ارائه الگوی تدوین پیوست فرهنگی پروژه‌های عمرانی در کلانشهر اصفهان

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مهدی ستوده فر ¹ (دانشجوی دکتری مدیریت فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران)
حمید دوازده امامی ² (استادیار گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران)
اکبر اعتباریان ³ (دانشیار گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران)

تاریخ دریافت : 1397/08/19 تاریخ پذیرش : 1397/12/29 تاریخ انتشار : 1398/02/01

کلید واژه: برنامه‌ریزی شهری, اصفهان, پیوست فرهنگی, پروژه‌های عمرانی, سیاست‌گذاری فرهنگی,

چکیده مقاله :

پروژه­های متفاوت، پیامدهای متفاوتی بر زندگی مردم دارند که این پیامدها باید بررسی و مشخص شوند. مطالعات تأثیرات فرهنگی پروژه­ها، به منظور تحلیل پیامدهای یک طرح توسعه­ای جهت تعدیل و تخفیف پیامدهای منفی و افزایش پیامدهای مثبت صورت می­پذیرد و در عین حال چارچوبی برای مدیریت تغییرات فرهنگی و ابزاری برای تصمیم­سازی درباره این عوامل است. لذا هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی شاخص­ها، ابعاد و مؤلفه­ها، برای ارائه الگوی تدوین پیوست فرهنگی پروژه­های عمرانی شهر اصفهان می­باشد. در این راستا از روش تحلیل محتوای کیفی در بخش کیفی، و روش تحلیل عاملی تأییدی و اکتشافی در بخش کمی برای تحلیل داده­ها استفاده شد. بر اساس یافته­ها، ابعاد پیوست فرهنگی پروژه­های عمرانی شهر اصفهان، ذیل هشت موضوع اصلی دسته­بندی شدند: روابط اجتماعی (تنوع قومی و گروهی، و تعاملات اجتماعی)، خلاقیت (زیرساخت­های شهری نوآورانه)، آینده‌نگری (شهر آینده، و شهر هوشمند)، هویت (هویت ایرانی، هویت اسلامی، هویت انقلابی و مزیت رقابتی شهر اصفهان «گردشگری»)، امنیت (امنیت فیزیکی، و امنیت ذهنی)، عدالت، جذابیت (عناصر طبیعی و عناصر غیر طبیعی) و نمادها و نشانه‌ها (تأثیر عناصر عینی، و الهام پذیری از فرهنگ غالب). مقادیر آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی برای همه متغیرها بزرگ­تر از 7/0 بود و همچنین مقدار روایی همگرا نیز برای همه متغیرها بزرگ­تر از 5/0 محاسبه شد، و در نهایت بر اساس شاخص­های برازش، الگوی نهایی تأیید شد. با توجه به اهمیت مفهوم پیوست فرهنگی در زمینه آکادمیک و همچنین به کارگیری آن در زمینه­های مدیریت و برنامه­ریزی شهری، نتایج پژوهش حاضر، بستری نظری و شناختی برای پژوهشگران علاقه­مند به این حوزة مطالعاتی فراهم می­آورد.

چکیده انگلیسی:

Different projects have different consequence in people’s life,which These consequences should be explored and identified.The studies about cultural effects of projects are done to analyze the consequences of a developmental plan on individuals and communities,and to reduce and moderate the negative consequences and increase the positive ones.Also,these studies are a base for managing cultural changes and a toll for decision–making about these factors that are useful for decision–making. So,the aim of this project is to present a pattern for compiling the cultural impact assessment of developmental projects of Isfahan city.In this regard,the related texts were investigated by qualitative content analysis method,and finally,to analyze data,exploratory and confirmatory factor analyses method.Based on the results we can identify the most important indicators of cultural impact assessment of developmental projects in eight factors:social relations(including:ethnic and group diversity,and social interactions);creativity(including creative urban infrastructures);foresight(including:future city,and intelligent city);identity (including:Iranian identity,Islamic identity,revolutionary identity,and the competitive merit of Isfahan"tourism");security(physical security,and mental security);justice ;attractiveness (including natural and unnatural elements);and clues and symbols(including:the impact of objective agents;and drawing inspiration from the dominant culture.The values of Cronbach's alpha and Synthetic reliability are greater than0.7for all variables;and the value of convergent validity is greater than 0.5for all variables;so the final pattern was determined based on fitting indices.Regarding the importance of cultural impact assessment in academic area,and applying it in urban planning and management,the results of this project prepare a cognitive and theoretical ground for the researcher interested in this study area.Also,these results may be useful for policy-makers,managers and cultural planners in urban management.

منابع و مأخذ:

1. ابولحسنی مهناز، عادلی ساردو فاطمه (1394). ارزیابی پیامدهای اجتماعی و فرهنگی طرح احداث زیرگذر بزرگراه همت. فصلنامه محیط زیست و توسعه، شماره 10، پاییز و زمستان، صص 14-5.


2. استیونسون دبورا (1388). شهرها و فرهنگ­­های شهری. ترجمه رجب پناهی و احمد احمدپور، تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری، چاپ اول.


3. اشرفی یوسف، رشیدی طلا (1392)، ارزیابی تأثیر اجتماعی (اتا) پروژه های شهری، نمونه موردی: پارک کودک ظفر گلچین در منطقه 10 شهرداری تهران، مدیریت شهری: بهار و تابستان1392 , دوره11 , شماره 31; از صص 315- 295.


4. امامی، سید مجید (1391)، پیوست فرهنگی از مفهوم تا روش،تهران: دانشگاه امام صادق. چاپ اول.


5. بنتلی ای، آلن الکک، پال مورین، سو مک گلین، گراهام اسمیت (1390). محیط­های پاسخ ده، کتاب راهنمای طراحان. ترجمه مصطفی بهزادفر. تهران: دانشگاه علم و صنعت.


6. بنیانیان، حسن(1392) پیوست فرهنگی، ابهام زدایی و گفتمان سازی، تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی


7. بهزادفر، مصطفی (1387). واژه نامه مفاهیم طراحی شهری. طرح تحقیقاتی انجام شده در مرکز مطالعاتی وتحقیقاتی شهرسازی و معماری.


8. پاک سرشت سلیمان، رضایی رایحه (1392). ارزیابی پیامدهای اجتماعی نوسازی بافت فرسوده در محله اتابک (خوب بخت). فصلنامه پژوهش­های جامعه­شناسی معاصر: پاییز و زمستان، دوره 2، شماره 3; 141-107.


9. پورمحمدی محمدرضا، حسین زاده دلیر کریم، قربانی رسول، زالی نادر(1389). مهندسی مجدد فرایند برنامه­ریزی با تاکید بر کاربرد آینده نگاری. مجله جغرفیا و توسعه، شماره 58، 37-20.


10. جی­برج رابل(1389)راهنمای عملی ارزیابی تاثیر اجتماعی،ترجمه مرتضی قلیچ و محمد رمضانی.تهران: انتشارات جامعه­شناسان.


11. حاجیانی، ابراهیم (1391)، برنامه ریزی و مدیریت استراتژیک فرهنگی شهر، تهران: تیسا. چاپ اول.


12. دانش­پور، عبدالهادی(1389). بازشناسی مفهوم هویت در فضای عمومی شهر. رسالة دکتری، دانشکده شهرسازی،دانشگاه تهران.


13. رشیدپور، علی، مرادی علی‌رضا (1389). چالش‌‌ها و آسیب‌‌های فراروی فرهنگ و مدیریت فرهنگی. مهندسی فرهنگی. سال 5. شماره 47 و 48.


14. رضازاده راضیه (1386). اصول و معیارهای ساماندهی ضوابط و مقررات سیمای شهری، طرح تحقیقاتی انجام شده در مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسـازی و معماری، سند اصلی مصوب طرح جامع شهر تهران.


15. رضایی، عبدالعلی (1388)، درنگ و درایتی پیرامون تحلیل جامعه شناختی و تبیین مفهومی پیوست فرهنگی، نامة پژوهش فرهنگی، سال دهم، دورة سوم، شماره پنجم، بهار ۱۳۸۸، صفحه 61 تا 88.


16. زالی نادر، پورسهراب آناهید (1396). آینده­نگاری توسعه منطقه­ای با رویکرد تلفیقی سناریونویسی و مدل تحلیلی SWOT مطالعه موردی: استان گیلان. فصلنامه برنامه­ریزی و آمایش فضا، پاییز، شماره3.


17. شربتیان، محمد حسن (1392)، مطالعه جامعه شناختی پیوست فرهنگی در حوزه مدیریت شهری، مهندسی فرهنگی سال هشتم تابستان 1392 شماره 76، از صفحه 83 تا 107.


18. شورای عالی انقلاب فرهنگی(1392)، نظام­نامه پیوست فرهنگی طرح های مهم وکلان کشور، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی


19. طباطبائیان سید حبیب الله، قدیری فر روح الله(1386). متغیرهای موثر بر انتخاب ابعاد در یک پروژه آینده نگاری. مجله علوم مدیریت ایران،7(2).80-55.


20. عباسی زهرا (1396) معیارهای زیبایی شناسانه نما و بدنه­های مطلوب شهری با تاکید بر هویت بومی (نمونه موردی حدفاصل میدان مطهری تا تقاطع خیابان حجت شهر قم). مجله مدیریت شهری، تابستان، شماره47، 255.


21. عیوضی محمد رحیم، کشاورز ترک عین الله (1392). نظام برنامه­ریزی فرهنگی شده در انقلاب اسلامی با رویکرد آینده پژوهی. فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، زمستان، سال سوم، شماره 9، 22-1.


22. غیاثوند احمد، عماری حسن (1391). ارزیابی تاثیر اجتماعی مجموعه‌های فرهنگی بانوان(شهربانو) بر توانمندسازی زنان در شهر تهران. مجله برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره 3، شماره 12، پاییز، 168-147.


23. فاضلی، محمد (1391)، ارزیابی تاثیرات اجتماعی؛ سیاست ها، برنامه ها و طرح ها، تهران: اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران. چاپ دوم


24. فاضلی محمد، بهرامی اردشیر، محمدی عذرا، شفیعی­خورشیدی فاطمه، کمره­ای مریم (1392). ارزیابی پیامدهای اجتماعی پروژه تونل توحید در شهر تهران. فصلنامه مدیریت شهری: بهار و تابستان، دوره10، شماره 29، 303-287.


25. کلهر، سینا (1389)، چارچوب تهیه پیوست فرهنگی، مرکز پژوهش های مجلس شوراس اسلامی.


26. لینچ کوین (1388). تئوری شکل خوب شهر، ترجمه حسین بحرینی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران .


27. محمـودی امیر سعید (1385). تبیین عوامل مؤثر در ساماندهی سیمای شهری: تدوین و پیش­نویس ضوابط هماهنگ سازی سیمای شهری در شهرهای دو منطقه کویری و خزری از شش منطقه اقلیمی کشور، مجلدات اول و یازدهم، طرح پژوهشی مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی.


28. مدنی پور علی (1379). طراحی فضای شهری،نگرشی بر فرایندی اجتماعی و مکانی. ترجمه فرهاد مرتضایی. تهران: شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری، چاپ اول.


29. مرادی، علیرضا (1394)، ارزیابی تاثیر فرهنگی، اصفهان: انتشارات دارخوین، چاپ اول.


30. نقی­زاده محمد 1385. معماری و شهرسازی اسلامی (مبانی نظری). اصفهان: نظام مهندسی ساختمان استان اصفهان.


31. هاروی، دیوید (1376) عدالت اجتماعی و شهر، ترجمة فرخ حسامیان و دیگران، تهران، شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری (وابسته به شهرداری تهران.) چاپ دوم.
    
    
    1. Deborah S. 2003. Cities and Urban Cultures. Open University Press, Philadelphia.
    
    
    2. Landry C. 2013. Creative City Index Comfortable or Captivating, an assessment of Palmerston North, Print synergy & Published by Palmerston North Ciry Council, June2013
    
    
    3. Nawhath Thanvisitthpon. 2016. Urban environmental assessment and social impact assessment of tourism development policy: Thailand's Ayutthaya Historical Park: Tourism Management Perspectives, Volume 18, 1-5.
    
    
    4. Sagnia, K.B Urama (2004), Framework for Cultural Impact Assessment, international Nework for cultural Dirersity(INCD)
    
    
    5. -Sasaki M.2008.Developing Creative Cities Through Networking, Policy Science.V15,No.3: 54.
    
    

33. Dezhi L. Hongxia Ch. Eddie Ch. HaoY. Qiming L. 2014. A methodology for ex-post assessment of social impacts of an affordable housing project. Habitat International Volume 43, Pages 32-40.

Zukin, S. 1995. The Culture of Cities. United Kingdom: Black well publishing ltd.