بررسی مزیت نسبی و آثار سیاست‌گذاری دولت در تولید سیب‏زمینی استان همدان

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

حمید سپهردوست ¹ (دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه بوعلی سینا همدان.)
سوده السادات امامی ² (کارشناس ارشد اقتصاد توسعه و برنامهریزی، دانشگاه بوعلی سینا همدان)

تاریخ دریافت : 1395/08/08 تاریخ پذیرش : 1395/11/25 تاریخ انتشار : 1396/01/01

کلید واژه: توسعه, همدان, مزیت نسبی, ماتریس تحلیل سیاستی, محصول سیب‌زمینی,

چکیده مقاله :

    لزوم تعادل بخشی بین فعالیت‌های اقتصادی روستا- شهری، ایجاب می‏کند تا سیاست‏های توسعه‏ای دولت در راستای شناسایی مزیت نسبی تولید محصولات داخلی و افزایش توان رقابتی آن‏ها در داخل و خارج از کشور به‏کار گرفته شود. هدف از انجام این پژوهش، بررسی وضعیت و مزیت نسبی محصول سیب‏زمینی استان همدان در مقایسه با تولید این محصول در سایر نقاط کشور و هم‌چنین، تأثیر سیاست‏های توسعه‏ای دولت در این زمینه می‏باشد. برای این منظور از ماتریس تحلیل سیاستی جهت بررسی مزیت نسبی محصول بر اساس آمار پایه‏ای سال‏های زراعی 92 تا 94 استفاده شده است. نتایج پژوهش بیانگر این واقعیت است که با وجود کاهش حمایت مستقیم دولت از این محصول، هنوز پرداخت یارانه غیرمستقیم به نهاده­های این محصول در استان بیش‌تر از میانگین کل کشور و وضع مالیات غیرمستقیم بر نهاده­ها در استان کم‌تر از میانگین کل کشور است. به‏گونه‌ای که شاخص‏های بدست‌آمده از ماتریس تحلیل سیاستی نشان‏دهنده بهبود وضعیت سودآوری این محصول در استان همدان طی سال‏های مورد مطالعه است.

چکیده انگلیسی:

    In order to bring about rural-urban regional balance, the government needs to support products in which each region has comparative advantage. The main purpose of present study is to determine the impact of government policies on present situation of potato production in Hamedan and to determine its comparative advantage compare to other provinces of Iran. Policy analysis matrix is used to determine comparative advantage of potato using data collected for crop years of 2010-2012. The results show that in spite of a decrease in government’s support of the product the indirect taxes levied on the relevant inputs are smaller in Hamedan and the subsidies allocated for relevant inputs are bigger in Hamedan compared to other provinces. The indices of policy analysis matrix show improvement in profitability potato in Hamedan for period of study.

منابع و مأخذ:

- آمارنامه کشاورزی، (1392). آمار پایه‏ای محصولات زراعی- سال زراعی 91-1390، وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‏ریزی اقتصادی، دفتر آمار و فناوری اطلاعات، چاپ اول.

- آمارنامه کشاورزی، (1393). آمار پایه‏ای محصولات زراعی، سال زراعی 92-1391، جلد اول، دفتر آمار و فناوری اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی.

- آمارنامه کشاورزی، (1394). آمار پایه‏ای کشاورزی استان همدان، دفتر آمار و فناوری اطلاعات اداره کل جهاد کشاورزی استان همدان.

- اشرفی، م. کرباسی، ع. و صدرالاشرافی، م. (1386). مزیت نسبی تولید و صادرات کشمش ایران. فصلنامه­ی اقتصاد کشاورزی و توسعه، 15(58)، 39-59.

- پورمقیم، ­س. ­ج. (1369). تجارت بین‌الملل: نظریه­ها و سیاست‏های بازرگانی. نشر نی، تهران.

- ثاقب، ح. (1384). بررسی سیاست‌های حمایتی در بخش کشاورزی با استفاده از ماتریس تحلیلی سیاست: مطالعه‏ی موردی کیوی در شمال ایران. فصلنامه پژوهشنامه‏ی بازرگانی، شماره 35، 176-153.

- حسینی، ص. و رفیعی، ح. (1387). بررسی مزیت­نسبی تولیدی­ و صادراتی پسته ایران. مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، 22(2)، 57-45.

- سپهردوست، ح. و امامی، س. (1390). بررسی مزیت نسبی و سیاست‏گذاری دولت در تولید گردوی استان همدان. نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار، 21(4)،50-42.

- کرباسی، ع. شمس‌الدینی، س. و رستگاری پور، ف. (1388). تعیین مزیت­نسبی محصولات عمده زراعی در استان کرمان. مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه. 17(65)، 15-1.

- کرباسی، ع. و رستگاری پور، ف. (1388). تحلیل مزیت­نسبی تولید گندم در سیستان. مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی). 23(1)، 78-69.

- مظهری، م. و رحمانی، ف. (1388). تعیین مزیت­رقابتی بخش کشاورزی در استان خراسان شمالی. مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، 23(1)، 27-21.

- مهدی­پور، الف.، صدرالاشرفی­، م. و کاظم­نژاد،­ م. (1388). بررسی مزیت نسبی تولید سیب­زمینی در ایران. مجله علوم کشاورزی، 12(1)، 25- 15.

- نجارزاده­، ر. و قلی­زاده، م. (1387). بررسی توان رقابت هزینه­ای صنعت فرش دستباف در صورت پیوستن ایران به WTO با استفاده از ماتریس تحلیل سیاست (PAM). مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 84، 260- 231.

- نوری، ک. و جهان­نما، ف. (1387). بررسی مزیت نسبی تولید سویای بهاره در ایران، مجله پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی، شماره 79، صفحه‏های 35-26.

- Alammouri, N. (2008). Comparative advantage study of the Syrian potato, http://agris.fao.org/agris-search/search.do?recordID=QC2009200640

- Chen, Y, Li, X. & Wang, J. (2011). Changes and Effecting Factors of Grain Production in China. Chin. Geogra. Sci. 21(6) 676–684

- Fang, C. & Jon, C. B. (2000). Food Self – Sufficiency, Comparative Advantage, and Agricultural Trade: A policy Analysis Matrix for Chinese Agriculture.Working paper, 99 – 223. FAO, www.fao.org

- Food and Agriculture Organization, (2008). FAO, United Nations Working Paper, available at: http://www.potato.org.

- Joubert, C. J., Phahlane, N.H., Jooste, A., Dempers, C. & Kotze, L. (2010). Comparative advantage of potato production in seven regions of South Africa,Contributed Paper presented at the Joint 3rd African Association of Agricultural Economists (AAAE) and 48th Agricultural Economists Association of South Africa (AEASA) Conference, Cape Town, South Africa, September 19-23, (2010). https://ideas.repec.org/p/ags/aaae10/96432.html

- Khairol, M.A. & Shukor, N.M. (1992). Cost comparative advantage study of potato production in Malaysia compared to other SAPPRAD [Southeast Asian Program for Potato Research and Development] member countries [sep1992],http://agris.fao.org/agris-search/search.do?recordID=PH9310552

- Yu, X., Yu M. & Ewell, F. (2006). The Comparative Advantage of Upland Cotton Production in Texas. The Texas Journal of Agriculture and Natural Resource, 19:31-38.

- Zong, F., Zhigang, X. & Langbo, F. (2001). Regional Comparative Advantage in Chinas Main Grain Crops. Available at: http://Adelaide. Edu.Au/cies/ cerc/gmp1/pdf