تحلیلی بر عوامل طبیعی مؤثر در پراکنش و استقرار سکونتگاه های روستایی در شهرستان سیرجان
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
غریب فاضل نیا
1
(دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه زابل، زابل، ایران)
سیدیاسر حکیم دوست
2
(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)
مهدیه پور جعفرآبادی
3
(کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه زابل، زابل، ایران)
کلید واژه: روستا, تحلیل, شهرستان سیرجان, پراکنش, استقرار سکونتگاه های روستایی,
چکیده مقاله :
پیدایش سکونتگاههای بشری همواره بر پایهی عوامل طبیعی مانند آب و خاک مناسب استوار بوده است و روستاها به عنوان اولین شکل از حیات جمعی انسان در یک عرصه طبیعی از ویژگیهای متعدد طبیعی، اقتصادی و ... تأثیر میپذیرند. عواملی همچون ارتفاع از سطح دریا، شیب، دما و بارش بسترهای طبیعی مؤثر در پراکنش و توزیع سکونتگاههای روستایی میباشند که برخی از آنها نقش موثرتری در این زمینه ایفا میکنند. این پژوهش با هدف بررسی وضعیت استقرار سکونتگاههای روستایی شهرستان سیرجان، بر حسب معیارهای طبیعی صورت گرفته است. به منظور دستیابی به اهداف پژوهش، 5 معیار طبیعی شامل ارتفاع، شیب، جهت شیب و عناصر اقلیمی (بارش و دما) به عنوان عوامل مؤثر در استقرار سکونتگاهها انتخاب شده و با استفاده از روشهای آماری در محیط GIS و شاخص موران مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند. نتایج تحقیق نشان میدهد که 5/48 درصد روستاهای این شهرستان در طبقات ارتفاعی1800- 1581 متر قرار دارند که این امر زمینهی لازم برای کشاورزی منطقه را فراهم و در تنوع فعالیتهای اقتصادی و معیشت ساکنان تأثیر گذاشته است. همچنین با توجه به گرایش مکانگزینی روستاها در مناطق با شیب مناسب، 95 درصد روستاهای این شهرستان در طبقه شیب 10- 0 درصد استقرار یافتهاند و به علت وجود شرایط محیطی مناسب بویژه خاک حاصلخیز، شاهد تولید پسته به عنوان کشت غالب در این منطقه میباشیم. در نتیجه با توجه به عدم همبستگی معنادار عوامل طبیعی در مکانگزینی مناطق روستایی، با استفاده از شاخص موران که از توابع خود همبستگی فضایی جهت استخراج الگوی توزیع میباشد، توزیع فضایی نقاط روستایی منطقه مورد مطالعه از نوع خوشهای است که در این خصوص ضریب موران مثبت و برابر با 35/0 بوده که در سطح اطمینان 1 درصد معنادار میباشد.
