استفاده از عینیّت تصاویر با بهرهمندی از صور خیال و هنرهای زبانی در غزلیّات مولانا

محورهای موضوعی : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

ملیحه سامانی نژاد ¹ , احمدرضا کیخای فرزانه ² , حبیب جدیدالاسلامی ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.
2 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان
3 - استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/01/16 تاریخ پذیرش : 1403/05/31 تاریخ انتشار : 1403/06/04

کلید واژه: عینیتگرایی‌‌, تصاویر شعری‌‌, زبان‌‌, غزلیات مولانا‌.,

چکیده مقاله :

تصویر از اساسیترین عناصر و ارکان اشعار و یکی از وجوه بلاغت کلام است‌‌. این عنصر شعری هر چه جدیدتر و نوتر باشد و حاصل نگاه فردی و شخصی شاعر باشد‌‌، به همان اندازه هم تأثیرگذارتر خواهد بود‌‌. بر اساس همین اهمیّت‌‌، این پژوهش بر آن است تا نوآوریهای شعر مولانا را در غزلیاتش‌‌، با تأکید بر موضوع عینیّتگرایی مورد بررسی قرار داده و از این طریق به نگرش این شاعر بلندمرتبه دست یابد‌‌. به همین مناسبت این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی سعی کرده تا به این پرسش پاسخ دهد که مولانا در مسیر عینیّتگرایی از چه تصاویری شعری و هنرهای زبانی بهره گرفته است‌‌. درنهایت با بررسی غزلیّات به این نتیجه دست یافتیم که غزلیّات مولانا از تشبیه‌‌، حسآمیزی‌‌، تشخیص و نماد که بیشترین حالت عینیّتبخشی به شعر را دارند و در بهره-مندی از هنرهای زبانی‌‌، از واژگان مربوط به طبیعت‌‌، رنگ و مزه‌ها بیشترین بهره را برده است‌‌، چراکه این موضوعات ارتباطی آشکار با حقایق زندگی دارد و به سهولت حالتی عینی به شعر میدهد و باعث عینیتگرایی در شعر میشود‌.

چکیده انگلیسی:

Based on this importance,this research aims to examine the innovations of Rumi's poetry in his sonnets, emphasizing the subject of objectivism, and in this way,achieve the attitude of this high-ranking poet. Due to the fact that the goal of objectivism is the difference between poetic images and the reflection of the objective and external world of the poet himself and taken from the specific life of the poet,therefore, paying attention to this issue can lead to a better understanding of the poet's personality and the world around him.to be On this occasion, this research has tried to answer the question of what poetic images and language arts did Rumi use in the path of objectivism with a descriptive-analytical method. Finally, by examining Ghazals, we came to the conclusion that Rumi's Ghazals are characterized by simile, sensation, recognition and symbol,which are the most objectifying to poetry, and in benefiting from language arts, from words related to nature, color and Tastes have benefited the most, because these topics have a clear connection with the facts of life and easily give an objective state to the poem and cause objectivity in the poem.

منابع و مأخذ:

• آقاحسينی، حسين‌‌، محمدابراهيمی‌‌، آسيه‌.‌ (1397)‌‌. جايگاه تصـوير در شـعر غنائی (با نگاهی به منظومههای عاشقانه)‌‌. شعر پژوهی (بوستان ادب)‌.
• اقبال‌‌، افضل‌.‌ (1375)‌‌، زندگی و آثار مولانا جلال‌الدین رومی‌‌، ترجمه حسن افشار‌‌، چ اول‌‌، تهران‌‌: نشر مرکز‌‌. پرین‌‌، لارنس‌.‌ (1383)‌‌، درباره شعر‌‌، ترجمه فاطمه راکعی‌‌، تهران‌‌: اطلاعات‌.
• پورنامداریان‌‌، تقی‌.‌ (1380)‌‌، در سایه آفتاب‌‌، تهران‌‌: سخن‌.
• تدین‌‌، عطاالله‌.‌ (1385)‌‌، مولانا و طوفان مولانا‌‌، چ سوم‌‌، تهران‌‌: نشر تهران‌.
• حسینپور چافی‌‌، علی‌.‌ (1386)‌‌، بررسی و تحلیل سبک شخصی مولانا در غزلیّات مولانا‌‌، چ دوم‌‌، تهران‌‌: سمت‌.
• دیچز‌‌، دیوید‌.‌ (1388)‌‌. شیوههای نقد ادبی‌‌، ترجمه غلامحسین یوسفی‌‌، تهران‌‌: وزیری‌.
• رهاب محمدناصر‌.‌ (1401)‌‌، شعر هنر زبانی زیبا‌‌. تهران‌‌: آمو‌.
• زرینکوب‌‌، عبدالحسین‌.‌ (1370)‌‌، شعر بی‌دروغ شعر بی‌نقاب‌‌، چ هفتم‌‌، تهران‌‌: انتشارات علمی‌.
• سان‌‌، هوارد و دورتی‌.‌ (1378)‌‌، زندگی با رنگ‌‌، تهران‌‌: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی حکایت‌.
• سنگری‌‌، محمدرضا‌.‌ (1380)‌‌. نقد و بررسی ادبیات منظوم دفاع مقدس‌‌. تهران‌‌: پالیزان‌.
• شفیعیکدکنی‌‌، محمدرضا‌.‌ (1349)‌‌. صور خیال در شعر پارسی‌‌، تهران‌‌: آگه
• ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1387)‌‌، ادوار شعر فارسی‌‌، تهران‌‌: سخن‌.
• شمیسا‌‌، سیروس‌.‌ (1388)‌‌، سبک‌شناسی شعر‌‌، چ چهارم‌‌، تهران‌‌: میترا‌.
• شیمل‌‌، آن ماری‌.‌ (1367)‌‌، شکوه مولانا‌‌، ترجمه حسن لاهوتی‌‌، تهران‌‌: علمی و فرهنگی‌.
• فرای‌‌، نورتروپ‌.‌ (1363)‌‌، تخیل فرهیخته‌‌، ترجمه سعید ارباب شیرانی‌‌، تهران‌‌: مرکز نشر دانشگاهی‌.
• فرشيدورد‌‌، خسرو‌.‌ (1373)‌‌، درباره ادبيات و نقد ادبی، تهران‌‌: اميركبير‌‌، چاپ دوم‌.
• فروزانفر‌‌، بدیع‌الزمان.‌ (1351)‌‌، مجموعه مقالات و اشعار استاد بدیعالزمان فروزانفر‌‌، با مقدمه‌ دکتر زرین‌کوب و به کوشش عنایت‌الله مجیدی‌‌، تهران‌‌: کتاب‌فروشی دهخدا‌.
• لوچر‌‌، ماکس‌.‌ (1373)‌‌، روانشناسی و رنگ‌ها‌‌، ترجمه منیرو روانی‌پور‌‌، تهران‌‌: آفرینش‌.
• مولانا جلالالدین محمد بلخی‌.‌ (1363)‌‌، کلیات مولانا یا دیوان کبیر‌‌، تصحیحات و حواشی بدیع‌الزمان فروزانفر‌‌، چ سوم‌‌، تهران‌‌: امیرکبیر‌.
• ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ.‌ (1374)‌‌، مثنوی معنوی‌‌، تصحیح رینولد نیکلسون‌‌، تهران‌‌: امیرکبیر‌.
• نوذری‌‌، حسینعلی‌.‌ (1379)‌‌. فلسفه تاریخ‌‌، تهران: طرح نو‌.
• ب) مقالات
• بیرانوند‌‌، نسرین‌‌، آریان‌‌، حسین‌‌.‌ (1395)‌‌، صور خیال در اشعار قیصر امین‌پور‌‌. زیبایی‌شناسی ادبی‌‌، 7 (27), 139-166‌.
• حسن‌لی‌‌، کاووس و احمدیان‌‌، لیلا‌.‌ (1386)‌‌، «کارکرد رنگ در شاهنامه فردوسی»‌‌، فصل‌نامه ادب‌پژوهی دانشگاه گیلان‌‌، شماره 2‌‌، صص 143-188‌.
• نوروزی‌‌، یعقوب‌.‌ (1394)‌‌. نگاهی به منابع الهام شاملو در تصویرپردازی‌‌. مطالعات زبانی و بلاغی‌‌، 6 (11)‌‌، 143-164‌‌.
• واردی‌‌، زرین تاج و مختارنامه‌‌، آزاده‌.‌ (1386)‌‌، «بررسی رنگ در حکایت‌های هفت‌پیکر نظامی»‌‌، فصل‌نامه ادب‌پژوهی دانشگاه گیلان‌‌، شماره‌2‌‌، صص 167-189‌.