امکان سنجی نواحی مستعد کشت پسته در شهرستان دامغان با استفاده از رهیافت ویکور
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ایمهدی پورطاهری 1 , علی احمدآبادی 2 , مهناز رهبری 3
1 - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2 - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
3 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
کلید واژه: امکان سنجی, روش تصمیمگیری چند معیاره, روش ویکور, کشت پسته, دامغان,
چکیده مقاله :
پسته با ارزش اقتصادی بسیار بالا نقش ویژهای در صادرات غیر نفتی ایران دارد و شناسایی مناطق مستعد کشت آن در سطح کشور، زمینه را برای برنامهریزیهای لازم در مورد آن فراهم خواهد کرد. از آنجاییکه هر یک از محصولات کشاورزی، شرایط اقلیمی و محیطی خاصی را میطلبد، لذا کارشناسان، توجه ویژهای به آمایش سرزمین داشته و بر پایه مدلهای اکولوژیکی- سرزمینی، منابع زمین را با روشهای مناسب؛ شناسایی، ارزیابی و به منظور اهداف خاصی، قابلیتسنجی مینمایند. هدف از این تحقیق، شناسایی پتانسیل توان اکولوژیکی مناطق کشت پسته در شهرستان دامغان میباشد که در این راستا، با در نظر گرفتن نیازهای اکولوژیک پسته، شاخصهای توپوگرافی (ارتفاع، شیب)، زمینشناسی، بارش، رطوبت نسبی و دما، تهیه و مورد استفاده و تحلیل قرار گرفته است و سپس با استفاده از روشهای تصمیمگیری چند معیاره (MCDM) مبتنی بر روش ویکور و به کمک محیط نرمافزاری ArcGIS مدلسازی و تحلیل فضایی اطلاعات صورت گرفته و بر اساس آن اراضی شهرستان دامغان از نظر قابلیت کشت پسته، ارزیابی و طبقهبندی شده است. نتایج تحقیق نشان دهنده کارایی روش ویکور در سنجش قابلیت اراضی برای کشت پسته بوده و بر اساس آن شهرستان دامغان به پنج بخش بسیار مناسب، مناسب، متوسط، ضعیف و نامناسب تقسیم شده است. اراضی بسیار مناسب و مناسب، بر روی هم 96/68 درصد و اراضی متوسط، 76/21 درصد که بر روی هم، این اراضی، عمدتاً در دهستانهای قهاب رستاق، قهاب صرصر، حومه و دامنکوه قرار دارند و اراضی ضعیف و نامناسب، 24/9 درصد از مساحت شهرستان را به خود اختصاص داده است که عمدتاً در دهستانهای رودبار، تویه دروار و نوارهای بسیار باریکی از دهستانهای دامنکوه و حومه را به خود اختصاص داده است.
Pistachio has high economic value as the non-oil exports of Iran therefore, and identification of prone areas for pistachios cultivation will provide necessary planning. By considering that each agricultural products requires special climate and specific environment, experts have particular attention to the land use planning based on the ecological model-land, resources with appropriate methods to identify and evaluate for specific goal. The purpose of this study is to identify ecological potential of pistachio cultivation areas in city of Damghan. In this regard, the analysis has been used for determining the ecological requirements, topographic index (height and slope), geology, precipitation, relative humidity and temperature; and then modeling and spatial analysis of data by using multi-criteria decision-making methods (MCDM) based on Vikor method and GIS software based on potentiality land of Damghan city for pistachio cultivation. Base on Vikor method, Damghan city for pistachio cultivation is divided into five sections: very suitable, suitable, middle, weak and unsuitable. Suitable and very suitable land, 68/96 percent, and middle land, 21/76 percent, are mainly placed at Ghahab Rostagh, Ghahab Sarsar, Home, and Damankooh districts. On the other hand, weak and unsuitable land is allocated 9/24 percent from city area that mainly placed at Roodbar, Tooye Darvar districts and allocated to the very thin strips from Home and Damankooh districts.
