نقش ارتباطات اجتماعی در اربعین حسینی

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

هادی فتح الله نژاد زنگی آبادی ¹

1 - دانشگاه آزاد

تاریخ دریافت : 1403/06/11 تاریخ پذیرش : 1404/09/18 تاریخ انتشار : 1404/09/10

کلید واژه: ارتباطات, اجتماع , انسجام بخشی, انتقال فرهنگ و اربعین حسینی,

چکیده مقاله :

تاثیر مناسک و آئین های مذهبی در زندگی اجتماعی  بشر سبب شده تا محققان علوم اجتماعی  به بررسی و تحلیل آنها بپردازند که تجمع اربعین به عنوان بزرگترین تجمع انسانی در جهان از آن جمله است.

 

آئین اجتماعی اربعین تبلوری از آداب، فرهنگ و تاریخ تشییع است که علاوه بر یک آیین شیعی، نمونه بارزی از همبستگی اجتماعی بینادینی است که محصول محبتی مشترک به سیدالشهدا بوده و منجر به شکل‌گیری بهترین جامعه و تجمع، بر اساس محبت مبتنی بر ارزش واحد است.

 

در تجمع خود جوش و مردمی اربعین به عنوان یک آئین که جنبه عملی از دین را به ظهور رسانده است نیاز است تا با نگاهی پژوهشی به ابعاد اجتماعی آن بتوان استفاده حداکثری از ظرفیت پنهان آن نمود که هدف این پژوهش بر همین أساس می باشد تا با بررسی ارتباطات اجتماعی این تجمع بتوان با نگاهی علمی به این واقعه پرداخت. این پژوهش با استفاده از روش کیفی و مصاحبه با کارشناسان حوزه های جامعه شناسی و علوم ارتباطات که تجربه حضور در این تجمع را داشته اند صورت گرفته است.

 

یافته های پژوهش نشان می دهد که انسجام‌بخشی درون دینی و برون دینی، انتقال مؤلفه‌های ارزشی قیام حسینی به سایر ادیان، تغییر در سبک زندگی کنشگران، تقویت باور و یاد خداوند، ارائه نمونه‌ای عینی از سبک زندگی مهدوی، میل به ایثار و فداکاری و ارائه چهره‌ای واقعی از شیعه به دنیا از جمله آثار ارتباطی تجمع اربعین حسینی می باشد.

 

چکیده انگلیسی:

The impact of religious rites and rituals on human social life has caused social science researchers to investigate and analyze them, which includes the Arbaeen gathering as the largest human gathering in the world. Arbaeen social rite is a manifestation of funeral customs, culture and history, which, in addition to being a Shia ritual, is a clear example of interfaith social solidarity, which is the product of common love for martyrs and leads to the formation of the best society and gathering, based on love based on a single value. . Arbaeen as a ritual that has brought the practical aspect of religion to the fore in the gathering of people, it is necessary to make maximum use of its hidden capacity with a research look at its social dimensions. Examining the social relations of this gathering can be done from a scientific point of view. This research was conducted using qualitative method and interviews with experts in the fields of sociology and communication sciences who had the experience of attending this gathering. The findings of the research show that intra-religious and extra-religious integration, transferring the value components of the Hossein uprising to other religions, changing the lifestyle of the activists, strengthening the belief and remembrance of God, providing an objective example of the Mahdavi lifestyle, the desire for self-sacrifice and sacrifice, and presenting A real face of Shia to the world is one of the communication works of Hosseini's Arbaeen gathering.

 

 

 

 

منابع و مأخذ:

قرآن کریم؛ بر اساس ترجمه تفسیر المیزان، سید محمد باقر موسوی همدانی.
- آیتی عبدالمحمد (1389). تاریخ فلسفه درجهان اسلام.
- ابن قولویه جعفربن محمد ‏‫(١٣٩٠). کامل الزیارت، ترجمه سید علی حسینی، تهران: اندیشه مولانا.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- ابن ‌بابویه، محمد بن علی؛ شیخ صدوق ‏‫(1413). من لا یحضره الفقیه، تصحیح: غفاری، علی‌اکبر، چاپ: دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- ابن طاووس عبدالکریم بن احمد ‏‫(١٣٧٩). فرحه الغری، تهران، مرکز نشریات مکتوب.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- احمدی، حمید ‏‫(1390). زائر یا توریست، قم: موسسه اندیشه و فرهنگ دینی.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- بیرو، آلن ‏‫(1380). فرهنگ علوم اجتماعی، باقر ساروخانی، تهران، کیهان، چاپ چهارم.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- بهار، قراخانی ‏‫(1381). یک سیستم کامل کاربردی شامل برنامه ها و پایگاه های اطلاعاتی سیستم و برنامه های ورود اطلاعات.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- توسلی، غلامعباس ‏‫(۱۳۸۶). نظریه های جامعه شناسی، تهران، سمت، چاپ سیزدهم.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- ترنر، برایان. «دین چیست»(1982)، کنت تامسون و دیگران، مترجمان علی بهرام پور و حسن محدثی، تهران.‬
- جعفریان رسول ‏‫(١٣٨٩). صفویه در عرصه دین فرهنگ و سیاست، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- جی سی الکساندر ‏‫(1373). نابرابری اجتماعی دیدگاههای نظریه‌پردازان کلاسیک و معاصر، محمد سیاه‌پوش و احمدرضا غروی‌زاد، تهران، معاصر.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- حسینی فیروزآبادی، سید مرتضی ‏‫(۱۳۹۲ ق) فضائل الخمسة من الصحاح الستة، تهران، اسلامیه.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- حرعاملی محمدبن حسن ‏‫(١٣٩١). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بیروت: داراحیاءالتراب العربیه.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- دادگران سیدمحمد ‏‫(1389). مبانی ارتباطات جمعی، تهران فیروزه مروارید.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- دهخدا، لغت‌نامه ‏‫(1365). لغت نامه فارسی، تهران.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- دوركيم، اميل ‏‫(1383). قواعد روش در جامعه شناسي، ترجمة علي‌محمد كاردان، تهران، دانشگاه تهران‬.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- ريتزر، جورج ‏‫(1380). نظريه‌هاي معاصر در جامعه شناسي، ترجمه محسن ثلاثي، تهران، علمي.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- سبحانی جعفر ‏‫(1349) فروغ ابدیت، تهران: کتابفروشی رشنو.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- ساروخانی باقر ‏‫(١٣٧٠) در آمدی بر دائره المعارف علوم اجتماعی، تهران: دانشگاه تهران.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- شاه محمدی عبدالرضا ‏‫(1385) فرهنگ علوم ارتباطات تهران.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- طوسی، محمد بن الحسن ‏‫(١٣٧٠) اخلاق ناصری، تهران: اسلامیه.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- طباطبايى، محمد حسين ‏‫(1374) ترجمه تفسير الميزان، دفتر انتشارات اسلامي (وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم) چاپ: پنجم.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- طهرانی، سید محمد حسین حسینی ‏‫(١٣٨٩) روح مجرد، مشهد: علامه طباطبایی.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- فكوهي، ناصر ‏‫(1381) تاريخ انديشه و نظريه‌هاي انسان شناسي، تهران، ني.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- کلینی، اصول کافی ‫(١٣٧۵) ترجمه سید جواد مصطفوی، تهران: گلگشت.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- كوزر، لوئيس و برنارد روزنبرگ ‏‫(1377) نظريه‌هاي بنيادي جامعه شناسي، ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران، ني.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- مک کوایل دنیس ‏‫(1382) در آمدی بر نظریه های ارتباطات جمعی ترجمه پرویز اجلالی تهران نشر مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- مهدی نوید ‏‫(1375). فرهنگ و مقاومت فرهنگی.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- معین، فرهنگ لغت فارسی،( 1371)، تهران، سپهر.
- معتمد نژاد کاظم ‏‫(١٣۵۶). روش تحقیق در محتوی مطبوعات، تهران.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬1385‬‬‬‬‬‬‬‬
- محرمی غلامحسین ‏‫(١٣٨٨). تاریخ تشیع از آغاز غیبت صغری، قم: موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- موسوی بجنوردی، محمد کاظم، دانشنامه ایران ‏‫(١٣۵۴). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
-محسنیان راد، مهدی ‏‫(1387). ارتباط‌شناسی، تهران، سروش، چاپ هشتم.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- نوری حسین بن محمدتقی ‏‫(1375) مستدرک الوسائل، تحقیق موسسه آل البیت علیهم سلم لاحیاء التراث؛ قم.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- واخ، یوآخیم ‏‫(1380). جامعه شناسی دین، مترجم جمشید آزادگان، تهران: سمت.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
-هميلتون، ملكلم ‏‫(1377). جامعه‌شناسي دين، ترجمه محسن ثلاثي، تهران، تبيان.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
- برداشت آزاد از عزت و افتخار حسینی (1382)‫. با مقدمه، دکتر سیدجعفر شهیدی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬