تحلیل اثرگذاری سبک معماری مدرن بر احساس امنیت کالبدی روستاییان در سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان بینالود)
محورهای موضوعی :
فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
علی‌اکبر عنابستانی
1
(دانشگاه فردوسی مشهد)
مهدی جوانشیری
2
(دانشگاه فردوسی مشهد)
تاریخ دریافت : 1396/06/27
تاریخ پذیرش : 1397/12/29
تاریخ انتشار : 1398/02/01
کلید واژه:
احساس امنیت,
پلان معماری,
معماری ارگانیک,
سبک معماری مدرن,
شهرستان بینالود,
چکیده مقاله :
یکی از شاخصهای موثر در شکل گیری احساس امنیت، سبک معماری روستایی می باشد. در سال‌های اخیر، مسکن روستایی در طی فرایندهای متأثر از عوامل و نیروهای درونی و بیرونی از تغییرات و دگرگونی‌های وسیعی برخوردار بوده است. هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیر سبک معماری مدرن بر احساس امنیت کالبدی سکونتگاه‌های روستایی در شهرستان بینالود، بر اساس رویکرد CPTED می‌باشد. پژوهش حاضر، از حیث هدف «کاربردی» و به لحاظ روش و ماهیت «توصیفی - تحلیلی» است. در این تحقیق برای ارزیابی احساس امنیت کالبدی روستاییان و سبک معماری مدرن، از ساکنان 8 روستای شهرستان بینالود پرسشگری شد که از مجموع 6497 خانوار در روستایی، حجم نمونه‌ای با فرمول کوکران با خطای 0.07 درصد، برابر 190 خانوار با روش نمونه‌گیری تصادفی- طبقه‌ای انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان داد که شاخص کیفیت معابر در سطح روستاهای نمونه با میانگین 3.05 شرایط نامناسبی داشته و در ایجاد احساس امنیت روستاییان کمترین تأثیر را داشته است در مقابل شاخص پوشش گیاهی (با میانگین 3.35) از شرایط مطلوب‌تری برخوردار بوده و در ارتقاء احساس امنیت ساکنین تأثیر بیشتری داشته‌اند. همچنین تغییرات سبک معماری مدرن در روستاهای مورد مطالعه بر شاخص مقاومت مسکن با میانگین 3.14 بیشترین اثر را داشته و شاخص رعایت معماری ارگانیک با میانگین 2.89 کمتر مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به نتایج همبستگی پیرسون مشخص شد بین سبک معماری مدرن و احساس امنیت کالبدی رابطه معنی‌دار و مستقیم (337/۰) وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان می‌دهد شاخص پلان معماری با ضریب تاثیر 0.253 بیشترین میزان اثر مستقیم را بر احساس امنیت کالبدی دارد.
چکیده انگلیسی:
One of the effective indicators in shaping the sense of security is the style of rural architecture. In recent years, rural housing has undergone many changes through processes influenced by internal and external forces. The aim of this study was to investigate the effect of modern architectural style on the physical security of rural settlements in Binalood, based on the CPTED approach. The present research is aimed at "applied" and in terms of the method and nature of "descriptive-analytical". In this research to assess the physical security of villagers and the style of modern architecture of Residents 8 villages in Binalood city were questioned. Out of a total of 6497 households in rural areas, a sample size of Cochran formula with a 0.07% error, was selected for 190 households by stratified random sampling. The results of the study showed that the road quality index in the sample villages had an unfavorable condition with an average of 3.05 and has had the least impact on creating the sense of security of the villagers. In contrast, vegetation index (with a mean of 3.35) was more favorable and have had a greater impact on the sense of security of the inhabitants. Also, changes in the style of modern architecture in the studied villages on the resistance index of housing with a mean of 3.14 had the highest effect and the index of organic architecture compliance with an average of 2.89 was considered less. According to Pearson's correlation results, there is a significant and direct relation (0.337) between modern architectural style and physical security sensation. The results of path analysis indicate that the architectural design index with the coefficient of influence of 0.253 has the highest direct effect on the physical safety feel.
منابع و مأخذ:
احمدآبادی، زهره، مریم صالحی هیکویی و علی احمد آبادی (1387)، رابطه مکان و جرم: مطالعه آسیب شناسی گیم نتهای شهر تهران، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 27، صص 275-253.
احمدی، مارال. (1391)، ارتقاء سطح امنیت محیطی در محله تاریخی عود لاجان تهران با استفاده از رویکرد CPTED (نمونه موردی: بافت مسکونی امامزاده یحیی)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنر و معماری- گروه شهرسازی، استاد راهنما وحید شالی امینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
ادیبی سعدی نژاد، فاطمه و عظیمی، آزاده، (1390)، تبیین امنیت در محیط شهری بر مبنای پارامترهای کالبدی و طراحی (مورد شهر بابلسر)، فصلنامه آمایش محیط، شماره 15، صص 105-81.
استانداری خراسان رضوی، (1396)، آخرین تقسیمات کشوری شهرستان بینالود، مشهد: استانداری خراسان رضوی.
افراخته، ح.، و هواسی، ن. (1390). تحلیلی بر نقش وام مسکن در توسعة روستایی (مطالعة موردی: دهستان سیدابراهیم دهلران). مجله جغرافیا، 9 (31)، 76-55.
امین زاده، بهناز. (1382). تأثیر زیست شناسی و اکولوژی در معماری. فصلنامه معماری و فرهنگ، شماره 13، 18 - 22 .
امینی، شیما. (1391). احیای ماهیت از دست رفته معماری بومی با توجه به الگوهای محلی و منطقهای. همایش منطقهای معماری و شهرسازی، سقز
ایران‌منش، نسیم، (1384)، استفاده از اصول جلوگیری از جرائم از طریق طراحی محیطی و بررسی اجمالی آن در ایران. فصلنامه مسکن و محیط روستا، شماره 110، صص 35-15.
ایزدی، محمد سعید و محمد رضا حقی، (1394)، ارتقای احساس امنیت در فضاهای عمومی با بهره‌گیری از طراحی شهری (نمونه مطالعه: میدان امام شهر همدان). نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، دوره ۲۰، شماره ۲، صص 12-5.
بانی مسعود، امیر. (1387). پست مدرنیته و معماری. تهران: مؤسسه علمی فرهنگی فضا.
بمانیان، محمدرضا و هادی محمودی نژاد. (1388). امنیت و طراحی شهری، تهران: هله.
پورجعفر، محمدرضا، محمودی نژاد، هادی، مجتبی رفیعیان، مجتبی و مجتبی انصاری، (1387)، ارتقاء امنیت محیطی و کاهش جرائم شهری با تأکید بر رویکرد CPTED، نشریه بین‌المللی علوم مهندسی دانشگاه علم و صنعت ایران. جلد 19، شماره 6، صص 82-73.
پورطاهری، م.، رکن الدین افتخاری، ع. ر.، و نیکبخت، م. (1390). اثرات تغییرات فرهنگی بر الگوی مسکن روستایی. مجلة فضای جغرافیایی، 11(35)، 134-115.
تقوایی، علی اکبر؛ بهرام پور، مهدی و راد مهنوش، شاهین. (1388). بازسازی مسکن روستایی پس از سانحه. فصلنامه آرمانشهر، شماره 2، 105 - 112 .
جکوبز, ج. ( 1386 )، مرگ و زندگی شهرهای بزرگ امریکایی. (ح. پارسی و آ. افلاطونی، مترجم ) تهران : انتشارات دانشگاه تهران.
جیسون، سوزان، 1387، طراحی محیطی جرم-ستیز: پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی. ترجمه: محسن کلانتری و ابوذر سلامی بیرامی، تهران: دفتر تحقیقات پلیس پیشگیری ناجا.
حاجی ابراهیم زرگر، اکبر. (1376). درآمدی بر شناخت روستا. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
حجت، ع. (1385). تأثیر اصلاحات ارضی بر شکل روستاهای ایران. نشریة هنرهای زیبا، 26، 86-75.
حسنوند، احسان، حسنوند، اسماعیل، (1390)، بررسی عوامل مؤثر بر احساس امنیت اجتماعی جوانان (مطالعه موردی شهرستان سلسله)، فصلنامه نظم و امنیت انتظامی، شماره چهارم، سال چهارم، صص 80-59.
حسینی، فرزانه، (1387)، بررسی و ارائه شاخص-های کالبدی-کارکردی مؤثر بر ارتقاء امنیت فضاهای عمومی شهری. استاد راهنما: محمدرضا بمانیان، رساله کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس.
دربان آستانه، علیرضا. (1393)، ارزیابی و تحلیل احساس امنیت روستاییان نواحی مرزی (مطالعه موردی: استان ایلام). فصلنامه علمی -پژوهشی برنامهریزی فضایی (جغرافیا)، سال چهارم، شماره چهارم، (پیاپی 15)، صص 156-129.
دربان آستانه، علیرضا؛ عسگری، حشمت اله و فاطمه قربانی، (1392)، تحلیل فضایی و پهنه‌بندی احساس امنیت روستاییان شهرستان شیروان و چرداول. مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال سوم/ شماره نهم، صص 126-105.
رحمانی فضلی، ع. ر.، و کاویانی، ی. (1388). اثربخشی اعتبارات خرد در بهسازی مساکن روستایی، فصلنامة جغرافیا، 7(23)، 65-29.
رضایی، مسعود؛ وثیق، بهزاد و مرادی، ابراهیم. (1393). جایگاه الگوهای معماری پایدار در معماری بومی روستایی (مطالع هی موردی: روستای هلسم). مجله فرهنگ ایلام، دوره 15، شماره 45-44، 77-58
رضوان، علی و منصور فتحی، (1391)، بررسی عوامل مرتبط بااحساس ناامنی در محلات شهری؛ در ناحیۀ ۳ منطقۀ ۱۷ شهرداری تهران، فصلنامه رفاه اجتماعی، دوره 12، شماره 45، صص 479-451.
زرگر، ا. (1388). درآمدی بر شناخت معماری روستایی ایران. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
زنگی‌آبادی، علی و مهدی زنگنه، (1390)، سنجش احساس امنیت اجتماعی در بین شهروندان شهرهای کوچک و مرزی (مطالعه موردی: شهر خواف)، فصلنامه دانش انتظامی، دوره 13، شماره 1 (مسلسل 50)، صص 65- 41.
زیاری، کرامت اله؛ مهدی، علی؛ معصومه مهدیان بهنمیری، (1392)، تحلیلی بر امنیت فضاهای عمومی شهر مورد: پارک‌های مناطق چهارگانه شهرداری قم. مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال سوم، شماره مسلسل 7، صص 25-50.
سرتیپیپور، محسن. (1384). شاخصهای مسکن روستایی در ایران، فصلنامه هنرهای زیبا، شماره 22، 52-43.
سعیدی، عباس و صدیقه حسینی حاصل. (1388). شالوده مکا نیابی و استقرار روستاهای جدید، تهران: شهیدی، بنیاد مسکن انقاب اسلامی.
سلیمانی، میثم. (1387). زمین و معماری پایدار. فصلنامه معماری و فرهنگ، شماره 33 ، 33 - 3
شکوهی، حسین. (1390)، دیدگاه های نو در جغرافیای شهری، جلد اول. تهران: انتشارات سمت.
شمس الدینی، علی. (1387). جایگاه مسکن روستایی در تأثیرپذیری تغییرات کالبدی – فضایی روستاها از محیطهای شهری. فصلنامه مسکن و محیط روستا، شماره 124، 51-40.
عبدلی، اصغر؛ محمدی، جمال و رضا ابراهیمی، (1393)، تحلیلی بر میزان احساس امنیت اجتماعی گردشگران شهری (مطالعه موردی: گردشگران داخلی شهر اصفهان). نشریه جغرافیا و برنامهریزی، سال 18، شماره 50، صص 257-235.
عنابستانی، علی اکبر (1393). تحلیل آثار تغییرات اجتماعی در زندگی روستاییان بر الگوی مسکن روستایی (مطالعه موردی: شهرستان بینالود). پژوهش و برنامه ریزی روستایی، 3(5)، 57-68.
عنابستانی، علی اکبر.، شایان، ح.، و بنیادداشت، ا. (1390). بررسی نقش اعتبارات بر تغییر الگوی مسکن در نواحی روستایی (مطالعة موردی: شهرستان بهمئی). مجلة برنامهریزی فضایی، 1(3)، 80-63.
غفاری، علی؛ نعمتی مهر، مرجان و ثمانه عبدی، (1392)، تکامل رویکرد پیشگیری از جرم مبتنی بر طراحی محیطی (CPTED) در محیطهای مسکونی. فصلنامه مسکن و محیط روستا، شماره 144، صص 16-3.
قاسمی اردهانی، علی و وحید رستم علیزاده. (1391). اثرات وامهای مسکن روستایی در تغییرات زندگی روستایی. فصلنامة مسکن محیط روستا، 31 (139)، 84-67.
قرایی، فریبا؛ راد جهانبانی، نفیسه؛ و نازیلا رشید پور، (۱۳۸۹)، بررسی و سنجش حس امنیت در مناطق مختلف شهری، مجله آرمانشهر، شماره چهارم، صص 32-17.
کاظمی، سید مهدی؛ موسی رفیعیان، مجتبی؛ و علی قسمی شاه گلدی، (1393)، عوامل مؤثر بر بهبود امنیت محلات شهری؛ موردمطالعه، محله جنت‌آباد شمالی شهر تهران، فصلنامه فضای جغرافیایی، شماره 45، سال چهاردهم، 1393، صص 129-147.
کلارک، رونالد، (1384)، بستن کوچهها و معابر و کاهش جرم. ترجمه: مهدی مقیمی و مجید قورچی بیگی. مجله دانش انتظامی. سال 7، شماره 27، صص 186-163.
گودرزی سروش، محمدمهدی. (1382). شناخت روستا. همدان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان.
لطفی، صدیقه؛ رحیم بردی، آنامرادنژاد و محمد ساسان پور، (1393)، بررسی احساس امنیت در فضاهای عمومی (مطالعه موردی کلان‌شهر شیراز). مجله پژوهش و برنامهریزی شهری، سال 5، شماره 19، صص 56-39.
لنگ، جان. (1390)، آفرینش نظریه معماری. ترجمه علیرضا عینی فر، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مرادی اسطلخ زیر، گیتی. (1394). شناخت والویت بندی الگوهای صحیح مسکن روستایی درتوسعه پایدار معماری روستا با استفاده از تکنیک های MADM شهرستان ماسال. مجله مدیریت شهری، شماره 40، 398-383.
مرکز آمار ایران. (1395)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن- شناسنامه آبادی شهرستان بینالود. تهران: مرکز آمار ایران.
مستوفی‌الممالکی، رضا و فریبا بهرامی، (1393)، بررسی راهکارهای پیشگیری محیطی از جرم با استفاده از رویکرد CPTED. دانش انتظامی خراسان رضوی، دوره 6، شماره 24، صص 134-91
مطیعی لنگرودی، سید. حسن و زهرا بخشی. (1389). نقش اعتبارات مسکن در توانمندی و ماندگاری جمعیت روستایی در دهستان بیهق. پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 42، شماره 72، صص 46-31.
ملتفت، حسین و علی عربی، (1392)، بررسی رابطه ساختار محله و احساس امنیت با اکید بر مشارکت اجتماعی ساکنین (مطالعه موردی: شهر کرج)، فصلنامه توسعه اجتماعی، دوره 8، شماره 2، صص 114- 97.
ملکی, محمدرضا؛ علی ملکی و سپیده پارسا، (۱۳۹۳). تأثیر اقلیم در نحوه شکل گیری معماری مساکن روستایی ایران.کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار، مشهد، موسسه بین المللی مطالعات معماری و شهرسازی مهراز شهر
مهدیان، عزیزالله و محسن سرتیپی پور. (1391). مروری بر تحولات بهسازی مسکن روستایی و چشمانداز آتی. فصل-نامه مسکن و محیط روستا، شماره 140 ، صص 12- 3 .
مؤیدی، محمد؛ علی نژاد، منوچهر و حسین نوایی، (1392). بررسی نقش مؤلفه‌های منظر شهری در ارتقای سطح احساس امنیت در فضاهای عمومی شهری (نمونه موردمطالعه، محله اوین تهران(، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، شماره 35، صص 159 – 191.
ناظر، الهام. (1392). معماری پایدار در فضاهای آموزشی با تأکید بر ویژگیهای معماری بومی در اقلیم گرم و خشک. مجموعه مقالات همایش معماری پایدار و توسعه شهری، بوکان.
نصر، سیدحسین. (1385). معرفت و معنویت. ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران: سهروردی .
نوروزی، فیض اله و سارا فولادی سپهر، (1388)، بررسی احساس امنیت اجتماعی زنان 29-15 ساله شهر تهران و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن. نشریه راهبرد، دوره 18، شماره 53 (ویژه بررسی‌های فرهنگی و اجتماعی)، صص 159 - 129 .
ویلسون، جیمز و جرج کلینگ (1382)، نظریه پنجره‌های شکسته- پلیس و امنیت محلی، ترجمه محمد صادری توحید خانه، مجله حقوقی و قضایی دادگستری، شماره 43، صص 204-179.
هاشم نژاد، هاشم و صلاح الدین مولانایی. (1387). معماری با نگاهی به آسمان. نشریه هنرهای زیبا، شماره 36، 26 - 17.
Abdullah, A., Razak, N. A., Salleh, M. N. M., & Sakip, S. R. M. (2012). Validating crime prevention through environmental design using structural equation model. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 36, 591-601.
Beavon, D. J., Brantingham, P. L., & Brantingham, P. J. (1994). The influence of street networks on the patterning of property offenses. Crime prevention studies, 2, 115-148.
Bell, W. (1998). Women and Community Safety. Bell Planning Associates South Australia. No.32, PP.1-26.
Bennett, T. (1986). Situational crime prevention from the offenders' perspective. Situational Crime Prevention: From Theory into Practice, Her Majesty's Stationery Office, London.
Carmona, M. (2010). Public places, urban spaces: the dimensions of urban design. Routledge.
Casteel, C., & Peek-Asa, C. (2000). Effectiveness of crime prevention through environmental design (CPTED) in reducing robberies. American Journal of Preventive Medicine, 18(4), 99-115.
Cleveland, G., & Saville, G. (2003). An Introduction to 2nd Generation CPTED: Part 1. CPTED Perspectives: The International CPTED Association Newsletter, 6(2), 4-8.
Cozens, P. M., Saville, G., & Hillier, D. (2005). Crime prevention through environmental design (CPTED): a review and modern bibliography. Property management, 23(5), 328-356.
Fennelly, L. (2013). Effective physical security. Elsevier, USA, 4th edition, Butterworth-Heinemann.
Foster, S., Knuiman, M., Villanueva, K., Wood, L., Christian, H., & Giles-Corti, B. (2014). Does walkable neighbourhood design influence the association between objective crime and walking? International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 11(1), 1.
Hinkle, J. C. (2005). The impact of disorder on fear of crime: A test of the first link of broken windows (Doctoral dissertation).
Karakus, O., McGarrell, E. F., & Basibuyuk, O. (2010). Fear of crime among citizens of Turkey. Journal of Criminal Justice, 38(2), 174-184.
Lindstrom, M., Moghaddassi, M., & Merlo, J. (2003). Social capital and leisure time physical activity: a population based multilevel analysis in Malmö, Sweden. Journal of Epidemiology and Community Health, 57(1), 23.
Little, J., Panelli, R., & Kraack, A. (2005). Women's fear of crime: A rural perspective. Journal of Rural Studies, 21(2), 151-163.
Meyer, T., & Qhobela, M. (1998). The history of crime prevention through environmental design: A comparative study. CSIR, Division of building technology.
Newman, O. (1996). Creating Defensible Space. US Department of Housing and Urban Development, Office of Policy Development and Research. Institute for Community Design Analysis, Center for Urban Policy Research, Rutgers University., Washington, DC.
Parnaby, P. (2006). Crime prevention through environmental design: Discourses of risk, social control, and a neo-liberal context. Canadian Journal of Criminology and Criminal Justice, 48(1), 1-30.
Pettersson, G. (1997). Crime and mixed use development. Reclaiming the City: Mixed Use Development, pp179-202. Spon, London.
Scarborough, B. K., Like-Haislip, T. Z., Novak, K. J., Lucas, W. L., & Alarid, L. F. (2010). Assessing the relationship between individual characteristics, neighborhood context, and fear of crime. Journal of Criminal Justice, 38(4), 819-826.
Scheider, M. C., Rowell, T., & Bezdikian, V. (2003). The impact of citizen perceptions of community policing on fear of crime: Findings from twelve cities. Police Quarterly, 6(4), 363-386.
Spelman, W. (1993). Abandoned buildings: Magnets for crime? Journal of Criminal Justice, 21(5), 481-495.
Zelinka, A., & Brennan, D. (2001). SafeScape. Creating Safer, More Livable Communities through Planning and Design.
_||_
