سطح‌بندی مناطق نمونه گردشگری در استان کرمان

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

محبوبه جلالی ¹ (کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی توریسم، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران)
احمد خادم الحسینی ² (استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران)

تاریخ دریافت : 1393/07/28 تاریخ پذیرش : 1394/01/21 تاریخ انتشار : 1394/01/01

کلید واژه: استان کرمان, سطح‌بندی, مناطق نمونه گردشگری, مدل تحلیل عاملی,

چکیده مقاله :

      گردشگری به عنوان یک صنعتی نوین، در سال‌های اخیر تأثیرات زیادی بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جهان داشته است. و بسیاری از کشورهای جهان را بر آن داشته، که سرمایه‌گذاری‌های عمده‌ای را در سطوح محلی، به لحاظ درآمدزایی فراوان این بخش، اختصاص دهند. بنابراین، استفاده از روش‌های مناسب برای رتبه‌بندی و تعیین بهترین مناطق نمونه گردشگری به منظور گسترش و تخصیص منابع با مدد تعدادی از معیارها و شاخص‌ها، ضروری می‌باشد. هدف این پژوهش سطح‌بندی مناطق نمونه گردشگری استان کرمان بر اساس برخی از شاخص‌های مؤثر در جذب گردشگری است. روش بررسی در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی است. داده‌های این پژوهش به صورت کتابخانه‌ای و با مراجعه به سازمان گردشگری، شهرداری و فرمانداری استان کرمان جمع‌آوری گردیده است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از مدل تحلیل عاملی و برنامه SPSS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد از میان عامل‌های در نظر گرفته شده برای سطح‌بندی مناطق نمونه، عامل زیرساخت اقامتی- فرهنگی با مقدار 17.47 مؤثرترین و عامل تأمین سوخت با مقدار 1.41 کم اثرترین بوده‌اند. همچنین نتایج نشان می‌دهد از میان مناطق نمونه قلعه دختر با بار عاملی 7.46، جوپار با بار عاملی 6.92 و طوبی با بار عاملی 6.09 به ترتیب در سطح یک تا سه از نظر دارا بودن زیرساخت‌های گردشگری قرار دارند، در نتیجه بهترین شرایط را جهت سرمایه‌گذاری‌ها و عملیات عمرانی دارا می‌باشند و سایر مناطق در رده‌های بعدی قرار گرفتند.

چکیده انگلیسی:

       In recent years, tourism as a new industry has had a significant impact on the economic, social and cultural situation of the world. In this line; many countries have prompted to devote major investment in this section to make income at the local level. Therefore, it is essential to employ appropriate classification methods to determine the best tourism sample regions to develop and allocate resources based on a number of criteria and indicators. The aim of this descriptive-analytic study refers to classify tourism sample regions in Kerman province based on tourism parameters and indexes. This study is a library research and the data were collected from tourism organization, municipality, and the governor of Kerman province. Factor analysis model was applied for data analysis by using SPSS software. The research result indicated that accommodation-cultural infrastructure factor with amount of 17.47 was the most effective factor and fuel supply with amount of 1.41 was the least effective factor among the considered factors for head-level of the sample regions. Also, the results showed that Qal'eh Dokhtar with a factor loading 7.46, Joopar with factor loading of 6.92, and Tuba with factor loading of 6.09 in terms of tourism infrastructure are located respectively at the level one to three among the sample regions. Thus, these places are appropriate for investment and civil operations that followed by other regions.

منابع و مأخذ:

1. ابراهیم‌زاده، عیسی و عبدالله آقاسی­زاده (1388): «تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش گردشگری در ناحیه ساحلی چابهار با استفاده از مدل راهبردی SOWT»، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال اول، شماره 1، اصفهان، صص 128-107.


2. احمدی، زینب (1388): امکان‌سنجی و برنامه‌ریزی توسعه اکوتوریسم در تالاب چغارخور، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان.


3. آقا محمدی، مهدی (1389): نقش مناطق نمونه گردشگری در توسعه پایدار مناطق عشایری (مطالعه موردی: مجتمع تفریحی توریستی تله‌کابین گنج‌نامه شهرستان همدان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.


4. بدری، سید علی و ارسطو یاری حصار (1388): «انتخاب مناطق نمونه گردشگری با استفاده از روش AHP در استان کهگیلویه و بویراحمد»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 95، مشهد، صص 84-55.


5. پاپلی­یزدی، محمدحسین و مهدی سقایی (1385): گردشگری (ماهیت و مفاهیم)، سمت، چاپ اول، تهران.


6. توکلی، مرتضی، کیانی، اکبر و صلاح حیدری (1389): «تأثیر مناطق نمونه گردشگری در محرومیت‌زدایی از دیدگاه اجتماعات محلی (مطالعه موردی: منطقه اورامان تخت کردستان)»، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری- منطقه‌ای، سال دوم، شماره 6، اصفهان، صص 94-73.


7. جهانیان، منوچهر، نادعلی پور، زهرا (1388): مدیریت گردشگری (تعاریف، ماهیت و اجزا) انتشارات جهاد دانشگاهی تهران، چاپ اول، تهران.


8. داس ویل، راجر (۱۳۸۴): مدیریت جهانگردی؛ مبانی، راهبردها و آثار، ترجمه: اعرابی، سید محمد و ایزدی، داوود، انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ سوم، تهران.


9. دهقانپور، علیرضا، رضایی، حجت و شریعه محمودی (1392): «رتبه‌بندی مراکز و واحدهای نمونه گردشگری به منظور تخصیص بهینه منابع (مطالعه موردی شهر ابرکوه)»، فصلنامه گردشگری و چشم‌انداز آینده، سال سوم، شماره چهارم، قشم، صص 66-53.


10. سازمان جهانی جهانگردی (1379): مدل برنامه‌ریزی توریسم در سطح ملی و منطقه‌ای، ترجمه: رنجبران و زاهدی، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان.


11. شاکری، عباس و فریدون سلیمی (1385): «عوامل مؤثر بر جذب سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد چابهار و الویت بندی آن‌ها با استفاده از تکنیک AHP»، پژوهشنامه اقتصادی، شماره 20، تهران، صص 130-95.


12. شماعی، علی و جعفر موسی وند (1390): «سطح‌بندی شهرستان‌های استان اصفهان از لحاظ زیرساخت‌های گردشگری با استفاده از مدل تاپسیس، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه ای، سال اول، شماره 4، زاهدان، صص 40-23.


13. 13.   صابر، الهه و زینب صابر (1391): «بررسی اثرات گردشگری بر توسعه پایدار (موردی: استان کرمان)»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی گردشگری دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد.


14. ضیایی، محمود و مسلم شجاعی (1389): «سطح‌بندی مقصدهای گردشگری: واکاوی مفهومی نو در برنامه‌ریزی فضایی گردشگری»، فصلنامه مطالعات گردشگری، شماره 13، تهران، صص 46-25.


15. غضنفرپور، حسن (1384): بررسی قابلیت‌ها و توان‌های استان کرمان در گردشگری، پایان‌نامه دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان.


16. فرج زاده اصل، منوچهر (1384): سیستم اطلاعات جغرافیایی و کاربرد آن در برنامه‌ریزی توریسم، انتشارات سمت، تهران.


17. کاظمی، محمد (۱۳۸۵):  مدیریت گردشگری، انتشارات سمت، چاپ اول، تهران.


18. کاظمی، مهدی (1387): «تحلیل ادراک شهروندان زاهدانی در توسعه گردشگری چابهار، مجله جغرافیا و توسعه»، سال ششم، شماره 12، زاهدان، صص 100-81.


19. گلاب زاده ، سید محمدعلی (1391): کرمان در آیینه‌ی گردشگری، انتشارات ولی، چاپ دوم، تهران.


20. گی، چاک. وای (۱۳۸۵): جهانگردی در چشم‌اندازی جامع، ترجمه: پارساییان، علی و اعرابی، محمد، انتشارات  دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ سوم، تهران.


21. لی جان (۱۳۷۸): گردشگری و توسعه در جهان سوم، ترجمه: علی‌رضا رکن‌الدین افتخاری و معصومه صالحی امین، انتشارات شرکت چاپ و نشر بازرگانی، چاپ اول، تهران.


22. محلاتی، صلاح‌الدین (1380): درآمدی بر جهانگردی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ اول، تهران.


23. مدهوشی، مهرداد (1382): «ارزیابی موانع توسعه صنعت گردشگری در استان لرستان»، فصلنامه پژوهش‌های بازرگانی، شماره 28، تهران، صص 25-58.


24. معصومی اشکوری، سیدحسن (1387): اصول و مبانی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، انتشارات پیام، چاپ چهارم، تهران.

25. Hall, C. Mand et.al, (1999): “the geography of tourism and recreation”, Rutledge.

26. Weaver, David and Lawton, Laura (2006): Tourism Management, third edition, Wiley publication.