پایش و پیش بینی خشکسالی در استان کرمان با استفاده از شاخص DI و پهنه بندی آن با روشهای زمین آماری

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مسعود بهشتی راد ¹ (استادیار منابع طبیعی و آبخیزداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان، سیرجان، ایران)

تاریخ دریافت : 1393/12/03 تاریخ پذیرش : 1393/12/03 تاریخ انتشار : 1393/11/01

کلید واژه: خشکسالی, پهنه بندی, کریجینگ, کوکریجینگ, معکوس فاصله, دهک ها, کرمان,

چکیده مقاله :

      خشکسالی یک پدیده آب و هوایی است که احتمال وقوع این پدیده در همه­ی نقاط کره زمین و با هر شرایط اقلیمی وجود دارد. پدیده خشکسالی یکی از مهم­ترین بلایای طبیعی است که بسیاری از کشورها را تحت تأثیر خود قرار داده و باعث بروز بسیاری مشکلات از جمله اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی شده است. بر این اساس سیستم­های پایش در تدوین طرح­های مقابله با خشکسالی و مدیریت آن از اهمیت زیادی برخوردار است. آگاهی از وضعیت خشکسالی، با پیش­بینی و پهنه­بندی شدت خشکسالی می­تواند خطر زیان­های ناشی از این پدیده را تا حد قابل توجهی کاهش دهد. در این تحقیق استان کرمان به ­عنوان منطقه مطالعاتی انتخاب شد. هدف از این پژوهش ارزیابی دقت روش­های کریجینگ، کوکریجینگ و معکوس فاصله در تهیه­ی نقشه­های شدت خشکسالی رخ داده در استان کرمان با استفاده از شاخص دهک­ها می­باشد. بدین منظور 44 ایستگاه هواشناسی که دارای آمار بلندمدت و پایه زمانی مشترک 20 ساله بودند، انتخاب گردیدند. سپس شاخص­خشکسالی دهک­ها برای دوره آماری محاسبه گردید. نقشه­های پهنه­بندی خشکسالی برای سال­های 1367، 1372، 1378، 1379، 1381 و 1384 با استفاده از سه روش کریجینگ، کوکریجینگ و معکوس فاصله تولید شد. جهت تعیین کارآیی هر یک از این روشها از RMSE استفاده شد. از بین سه روش پهنه­بندی، روش کریجینگ و کوکریجینگ به دلیل داشتن خطای RMSE پایین­تر به عنوان مناسب­ترین روش­ها انتخاب گردیدند. نتایج این پژوهش نشان داد که شدیدترین خشکسالی­ها در سال­های 1378 و 1379 به وقوع پیوسته است.