رتبه بندی خشکسالی روستاها با رویکرد ادراک محیطی از نظر ساکنان روستایی مطالعه موردی: روستاهای شهرستان جیرفت

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

علی شکور ¹ (دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران)
حجت اله شرفی ² (استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران)
خاطره نخعی ³ (کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران)
مهتاب جعفری ⁴ (استادیار گروه جغرافیا، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران)

تاریخ دریافت : 1395/09/26 تاریخ پذیرش : 1395/09/26 تاریخ انتشار : 1395/09/01

کلید واژه: ادراک محیطی روستائیان, تحلیل فضایی خشکسالی, تکنیکMAPPAC, جیرفت,

چکیده مقاله :

خشکسالی به معنای کمبود بارش در یک مدت زمان طولانی و کاهش منابع آبی است. از پیامدهای خشکسالی محدودیت­های مؤثر بر امنیت غذایی و امرار معاش بیش از دو میلیارد نفر از مردم ساکنان نواحی خشک، به ویژه ساکنان روستایی می­باشد. در این راستا تبیین میزان ادراک محیطی روستائیان در مواجه با پدیده خشکسالی و آمادگی مواجه با پیامدهای آن بیش از پیش ضروری به نظر می­رسد. هدف این مقاله بررسی اثرات اجتماعی، اقتصادی و محیطی خشکسالی با توجه به رویکرد ادراک محیطی از نظر ساکنان روستایی است. با توجه به هدف تحقیق و موضوع مورد مطالعه، فرضیه مقاله به صورت کاربست ذیل تبیین شده است: به نظر می­رسد میزان ادراک محیطی ساکنان نواحی روستایی از پدیده خشکسالی متفاوت است. روش­شناسی مقاله توصیفی – تحلیلی و بر مبنای شیوه پیمایشی است. در این مسیر از تکنیک مپک، جهت رتبه­بندی فضایی ادراک محیطی روستائیان در برابر پدیده خشکسالی استفاده شده است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با تکیه بر مطالعات عمیق میدانی و با استفاده از مدل­های کمی، به رتبه­بندی سکونتگاه­های روستایی محدوده مورد مطالعه پرداخته ­است؛ بدین صورت که ابتدا وزن هر کدام از معیارها پس از تکمیل پرسشنامه و ورود داده­ها به Spss با آنتروپی شانون تعیین مشخص گردید و از تکنیک (MAPPAC) جهت رتبه­بندی استفاده گردیده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که ساکنان نواحی روستایی نظیر رضی­آباد دلفارد و میجان رتبه اول، فتح­آباد رتبه دوم خاردان رتبه سوم را به دست آوردند و  نسبت به سایر روستاها از رتبه بالاتری در ادراک محیطی خشکسالی برخوردارند و توانسته­اند سازگاری بیشتری به سبب شناخت از محیط و درک آن با فضای پیرامونی و جوامع روستایی خود داشته باشند.

چکیده انگلیسی:

Drought means a shortage of rainfall in a long time and reduced water resources. The consequences of drought restrictions affecting food security and livelihoods of more than two billion people living in dry areas, especially rural residents. The purpose of this paper is to examine the social, economic and environmental drought due to introduction of environmental perceptions of rural residents. For the purpose of research and study topic, hypothesis is explained in the following application: It seems that the perception of the environment in rural areas is different from the phenomenon of drought. The methodology is descriptive - analytical and is based on the survey. In this way Mappak techniques for environmental ranking perceptual space is used villagers against the phenomenon of drought. The study is based on in-depth studies and field applications using quantitative models, to rank the study area is rural settlements. Namely, the weight of each criterion after the questionnaires and data entry were determined to Spss with Shannon entropy techniques (MAPPAC) is used for ranking.In this study, Spss software for data entry using software and techniques SANA Mappak, final comments in relation to environmental perceptions and rural residents has been ranked the phenomenon of drought. The results show that in rural areas such as RzyAbad Dalfard and Myjan first place, FthAbad second and third place, respectively Khaardan.And compared to other villages of rank higher on the peripheral perception drought and Tvansth‌And are more compatible with the environment and understand it with the surrounding environment and their rural communities.

منابع و مأخذ:

1. Abounoori, Abbasali (2009): Assessment of agricultural drought phenomenon in the city of Shiraz, Journal of Economic Sciences, Issue 7, pp. 98-77 summer.

1. Afrakhteh,Hasan (2006): Environmental perceptions about the city appreciable role in rural underdevelopment, Journal of Geography and Development, 157-176.

1. Alimohamadi, R. (2002):"Water Crisis and the ways to coupe with it in Iranian Agriculture". Agricultural Aridity and Drought Journal, No.6, P. 58-66, Ministry of Jihad-e-Agriculture, Tehran Iran.


2. Golmohammadi,Farhood (2013): 6th International Conference on Information and Communication Technologies in Agriculture, Food and Environment (HAICTA), Procedia Technology 8 , 530 – 535.


3. Keshavarz, Marzieh, Karami, Ezatollah (2013):  Institutional adaptation to drought: The case of Fars Agricultural Organization, , Journal of Environmental Management 127 , 61-68.


4. 13. Keshavarza, Marzieh, Karamia, Ezatollah, Vanclayb, Frank (2013): The social experience of drought in rural Iran Land Use Policy 30 ,120– 129 .


5. Edwards, B., Gray, M., Hunter, B. (2009): A sunburnt country: the economic and financial impact of drought on rural and regional families in Australia in an era of climate change. Aust. J. Lab. Econ. 12 (1) 109–131.


6. Erdal Dincer Sait, (2011): The Structural Analysis of Key Indicators of Turkish Manufacturing Industry: ORESTE and MAPPAC Applications, European Journal of Scientific Research, Vol. 60, NO.1, 6-18.


7. Martel, J. M., and Matarazzo, B. (2005): “Multiple Criteria Decision Analysis: State of The Art Surveys”, International Series in Operations Research and Management Science, Volume 78, III, 197-259.


8. Matarazzo, B. (1986): “Multicriterion Analysis of Preferences by Means of Pairwise Actions and Criterion Comparisons (MAPPAC)”, Applied Mathematics and Computation, 18 (2), 119-141.


9. Matarazzo, B. (1990): “A Pair Wise Criterion Comparison Approach: The MAPPAC and PRAGMA Methods”, Readings in Multiple Criteria Decision Aid (ed. By Bana e Costa, C.), pp. 253-273, Springer, Berlin.


10. Parry M.L., Canziani, O.F., Palutikof, J.P., van der Linden, P.J., Hanson, C.E., (2007): Climate Change: Impacts, Adaptation and Vulnerability.


11. Wilhite DA (2000): Drought as a natural hazard: concepts and definitions. Drought: a global assessment. London: Routledge Publishers; 16.

3. Behforuz, Fateme (1991): Study of environmental perception and behavior in the realm of behavioral geography and human geography studies contemporary, pp. 70-31, Institute for Humanities and Cultural Studies.


4. Jamshidi, Ali and optical time-Abad, Seyyed guidance of Allah and Abraham, Muhammad Sadiq (2015): understanding the behavior of farmers adapt to climate change: study about the rural areas Chardavol city, Ilam province. Journal of Rural Development 18, No. 2, pp. 88-65.

8. Mohammad Yeganeh, Behrouz, Sayed Yasser Hakim doust (2009): the effects of drought and its impact on rural instability, Gharaposhtlooye Bala district, regional conference on the water crisis and drought, water shortages and drought Regional Conference, 273-267.


9. Myjany, keramat, Mustafa Karimiyan, Iqbal (2000): The first national conference examining ways of dealing with droughts, University of Kerman, pp. 727-821.


10. Pour nazari, Hamid (2014): Evaluation of Climate Change in the spatiotemporal distribution of meteorological drought in Kerman province, Branch, the National Conference on Water Crisis, S10-1.


11. Shakuie, Hossein. (2003): New ideas in philosophy, geography, Volume II, the first edition of Tehran Gita.


12. SHarafi, hojjtollah (2015): Foundations of cultural geography, Kerman Shahid Bahonar University, p 266.


13. Solh n, Mahmud, Maarten van Ginkel , (2014):  Drought preparedess and drought mitigation in the developing world's dry lands, Weather and Climate Extremes, 3, 62–66.

16. Parry ML, Canine OF, Palutikof JP, van der Linden PJ, Hanson CE, editors (2007): Summary for policymakers  Climate change, : impacts, 2007, adaptation and vulnerability. Contribution of working group II to the fourth assessment report of The Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge, UK: Cambridge University Press;. [2] Whetherald.