تأثیر گرایشات فردی بر شکل گیری الگوهای جابجایی در مناطق شهری (مطالعه موردی: مناطق 4 و 10 شهر شیراز)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

رویا اطمینانی قصرالدشتی ¹ , مهیار اردشیری ² , حمید ماجدی ³

1 - دانش آموخته دکتری شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار شهرسازی، واحد بیضاء، دانشگاه آزاد اسلامی، بیضاء، ایران
3 - دانشیار شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1393/05/12 تاریخ پذیرش : 1394/11/05 تاریخ انتشار : 1394/11/01

کلید واژه: شیراز, گرایشات فردی, الگوهای جابجایی, محدوده مسکونی, شیوه جابجایی,

چکیده مقاله :

       بسیاری از مطالعات بمنظور نیل به اهداف حمل و نقل پایدار درون شهری، در جهت بررسی و شناخت عوامل مؤثر بر شکل­گیری انواع الگوهای جابجایی تلاش نموده و در این راستا به نتایج تعیین کننده­ای مبنی بر وجود ارتباط بین خصوصیات محیط مصنوع، ویژگی­های اجتماعی- اقتصادی و رفتار سفر شهروندان رسیده­اند. لیکن در این میان آنچه کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته است؛ تأثیر عوامل ذهنی همچون گرایشات و تمایلات افراد بر پذیرش و انتخاب شیوه­های خاص سفر می­باشد. بدین منظور این تحقیق به شناخت ارتباط بین گرایشات افراد ساکن در مناطق شهری و الگوی جابجایی­های روزانه آنان پرداخته است. در این مطالعه با استفاده از تحلیل آماری داده­های گردآوری شده از دو محدوده مسکونی در شهر شیراز، فرضیه وجود ارتباط بین گرایشات فردی و تعداد سفرهای غیرکاری افراد به مقاصد مختلف با سه شیوه جابجایی (خودرو شخصی، حمل و نقل عمومی و پیاده/ دوچرخه) مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج  نشان می­دهند که گرایشات افراد نسبت به سفر با خودرو، سیاست­گذاری­های محیطی، کارایی و امنیت سفر در شیوه انجام سفرهای غیرکاری توسط آنان تأثیرگذار بوده است، بطوری­که گرایش مثبت در جهت سیاست­گذاری­های محیطی رابطه معکوسی با تعداد سفرهای غیرکاری انجام شده با خودرو شخصی توسط افراد و در مقابل رابطه مستقیمی با سفرهای پیاده داشته است. همچنین گرایش افراد نسبت به ناکارایی سفرهای شخصی­ با خودرو تأثیر مثبتی بر تعداد سفرهای انجام شده توسط آنان با استفاده از حمل و نقل عمومی داشته است. از این­رو، شناخت گرایشات سفر ساکنین و جهت دهی مناسب به آنها در برنامه­ریزی و سیاست­گذاری­های حمل و نقل، می­تواند نقش بسزایی در افزایش سفرهای پایدار درون شهری همچون استفاده از حمل و نقل عمومی و پیاده روی بخصوص در سفرهای غیرکاری و تفریحی داشته باشد.

چکیده انگلیسی:

       Multiple studies have been investigated the factors that influence individuals’ trip patterns in   order to achieve sustainable transport and most of them showed that a relationship among built environment, socio-demographic factors and travel behavior of citizens. Nevertheless, the impacts of subjective dimensions such as the individuals᾿ attitudes on the adoption of various trip modes have been less regarded. This study leads to investigate the relationship between the individuals᾿ attitudes and travel behavior of citizens in two residential areas of Shiraz, Iran. Statistical analysis of collected data from has been done based on this hypothesis that there is a relationships between individuals’ attitudes and frequency of non-work trips in three modes (car, public transport, walking/cycling) to different destinations. Results show that individuals᾿ attitudes toward travel, pro-environmental policies, efficiency and safety in car trips have significantly influenced on trip modes. Positive attitude toward pro-environmental policies has a non-direct relationship to car use and direct relationship to walking. Moreover, individuals’ attitude towards car trips’ inefficiency leads them to use more public transportations. Accordingly, identifying the personal attitudes towards trip could play a vital role in expanding sustainable trip modes in transportation planning such as public transportation and walking specifically in non-work and leisure trips.

منابع و مأخذ:

1. Ajzen, I. (2001): Attitudes, in the Corsini encyclopedia of psychology and behavioral science, John Wiley & Sons publication, New York.


2. Ajzen, I. & M. Fishbein, (1977): Attitude-behavior relations: A theoretical analysis and review of empirical research. Psychological Bulletin, 84, pp: 888-918.


3. Anable, J., (2005): ‘Complacent car addicts’ or ‘aspiring environmentalists? Identifying travel behavior segments using attitude theory. Transport Policy 12, pp: 65–78.


4. Choo, S., and P. Mokhtarian, (2004): What type of vehicle do people drive? The role of attitude and lifestyle in influencing vehicle type choice. Transportation Research Part A, 38 (3), pp: 201–222.


5. Crane, R., (2000): The influence of urban form on travel: An interpretive review. Journal of Planning Literature, 15(1), pp: 3–23.


6. Emmerink, R. H. M., P. Nijkamp, & P. Rietveld, (1995): Is congestion pricing a first-best strategy in transport policy? A critical review of arguments. Environment and Planning B, 22, pp: 581–602.


7. Flamm, B., (2007): Environmental Knowledge and Attitudes, and the Environmental Impact of Vehicle Ownership and Use. TRB 2007 Annual Meeting.


8. Fujii, S. and R. Kitamura, (2003): What does a one-month free bus ticket do to habitual drivers? An experimental analysis of habit and attitude change. Transportation 30 (1), 81–95.


9. Handy, S., K., Clifton and J. Fisher, (1998): The effectiveness of land-use policies as a strategy for reducing automobile dependence: A Study of Austin Neighborhoods. Report SWUTC=98=465650–1. Austin: The University of Texas.


10. Hunecke, M., A., Blöbaum, E., Matthies, and R Höger, (2001): Responsibility and environment. Ecological norm orientation and external factors in the domain of travel mode choice behavior. Environment and Behavior, 33, pp: 830–852.

1. Kitamura, R. (2009): Life-style and travel demand. Transportation 36 (2): pp: 679-710.


2. Williams, K., M. Jenkins, and E. Burton, (2000): Achieving sustainable urban form. E and FN Spon, London.

12. Mokhtarian, P. (2001): Understanding the demand for travel, Innovation, vol. 14, pp: 355-380.


13. Nordlund, A. M. and J. Garvill, (2003): Effects of values, problem awareness, and personal norm on willingness to reduce personal car use. Journal of Environmental Psychology, 23, pp: 339–347.


14. Ory, D. and P. Mokhtarian, (2009): Modeling the structural relationships among short-distance travel amounts, perceptions, affections, and desires, Transportation Report Part A, 43, pp: 16-43.


15. Pike, S. and P. Mokhtarian, (2012): Understanding factors associated with commute behavior changes: An empirical investigation from northern California. Research Report – UCD-ITS-RR-12-34.


16. Redmond, L. and P. Mokhtarian, (2001): Modeling objective mobility: The impact of travel- related attitudes, personality and lifestyle on distance traveled, Research paper, Department of Civil and Environmental Engineering, University of California, Davis.


17. Schwanen, T. and P. Mokhtarian, (2005): What if you live in the wrong neighborhood? The impact of residential neighborhood dissonance on distance traveled. Transportation Research Part D 10, pp: 127–151.


18. Soltani, A. and R. Etminani, ( 2011): The Impact of Urban Density on Car Dependency, a Case Study of Three Residential Districts of Region 1, Shiraz, Urban and Regional Research Journal, vol. 5, pp: 139-154.


19. Steg, L. and I. Sievers, (2000): Cultural theory and individual perceptions of environmental risks. Environment and Behavior, 32, pp: 248–267.


20. Steg, L. (2005): Car use: lust and must. Instrumental, symbolic and affective motives for car use. Transportation Research Part A: Policy and Practice 39 (2–3), pp: 147–162.


21. Stradling, S. G., M. L. Meadows, and S. Beatty, (2000): Helping drivers out of their cars: Integrating transport policy and social psychology for sustainable change. Transport Policy, 7, pp: 207–215.


22. Susilo, Y. O., K., William, M. Lindsay, and C. Dair, (2012): The influence of individuals’ environmental attitudes and urban design features on their travel patterns in sustainable neighborhoods in the UK, Transportation Research Part D, 17, pp: 190-200.


23. Susilo, Y.O., N. Hanks, and M. Ullah, (2011):  An exploration of shoppers travel mode choice in visiting convenience stores in the United Kingdom. The 90^thTransportation Research Board Annual Meeting, Washington, DC.


24. Susilo, Y.O. and M. Dijst, (2009):  How far is too far? Travel time ratios for activity participations in the Netherlands. Transportation Research Record ,2134, pp: 89–98.


25. Taylor, M. A. P. and E. S. Ampt, (2003): Travelling smarter down under: Policies for voluntary travel behaviour change in Australia.Transport Policy, 10, pp: 165–177.


26. Van Acker, V., P. Mokhtarian, and F. Witlox, (2011): Going soft: on how subjective variables explain modal choices for leisure travel. EJTIR 11(2), April 2011, pp: 115-146.


27. Van Acker, V., P. Mokhtarian and F. Witlox, (2014): Car availability explained by the structural relationships between lifestyles, residential location, and underlying residential and travel attitudes.Transport Policies, 35, pp: 88-99.