مطالعه موردی: شهر یاسوج)»، مجله­ی برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، سال 6، شماره 23، صص: 30-8.


6. حاجی­نژاد، علی؛ عبدی، ناصرو پایدار، ابوذر (1395): «مطالعة تطبیقی عوامل ساختاری، کارکردی و نهادی اِلمان­های گردشگری شهری و عوامل مؤثر بر توسعة آنها (مطالعة موردی: برج­های آزادی و ایفل)»، فصلنامه گردشگری شهری، دوره 3، شماره 1، تهران، صص: 108-93.


7. رحیم­پور، علی و کرباسی یزدی، امیر (1390): «اولویت­بندی عوامل مؤثر بر توسعه صنعت گردشگری جمهوری اسلامی ایران با استفاده از روش رمبراند»، گردشگری و توسعه، دوره 1، شماره 1، صص: 16-1.


8. زالی، نادر و عطریان، فروغ (1395): «تدوین سناریوهای توسعة گردشگری منطقه­ای براساس اصول آینده­پژوهی (مورد مطالعه: استان همدان)»، آمایش سرزمین، دوره 8، شماره 1، صص: 131-107.


9. زراع اشکذری، سیدمحمد؛ سقایی، محسن؛ موسوی، میرنجف و مختاری ملک آبادی، رضا (1394): «عوامل موثر بر توسعه گردشگری فرهنگی با رویکرد جذب گردشگران خارجی در ایران مرکزی موردشناسی: شهر یزد»، جغرافیا و آمایش شهری و منطقه­ای، شماره 17، صص: 208-189.


10. شهرداری شیراز (1398): جاذبه های گردشگری شهر شیراز، سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات، شیراز.


11. علی­اکبری، اسماعیل؛ پوراحمد، احمد و جلال آبادی، لیلا (1397): «شناسایی پیشران­های موثر بر وضعیت آینده گردشگری پایدار شهر کرمان با رویکرد آینده­پژوهی»، فصلنامه گردشگری و توسعه، سال 7، شماره 1، صص: 178-156.


12. فرجی، امین؛ نعمت­پور، محمد و عشریه، امید (1396): «تحلیل سیستمی اثرات مثبت و منفی توسعه گردشگری ایران با رویکرد آینده­پژوهی»، دوفصلنامه مطالعات اجتماعی گردشگری، سال 5، شماره 9، صص: 189-151.


13. قنبری، سیروس، علی­زاده، محمدرضا؛ اسلام فرد، فاطمه و فتوحی اردکانی، محمد (1391): «ارزیابی عوامل مؤثر در توسعه گردشگری تاریخی ـ فرهنگی با استفاده از مدل­یابی معادلات ساختاری (SEM) مطالعه موردی: شهر تاریخی فرح­آباد)»، فضای جغرافیایی، سال 15، شماره 49، صص: 211-189.


14. مرکز آمار ایران (1395): نتایج سرشماری نفوس و مسکن، استان فارس.


15. موسوی، میرنجف؛ جلالیان، اسحاق و کهکی، فاطمه سادات (1396): «تدوین سناریوهای عوامل مؤثر بر توسعۀ گردشگری استان آذربایجان غربی با استفاده از سناریو ویزارد»، گردشگری شهری، دوره 4، شماره 3، صص: 62-49.


16. نصر، طاهره (1395): «جایگاه «نشانه­شناسی شهر ایرانی» در گردشگری در راستای آینده­پژوهی برنامه­ریزی شهری و توسعه پایدار»، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال 6، شماره 24، صص: 200-189.


17. هزارجریبی، جعفر و نجفی ملک­محمد (1391): «بررسی جامعه­شناختی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری در ایران (با رویکرد جذب گردشگران خارجی)»، جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، سال 23، شماره 47، صص: 146-133.


18. Bhati, A. and P. Pearce, (2017): Tourist attractions in Bangkok and Singapore; linking vandalism andsetting characteristics, Tourism Management, 63, pp: 15-30.


19. Breidenhann, J., & E., Wickens, (2004): Tourism routes as a tool for the economic development of rural areas vibrant hope or impossible dream? Tourism Management, 25(1), pp: 71- 79.


20. Fossati, A. & ­G., Panella, (2000): Tourism and sustainable development: a theoretical framework. In A, Fossati, & G. Panella (Eds.), Tourism and sustainable economic development, pp: 3 - 36. Boston: luwer Academic Publishers.


21. Giaoutzi, M., & P., Nijkamp, (2006): Emerging trends in tourism development in an open world. In M. Giaoutzi, & P. Nijkamp (Eds.), Tourism and regional development: New pathways (pp. 1-12). Aldershot, UK: Ashgate Publishing Ltd.


22. Gnoth, J. and A. H., Zins, (2011): Developing a Tourism Cultural Contact Scale, Journal of Business Research, in Press, Corrected Proof.


23. Kandel, W. A. and D.L., Brown, (2006): Population Change and Rural Society, Nederland.


24. Lee, C. C., & C. P., Chang, (2008): Tourism development and economic growth: a closer look at panels, Journal of Tourism Management. 29 (1), pp: 180 - 192.


25. Pantano, E., Priporas, C .V and N., Stylos, (2017): ‘You will like it!’ using open data to predict tourists' response to a tourist attraction, Tourism Management, 60, pp: 430-438.


26. Rodríguez, M. O. L., Sánchez, C.A.F., Félix, J.Q and I.C., Estrada, (2018): Factors that affect the demand of tourism in Mexico: competitive analysis, Journal of Tourism Analysis: Revista de Análisis Turístico, Vol. 25 Issue: 2, pp: 154-166.


27. Sebele, L.S, (2010): Community-based tourism ventures, benefits and challenges: Khama Rhino Sanctuary Trust, Central District, Botswana, Journal of Tourism Management, (31), pp: 136–146.


28. Silva, F. B., Herrera, M. A. M., Rosina, K., Barranco, R.R., Freire, S., & M., Schiavina, (2018): Analyzing spatiotemporal patterns of tourism in Europe athigh-resolution with conventional and big data sources, Tourism Management, 68, pp: 101-115.


29. Skuras, I.D., Petrou, A. and G., Clark, (2006): Demand for rural tourism: the effects of quality and information, Agricultural Economics, 35, pp: 183–192.


30. Xiaoli, Z, (2012): The Factors Effecting Chinese Tourist Revisit Thailand Destination, Publisher: University of the Thai Chamber of Commerce, enviable at https://scholar.utcc.ac.th/handle/6626976254/446.


31. Yoon, Y, (2002): Development of a Structural Model for Tourism Destination Competitiveness from Stakeholders, Perspectives, Theses of Doctor from Philosophy, Virgin Polytechnic Institute State University.