بررسی کارایی و بهره‌وری اقتصادی کشت خربزه با استفاده از روش تحلیل پوششی داده‌ها در شهرستان تایباد خراسان رضوی

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

سید احمد محدث حسینی ¹ (بخش اقتصاد اجتماعی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی)
شجاعت زارع ² (عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویجی)

تاریخ دریافت : 1398/02/10 تاریخ پذیرش : 1400/03/23 تاریخ انتشار : 1400/08/01

کلید واژه: تحلیل پوششی داده‏ای, راندمان اقتصادی, سود خالص, بازگشت به مقیاس, بازده ثابت, بازده متغیر,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف: با توجه به خشکسالی‌های پی در پی و کاهش آب‌های زیرزمینی در جنوب استان خراسان رضوی، ادامه تولید خربزه با چالش مواجه شده است. بنابراین، لزوم افزایش بهره‏وری این محصول با منابع آب محدود بیش از پیش احساس می‏شود. هدف از این مطالعه بررسی و ارزیابی اقتصادی کشت محصول خربزه در شهرستان تایباد استان خراسان رضوی است.
 
مواد و روش­ها: برای این منظور با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی و تکمیل پرسش‌نامه در سال زراعی 1394- 1393 و با استفاده از روش‏های گوناگونی چون، محاسبه شاخص‌های اقتصادی و هم‌چنین، استفاده از روش تحلیل پوششی داده‌ها، کارایی اقتصادی واحدهای مورد بررسی ارزیابی شد. شاخص‌های اقتصادی مورد استفاده شامل، سودآوری، عملکرد در هکتار، ارزش تولید در هکتار و نسبت هزینه به فایده بود.
یافته­ها: نتایج مطالعه نشان دادند که کشت خربزه در شهرستان تایباد اقتصادی بوده و کارایی 30 درصد از واحدها بیش از50 درصد است.
بحث و نتیجه­گیری: هرچند امکان افزایش تولید و کاهش هزینه‌ها برای افزایش بهره‏وری در واحدهای مورد مطالعه وجود دارد. برای کاهش هزینه، استفاده از روش‌های نوین و اجرای روش‏های به زراعی و تخصیص بهینه نهاده‏ها، می‏تواند مصرف نهاده‏ها را کاهش داده و عملکرد در واحد سطح نیز با استفاده از روش‏های مدرن کشت و استفاده از بذور اصلاح شده، اصلاح تغذیه و استفاده از مکمل‏ها، افزایش یابد. هم‌چنین، استفاده از نهاده‏های تولید در زمان مناسب ضمن کاهش هزینه‏ها، منجر به افزایش عملکرد می‏شود. در این رابطه تاریخ کاشت و زمان استفاده از نهاده‌هایی مهم مانند آب، کود و سموم، تاثیر بیش‌تری دارد. افزون بر عملکرد، قیمت محصول نیز نقش مهمی در افزایش راندمان اقتصادی واحدها دارد. در این رابطه توجه به تاریخ کاشت که منجر به برداشت محصول در زمان کمبود محصول در بازار شود و هم‌چنین، بازاریابی مناسب و فروش محصول در بازار شهرهای بزرگ مانند تهران می‏تواند به اندازه افزایش عملکرد، در بهبود کارایی اقتصادی واحدها نقش‏آفرینی کند.

چکیده انگلیسی:

Introduction:Melon has high productive and commercial potential in Iran. Melons is the souvenirs of Taybad, Actually Taybad has the best kind of melon and watermelon in Iran because of having suitable climate for cultivating this fruit. Taybad is a city and capital of Taybad County, in Razavi Khorasan Province, Iran.
Materials and Methods:The obtained data has been various methods such as analyzed using cost-benefit analysis, profitability analysis, efficiency analysis and data envelopment analysis (DEA) has been performed and interpreted
Findings:The results of this study indicated that the average total cost of production, average income and net profit of melon were 56, 98 and 43 million IRR per hectare, respectively. The cost-benefit ratios for most farms were greater than one, indicating that the cultivation of melon has economic justification. To analyze the efficiency of the units using the data envelopment analysis method, the results indicate that 30% of the units have a performance efficiency of over 50% in terms of efficiency
Conclusion:we must pay attention to export markets. Also, paying attention to increasing performance due to low product performance in this region will increase the value of products
 

منابع و مأخذ:

1. Bakhshi, M. Analysis of the relative advantage of melon production in Torbat-e-Jam city. The First National Conference on the Production and Processing of Melon, October, 2011, Torbat Jam.

  2. Torabi, S. H. & Torabi, E. A survey on Iran's place in the production and global trade of melons in the last 10 years. The First National Conference on the Production and Processing of Melon, October, 2011, Torbat Jam.

 3. Zarrabi Darban, E., & Heshmat, M.H. Khorasan Gift, Melon Mashhad. Babakan Publications, 2000, Mashhad.

4. Khorasan Razavi Agricultural Jihad Organization. Crop Statistics, 2014 year. 2014. https://koaj.ir/Modules/GetFile.aspx?Source=HyperLink_851&file=LinkFile_4074.pdf

  5. Khorasan Razavi Agricultural Jihad Organization. A review of Taibad in 2014. 2014. https://koaj.ir/Modules/GetFile.aspx?Source=HyperLink_1032&file=LinkFile_4094.pdf

 6. Vafabakhsh, J., Mohammadian, F., Zare, S., Shalfouroushan, M., & Khoshbazm, R. Investigating the Present and Desirable Status of Crop Pattern in Khorasan Razavi province (Final report). Agricultural and natural resource Research Center of Khorasan Razavi, Mashhad, Iran, 2013, 43448

 7. Zare, S., & Mohammadi, H.  Comparison of Energy and Economic Efficiency of Potato Producers in Quchan Using of IDEA. Agricultural Economics and Development, 2018; 23 (91): 95-114.

  8. Ugwumba C.O.A. Allocative efficiency of ‘Egusi’ melon (Colocynthis citrullus lanatus) production inputs in Owerri west local government area of Imo state, Nigeria. Journal of Agricultural Sciences, 2010; 1 (2): 95-100.

 9. Rahimikia, M., Emadi, B., & Aghkhani, M.  Study and evaluation of energy indices for the production of melons in the city of Taybad. 5^th Regional Conference of Research Findings, May 2011; Kordestan.

10. Abdullahi Darmian, A. Economy and market of melon product. The First National Conference on the Production and Processing of Melon, October 2011; Torbat Jam.

11. Yakubi Jami A., Shiri, S., & Jon Nissar Ahmadi, P. Investigating the role of marketing in the sale of agricultural products, Case study: melon of Torbat Jam region. The First National Conference on the Production and Processing of Melon, October 2011; Torbat Jam.

12. Ohadi, N., Akbari, A., & Shahraki, J. Data envelopment analysis method usage for efficiency determination of pistachio growers in Sirjan. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 2015; 46 (1): 51-60.

13. Abdolahi Arpanahi, Z., Marzban, A., Asuodar, M.A., & Abdeshahi, A.  Analysis Of watermelon production energy under plastic culture and open-field systems using DEA method in Khuzestan. Iranian Journal of Agricultural Economics andDevelopment Research, 2016; 47 (2): 293-301.

14. Ganji, N., Yazdani, S. and Saleh, I. Identifying factor affecting efficiency of water use in wheat production, Alborz province (Data Envelopment Analysis Approach). Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 2015; 49 (1): 13-22.

15. Abedi, M., Mohammadi, H., & M. Ghafari. Studying efficiency and profitability of trout culture farms in Fars province. Agricultural Economics, 2011; 5 (2): 93-123.

16. Coeli, T., Parsada R., & Battese E. An introduction to efficiency and productivity analysis. Kluwer Academic Publishers, 1998; Bostone.

17. Charnes, A., Cooper, W.W., & Rhodes, E. Measuring the efficiency of decision making units. European Journal of Operational Research, 1978; 2 (6): 429-444.

18. Charnes, A., & Cooper, W.W. Preface to topics in data envelopment analysis. Annals of Operational Research, 1984; 2 (1): 59-94.