ارزیابی عوامل اقتصادی مؤثر بر آلودگی زیست‌محیطی در ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

نوید کارگر ده بیدی ¹ (دانشجوی کارشناسی ارشد بخش اقتصاد کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز.)
عبدالکریم اسماعیلی ² (استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده ی کشاورزی، دانشگاه شیراز)

تاریخ دریافت : 1395/02/03 تاریخ پذیرش : 1396/11/23 تاریخ انتشار : 1396/11/01

کلید واژه: مصرف انرژی, آزادسازی تجاری, آلودگی زیست‌محیطی, درآمد سرانه, رشد شهرنشینی,

چکیده مقاله :

    کاهش آلودگی و دست‌یابی به اقتصادی همراه با محیط زیست پاک یکی از موضوع‌های مهم در در دهه‌های اخیر است. در این پژوهش با رویکردی کلان، به ارزیابی عوامل اقتصادی مؤثر بر آلودگی زیست‌محیطی در ایران در سال­های 1392-1350 پرداخته شد. نتایج این پژوهش نشان دادند که اثر متغیر مصرف انرژی در سطح بالایی از اهمیت آماری برخوردار است، به‌ گونه‌ای‌که انتظار می‌رود با افزایش سرانه مصرف انرژی به مقدار 10 درصد، سرانه انتشار آلودگی در بلندمدت حدود 8 درصد و در کوتاه­مدت حدود 6 درصد افزایش ­یابد. با 10 درصد افزایش در رشد جمعیت شهرنشینی انتظار می‌رود سرانه انتشار ₂CO در بلندمدت حدود 2/1 درصد و در کوتاه‌مدت حدود 86/0 درصد کاهش یابد. شاخص آزادسازی تجاری با اثرگذاری ناچیز، تأثیری منفی بر انتشار آلودگی دارد. بنابراین، نمی‌توان ایران را به‌ گونه طبیعی از نگرانی­های زیست‌محیطی مصون دانست و پیشنهاد می‌شود در سطوح مقادیر درآمد سرانه بالاتر از 2300 دلار (تقعر دوم منحنی)که روند افزایش­آلودگی شتاب بیش‌تری می­یابد، با جدیدت بیشتری به دنبال روش­های کنترل آلودگی بود.

چکیده انگلیسی:

    Reducing pollution and achieving economic benefits with cleaner environment is one of the most important issues in recent decades. In this research, a macro approach was applied to assess the economic factors affecting environmental pollution in Iran during the years 1971-2013. The results indicated that the effect of variable energy consumption was at high levels of statistical significance, so that by 10 percent increase per capita energy consumption is expected that per capita emissions increased in the long-term and short-term by about 8 and 6 percent respectively. Also by 10 percent increase in urban population growth is expected that per capita emissions reduced in the long-term and short-term about1.2 and 0.86 percent respectively. Trade liberalization had negative impact on the emissions. Thus Iran can not be considered naturally immune against environmental concerns and we propose that at levels of per capita income of over $ 2,300 (second concave curve), that pollution increases more quickly so that  politicians should look for more pollution control methods.

منابع و مأخذ:

 

- آرمن، ع. و زارع، ر. (1388). مصرف انرژی در بخش‌های مختلف و ارتباط آن با رشد اقتصادی در ایران: تحلیل علیت بر اساس روش تودا و یاماموتو. نشریه مطالعات اقتصاد انرژی. دوره 6. شماره 21. ص 92-67.

- آنامرادنژاد، ر. (1394). ارزیابی ویژگی­های کمی و کیفی مسکن در ایران طی سال­های 1390-1345. مجله پژوهش و برنامه­ریزی شهری. دوره 6. شماره 20. ص50-35.

- باستانزاد، ح و ف. نیلی (1384). تحلیل سیاستی قیمت‌گذاری حامل‌های انرژی در اقتصاد ایران. تحقیقات اقتصادی. 68: 226-201.

- بانک مرکزی ایران. (1393). پایگاه اطلاعاتی بانک مرکزی. اطلاعات سری­های زمانی. http://tsd.cbi.ir/Display/Content.aspx

- بهبودی، د.، برقی گلعذانی، ا. و ممی پور، س. (1389). بررسی تأثیر رشد اقتصادی بر آلودگی محیط‌زیست در کشورهای نفتی. پژوهشنامه­ی اقتصاد کلان. دوره 9. شماره 17.

- پورکاظمی، م. و ابراهیمی، ا. (1387). بررسی منحنی کوزنتس زیست‌محیطی در خاورمیانه. پژوهش‌های اقتصادی ایران. دوره 10. شماره 34. ص 71-57.

- ترابی، ت.، خواجویی پور، ا.، طریقی، س. و پاکروان، م. (1394). تأثیر مصرف انرژی، رشد اقتصادی و تجارت خارجی بر انتشار گازهای گلخانه­ای در ایران. فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی. دوره 9. شماره 29. ص 84-63.

- جلیلوند، آ. (1388). جنگ و تأثیرات آن بر اقتصاد نفتی ایران. فصلنامه تخصصی مطالعات دفاع مقدس. دوره 8. شماره 30. ص 53-39.

- شهبازی، ک. و د. حمیدی رزی (1393). همگرایی شدت انرژی بین کشورهای عضو اوپک (یک رویکرد دوجانبه). فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی. 71: 198-173.

- صالح، ا.، شعبانی، ز.، باریکانی، س. و یزدانی، س. (1388).  بررسی رابطه علیت بین تولید ناخالص داخلی و حجم گازهای گلخانه‌ای در ایران (مطالعه موردی گاز دی‌اکسید کربن). نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه. دوره 17. شماره 66. ص 41-19.

- فرج زاده، ز. (1391). اثرات زیست­محیطی و رفاهی اصلاح سیاست­های تجاری و انرژی در ایران. پایان­نامه دکتری. دانشگاه شیراز. شیراز.

- فطرس، م. و نسرین دوست، م. (1388). بررسی رابطه آلودگی هوا، آلودگی آب، مصرف انرژی و رشد اقتصادی در ایران 83-1359. نشریه مطالعات‌ اقتصاد انرژی‌. دوره 6. شماره 21. ص 135-113.

- فطرس، م.، فردوسی، م. و مهرپیما، ح. (1390). بررسی تأثیر شدت انرژی و گسترش شهر‌نشینی بر تخریب ‌محیط‌زیست در ایران (تحلیل هم‌جمعی). نشریه محیط‌شناسی. دوره 37. شماره 60. ص 22-13.

- محمدباقری، ا. (1389). بررسی روابط کوتاه‌مدت و بلندمدت بین تولید ناخالص داخلی، مصرف انرژی و انتشار دی‌اکسید کربن در ایران. فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی. دوره 7. شماره 27. ص 129-101.

- مرکز آمار ایران (1393). پایگاه اطلاعات نشریات. http://amar.sci.org.ir.

- مقدسی، ر. و ضیایی، ز. (1390). بررسی رابطه بین انتشار گاز دی‌اکسید کربن و تولید ناخالص داخلی بر اساس داده‌های ترکیبی. نشریه اقتصاد و توسعه­ی کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی). دوره 25. شماره 4. ص 487-480.

- ملکی، ر. (1383). بررسی رابطه علیت بین مصرف انرژی و تولید داخلی در ایران. مجله برنامه‌وبودجه. دوره 9. شماره 6. ص 121-81.

- وزارت نیرو. دفتر برنامه­ریزی کلان برق و انرژی (1391). بانک اطلاعات انرژی. ترازنامه انرژی.

 

Refrences

- Adkins, L. G., & Garbaccio, R. F. (2007). Coordinating Global Trade and Environmental Policy: The role of pre-existing distortions. In Tenth Annual Conference on Global Economic Analysis, Purdue University.

- Akbostancı, E., Türüt-Aşık, S., & Tunç, G. İ. (2009). The relationship between income and environment in Turkey: Is there an environmental Kuznets curve?.Energy Policy, 37(3), 861-867.

- Alam, S. Fatima, A. & Butt, M. S. (2007). Sustainable development in Pakistan in the context of energy consumption demand and environmental degradation. Journal of Asian Economics, 18(5), 825-837.

- Ang, J. B. (2007). CO₂ emissions, energy consumption, and output in France.Energy Policy, 35(10), 4772-4778.

- Aqeel, A., & Butt, M. S. (2001). The relationship between energy consumption and economic growth in Pakistan. Asia-Pacific Development Journal, 8(2), 101-110.

- Baltagi, B. (2008). Econometric analysis of panel data (Vol. 1). John Wiley & Sons.

- Chintrakarn, P., & Millimet, D. L. (2006). The environmental consequences of trade: Evidence from subnational trade flows. Journal of Environmental Economics and Management, 52(1), 430-453.

- Coondoo, D., & Dinda, S. (2002). Causality between income and emission: a country group-specific econometric analysis. Ecological Economics, 40(3), 351-367.

- Cristea, A. Hummels, D. Puzzello, L. & Avetisyan, M. (2013). Trade and the greenhouse gas emissions from international freight transport. Journal of Environmental Economics and Management, 65(1), 153-173.

- Dinda, S., & Coondoo, D. (2006). Income and emission: a panel data-based cointegration analysis. Ecological Economics, 57(2), 167-181.

- Hossain, M. S. (2011). Panel estimation for CO₂ emissions, energy consumption, economic growth, trade openness and urbanization of newly industrialized countries. Energy Policy, 39(11), 6991-6999.

- Intergovernmental Panel on Climate Change. (2014). Climate Change 2013: The physical science basis: Working group I contribution to the fifth assessment report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press.

- Jones, D. W. (1991). How urbanization affects energy-use in developing countries. Energy Policy, 19(7), 621-630.

- Kang, S. I., & Kim, J. J. (2004, June). A quantitative analysis of the environmental impact induced by free trade between Korea and Japan. In 7th Annual Conference on Global Economic Analysis Trade, Washington DC (pp. 17-19).

- Kasman, A., & Duman, Y. S. (2015). CO₂ emissions, economic growth, energy consumption, trade and urbanization in new EU member and candidate countries: a panel data analysis. Economic Modelling, 44, 97-103.

- Kohler, M. (2013). CO₂ emissions, energy consumption, income and foreign trade: A South African perspective. Energy Policy, 63, 1042-1050.

- Kraft, J., & Kraft, A. (1978). Relationship between energy and GNP. J. Energy Dev.;(United States), 3(2).

- Lewis, W. A. (1980). The slowing down of the engine of growth. The American Economic Review, 555-564.

- Marrero, G.A. (2010). Greenhouse gases emissions, growth and the energy mix in Europe. Energy Econ., 32: 1356–1363.

- Martínez- Zarzoso, I., & Maruotti, A. (2011). The impact of urbanization on CO₂ emissions: evidence from developing countries. Ecological Economics, 70(7), 1344-1353.

- Pao, H. T., & Tsai, C. M. (2010). CO₂ emissions, energy consumption and economic growth in BRIC countries. Energy policy, 38(12), 7850-7860.

- Pesaran, H. M., Pesaran, B. 1997. Working with Microfit 4: An Introduction to Econometrics. Oxford University Press. London

- Pesaran, M. H., & Shin, Y. (1998). An autoregressive distributed-lag modelling approach to cointegration analysis. Econometric Society Monographs, 31, 371-413.

- Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (1996). Testing for the'Existence of a Long-run Relationship' (No. 9622). Faculty of Economics, University of Cambridge.

- Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of applied econometrics, 16(3), 289-326.

- Shrestha, M. B., & Chowdhury, K. (2005). ARDL modelling approach to testing the financial liberalisation hypothesis.

- Siddiki, J. U. (2000). Demand for money in Bangladesh: a cointegration analysis. Applied Economics, 32(15), 1977-1984.

- Soytas, U., & Sari, R. (2006). Energy consumption and income in G-7 countries. Journal of Policy Modeling, 28(7), 739-750.

- Tang, T. C. (2003). An empirical analysis of China's aggregate import demand function. China Economic Review, 14(2), 142-163.

- UN data, 2011. < http://data.un.org>.

- UNDP (United Nations Development Program), (2010). Department of Environment. Iran second National Communication to United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC). National Climate Change Office, Department of Environment. Tehran.

- WDI (World Development Indicators),)2015(. > www.worldbank.org<.

WDI (World Development Indicators), )2012(. http://data.worldbank.org/data-catalog/world-development-indicators.