ساخت و بررسی ویژگی‌های روانسنجی مقیاس غفلت بر مبنای آیات قرآن کریم

محورهای موضوعی : روش ها و مدل های روانشناختی

فرهاد خرمائی ¹ (دانشیار دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه شیراز)
مریم قره چاهی ² (کارشناس ارشد روانشناسی بالینی)
فرزانه یزدانی ³ (کارشناس ارشد روانشناسی بالینی)
سروش زارع ⁴ (دانشجوی کارشناسی دانشگاه شیراز)

تاریخ دریافت : 1394/10/30 تاریخ پذیرش : 1394/10/30 تاریخ انتشار : 1394/09/01

کلید واژه: مقیاس غفلت, غفلت از خداوند و آخرت, غفلت از دیگران, غفلت از خطرات,

چکیده مقاله :

هدف این پژوهش ساخت و بررسی ویژگی­های روانسنجی مقیاس غفلت بر مبنای آیات قرآن کریم بود. بدین منظور بر اساس مفاهیم ظاهری آیات قرآن کریم در مورد غفلت عباراتی تدوین و در قالب مقیاس غفلت آورده شد. برای بررسی ویژگی­های روانسنجی این مقیاس از بین دانشجویان دانشگاه شیراز تعداد 518 دانشجوی کارشناسی به روش نمونه­گیری خوشه­ای تصادفی انتخاب شدند. برای سنجش روایی سازه این مقیاس از تحلیل عاملی اکتشافی و روایی ملاکی استفاده شد. هم­چنین برای تعیین پایایی مقیاس از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید. نتایج وجود چهار عامل را در مقیاس غفلت مورد تایید قرار داد. با توجه به مفهوم گویه­های بارگذاری شده بر هر عامل، این مولفه­ها با عناوین غفلت از خداوند و آخرت، غفلت از دیگران، بی توجهی و روزمرگی و غفلت از خطرات نامگذاری شدند. همبستگی این مولفه­ها با پرسشنامه هشیاری فرایبورگ نشان داد که هر چهار مولفه با نمره کل پرسشنامه هشیاری همبستگی منفی معنادار دارد. ضرایب آلفای کرونباخ نیز نشان داد که این مولفه­ها از پایایی مطلوبی برخوردارند. بنابراین مقیاس غفلت پایایی و روایی مناسبی برای استفاده در فعالیت­های پژوهشی دارد.

چکیده انگلیسی:

The aim of the present study was to construct and evaluate the psychometric properties of ghaflat scale based on the holy Quran verses. Based on the apparent concepts of Quran verses about ghaflat, phrases were developed and used as a scale. To evaluate the psychometric properties of this scale, 518 undergraduate students studying at Shiraz University were recruited via random cluster sampling method. Exploratory factor analysis and criterion validity was used to assess the construct validity of this scale. Cronbach's alpha coefficient was used to determine the reliability of the scale. Results confirmed the presence of four components in ghaflat scale: 1- ghaflat of the others, 2- ghaflat of god, 3- ghaflat of threads and dangers, 4- inattention and dailiness. All these components were significantly negatively correlated with the total score of consciousness questionnaire. Cronbach's alpha coefficient confirmed acceptable reliability of these components. Therefore, this scale can be considered as a reliable and valid scale and can be used in research.

منابع و مأخذ:

- قرآن کریم

- نهج البلاغه

- ابن منظور، محمد بن مکرم (1372)، لسان العرب، تصحیح: علی شیری، دارالاحیاالتراثالعربی، بیروت.

- آمدی، عبدالواحد (1378)، غررالحکم و دررالکلم، ترجمه هاشم رسولی، دفتر نشر فرهنگ، تهران.

- دهخدا، علی اکبر(1377)، لغت نامه دهخدا، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران ،ج10.

- راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1390)، المفردات فی غریب القرآن، تر جمه حسین خداپرست، دفتر نشر نوید اسلام، قم.

- شیخاوندی، داور(1373)، جامعه شناسی انحرافات، چاپ سوم، انتشارات مرندیز، گناباد.

- طباطبایی، سید محمد حسین (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمد باقر موسوی همدانی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.

- طوسی، محمد بن حسن (1382)، التبیان فی تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربی، بیروت.

- فراهیدی، خلیل بن احمد (1368)، کتاب العین، محقق ابراهیم سامرایی، چاپ دوم، انتشارات هجرت، قم.

- قرشی، سید علی اکبر(1372)، قاموس قرآن، دارالکتاب الاسلامیه، قم.

- قراملکی، احمد فرامرز (1382)، پرده پندار: تحلیلی از غفلت در پرتو خطبه 174 نهج البلاغه، مرکز مطالعات و انتشارات آفتاب توسعه، تهران.

- قرایتی، محسن(1388)، تفسیر نور، مرکز فرهنگی درس­هایی از قرآن، تهران.

- کاویانی، حسن و حاتمی، ندا و شفیع آبادی، عبدالله (1387)، اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کیفیت زندگی افراد افسرده غیر بالینی، تازه­های علوم شناختی، 4،39-48.

- کری، جرالد (1390)، نظریه و کاربست مشاوره و روان درمانی، ترجمه یحیی سید محمدی، چاپ ششم، نشر ارسباران، تهران.

- مصطفوی، حسین (1360)، التحقیق فی الکلمات القرآن الکریم بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران.

- مکارم شیرازی، ناصر (1377)، اخلاق در قرآن، دارالکتب الاسلامیه، تهران.

https://www.google.com/search?q=httpFwww.clob.comFmaryam_derakhshani12373225&ie=utf-8&oe=utf-8&aq=t&rls=org.mozilla:en-US:official&client=firefox-a&channel=np&source=hp