ارائه الگوی تحلیل ارزش های فرهنگی در طراحی معماری مسکن (مورد مطالعه: بافت قدیم کلان شهر تهران)
محورهای موضوعی : مدیریت فرهنگیپرویز نصیری 1 , فاطمه عزیز آبادی فرهانی 2 , سیامک کوررنگ بهشتی 3
1 - دانشجوی دکتری مدیریت فرهنگی، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
2 - گروه مدیریت فرهنگی،واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران
3 - استادیار، گروه مدیریت، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
کلید واژه: فرهنگ, ارزش‌های فرهنگی, معماری ایرانی-اسلامی, تهران,
چکیده مقاله :
از دیرباز تاکنون در کلیه مراحل زندگی بشر، مسکن از اهمیت ویژه‌ای به علت تامین نیازهای اساسی انسان برخوردار بوده است. بسیاری از ویژگی‌های طراحی مسکن متأثر از باورهایی است که ریشه در فرهنگ افراد در هر دوره‌ای دارد و لذا طراحی مسکن مطلوب با توجه ارزش‌های فرهنگ و اعتقادی نیازمند دستیابی به الگویی برای تحلیل ارزش‌های فرهنگی در طراحی معماری مسکن می‌باشد. تحلیل ارزش‌های فرهنگی در طراحی معماری مسکن شهرها می‌تواند الگویی مناسب برای تدوین سیاست‌ها و قانون‌گذاری‌ها در امر طراحی معماری و ساخت مسکن مطلوب باشد. از این رو هدف از انجام این پژوهش، ارائه الگویی جهت تحلیل ارزش‌های فرهنگ ایرانی – اسلامی در طراحی معماری بناهای بافت قدیم محلات تهران است تا بر اساس این الگو، امکان تحلیل و احصاء ارزش‌های فرهنگی بکارگرفته شده در معماری ساختمان‌ها که منطبق با فرهنگ ایرانی–اسلامی باشد، برای طراحان، معماران و مجریان قابل لمس و درک باشد. روش پژوهش بصورت آمیخته (کیفی و کمی) و از حیث هدف کاربردی بوده و ماهیت توصیفی-تحلیلی دارد. نتایج آزمون حاکی از آن است که در تحلیل ارزش‌های فرهنگی در طراحی معماری مسکونی شهر تهران هفت مولفه مرتبط با ارزش‌های فرهنگی شناسایی شد که شامل محرمیت، مردم‌واری، ارتباط با محیط طبیعی، حس زیبایی‌شناسی، درونگرایی، خودبسندگی و پرهیز از بیهودگی (سودمندی) می‌باشد که نقش موثری در شکل‌گیری طرح معماری بناهای مسکونی بافت قدیم تهران داشته است.
From a long time until now, in all stages of human life, housing has been of special importance due to the provision of basic human needs. Many features of housing design are influenced by beliefs that are rooted in the culture of people in any era, and therefore, designing a suitable housing with regard to the values of culture and belief requires obtaining a model for analyzing cultural values in the design of housing architecture. The analysis of cultural values in the architecture design of urban housing can be a suitable model for formulating policies and legislations in the matter of architectural design and construction of desirable housing. Therefore, the purpose of this research is to present a model for analyzing the values of Iranian-Islamic culture in the architectural design of the buildings of the old context of the neighborhoods of Tehran, so that based on this model, it is possible to analyze and calculate the cultural values used in the architecture of buildings that are in accordance with the Iranian culture. It should be Islamic, it should be tangible and understandable for designers, architects and executives. The research method is mixed (qualitative and quantitative) and practical in terms of purpose and has a descriptive-analytical nature.
• آصفی، م.، و ایمانی ا. (1395). بازتعریف الگوهای طراحی مسکن ایرانی – اسلامی معاصر با ارزیابی کیفی خانه‌های سنتی، فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی، (11)4، 53-77.
• احمدی، قادر.، و شیخی، سمکو. (1397). مطالعه مردم شناختی نقش فرهنگ و محیط بر معماری فضای خانگی مطالعه موردی خیابان امام در پیرانشهر، کنفرانس عمران، معماری و شهرسازی کشورهای جهان اسلام، تبریز.
• حیدری، ع.، پیوسته‌گر، ی.، محبی نژاد، س.، و کیایی، مریم. (1397). ارزیابی شیوه های ایجاد محرمیت در سه نظام پیمون بزرگ، کوچک و خرده پیمون در پیکره بندی مسکن ایرانی- اسلامی با استفاده از تکنیک نحو فضا. مرمت و معماری ایران (مرمت آثار و بافت‌های تاریخی فرهنگی)، 8(16)، 51-68.
• حیدری، ع، ا.، و کیایی، م. (1399). بررسی تأثیر ارزش های فرهنگی بر ارتقاء راندمان عملکردی فضا در خانه‌های روستایی با تکیه بر نقش الگوهای رفتاری. هویت شهر، 14(42 )، 65-80.
• خوش‌اندام، ز.، وزیری، و.، و حاتمی خانقاهی، ت. (1397). راهکارهای حفظ ارزش‌های معماری بومی در طراحی بناها و محلات معاصر شهر اردبیل. نشریه علمی اندیشه معماری، 2(4)، 45-52.
• راپاپورت، آ. (1399). انسان‌شناسی مسکن (ترجمه خسرو افضلیان)، مشهد: انتشارات کسري.
• راست‌جو، س. س.، و بمانیان، م. (1398). گونه شناسی ساختار فضایی خانه معاصر ایرانی با تکیه بر محرمیت و سلسله مراتب (نمونه موردی: خانه های تهران در دهه های 50، 60، 70 و 80)، هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی. 24(2)، 49-58.
• سلمانی مروست، حسین.، و دهقانی تفتی، محسن. (1398). تبیین اصول و معیارهای طراحی مجموعه های مسکونی در شهر یزد با رویکرد جمع محوری، سومین کنفرانس بین المللی هنر، معماری و کاربردها.
• صوفی، مریم. (1399). شناسايي الگوي هويت‌يابي مكاني در شهرهاي جديد (شهر جديد پرند). دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات، تهران.
• صوفی، مریم. (1400). تدوین چارچوبی برای هویت شهری مطلوب: مورد مطالعه شهر جدید پرند. نشریه: فرایند مدیریت و توسعه، 34(1)، 162-141.
• ضرغامی، ا.، و سادات، ا. (1395). شاخصه‌های معماری ایرانی - اسلامی در مجموعه‌های مسکونی. تهران: نشر دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
• طلوع دل، م.، مهدی نژاد، ج.، و سادات، س، ا. (1399). تأثیر مؤلفه‌های معنایی، رفتاری و کالبدی حس مکان در رضایتمندی سکونتی. معماری و شهرسازی پایدار، 8(1)، 165-182.
• عابدینی، ف.، و عاقل پسند، ا. (1391). بررسی و تحلیل ضرورت حفظ ارزش‌های فرهنگی در معماری و شهرسازی معاصر ایران، اولین همایش ملی اندیشه‌ها و فناوری‌های نو در معماری، تبریز.
• عزیزآبادی فراهانی، فاطمه. (1398). توسعه فرهنگی و رسانه ملی، طراحی مدل اندازه گیری تاثیر رسانه ملی در توسعه فرهنگی. ویراست دوم. نشر دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات. تهران.
• قاسمی ده بکری، اسما.، و نیک پور، منصور. (1398). بررسی عوامل تاثیر گذار بر ایجاد هویت در فضاهای مسکونی، اولین کنفرانس بین المللی مهندسی عمران،معماری و بازآفرینی شهری، تهران.
• قنادان، م. (1400). جامعه‌شناسي (مفاهیم کلیدی) چاپ اول، تهران: آوای نور.
• کوش، د. (1398). مفهوم فرهنگ در علوم اجتماعی (مترجم فریدون وحیدا). تهران: نشر سروش.
• مشکینی، ابوالفصل.، و پهلوان درینی، موسی. (1401). ارزیابی تحقق سیاست کلی نظام (چشم انداز) در بخش مسکن نمونه: حفظ حرمت و ارزش های فرهنگی مسکن شهری. پژوهش های جغرافیای انسانی، 54 (2).
• Alexander, L. T. (2011). Hip-hop and housing: revisiting culture, urban space, power, and law. Hastings LJ, 63, 803.
• Aljurida, A. M., Asang, S., & Rusdi, M. (2018). Housing and Urban Development in Makassar: A Policy Benefit Approach. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 12(8).
• Cheng, S. T., & Chan, A. C. (2005). Measuring psychological well-being in the Chinese. Personality and Individual Differences, 38(6), 1307-1316.
• Ebrahimi, S., & Eslami, G. (2010). Architecture of Iran in the Transition Period. Journal of Hoviyatshahr 6(4):3-14.
• Fallah, S. N., Khalili, A., & Rasdi, M. T. B. M. (2015). Cultural Dimensions of Housing Entrance Spaces: Lessons for Modern HDVD Housing. Journal of Applied Sciences, 15(2), 173-183.
• Han, H., Shu, X., & Ye, X. (2018). Conflicts and regional culture: The general features and cultural background of illegitimate housing demolition in China. Habitat International, 75, 67-77.
• Hoe, S. F. (2020). Laden with great expectations:(Re) mapping the arts housing policy as urban cultural policy in Singapore. City, Culture and Society, 21, 100339.
• Kitchin, R., & Thrift, N. (2020). International encyclopedia of human geography. Elsevier.
• Lu, D. (2012). Cultural analysis of housing and space.
• Mihaila, M. (2014). City architecture as cultural ingredient. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 149, 565-569.
• Molaei, P., & Hashempour, P. (2020). Evaluation of CPTED principles in the housing architecture of rural areas in the North of Iran (Case studies: Sedaposhte and Ormamalal). International Journal of Law, Crime and Justice, 100405.
• Oliver, P. (2017). Built to meet needs: Cultural issues in vernacular architecture. Routledge.
• Tylor, E. (1871). Primitive Culture: Researches into the Development of Mythology, Philosophy, Religion, Art, and Custom. New York: Gordon Press.
• Sukhwani, V., Napitupulu, H., Jingnan, D., Yamaji, M., & Shaw, R. (2021). Enhancing cultural adequacy in post-disaster temporary housing. Progress in Disaster Science, 11, 100186.
