برنامه‌ریزی راهبردی جهت مکان‌‌یابی بهینه پارک‌های‌ محله‌ای با استفاده از GIS و تکنیک Fuzzy AHP؛ (مطالعه موردی: منطقه دو شهر زاهدان)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

علی اصغر عبدالهی ¹ (استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه باهنر کرمان، کرمان، ایران)
فاطمه پازند ² (کارشناسی ارشد شهرسازی، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/06/09 تاریخ پذیرش : 1395/11/30 تاریخ انتشار : 1395/11/01

کلید واژه: GIS, AHP, منطق فازی, برنامه‌ریزی راهبردی, مکان‌یابی فضای سبز, پارک محله‌ای,

چکیده مقاله :

      از آنجا که مهم­ترین کارکرد فضاهای سبز و پارک­ها مقابله با آثار سوء گسترش صنعت و کاربرد نادرست تکنولوژی است و موجب افزایش کیفیت زیستی شهرها می‌شوند. وجود فضاهای سبز و تأثیر آنها در شهرها اجتناب ناپذیر است؛ به طوری­که بدون آن ممکن نیست شهرها پایدار باقی بمانند. از این­رو برنامه‌ای هدفمند جهت توسعه اینگونه فضاها در شهرهای حاضر نیاز می‌باشد. برای این منظور ابزار و فنون پیشرفته‌ای ابداع شده‌اند؛ تا در خدمت تحلیل کاراتر برنامه‌ریزی شهری قرار گیرند. هدف پژوهش حاضر تدوین برنامه‌ای راهبردی جهت مکان‌یابی پارک‌های محله‌ای در منطقه 2 شهر زاهدان می‌باشد، که با  استفاده از تکنیک سوات، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی، الگوی مکان­یابی بهینه پارک‌های محله‌ای در منطقه 2 شهر زاهدان را ارائه نموده است. ماهیت تحقیق به لحاظ نوع هدف کاربردی و روش تحقیق توصیفی – تحلیلی است. به منظور طبقه‌بندی و تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات از مدل‌های  SWOT، FUZZY AHP و شاخص همپوشانی (IO) استفاده شد. برای ایجاد بانک اطلاعاتی، تجزیه و تحلیل اطلاعات و تولید نقشه‌های مربوطه از سیستم اطلاعات مکانی GIS استفاده ‌شده است و وزن دهی معیارها در نرم افزار Expert choice انجام ‌گرفته است. نتایج پژوهش در اولویت سنجی شاخص‌ها بیانگر آن است که معیارهای نزدیکی به مراکز مسکونی بعنوان زیر شاخص کالبدی با وزن نسبی (0.368) و تراکم جمعیت بعنوان زیر شاخص اجتماعی با وزن نسبی (0.123) بیشترین اولویت در مکا­ن­یابی پارک‌های محله‌ای را دارند.

چکیده انگلیسی:

The most important function of green spaces and parks is to cope with the negative effects of industrial development and incorrect application of technology in order to increase the quality of life cities. Green spaces and its effect in the cities is inevitable, so it is not possible to remain sustainable cities without considering green spaces. Hence, a targeted program is required for developing these spaces in the today towns. For this purpose, advanced tools and techniques have been devised for more efficient analysis. One of these tools is decision and planning support systems. The purpose of this study is to develop a strategic plan for locating the neighborhood's parks. Optimal site selection pattern of neighborhood parks in region 2 Zahedan was done by using the SWOT technique, AHP and geographical information systems (GIS). This descriptive- analytical research was provided to classify and analyze data used by models such as SWOT, FUZZY AHP and overlay index (IO). GIS program has been used to creat the database, analyze data and generate maps and weighting of criteria was conducted in the Expert Choice software. The results of prioritize measures show that proximity to residential centers, as sub-index of physical index with relative weight 0.368, and  population density, as sub-index of social with relative weight 0.123, have highest priority in site selection neighborhood’s parks. Also, results include strategies and policies of neighborhood parks development in Zahedan and the final map of optimum locations for construction of new neighborhood's parks in region 2 Zahedan.

منابع و مأخذ:

1. Ashrafi, Y., 2010. A new approach in the urban planning CDS analytical approach. Tehran, Urban management, No. 23. Pp: 89-105. (in Persian)


2. Ashrafi, Y., Malekzadeh, A., 2011. Vision participation in the process of urban development (CDS) (Case study: Maragheh). Tehran, Urban management, No. 25, Pp. 169-186. (in Persian)


3. Baroughi, F., 2004. Urban green space of plan to reality. municipalities Journal, year 5^th. No. 6^th. (in Persian)


4. Cities Alliance, (2004), b, CDS in China: A Manual of CDS, Cities Alliance, Washington D.C., (http//www.citiesalliance.org).


5. Danesh payeh, N., Masoud, M., 2015. planning Hierarchical Spread of green spaces (Case Study Area 6 District 6, Tehran). First National Conference on Architecture, Civil Engineering and Urban Environment, Community Hegmataneh environmental assessment. (in Persian)


6. Pourebrahim, SH., 1385. The importance of green spaces in the urban environment. sonboleh Journal, No. 13. (in Persian)


7. Habibi M., Masaeli, S., 2008. The per capita of urban land use. First Edition. Tehran: Ministry of Housing and Urbanism & National Land and Housing Organization. (in Persian)


8. Sarkargar ardekani, Z., Pourmanafi, S., 2014. Urban green space optimization positioning using SWOT model in the GIS environment using Boolean and fuzzy (Case study: Ardakan). National Conference Construction and Sustainable Development with a focus on modern methods in civil engineering, the ninth Symposium on Advances in Science and Technology. Mashhad. December. Institute of Higher Education KHAVARAN. (in Persian)


9. Saeidniya, A., 2000.  Urban green space. green book Municipality. Department of Urban Planning. Ministry of Interior. Vol 9^th. (in Persian)


10. Majnoniyan, H., 1995. Issues around the park, green space recreation. Department of Parks and green spaces in Tehran municipality. Tehran. (in Persian)


11. Mohammadi, J., Zarabi, A., Pourghayomi, H., 2013. Spatial analysis and site selection urban parks Case study: City Kazeroon. year 16. No. 38. Pp: 123-152. (in Persian)


12. Mohammadi, J., (1381), Spatial analysis and site selection urban parks Case study: City Kazeroon. year 4^th . Number 44^th. pp: 15-20. (in Persian)


13. Ministry of Housing and Urban, 2005. The criteria of locating urban space. Journal Soffeh, year 15^th. No. 40. (in Persian)


14. Saberi, A., Ghanbari, A., Hoseinzade, M., 2011. site selection parks and urban green space by using geographic information system using multi-criteria evaluation AHP; Case Study: City of Shushtar. National Geomatics Conference in May. National mapping agency. (in Persian)


15. Zarabi, A., Ranjbar, A., 2011. An Analysis of urban green space by using the techniques of urban planning in GIS (Case Study: Region 4 Shiraz). year 24, No. 52, pp: 135-154. (in Persian)


16. Ziyari, K., Shadman rodposhti, M., Hassanpour, S., Mostafaeey A., 2013. site selection Urban Space using AHP and fuzzy synthetic method in GIS; Case Study: Region 14 of Tehran Metropolis. year 13^th. Number 43. Pp: 19-38. (in Persian)