تحلیلی بر پایداری زیست‌محیطی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان بهشهر)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

صادق برزگر ¹ (استادیار گروه جغرافیا. دانشگاه پیام نور. تهران. ایران.)
عبدالحمید نظری ² (دانشیار گروه جغرافیا. دانشگاه پیام نور. تهران. ایران.)
فاطمه ریاحی ³ (دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی. دانشگاه پیام نور، گنبد. ایران.)

تاریخ دریافت : 1399/04/28 تاریخ پذیرش : 1399/07/26 تاریخ انتشار : 1401/08/01

کلید واژه: پایداری, ارزیابی, پایداری زیست‌محیطی, روستاهای بخش مرکزی شهرستان بهشهر,

چکیده مقاله :

چکیده
یکی از مسائل مهم و بنیادی در تعمیق و بسط حوزه علمی و سیاست گذاری توسعه محلی- منطقه ای، موضوع توسعه پایدار سکونتگاههای روستایی است. از اینرو با توجه به ویژگی های روستانشینی و لزوم پایداری توسعه، تحلیل پایداری روستاها برای نیل به توسعة پایدار امری کلیدی است. در این ارتباط، با توجه به فقدان مطالعه ای مناسب از میزان پایداری در روستاهای بخش مرکزی شهرستان بهشهر، این پژوهش با هدف شناخت و تبیین روند تحولات توسعه در ساختار زیست‌محیطی سکونتگاه‌های روستایی و جایگاه مولفه‌های زیست‌محیطی در پایداری سکونتگاه‌های روستایی بخش مرکزی شهرستان بهشهر در سال ۱۳۹۸ متمرکز شده است. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی می باشد. جامعه آماری شامل تمامی ساکنان روستاهای بالای 50 خانوار بخش مرکزی شهرستان بهشهر می باشند. انتخاب خانوارهای روستایی به روش «تصادفی سیستماتیک» و انتخاب روستاهای نمونه به روش «تصادفی خوشه‌ای» بوده که تعداد ۱۱ روستا انتخاب شده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری آزمون فی و کرامر، ضریب همبستگی پیرسون و تکنیک های غیر آماری بارومتری و روش راداری استفاده شده است. نتایج نشان می دهد پایداری زیست محیطی در روستاهای کوهپایه‌ای با امتیاز 0.532 در سطح متوسط، روستاهای دشتی با امتیاز 0.488 در سطح ناپایداری بالقوه ضعیف و در روستاهای کوهستانی با امتیاز 0.353 در سطح ناپایدار قرار دارد. همچنین میزان پایداری زیست‌محیطی روستاها با فاصله گرفتن از مرکز شهرستان روندی نزولی دارد، اما تفاوت معناداری بین دو مؤلفه فاصله و موقعیت طبیعی با میزان پایداری زیست‌محیطی روستاهای مورد مطالعه وجود ندارد.

چکیده انگلیسی:

One of the important and fundamental issues in deepening and expanding the field of science and local-regional development policy is the issue of sustainable development of rural settlements.Therefore, considering the characteristics of rural areas and the need for sustainable development, rural sustainability analysis is key to achieving sustainable development. In this regard, due to the lack of a suitable study of sustainability in villages in the central part of Behshahr city, this study aims to identify and explain the development trends in the environmental structure of rural settlements and the position of environmental components in the sustainability of rural settlements in central Behshahr 2019 is concentrated. The research method is descriptive-analytical and applied in terms of purpose. The statistical population includes all residents of villages with more than 50 households in the central part of Behshahr city. Rural households were selected by "systematic random" method and sample villages were selected by "cluster random" method, of which 11 villages were selected.In order to analyze the data, statistical methods of Phi and Kramer test, Pearson correlation coefficient and non-statistical barometric techniques and radar method were used.The results show that environmental sustainability in mountainous villages with a score of 0.532 is at an average level, plain villages with a score of 0.488 are at the level of potentially weak instability and in mountainous villages with a score of 0.353 at an unstable level.Also, the level of environmental sustainability of the villages has a decreasing trend with distance from the city center, but there is no significant difference between the two components of distance and natural location with the level of environmental sustainability of the studied villages.

منابع و مأخذ:

1. Azizi, M. M. (2005): "Analysis to Position and Transformation of Urban Housing Situation in Iran", Tehran University of Fine Arts Journal, N0 23


2. Barzegar, Sadegh (2014): "Explaining Sustainability in Small Cities of Mazandaran Province", Ph.D. Postgraduate Center, Payame Noor University. Tehran, p. 8-10


3. Baker, Susan, 2006. Sustainable Development, Rout ledge, London- New York;


4. Barzegar, Sadegh, Divsalar, Asadollah, Fani, Zohreh and Esmaeil Safar Alizadeh (2018): Analysis of Physical Sustainability Indicators in Small Towns, Case Study: Small Towns of Mazandaran Province, Geographical Space Journal, Vol. 18, No. 61, PP 161-180


5. Barzegar, Sadegh and Behrouz Mohseni, (2018): Explaining Environmental Sustainability in Small Cities Using the Sustainability Barometer Model (Small Towns of Mazandaran Province), National Conference on Water Resources Management Strategies and Environmental Challenges, Sari, University of Agricultural Sciences and Natural Resources


6. Barzegar,s .A. bakhshi T. heydari(2019): Explaining Socio-economic Stability in Small Cities with Sustainable Development Approach(Case study: Small cities of northern Iran), Parliament and Strategy Quarterly, Vol. 26, No. 97 pp. 5-38


7. Bossel, H. (1999): "Indicators for Sustainable Development: Theory, Method, Applications", A Report to the Balaton, Group, IISD, Canada, Available on: www.world cat.org/isbn/1895536138.


8. Brouwer, R. and R. Ek (2004): "Integrated Ecological, Economic and Social Impact Assessment of Alternative Flood Control Policies in the Netherlands",Ecological Economics, Vol. 50, Issues 1–2.


9. Dempsey, Nicolas, B. Brown and G. Bramley (2012): "The key to Sustainable Urban Development in UK Cities? The Influence of Density on Social Sustainability", Progress in Planning 77.


10. divsalar ,a, farhoudi, r. fanni, z and barzegar,s(2014): Methodology for Selecting Small cites’ Sustainability Indicators, With an Emphasis onthe MazandaranProvince, journal of Regional Planning, Volume 4, Issue 16, Page17-32


11. Eftekhari, Rakneddin, Davood, Mahdavi and Pourtahari, Mehdi (2010): Localization Process of Sustainable Development Indicators of Rural Tourism in Iran, Journal of Geographical Research, Volume 1, Number 4, pp. 1-41


12. Farahani, Hossein (2006); Evaluation of Sustainability in Rural Areas with Emphasis on Social and Economic Factors Case Study of Tafresh City, Ph.D. in Human Geography, Rural Planning Tendency, University of Tehran


13. Gonzalez-Garcia, Sara, Rocío Manteiga, Maria Teresa Moreira and Gumersindo Feijoo(2018); "Assessing the Sustainability of Spanish Cities Considering Environmental and Socio-Economic Indicators", Journal of Cleaner Production, Vol. 178.


14. Maleki, Saeed; Ahmadi, Reza and Mohammad Motoogi,(2014); Investigation of Sustainability of Environmental Development Using Statistical Tests in Khuzestan Frontier Province, Sepehr Geographical Information Journal, Volume 23, Number 9.


15. Nekouei, Shahrbanoo; Chitsaz, Mohammad Ali and Hejazi, Seyed Nasser (2009): Analysis of economic and social factors affecting sustainable development in Torbat-e Jam, Volume 9, Number 34, Page 95-106


16. Prescott Allen, R. (1995): Assessing Rural Sustainability, Publisher International Union for Conservation of Nature and Natural Resources (IUCN), Switzerland and Cambridge UK


17. Gonzalez-Garcia, Sara, Rocío Manteiga, Maria Teresa Moreira and Gumersindo Feijoo(2018): Assessing the Sustainability of Spanish Cities Considering Environmental and Socio-Economic Indicators, Journal of Cleaner Production, Vol. 178.


18. Statistical Yearbook of Mazandaran Province (2018): Geographical Divisions of Behshahr City by Division and Districts.


19. Statistics Center of Iran (2016): Population and Housing Census Results, Statistics Center website


20. Taleshi, Mostafa (2003): Instability of Small Mountainous Settlements in Aladagh District of Khorasan, PhD Thesis, Shahid Beheshti University, TehranIran Statistics Center (2016): General Census of Population and Housing, Behshahr City


21. M. & Mohammadi. A. (2012): The role of small town in instability of rural development, Journal of basic and applied scientific research 2(7)6795-6800.


22. Yari, Aristotle (2011): "Measurement and Sustainability Assessment of Rural Settlements in the Metropolitan Area and Providing a Strategic Model for Sustainable Development", Ph.D., Tehran University.


23. Yassouri, Majid and Emami, Seyedeh Fatemeh (2017): Environmental Sustainability Measurement in Rural Areas: A Case Study of Saravan Village of Rasht County, Rural and Development Quarterly, Volume 20, Number 3, pp. 85-110


24. Valtenbergs, Visvaldis, Ainhoab González and Ralfs Piziks (2013): "Selecting Indicators for Sustainable Development of Small Towns: The Case of Valmiera Municipality", ICTE in Regional Development, December 2013, Valmiera,Latvia, Procedia Computer Science 26.