سنجش و ارزیابی اثرات حکمروایی خوب شهری بر زیست‌پذیری شهرها (مطالعه موردی: شهر بوشهر)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

علی باستین ¹ , کرامت الله زیاری ² , احمد پوراحمد ³ , حسین حاتمی نژاد ⁴

1 - سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان بوشهر
2 - استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری/ دانشگاه تهران
3 - ستاد گروه جغرافیا انسانی دانشگاه تهران
4 - دانشیارجغرافیا و برنامه ریزی شهری ،دانشگاه تهران

تاریخ دریافت : 1397/03/22 تاریخ پذیرش : 1397/08/17 تاریخ انتشار : 1397/07/01

کلید واژه: بوشهر, حکمروایی خوب شهری, ممدیریت شهری, زیست‌پذیری شهری,

چکیده مقاله :

وجود مسائل و مشکلات ناشی از رشد سریع شهرنشینی در کشور و عدم امکان مدیریت جامعه شهری با ابزارها و شیوه‌های سنتی موجود، ضرورت تغییر در شیوه مدیریت و اداره شهرها را دو چندان کرده است. این تغییر با استفاده از رویکرد حکمروایی خوب شهری قابل تحقق است. رویکرد مذکور باعث افزایش پایداری، کیفیت زندگی و مطلوبیت زیست در شهرها می‌گردد. هدف این پژوهش ارزیابی تأثیر حکمروایی خوب شهری بر زیست پذیری شهر بوشهر می‌باشد. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی–تحلیلی است. به منظور گردآوری داده­های موردنیاز پژوهش، از دو شیوه تحلیل اسنادی و پیمایش بهره گرفته شده است. ابزار پژوهش، پرسشنامه می‌باشد. جامعه آماری پژوهش ساکنان شهر بوشهر با جمعیت 223504 نفر است که 446 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب گردیده است. بر اساس نتایج اسنادی، شاخص‌های پژوهش در بخش حکمروایی خوب شهری شامل شفافیت، کارایی و اثربخشی، عدالت، قانونمندی، مسئولیت‌پذیری، پاسخگویی، مشارکت و اجماع محوری می‌باشد و شاخص‌های زیست پذیری شهری نیز شامل آموزش عمومی، تفریحات و اوقات فراغت، مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی، امنیت فردی و اجتماعی، پیوستگی و تعلق مکانی، مشارکت و همبستگی، کالاهای مصرفی، اشتغال و درآمد، مسکن، امکانات و خدمات زیربنایی، حمل‌ونقل، آلودگی، کیفیت بصری (چشم‌انداز) و کیفیت فضای سبز هستند که رابطه آن‌ها با استفاده از آزمون‏های تی تک نمونه‌ای، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره تحلیل گردیده است. نتایج نشان داد که وضعیت شاخص‌های حکمروایی خوب شهری و زیست پذیری در شهر بوشهر نامطلوب می‌باشند. همچنین بین شاخص‌های حکمروایی خوب شهری و زیست‌پذیری شهری رابطه ضعیف تا متوسطی وجود دارد. نتایج رگرسیون چندمتغیره نیز نشان‌دهنده تأثیر متوسط و معنادار شاخص‌های حکمروایی خوب شهری بر زیست‌پذیری شهر بوشهر است. از بین شاخص‌های 8 گانه حکمروایی خوب شهری، شاخص‌های شفافیت؛ عدالت و مسئولیت‌پذیری، با ضریب بتای 607/0، 593/0 و 513/0 به ترتیب بیشترین تأثیر را بر زیست‌پذیری شهر بوشهر دارند.

چکیده انگلیسی:

The existence of issues and problems caused by the rapid growth of urbanization in the country and the impossibility of urban community management by existing traditional methods and tools have doubled the need for change in the management method and cities management. This change can be realized using a good urban governance approach. The above-mentioned approach causes the sustainability, life quality and the living desirability in the cities to increase. The purpose of this study was to assess the good urban governance effect on Bushehr City’s livability. This research was applied in terms of goal and it was descriptive-analytical methodologically. In order to collect the research’s required data, two survey and document analysis methods were used. The research tool was a questionnaire. The statistical population of the study was the residents of Bushehr City with a population of 223,504 people, of whom 446 ones were selected as the sample size. Based on the results of documentary studies, the research indicators in the good urban governance section included transparency, efficiency and effectiveness, justice, legality, taking the responsibility, accountability, participation, and consensus-orientation and the urban livability indicators included public education, recreations and leisure (breaks), health and medical cares, personal and social security, affinity and locational belonging, participation and solidarity, consumer goods, employment and income, housing, possibilities and infrastructure services, transportation, pollution, visual quality (landscape) and the quality of the green space,  whose relationship was analyzed using the one-sample t-tests, Pearson correlation coefficient and the multivariate regression. The results showed that the status of good urban governance and livability indices are undesirable in Bushehr City. There was also a weak to moderate relationship between the good urban governance and urban livability indices. Multivariate regression results also indicated the moderate and significant effect of good urban governance indicators on Bushehr City's livability. Among the eight indicators i.e. good urban governance, transparency indicators, justice, taking the responsibility with beta coefficient 0.607, 0.593 and 0.513 had the highest impact on Bushehr City’s livability respectively.

منابع و مأخذ:

1. احد نژاد، محسن و مینا جعفری، (۱۳۹۶)، بررسی اثرات حکمروایی خوب در افزایش کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: کوی اندیشه شهر زنجان)، اولین همایش اندیشه‌ها و فناوری‌های نوین در علوم جغرافیایی، زنجان، گروه جغرافیای دانشگاه زنجان.


2. برک‌پور، ناصر؛ اسدی،ایرج(1390)، مدیریت و حکمروایی شهری، انتشارات دانشگاه هنر، تهران.


3. برک‌پور، ناصر، اسدی، ایرج، (1388)، مدیریت و حکمروایی شهری، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه هنر.


4. تقوایی، عباس، تاجدار، رضا )1388( درآمدی بر حکمروایی خوب شهری در رویکردی تحلیلی، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 43.


5. حمیدی، اکبر؛ لیلا محمدی کاظم‌آبادی و رقیه قاسمی، (۱۳۹۴)، بررسی و ارزیابی تأثیر حکمروایی شایسته در توسعه پایدار شهری مطالعه موردی: شهر سردرود، سومین کنگره بین‌المللی عمران، معماری و توسعه شهری، تهران، دبیرخانه دائمی کنگره بین‌المللی عمران، معماری و توسعه شهری، دانشگاه شهید بهشتی.


6. خراسانی، محمدامین (1395)، تأملی در مفهوم زیست پذیری، شناخت، سنجش و رویکردها، دوماهنامه پژوهشی در هنر و علوم انسانی، سال اول، شماره 2.


7. رشیدی ابراهیم حصاری، اصغر؛ موحد، علی؛ تولایی، سیمین؛ موسوی، میر نجف (1393). تحلیل فضایی منطقه کلان‌شهری تبریز با رویکرد زیست‌پذیری‌، فصلنامه علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، سال شانزدهم، شماره 54، صص 176-155.


8. رضوی زاده، الهام، (۱۳۹۵)، بررسی تأثیر حکمروایی خوب شهری بر کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: شهر مرند)، سومین کنفرانس علمی پژوهشی افق‌های نوین در علوم جغرافیا و برنامه ریزی معماری و شهرسازی ایران، تهران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.


9. رهنمایی، محمدتقی؛ کشاورز، مهناز(1389)، بررسی الگوی حکمروایی خوب و نقش دولت در مدیریت و اداره‌ی امور شهرها در ایران، دو فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی منطقه‌ای، سال اول، بهار و تابستان.


10. ساسان‌پور، فرزانه (1392). اصول و ویژگی‌های شهر زیست‌پذیر، اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار- تهران.


11. سجادی، ژیلا، یارمرادی، کیومرث، کانونی، رضا، حیدری، مرتضی (1396) نقش حکمروایی شایسته در ارتقا کیفیت محیط‌زیست شهری از دیدگاه ساکنان، مطالعه موردی: محله باغ فردوس منطقه یک شهر تهران، دو فصلنامه پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، سال هشتم، شماره 1، صص 108-95.


12. شریف زادگان محمدحسین، قانونی، حسین (1396) تحلیل رابطه حکمروایی خوب کشورها و کیفیت زندگی شهرها، فصلنامه علمی و پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 17، شماره 66، صص 22-166.


13. شکوهی، محمد اجزاء، مؤمنی، میترا، (1392)، بررسی میزان آگاهی شهروندان از خدمات‌رسانی شهرداری و تأثیر آن بر مشارکت در محله هاشمیه شهر مشهد، اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار، اسفندماه 1392، تهران.


14. صالحی، ر، (1392)، ارزیابی و تحلیل رابطه بین سرمایه اجتماعی شهری و حکمروایی شهری، مطالعه موردی: شهر نسیم شهر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید چمران اهواز.


15. کاظمیان، غلامرضا(1386) درآمدی بر الگوی حکمروایی شهری، جستارهای شهرسازی، شماره19-20، تهران. انتشارات مهندسان مشاور فرنهاد


16. مشکینی، ابوالفضل، پورموسوی، سیدموسی، مؤذن، سهراب(1393). ارزیابی الگوی مدیریت محله مبتنی بر شاخص‌های حکمروایی مطلوب شهری، فصلنامه مطالعات شهری، شماره ششم، صص 44-31.


17. مشکینی، ابوالفضل، موذن،سمیه (1393)، تحلیل حکمروایی مطلوب شهری در پایداری شهرها مطالعه موردی: عجب شیر.


18. نوبری، نازک، رحیمی، محمد (1389) حکمرانی خوب یک ضرورت تردیدناپذیر، دانش شهر شماره 11، مرکز مطالعات برنامه‌ریزی شهر تهران، صص 48-1.
    
    
    1. Aubut, J., (2004). The good governance agenda: who wins and who loses. Some empirical evidence for 2001. LSE, Development Studies Institute, London, DESTIN Working Paper No. 04-48
    
    
    2. Badach, J, & Dymnicka, M. (2017, October). Concept of ‘Good Urban Governance’ and Its Application in Sustainable Urban Planning. In IOP Conference Series: Materials Science and Engineering (Vol. 245, No. 8, p. 082017). IOP Publishing.
    
    
    3. Blanes, J. P. (2008). Key governance principles underpinning urban sustainable development planning and management. WIT Transactions on Ecology and the Environment, 117, 55-65.
    
    
    4. Cities plus (2003) “A sustainable urban system”: the long term plan for greater Vancouver, cannada, cities plus 
    
    
    5. Devas, N., Amis, P., Beall, J., Grant, U., Mitlin, D., Rakodi, C., & Satterthwaite, D. (2001). Urban governance and poverty: lessons from a study of ten cities in the South. University of Birmingham, International Development Department.
    
    
    6. Dollarhide, C. T., Mayes, R. D., Dogan, S., Aras, Y., Edwards, K., Oehrtman, J. P., & Clevenger, A. (2018). Social Justice and Resilience for African American Male Counselor Educators: A Phenomenological Study. Counselor Education and Supervision, 57(1), 2-17.
    
    
    7. Howley, Peter & Scott, Mark & Redmondb, Declan (2009), Sustainability versus liveability: an investigation of neighbourhood satisfaction, Journal of Environmental Planning and Management.
    
    
    8. Kaufmann, D.; Leutier, F. and Mastruzzi, M. (2005) Governance and the City: An Empirical Exploration into Global Determinants of Urban Performance, Policy Research Working Paper 3712, and Washington: World Bank
    
    
    9. Kevin, N. H., & Feng, L. J. (2016). Urban Governance Indicators and Quality of Life in Congo: Case study of Brazzaville. Journal of Studies in Social Sciences, 15(2).
    
    
    10. Landry, C., (2000): Urban Vitality: A New source of Urban Competitiveness, Prince Claus fund journal, ARCHIS issue Urban Vitality / Urban Heroes.
    
    
    11. Lennard, H, L. (1997) “principles for the livable city” in lennard, S.H, S von ungern sternberg, lennard, eds. making cities livably. International making cities livably conferences. California, USA: Gondolier press.
    
    
    12. Lockwood, M. (2010). Good governance for terrestrial protected areas: A framework,
    
    
    13. Lynch, K (1961), image of the city. Cambridge ma: mit press Lynch, K (1981), Goog city form. Cambridge ma: mit press.
    
    
    14. National Assoociation of regional coucils (2010) the livable communities A et, available: www.narc.com principles and performance outcomes. Journal of environmental management, 91(3), 754-766
    
    
    15. Song, Yang (2011), A Livable City Study in China; Using Structural Equation Models, Thesis submitted in Statistics, Department of Statistics, Uppsala University;
    
    
    16. Surface Transportation Policy Parttnership (STPP) (2006), from the margins to mainstream: A guide to transportation opportunities in your community, final edition;
    
    
    17. Timmer and Seymoar (2005), the livable city the world urban forum 2006, vancover, Canada International center for sustainable cities.
    
    
    18. UNDP, (1997). Defining Core Characteristics of Good Governance, United Nations Development Programme, Management Development and Governance Division, Strengthening Capacity for People-Centred Development, UNDP, and New York.
    
    
    19. Veenhoven, R & Ouweneel, P (1995), livability of the welfare state: appreciation – of – life and length – of life in nations varying in state – welfare effort, social indieators Research
    
    
    20. VIPI (2004), online TDM encyclopedia, victoria transport policy institute: www.vtpi.or
    
    
    21. Zhang, H. et al, 2011, Lovable City: Maintaining our Beliefs While Living in a Changing World and Building Towards a Better Society, Proceedings Real Corp 2011 Tagungsband 18-20 May 2011, Essen, It’s Available at: http://www.corp.at