تحلیل اثرات کالبدی اجرای طرح های هادی روستایی از دیدگاه روستائیان شمال استان اردبیل

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

عبدالله عزیزی دمیرچلو ¹ (کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، مدرس دانشگاه پیام نور، بیله سوار، ایران)
نصراله مولایی هشجین ² (استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران)
مجتبی قدیری معصوم ³ (استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1393/06/22 تاریخ پذیرش : 1395/02/30 تاریخ انتشار : 1395/02/01

کلید واژه: طرح هادی, روستا, استان اردبیل, اثرات کالبدی,

چکیده مقاله :

       از زمان تهیه و اجرای نخستین طرح هادی (روانبخشی روستا) بیش از 20 سال می­گذرد. مروری بر آثار تهیه و اجرای طرح هادی نشانگر آن است که این طرح توانسته زمینه لازم را برای تحقق توسعه کالبدی در روستاها فراهم نموده و آثار مثبتی را به دنبال داشته باشد؛ از طرف دیگر این طرح در فرآیند تهیه و اجرا با چالش­ها و مشکلاتی مواجه است. هدف تحقیق پی بردن به اثرات کالبدی اجرای طرح­های هادی روستایی در نواحی شمال استان اردبیل می­باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و بخش اصلی داده­ها از شیوه میدانی بصورت مشاهده، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه بین ساکنان روستاها جمع­آوری و استفاده شده است. از بین 58 روستا که طرح هادی اجرا شده بود؛ از طریق نمونه­گیری تصادفی طبقه­بندی شده 17 روستا انتخاب شدند. جامعه آماری روستاهای مورد مطالعه برابر با 2294 نفر می­باشد. حجم نمونه با استفاده از جدول گرجسی– مورگان برابر با (303S=) سرپرست خانوار برآورد گردید و از طریق نمونه گیری تصادفی ساده پرسشنامه­ها در بین ساکنین روستاها توزیع شد. این داده­ها پس از استخراج با استفاده از نرم­افزار  SPSS بررسی و تجزیه و تحلیل و سپس مورد تفسیر قرار گرفته است. برای آزمون فرضیه­ها از تحلیل رگرسیون تک متغیری استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که سطح معنی­داری خطای رگرسیون برای ضریب اطمینان 95/0 در هر سه فرضیه کوچک­تر از 05/0 است. بنابراین می­توان گفت که هر سه فرضیه مورد تأیید قرار گرفته است. همچنین عوامل کالبدی بر اجرای طرح هادی روستایی تأثیرگذار بوده و اجرای طرح هادی روستایی تمام مؤلفه­های کالبدی را پیش‌بینی می‌کند و بین آن‌ها رابطه معنی­داری وجود دارد.

چکیده انگلیسی:

Since from preparation and implementation of the first pilot project (Life-giving) passed over 20 years Reviews of the preparation and implementation shows that this plan can provide the necessary background for the fulfillment of physical development in rural areas and have positive effects. On the other hand design and implementation process is faced with challenges and difficulties. The purpose of this study is to clarify the physical effects of the implementation of the rural pilot projects in north of Ardebil province. The purpose of this study is clarify the socio - cultural effects of rural pilot projects implementation in north of Ardebil province. Research method is analytical – descriptive and main part data were collected using field method as observation, interviews and completing questionnaire. From 58 villages that pilot project was implemented, 17 villages were selected and studied through stratified random sampling. Number of households in the studied villages is equal to N = 2294. Sample size were estimated equals to (s=303) households using Greasy – Morgan table. Through random sampling method, questionnaire distributed among villages residents and then was collected. The data after extraction using SPSS software were checked and analyzed and then interpreted.
Through random sampling method, questionnaire distributed among villages residents and then was collected. The data after extraction using SPSS software were checked and analyzed and then interpreted. And univariate regression analysis was used to test the hypotheses. It can be noted that the implementation of Rural Physical factors influenced the introduction of Rural predicted all the physical components, and significant relationships exist between them.

منابع و مأخذ:

1. ابراهیمی، سید محمد ( 1384): پژوهشی در جغرافیای مغان، انتشارات نیک آموز، اردبیل.


2. ابراهیمی، محمد صادق و همکاران ( 1393): «بررسی وضعیت خدمات زیربنایی و روبنایی طرح هادی روستایی»، مجله چشم انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، شماره 26، رشت، صص 119-105.


3. آسایش، حسین ( 1386 ): برنامه ریزی روستایی ایران، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ هفتم، تهران.


4. آمار، تیمور (1382): ضرورت تحول در کارکرد اقتصادی نواحی روستایی، رساله دکتری جغرافیای روستایی، دانشگاه تهران.


5. اصغری، شهریار (1386): ارزیابی تهیه و اجرای طرح های هادی روستایی و نقش آن در توسعه روستایی با تأکید بر جنبه های کاربردی مطالعه موردی شهرستان پارس آباد، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.


6. دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران (1383): مقررات شهرسازی و معماری و طرح های توسعه و عمران مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران (از تاریخ تأسیس تا پایان شهریور83 )، نشر تهرانی، تهران.


7. رضوانی، محمدرضا (1379 ب): «برنامه ریزی توسعه و عمران روستای در ایران از فکر تا عمل؛ ارزشیابی اساسی درباره محتوای و عمکلرد برنامه های توسعه در چند دهه اخیر»، مجله پژوهش های جغرافیایی، شماره 39 ، تهران.


8. رضوانی، محمدرضا (1380): نگرشی بر نظام برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران، پژوهش های  جغرافیایی، شماره 41، صص 38-25.


9. رستمی، شاه بختی و محمد میرزا علی (1392): «واکاوی مکان یابی کاربری ها در طرح های هادی روستایی شهرستان گنبد کاووس»، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال دوم شماره 2، تهران، صص 118-93.


10. زارعی، یاسر (1388): «نقدی بر فرآیند تهیه طرح هادی روستایی»، فصلنامه مسکن و انقلاب، شماره 126.


11. زرافشانی، کیومرث و همکاران (1389): «ارزشیابی کیفی اجرای طرح هادی در روستای کرناچی شهرستان کرمانشاه کاربرد نظریه بنیانی»، فصلنامه پژوهشهای روستایی، دوره 1 ، شماره 3، تهران.  


12. شیعه، اسماعیل (1378): با شهر و منطقه در ایران، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.


13. عزیزی، محمد مهدی و احمد خلیلی (1388): «ارزیابی الگوپذیری استخوان بندی بافت های روستایی ایران در طرح هادی، بر اساس مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتب   AHP»، مجله پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 67، تهران.  


14. عزیزی دمیرچلو، عبدالله (1388): بررسی اثرات اجتماعی، اقتصادی و کالبدی اجرای طرحهای هادی روستایی مطالعه موردی شمال استان اردبیل، پایان نامه کارشناسی ارشد گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.


15. عزیزی دمیرچلو، عبدالله؛ اصغر صفرنژاد، دلاور معصومی، و مریم ابراری (1391): «ارزشیابی اثرات اقتصادی اجرای طرحهای هادی روستایی مطالعه موردی روستاهای شهرستان اردبیل»، اولین همایش ملی جغرافیا، مخاطرات محیطی و توسعه پایدار، اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز.


16. عنابستانی، علی اکبر ( 1388): ارزیابی اثرات کالبدی اجرای طرح های هادی روستایی مطالعه موردی: روستاهای غرب خراسان رضو ی، اولین کنفرانس ملی مسکن و توسعه کالبدی روستا، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان.


17. عنابستانی، علی اکبر و محمد حسن اکبری (1391): «ارزیابی طرح های هادی و نقش آن در توسعه ی کالبدی روستا از دیدگاه روستاییان (مطالعه ی موردی: شهرستان جهرم)»، مجله پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره 44 ، شماره 4، تهران، صص 110-93.


18. عنابستانی، علی اکبر و یزدان حاجی پور (1392): «آثار اجتماعی، فرهنگی اجرای طرحهای هادی در سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان دنا)»، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال سوم، شماره 9، مرودشت، صص 26-13.


19. عظیمی، نورالدین؛ مولائی هشجین، نصراله و اردشیر عاشقی (1391): «بررسی اثرات کالبدی اجرای طرحهای هادی روستایی مطالعه موردی شهرستان میاندوآب»، مجله چشم انداز جغرافیایی (مطالغات انسانی)، سال هفتم، شماره 19، رشت، صص37-25.


20. غلامرضایی، محمدعلی (1382): ارزشیابی عملکرد طرح هادی در روستاهای استان لرستان، پایان نامه کارشناسی ارشد توسعه روستایی، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه.


21. قهاری، حسین (1386): «طرح هادی روستا و دشواری های مداخله برای توسعه»، نشریه دهیاریها، سال 5، شماره 22، تهران.


22. قدیری معصوم، مجتبی و علی اکبر نجفی کانی (1382): «برنامه های توسعه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تأثیر آنها بر نواحی روستایی»، مجله پژوهشهای جغرافیایی، سال 35، شماره 44، تهران، صص 121-111.


23. مظفر، فرهنگ؛ حسینی، سیدباقر؛ سلیمانی، محمد؛ ترکاشوند، عباس و علی اکبر سرمدی (1387): «ارزیابی اثرات اجرای طر ح های هادی بر محیط زیست روستاهای ایران»، نشریه علوم محیطی، سال پنجم، شماره 3، تهران، صص  


24. مطیعی لنگرودی، سیدحسن (1382): برنامه ریزی روستایی با تأکید بر ایران، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.


25. مطیعی لنگرودی، سیدحسن و ارسطو یاری (1389): «حفاظت محیط زیست و برنامه ریزی توسعه فیزیکی روستا با تأکید بر ارزیابی طرحهای هادی روستایی»، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 21، شماره پیاپی 39، شماره 3، اصفهان، صص  


26. مولایی هشتجین، نصرالله (1377): برنامه ریزی توسعه خدمات زیربنایی و روبنایی در نواحی روستایی از دیدگاه جغرافیا، مطالعه موردی: شهرستان خلخال، رساله دکتری جغرافیای انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.


27. مولایی هشجین، نصراله (1386): «تحلیلی پیرامون اهداف، ضرورت ها و فرآیند تهیه، تصویب و اجرای طرح های هادی روستایی با تأکید بر گیلان، فصل نامه چشم انداز جغرافیایی، شماره چهارم، رشت، صص 105-126.


28. ناطق پور محمدجواد و دیگران (1383): آشنایی با طرح های توسعه کالبدی، وزارت کشور، دفتر برنامه ریزی و آموزش شوراها، تهران.


29. کیوانلو، علی اکبر (1376): توسعه منطقه ای و ضرورت اجرای طرحهای هادی روستایی، فصلنامه تخصصی بنیاد مسکن و انقلاب، تهران.
    
    
    1. European Commission, (2001): A Framework for Indicators for the Economic and Social Dimensions of Sustainable Agriculture and Rural Development, London.
    
    
    2. Gagadeshr,b. (2006): Environmental Exodus anEmergent crisis in the Global Arena.
    
    
    3.  Gibson, K., Cahill, A. and McKay. D. (2010): rethinking the dynamics of rural transformation: performing different development pathways in a Philippine municipality. Journal of Transactions of the Institute of British Geographers, No. 35, Vol. 11, pp. 237- 255.
    
    
    4. Long, H., Zou, J., Pykett, J. and Li, Y. (2012): Analysis of rural transformation development in China since the turn of the new millennium. Journal of Applied Geography, No. 31, Vol. 9, pp. 1094- 1105.
    
    
    5. Liu, Y. S. (2007): Rural transformation development and new countryside construction in eastern coastal area of China. Act a Geographical Since, No. 62, pp. 563- 570.
    
    
    6. IrinaRamnniceanuRobert Ackrill (2007): EU Rural devlopment policy in the new member states:promoting multifunctionality?p.417.
    
    
    7. Raheb, G., (2008): Conceptual framework for suggestion of criterions of selection of proper technology of rural housing, Phd thesis.
    
    
    8. Siegfried, B. and Budjurova, E. (2011): Issues and challenges in rural development: compendium of approache for socio-economic and ecological development in developing countries, Margraf Publishers GmbH.