ارزیابی نقش پارک های شهری در پایداری اجتماعی شهرها نمونه موردی (پارک آزادی شهر شیراز)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

ام کلثوم مرادیان ¹ , مهدی رخشنده رو ² , علیرضا عبداله زاده فرد ³

1 - گروه معماری و شهرسازی، واحد بیضا، دانشگاه آزاد اسلامی، بیضا، ایران
2 - گروه معماری و شهرسازی، واحد بیضا، دانشگاه آزاد اسلامی، بیضا، ایران
3 - استادیار گروه شهرسازی، واحد صفاشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، صفاشهر، ایران

تاریخ دریافت : 1397/06/17 تاریخ پذیرش : 1398/03/21 تاریخ انتشار : 1398/04/01

کلید واژه: &quot, پارک شهری&quot, , &quot, پایداری&quot, , &quot, فضای سبز&quot, , &quot, پایداری اجتماعی&quot, , &quot, شیراز&quot, ,

چکیده مقاله :

پارک ها و فضای سبز شهری از مهم ترین عوامل موثر در شکل دهی به پایداری اجتماعی و همبستگی فضاهای شهری می باشند. ولی عواملی مانند مشکلات زندگی شهری، ایمنی پارک و فضای سبز ، امنیت و متناسب نبودن امکانات مورد نیاز برای گروه های مختلف سنی و جنسی در این مکان ها از جمله عوامل کاهش تمایل شهروندان برای استفاده از این عرصه ها می باشد. این پژوهش یک مطالعه توصیفی از نوع پیمایشی است که مبتنی بر کسب حقایق و تجزیه و تحلیل علل آن ها می باشد. حجم نمونه آماری با توجه به میزان جذب جمعیت پارک آزادی در شلوغ ترین روزهای سال، نمونه آماری متناسب که قابلیت تعمیم داشته باشد، 150 نمونه محاسبه گردیده و در راستای حذف اثر مقادیر بی پاسخ احتمالی تا 170 نفر افزایش پیدا کرد. در این پژوهش با توجه به بستر مناسب پارک آزادی در زمینه اجتماعی، فرهنگی و محیط زیستی آن ، متاسفانه کارکرد آن در زمینه اجتماعی و فرهنگی بسیار ضعیف می باشد و با توجه به جمع آوری اطلاعات از کاربران مراجعه کننده به پارک و تجزیه و تحلیل آن از طریق نرم افزار SPSS ، معضلات و مشکلات پارک آزادی در پایداری اجتماعی از دید کاربران به نتایجی دست پیدا کرد که در سه ویژگی ادراکی ، کالبدی و فضایی دسته بندی شد. این ویژگی ها شامل پیامدهای اجتماعی ، کنش متقابل اجتماعی ، برابری و تنوع اجتماعی و امنیت اجتماعی و عوامل کالبدی فضایی آن مربوط به نحوه مدیریت پارک ، روشنایی پارک ، امنیت در مسیر های عبوری ، جایگاه آب آشامیدنی ، تجهیزات زمین ، تجهیزات صوتی و استراحتگاه کاربران می باشد، که بر اساس آنها راهکارهای موثر در جهت اهداف پژوهش و ارتقاء نقش پارک های شهری در پایداری اجتماعی شهری ارائه گردیده است.

چکیده انگلیسی:

Parks and urban green spaces are one of the most important factors in shaping social sustainability and urban solidarity. However, factors such as urban life problems, park safety, and green space, and the lack of security and fitness for the various age and genders in these places are among the factors that reduce the willingness of citizens to use these areas. The sample size was estimated to be 150 people and increased to 170 people to eliminate the effect of unanswered questions. This issue is seen in the light of the appropriate context of the Azadi Park in its social, cultural, and environmental context. Unfortunately, the function of this park in the field of social and cultural is very weak. According to the data gathering from park users and Its analysis through SPSS software, the problems of the Azadi Park in social sustainability from the user's point of view, are classified into perceptual, physical and spatial characteristics. These features include social outcomes, social interaction, equality, and social diversity, and social security, and its spatial factors related to park management, park lighting, security in transit routes, drinking water stays, land equipment, audio equipment, and resorts. Based on which effective strategies for research purposes and promotion of the role of urban parks in urban social sustainability were presented.

منابع و مأخذ:

1. احمدی،عاطفه و موحد علی و شجاعیان، علی (1390)، ارائه الگوی بهینه مکان یابی فضای سبز شهری با استفاده از GIS و روش AHP ، فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، شماره 15.


2. آزادی نجات, سعید؛ جلالی، سید غلامعلی، قدسی پور، سید حسن، (۱۳۸۷)، اولیوت بندی معیارهای طراحی در برنامه ریزی و مدیریت ایمنی پارک ها و فضاهای سبز شهری با به کارگیری متد تصمیم گیری چند معیاره (MCDM)، دومین همایش جامعه ایمن شهر تهران، تهران، شهرداری تهران.


3. اکبری، طیبه، حسین زاده، جعفر ، شیری، اردشیر، (1395)، بررسی مطلوبیت فضاهای گذران اوقات فراغت شهروندان ایلام (مطالعۀ موردی: فضاهای سبز شهری)، فصلنامه فرهنگ ایلام، شماره 52و53، صص25-39.


4. پاک فطرت، علیرضا، تقوایی، مسعود، (1396)، بررسی وضعیت پارکهای شهری با رویکرد توسعه پاید ار (مورد مطالعه: شهر شیراز)، فصلنامه علمی-پژوهشی مدیریت شهری، شماره47، 179-200.


5. بدیعی,لیلا و  عزت پناه,بختیار و  سلطانی، علیرضا (1398). تبیین و تحلیل توسعه پایدار شهری با تأکید بر مؤلفه‌های محیطی (مطالعه موردی: شهر سنندج). فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری, 10(36), 75-86.‎


6. خلیل نژاد، سید محمدرضا، کیانی، واحد، (1391)، بررسی کیفی توسعه پارک های شهری و بهینه سازی استفاده شهروندان از آن در بیرجند، جغرافیا و آمایش شهری-منطقه ای، شماره5، 21-34.


7. سلطانی ، مهردار(1384)، شکل گیری بوستان های شهری در دوره معاصر ، گذر از مفهوم باغ به پارک(با محوریت تجارب تهران)، باغ نظر، سال چهارم، شماره هشتم، پاییز و زمستان .


8. شایانی، مهدی ، توسعه همگون پارک و فضای سبز شهری، پژوهش فضای سبز تهران (جلد 1) ، سازمان پارک ها و فضای سبز تهران،1390.


9. رسولی، سید حسن، درخشنده، محسن، میرکاظمی، عاطفه سادات، (1394)، بررسی کیفی توسعه ی پارک های شهری و فضای سبز شهری در بهینه سازی استفاده شهروندان از آن در شهر ساری، دومین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در عمران، معماری و شهرسازی، تهران، صص 1-23.


10. رئیسی،لیلا (1387)، رابطه حفاظت از محیط زیست با صلح و توسعه پایدار، فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی، سال سوم ، شماره 10 و 11، ص126.


11. رضایی, محمد رضا و  رحیمی اسمعیل. (1392). بررسی علل تغییر کاربری اراضی در طرح‌های تفصیلی شهری و تأثیر آن بر خدمات شهری مطالعه موردی شهر مرودشت. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری, 4(شماره13), 77-96.‎


12. زیاری، کرامت الله و واحدیان بیگی، لیلا و پرنون ، زیبا (1391)، تحلیلی بر بحران زیست محیطی و توزیع مکانی فضای سبز شهر تهران، مجله علمی پژوهشی دانشگاه اصفهان،سال4،شماره14.


13. جلیلی صدرآباد, سمانه و عطایی، طیبه، (1393)، نقش پارک های شهری در توسعه پایدار شهری، نمونه موردی: پارک نیاوران، کنفرانس بین المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالش ها با محوریت کشاورزی ، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری، تبریز، دبیرخانه دائمی کنفرانس بین المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالش ها، صص 1-12.


14. فربدنیا, مهران، حسینی، معصومه، مینائی، فهیمه، (۱۳۹۳)، بررسی و تحلیل وضعیت شاخصهای ایمنی در پارکهای شهری (نمونه موردی: پارک ملت شهر مشهد)، دومین کنگره بین المللی سازه ، معماری و توسعه شهری، تبریز، دبیرخانه دائمی کنگره بین المللی سازه ، معماری و توسعه شهری.


15. علوی، سیدعلی، جعفری، بهبود، معززبرآبــــادی، محدثــــه، ابراهیمـــــی، محمـــــد، (1394)، کانیابی مراکز فضای سبز با استفاده از مدل منطق فازی در سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: منطقه هشت تهران)، مجله پژوهش و برنامهریزی شهری، سال ششم، شماره بیستم، رودشت، مصص 139-156.


16. علی پور، امین، (1395)، نقش سرزندگی در اجتماع پذیری فضاهای عمومی شهری (نمونه موردی: پارک مردم همدان)، کنفرانس سالانه تحقیقات در مهندسی عمران، معماری، شهرسازی و محیط زیست پایدار، دوره2، صص 1-15.


17. غفاری گیلانده، عطا، کاملی فر، زهرا، یزدانی، محمد حسن، (1392)، اولویت بندی تناسب اراضی در فرآیند مکان گزینی فضای سبز شهری با استفاده از فنون تحلیل چند معیاری مطالعه موردی منطقه یک شهرداری تبریز، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال چهاردهم، شماره 32 ، صص 251-270.


18. کلانتر، سید کیانوش، برارپور، کوروش، (1385)، الگوی های نوظهور در سنجش پایداری توسعه، فصلنامه تدبیر، شماره 178، صص 65-68


19. ملکی، سعید، رحیمی، وحید، نوری ، ادریس، حاتمی، داود، (1394)، ارزیابی شاخصهای اجتماعی فضاهای سبز شهری از دیدگاه شهروندان نمونه موردی: ایرانشهر، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 40 ، صص19-42.


20. نوابخش، مهرداد، پورموسوی، سیدموسی، تاجیک، زهره، (1392)، بررسی تطبیقی شاخص های توسعه پایدار اجتماعی کلانشهر تهران مطالعه موردی؛ منطقه 6 و 10، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال سیزدهم، شماره 29 ، صص 179-194.


21. نهیبی، سارا، حسن دخت، مریم سادات، (1393)، بررسی تاثیر فضای سبز شهری بر ارتقای کیفیت زندگی شهری مطالعه موردی محله شیان، پایداری، توسعه و محیط زیست، دوره اول، شماره 1، صص 51-70.


22. Barron Leanne, Erin Gauntlett, (2002) Social sustainability, WACOSS, p: 3.


23. Colantonio, Andrea, (2008) social sustainability: linkage Research to policy and practice, Oxford Institute for sustainable Development (OISD), Oxford Brookes University, p: 3-4.


24. Department for International Devlopment. (DFID) 2007, p: 1-2


25. -Gates Rick, Lee Mario (2005) Difition Social sustainability, Vancouver City Council.


26. Eliott, J.A, An introduction to substaionable Development, London: Routledge(2014).


27. Mathias, Louella, (2005) Corporatesocial Responsibility and social sustainability: A role for local government, Simon fraser university, p: 19.


28. Mckenzie, Stephen, (2004) social sustainability: toward som  definition,Hawake Research Institute, University of South Australia, Magill, South Australia,p:1.


29. Manlun, Yang, (2003), Suitability Analysis of Urban Green Space System Based on GIS, ITC.pp 1-110.


30. Tanguay, Georges A., 2009 measuring the sustainability of Cities: A survey-based analysis of the use of local indicators, scientific series, Montreal, p: 1


31. City Council of the City of Boulder , (2007) City of Boulder social sustainability strategic plan, Department of Housing and Human services,p:10