تحلیلی بر توزیع خدمات فرهنگی در شهرستان‌های استان قزوین

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

حسین حاتمی نژاد ¹ (دانشگاه تهران)
مصطفی هرائینی ² (دانشگاه تهران)
پریا علیزاده ³ (دانشگاه تبریز)

تاریخ دریافت : 1395/10/03 تاریخ پذیرش : 1397/02/19 تاریخ انتشار : 1397/04/01

کلید واژه: تحلیل خوشه‌ای, تکنیک تاپسیس, خدمات فرهنگی, تعادل منطقه‌ای, استان قزوین,

چکیده مقاله :

     توسعه متعادل و هماهنگ مناطق یک پیش‌نیاز بسیار مهم برای حصول پایداری و پیشرفت یکپارچه کشور به شمار می‌رود. در حقیقت توزیع مناسب و بهینه امکانات در میان مناطق، یکی از مهم‌ترین عوامل جلوگیری از نابرابری‌ها و شکاف توسعه و توزیع فضایی مناسب جمعیت در پهنه سرزمین است. بخش فرهنگ یکی از ارکان اصلی توسعه محسوب می‌شود که می‌تواند با تأمین نیازهای مادی و معنوی انسان‌ها سبب ارتقای کیفیت زندگی شود. هدف از تحقیق حاضر بررسی و تحلیل میزان توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان قزوین در امکانات فرهنگی است. روش تحقیق در این بررسی توصیفی- تحلیلی بوده و جهت تعیین درجه توسعه‌یافتگی شهرستان‌ها، از تکنیک‌های ویکور، تاپسیس و پرامیتی استفاده‌شده است. همچنین با استفاده از روش تحلیل خوشه‌ای، شهرستان‌های استان از نظر سطح توسعه‌یافتگی، در ۳ گروه همگن طبقه‌بندی شدند. در این راستا برای تجزیه‌و تحلیل داده‌ها، از نرم‌افزارهای SPSS، Excel و برای ترسیم نقشه‌های سطوح برخورداری شهرستان‌ها از نرم‌افزارARC GIS10  استفاده‌شده است. بر اساس نتایج تحقیق شهرستان قزوین به‌عنوان برخوردار‌ترین شهرستان از لحاظ توزیع تسهیلات فرهنگی و شهرستان البرز در گروه نیمه برخوردار قرار دارند و سایر شهرستان‌های استان در گروه محروم شناخته ‌شده‌اند. در نهایت با استفاده از شاخص ضریب پراکندگی میزان توزیع نامتعادل شاخص‌های منتخب پژوهش مورد ارزیابی قرار گرفت و بر این اساس بیشترین نابرابری در رابطه با خدمات فرهنگی به ترتیب مربوط به تعداد مساجد و حسینیه‌ها و تعداد کانون‌های فکری و پرورشی کودکان و کمترین نابرابری به ترتیب مربوط به تعداد مراکز روزنامه سراسری و تعداد سینما در سطح شهر می‌باشد. با توجه به نتایج پژوهش، با فاصله گرفتن از مرکز استان به ترتیب شهرستان‌ها، بر میزان محرومیت ازلحاظ امکانات فرهنگی افزوده می‌شود.

چکیده انگلیسی:

A balanced and coordinated development of regions is an extremely important prerequisite for achieving a sustainable and uniformed progress of the country. In fact, proper and optimum distribution of facilities among different regions is among the most important factors preventing inequalities and development gap and leads to proper spatial distribution of population across the country. Culture is considered one of the main elements of development, which can improve the quality of life by satisfying the spiritual and material needs of human beings. The main goal of this research was to analyze the development level of the cities in Qazvin province regarding cultural facilities. A descriptive-analytical approach was used in this research. In order to determine the level of development in the cities, the PROMETHEE, VIKOR, and TOPSIS techniques were utilized. In addition, based on their development level, the cities were classified into three homogenous groups using cluster analysis method. The data was analyzed by SPSS and Excel software and land use maps were drawn using ARC GIS10 software. The results indicated that Qazvin and Alborz were the most privileged and semi-privileged cities of the province regarding the distribution of cultural facilities, respectively, while all other cities fell under the disadvantaged group. Finally, dispersion coefficient index was used to analyze the unbalanced distribution of the selected cultural indicators. The obtained results showed that mosques, hussainias, and institutes for the intellectual development of children had the highest unequal distribution and newsstands and movie theaters had the lowest unequal distribution. The results also indicated that the farther the cities from the capital of the province, the more deprived they were.

منابع و مأخذ:

1. Arabshahi Karizi, Ahmad (2016), survay and ranking of sub-province hormozghan base on culture indexes with use mulitiple attribute decision making, Journal of Hormozgan Cultural Research Review, Vol 5, Issue 10, PP 1-17. [In Persian].


2. Azar, Adel, Rajabzade, Ali (2014), Applied Decision Making MADM Approach, negahe danesh publication. Tehran. [In Persian].


3. Badri, seyedali, Faraji Sabokbar, Hasanali, Javdan, Mojtaba, Sharafi, Hojatolah (2012), ranking sustainability level rural settlements based on the vikor model, Case study: Village in Fasa sub-province-Fars Province, Geography and Development Journal, Vol 10,Issue 26, PP 1-19.


4. Bazi, Khodarahm (2008), deliberative on culture and its impact on development, Issue 8, PP 45-38.


5. Büyüközkan, G., Ruan, D (2008). Evaluation of software development projects using a fuzzy multicriteria decision approach, Mathematics and Computers in Simulation 77 464-475.


6. Dai, Lixin and Wang, Jianfang (2011). Evaluation of the Profitability of Power Listed


7. Dupont V. (2007). “Do geographical agglomeration, growth and equity conflict?” Regional Science, Vol. 86, No. 2, June 2007.


8. Hafezniya, Mohammadreza, Ahmadipour, Zahra, Gaderi Hajat, Mostafa (2012), Politics and space, Institute Amirkabir, publication papoli. [In Persian].


9. Hafezniya, Mohammadreza, Gaderi Hajat, Mostafa, Ahmadipour, Zahra, Roknodin eftekhari, Abdolreza, Gohari, Mohammad (2014), designing evaluation pattern of spacial justice (Case study: Iran), The Journal of  Spatial Planning, Vol 19, Issue 1, PP 34-25. [In Persian].


10. Hagigi, Mohammadali (2009), survey role of culture in sustainability development, Case study: Iranian culture, Issue 37-38, PP 76-86. [In Persian].


11. Javadi, Nasrin (2005), Provinces cultural development, Bottlenecks and solutions, Iran publication, Issue 41. [In Persian].


12. Joae, Oliveria Soares; Manuela Lourenco Marques; Carloes Manuel & Ferreira Monterio (2001), A Multivariate Methodology to Uncover Regional Disparities: A Contribution to Improve European Union and Governmental Decisions.


13. Kim, Sukkoo (2007), spatial inequality and economic development: theories, facts, and policies, commission on growth and development, working parer no.16.


14. Lessmann, Christain (2011), regional inequality and decentralization-an empirical analysis, factulty of business and economics, 1-42.


15. Lihong, M. et al (2008). Improved VIKOR Algorithm Based on AHP and Shannon Entropy in the Selection of Thermal Power Enterprise’s Coal Suppliers International Conference on Information Management, Innovation Management and Industrial Engineering.


16. Martic, M. and Savic, G., (2001) An application of DEA for comparative analysis and ranking of regions in Serbia with  regards to social- economic development, European Journal of Operational Research, No. 132, pp. 343-356


17. Nakhaei, Mahdieh, Hoseinzadeh Dalir, Karim, Karimi, Hosein ali, Doosti, Abdullah, Abbasian, Mehrdad (2014), an analysis regional inequalities in west azarbaijan with emphasis on socio-cultural factors, European Online Journal of Natural and Social Sciences 2014;  Vol.3, No.4 Special Issue on Architecture, Urbanism, and Civil Engineering, ISSN 1805-3602.


18. Nieto, S (2004). Affirming Diversity: The Sociopolitical Contex of Multicultural Education Boston: Alleyn & Bacon


19. Opricovic, S (2009). A Compromise Solution in Water Resources Planning, Water Resources Management, Volume 23, Number 8.


20. Opricovic, S, Tzeng G.H (2004). Decision Aiding Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of Operational Research 156.


21. Ozgoli, Mohammad (2006), an introduction to recognition of knowledge and skills of country cultural managers, PP 1-29. [In Persian].


22. Pourmohammadi, Mohammadreza, Zali, Nader (2009), Analysis of Regional Inequalities and Development Prospects, (Case study: East Azarbaijan), Journal of Geography and Planning, Vol 15, Issue 32, PP 29-64. [In Persian].


23. Shankar R., Anwar S. (2003) “Bridging the economic divide within countries: A scorecard on the performance of regional policies in reducing regional income disparities”; World Development, Vol.31, No.8, PP: 1421-1441.


24. Sheykh beygloo, Rana, Tagvaei, Masoud, Varesi, Hamidreza (2012), The Spatial Analysis of Deprivation and Inequalities of Development in Sub-provinces of Iran. Social Welfare, Vol 12, Issue 46, PP 189-214. [In Persian].


25. Soja, E.W. (2010). Seeking for Spatial Justice, University of Minnesota, USA


26. Tavakoliniya, Jamile, Kanoni, Reza, Khavariyan garmsir, Amirreza, Pasban eisa lou, Vahid (2014), analysis of Regional Inequalities in Health Department of Ardebil province, Journal of Zonal Planing, Vol 5 , Issue 18, PP 1-15. [In Persian].


27. Tavakoliniya, Jamile, Shali, Mohammad (2012), Regional Inequalities in Iran, Amayesh Journal, Issue 18, PP 1-18. [In Persian].


28. Zarabi, Asghar, Eizadi, Malihe, Abolhasani, Farahnaz (2012), the determination measure enjoyment  esfahan urban areas from culture index, Geographical Research Journal, Vol 27, Issue 3, PP 18317-18297. [In Persian].


29. Zeberdast, Esmaeil, Haghrosta, Somaye (2014), the comparative analysis of regional inequalities between adjoining provinces (Case study: Hamedan and markazi), Issue 15, PP 114-136. [In Persian].