بررسی چگونگی پدیداری تریلوژی در سه رمان همسایه ها، داستان یک شهر و زمین سوختۀ احمد محمود
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی
مژگان بهرامی
1
,
مرتضی جعفری
2
,
مریم کهنسال
3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.
2 - استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران.
کلید واژه: احمد محمود, تریلوژی, همسایه‌ها, داستان یک شهر, زمین سوخته,
چکیده مقاله :
سه‌گانه یا تریلوژی از موضوعات پر کاربرد در ادبیات غرب است. این ژانر ادبی اخیراً وارد ادبیات داستانی ایرانی شده و در پی آن برخی از نویسندگان به خلق آثاری در این زمینه پرداخته‌اند. احمد محمود نویسندۀ رئالیست و معاصر اهل جنوب که کار نوشتن را با داستان کوتاه آغاز نموده، با مهارتی شگرف آن را به داستان‌های بلند خود پیوند زده و از آنجا که بر پایۀ موضوع واحد تحوّلات بزرگ تاریخی-اجتماعی معاصر ایران، آنها را بهم درمی‌آمیزد، این تصوّر شکل می‌گیرد که آیا می‌توان سه رمان همسایه‌ها، داستان یک شهر و زمین سوختۀ این نویسنده را نمونه‌‌ای از یک تریلوژی برشمرد؟ محمود که با نگاهی واقع‌گرا، در بیشتر داستان‌های خود متعهّدانه به بازتاب رخدادهای مهمّ جامعه می‌نشیند، به شیوه‌‌ای ماهرانه پیوندی عمیق بین آنها ایجاد می‌نماید و پیوسته سعی در حفظ آن دارد. در اغلب داستان‌های وی، محتوا و شخصیّت‌ها به گونه‌‌ای به یکدیگر مربوط و متّصلند که گمان می‌رود هر داستان با حفظ مشترکات درونی نظیر پرداختن به دگرگونی‌های تاریخی و اجتماعی سال‌های 1330 تا 1360 ایران در سایۀ سیاست، مسألۀ نفت، استعمار، جنگ و تبعات اجتماعی آن در عین وجود استقلال هر اثر، به نوعی سبب ایجاد تریلوژی شده است. نگارنده در این پژوهش، با روشی توصیفی – تحلیلی و بر اساس مستندات کتابخانه‌‌ای به بررسی چگونگی پدیداری تریلوژی در رمان‌های یاد شده پرداخته و میزان انطباق این آثار را با معیارهای آن ارزیابی می‌نماید.
Trilogies are a prevalent theme in Western literature. This literary genre has recently made its way into Iranian fiction, prompting some authors to create works in this field. Ahmad Mahmoud, a realist and contemporary writer from the South of Iran who began his writing career with short stories, skillfully connected these to his longer narratives. Given that he intertwines them based on a single theme of significant historical-social developments in contemporary Iran, the question arises whether his three novels, Neighbors, A City Story, and Scorched Earth, can be considered a trilogy. Mahmoud, with his realistic perspective, consistently and conscientiously reflects important societal events in most of his stories, creating a deep connection between them that he strives to maintain. In most of his narratives, the content and characters are so interconnected that it seems each story, while maintaining its individual identity, shares internal commonalities—such as addressing the historical and social changes in Iran from 1951 to 1981 under the shadow of politics, the oil issue, colonialism, war, and its social consequences—thereby contributing to the formation of a trilogy. This research employs a descriptive-analytical method, using library-based documentation, to examine how the trilogy emerges in the mentioned novels and assesses the degree to which these works conform to the criteria of a trilogy.
کتاب‌ها
آلوت، م. (1368). رمان به روایت رمان نویسان، ترجمۀعلی محمد حق¬شناس، تهران: نشر مرکز.
آیسخولوس. (1390). آیسخولوس، تهران: نشر نی.
اسکولز، رابرت. (1379). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمۀ فرزانه طاهری. تهران: انتشارات آگه.
زنوزی جلالی، فیروز. (1386). باران بر زمین سوخته، تهران: نشر تندیس.
شیری، قهرمان. (1387). مکتب داستان نویس در ایران، تهران: نشرچشمه.
کیشلوفسکی، کریستف. (1389). زندگی دو گانۀ ورونیک، ترجمۀ محمد ارژنگ، تهران: نشر نی.
گلستان، لیلی. (1383). حکایت حال، تهران: انتشارات معین.
گلستان، لیلی. (1374). حکایت حال (گفت‌وگو با احمد محمود)، تهران: کتاب مهناز.
ذوالفقاری، حسن. (1377). اصول و شیوه‌های نقد ادبی در زبان فارسی، اراک: کتیبۀ اراک.
میرصادقی، جمال. (1382). عناصر داستان، تهران: انتشارات سخن.
میرصادقی، جمال، و میرصادقی، میمنت. (1377). واژه نامۀ هنر داستان¬نویسی، فرهنگ تفصیلی اصطلاح‌های ادبیات داستانی، تهران، کتاب مهناز.
میرصادقی، جمال. (1360). قصه، داستان کوتاه، رمان، تهران: انتشارات آگاه.
محمود، احمد. (1398). زمین سوخته، تهران: انتشارات معین.
محمود، احمد. (1357). همسایه‌ها، تهران: انتشارات امیر کبیر.
محمود، احمد. (1372). داستان یک شهر، تهران: انتشارات معین.
شهری، جعفر. (1357). شکر تلخ، تهران: امیر کبیر.
شهری، جعفر. (1352). گزنه، تهران: کاوه.
شهری، جعفر (1378). قلم سرنوشت، تهران: زبان مهر.
فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان. (1389). تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی. (1389). دفتر هفتم، تهران: نشر آثار.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی. (1389).دفتر هفتم، تهران: نشر تهران.
فرهنگ معاصر فارسی. (1388). غلامحسین صدری افشار، نسرین حکمی، نسترن حکمی، تهران: نشر تهران.
مقالات
آریان، حسین، عباسی منتظری، لیلی، و نورمحمدی، رقیه. (1394). تحلیل ساختار زبانی اشعار
مهرداد اوستا. همایش بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران.
امید، جواد. (1373). نقد و روایت تراژیک زندگی. چیستا، (108 و 190)، 795-814.
بدون نام. (1382). تریلوژی فمنیستی تهمینه میلانی از شعار تا واقعیّت. حورا، 1(3).
پارسانسب، محمد. (1386). ساختارشناسی داستان‌های طنزآمیز مثنوی. پژوهش‌های ادبی، 4(16)، 33-56. DOI: 20.1001.1.17352932.1386.4.16.2.3
کاظمی، فریبا. (1377). گفتگو با جعفر شهری، پژوهشگر ادبیات عامیانه. ادبیات داستانی، (47)، 96-92.
حاتمی، سعید، بردستانی، رضا، و جعفری قریه علی، حمید. (1399). سه‌گانه¬های داستانی فارسی از پندار تا واقعیت. زبان و ادب فارسی، 73(241)، 47-71. DOI: 20.1001.1.2251797 9.1399.73.241.3.8
حیدریان، کبرا، فلاحی، منیژه، و اسکندری، علی. (1402). بررسی ادبیات بومی در زمان درخت انجیر معابد احمد محمود، تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 16 (59)، 317-339. DOI: 10.30495/dk.2022.1955418.2469
پیروز، غلامرضا، و ملک، سروناز. (1389). مهمترین وجوه سبک¬شناختی داستان‌های احمد محمود. سبک‌‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، 3(4)(پپاپی 10)، 167-184.
پایان‌نامه
بردستانی، رضا، حاتمی، سعید، و جعفری، حمید (1393). سه‌گانه¬نویسی(تریلوژی) در ادبیات داستانی فارسی. پایان‌نامه، دانشگاه ولی عصر(عج)، رفسنجان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
References
Books
Academy of Persian Language & Literature. (2010). Seventh Office, Tehran: Asar Publishing. [In Persian]
Academy of Persian Language and Literature. (2010). Seventh Office, Tehran: Tehran Publishing.
Aeschylus. (2011). Aeschylus, Tehran: Ney Publishing.
Alot, M. (1989). A novel narrated by novelists, Trans. Ali Mohammad Haq-Shanas, Tehran: Center Publishing.
Dictionary of approved words of Farhangistan. (2010). Tehran: Persian Language and Literature Academy. [In Persian]
Golestan, L. (1995). Hakait Hal (conversation with Ahmad Mahmoud), Tehran: Mehnaz Kitab.
Golestan, L. (2004). Hakait Hal, Tehran: Moin Publications.
Kieslowski, Ch. (2010). Veronique's double life, Trans. Mohammad Arzhang, Tehran: Ney Publishing.
Mahmoud, A. (1978). Neighbors, Tehran: Amir Kabir Publications.
Mahmoud, A. (1992). The Story of a City, Tehran: Moin Publications.
Mahmoud, A. (2018). Zemin Sokhte, Tehran: Moin Publications.
Mirsadeghi, J, & Mirsadeghi, M. (1998). Glossary of the art of fiction writing, detailed dictionary of fiction terms, Tehran, Mahnaz book.
Mirsadeghi, J. (1981). Tales, short stories, novels, Tehran: Aghaz Publications.
Mirsadeghi, J. (2003). Story Elements, Tehran: Sokhon Publications.
Persian contemporary culture. (2009). Gholamhossein Sadri Afshar, Nasrin Hekami, Nastern Hekmi, Tehran: Tehran Publishing.
Scholes, R. (2000). An introduction to structuralism in literature, Trans. Farzaneh Taheri. Tehran: Age Publications.
Shahri, J. (1973). Nettle, Tehran: Kaveh.
Shahri, J. (1978). Bitter Shekar, Tehran: Amir Kabir.
Shahri, J. (1999). Pen of destiny, Tehran: Language Mehr.
Shiri, H. (2008). School of storytellers in Iran, Tehran: Esharcheshme.
Zanouzi Jalali, F. (2007). Rain on burnt earth, Tehran: Tandis Publishing.
Zulfiqari, H. (1998). Principles and methods of literary criticism in Persian language, Arak: Arak inscription.
Articles
Arian, H, Abbasi Montazeri, L,. & Noormohammadi, R. (2014). Analysis of the linguistic structure of poems Mehrdad Avesta International conference of Iranian Persian language and literature promotion association.
Hatami, S, Bardestani, R,. & Jafari Qoriya Ali, H. (2019). Persian fiction trilogies from imagination to reality. Persian Language and Literature, 73(241), 47-71. DOI: 20.1001.1.22517979.1399.73.241.3.8
Heydarian, K, Falahi, M., & Eskandari, A. (2024). Review of native literature at the time of fig tree temples of Ahmad Mahmoud, Interpretation and analysis of Persian language and literature texts (Dehkhoda), 16 (59), 317-339. DOI: 10.30495/dk.2022.1955418.2469
Kazemi, F. (1377). A conversation with Jafar Shahri, a folk literature researcher. Fiction, (47), 96-92.
no name (2003). Tahmina Milani's feminist trilogy from rhetoric to reality. Hora, 1(3).
Omid, J. (1994). Criticism and tragic narrative of life. Chista, (108 and 190), 795-814.
Parsanseb, M. (2007). The structure of humorous Masnavi stories. Literary Research, 4(16), 33-56. DOI: 20.1001.1.17352932.1386.4.16.2.3.[In Persian]
Pirouz, Gh. R, & Malek, S. (2010). The most important aspects of the cognitive style of Ahmad Mahmoud's stories. Stylistics of Persian poetry and prose (Bahar Adeb), 3(4) (Pepapi 10), 167-184.
Thesis
Bardestani, R., Hatami, S., & Jafari, H. (2014). Trilogy in Persian fiction. Dissertation, Vali Asr University (AJ), Rafsanjan, Faculty of Literature and Human Sciences.
