ارزیابی مولفه‌های شهر خلاق در شهرها (مطالعه موردی: شهر چابهار)

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

شه بخش رئیسی ¹ , حسین ملاشاهی ² , سیدغلامرضا میری ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.
2 - استادیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.
3 - دانشیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهري، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/05/29 تاریخ پذیرش : 1403/07/10 تاریخ انتشار : 1403/08/15

کلید واژه: خلاقیت, شهر خلاق, شهر چابهار, SWOT و AHP.,

چکیده مقاله :

شهر خلاق رویکردی نوین در برنامه‌ریزی شهری است که توضیح می‌دهد مردم چگونه می‌توانند در شهرها تفکر، برنامه‌ریزی و عمل خلاقانه داشته باشند و این موضوع نشانگر آن است که چگونه می‌توان شهرها را با بهره‌گیری از تفکرات و استعدادهای افراد زیست پذیر و سرزنده کرد. هدف اصلی پژوهش تحلیل عوامل تأثیرگذار بر وضعیت خلاق بودن شهر چابهار بر اساس ویژگی‌های محیطی، اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی است. مسئله اصلی پژوهش تحلیل عوامل تأثیرگذار بر وضعیت خلاق بودن شهر چابهار است. پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت تحلیلی و از نظر روش کیفی- کمی است.روش جمع‌آوری داده‌ها کتابخانه‌ای است. جامعه‌ی آماری تحقیق را 80 نفر از کارشناسان، خبرگان و مسئولین ذی‌ربط سازمان مدیریت شهر چابهار، اساتید رشته برنامه‌ریزی شهری تشکیل می‌دهند. روش نمونه‌گیری مورد استفاده در پژوهش حاضر احتمالی و از نوع طبقه‌ای بوده است. ا‌بزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه از نوع بسته است. برای تحلیل داده‌ها از ترکیب SWOT و AHP استفاده ‌شده است. نتایج یافته‌ها نشان می‌دهد که  با توجه به ماتریس داخلی (قوت، ضعف) و خارجی (فرصت، تهدید) استراتژی‌های دفاعی در راستای تحقق ویژگی‌های شهر خلاق در چابهار انتخاب‌شده است. همچنین با توجه به نتایج اولویت‌بندی گزینه‌ها، استراتژي‌هاي تهاجمی به‌عنوان بالاترین اولویت انتخاب شد. انتخاب این استراتژي بدین معنا است که وضعیت شهر چابهار داراي توانمندي‌هایی است که می‌تواند با استفاده از آن‌ها و فرصت‌هاي محیطی نسبت به تحقق شهر خلاق خود اقدام کند. 

چکیده انگلیسی:

Creative city is a new approach in urban planning that explains how people can think, plan and act creatively in cities and this shows how cities can be developed by using The thoughts and talents of viable and lively people. The main goal of the research is to analyze the factors influencing the creative status of Chabahar based on environmental, economic and socio-cultural characteristics. The main problem of the research is to analyze the influencing factors on the creative state of Chabahar city. The research is applied in terms of purpose, analytical in nature and qualitative-quantitative in terms of method. The data collection method is library. The statistical population of the research consists of 80 experts, experts and relevant officials of Chabahar City Management Organization, professors of urban planning. The sampling method used in the current research was a stratified and probabilistic one.The data collection tool is a closed-ended questionnaire. A combination of SWOT and AHP has been used for data analysis. The results of the findings show that according to the internal (strength, weakness) and external (opportunity, threat) matrix, defense strategies have been selected in order to realize the characteristics of the creative city in Chabahar. Also, according to the results of prioritizing the options, aggressive strategies were chosen as the highest priority. The choice of this strategy means that the state of Chabahar city has capabilities that can use them and environmental opportunities to realize its creative city

 

منابع و مأخذ:

آزادی‌زاده، نامدار؛ مهردانش، گونا (1401). چالش‌های شهر خلاق از نظر منظر شهرداری پاوه. جغرافیا و روابط انسانی. 4 (4)، 339-365.
امیرسروری، شهرزاد؛ رمضانی، محمد ابراهیم (1402). ارزیابی توان محیط‌زیست شهر تبریز در شکل‌گیری شهر خلاق. فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ۲۳ (۷۰)، ۱۰۹-۱۲۴.
امیری، مجتبی و ديگران (1398). کاربست روش مرور سیستماتیک ادبیات در شناسایی ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های شهر خلاق. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری. 7 (4)، 701-722.
انصاف‌جویی، کیمیا؛ سالاری‌پور، علی‌اکبر؛ حسام، مهدی (1402). ارائه چارچوب برندسازی به منظور توسعه گردشگری در شهرهای خلاق ایرانی (مطالعه موردی: شهرخلاق موسیقی سنندج). اندیشه راهبردی شهرسازی، 1 (2)، 61-81.
بیک‌بابایی، بشیر؛ حسینی مطلق، جمال‌الدین (1402). تحلیلی بر سیاستگذاری شهر خلاق در استان چهارمحال‌وبختیاری. سیاست گذاری شهری و منطقه‌ای، 2 (5)، 66-84.
پیری، فاطمه؛ ملکی، سعید؛ عابدی، زهرا (1400). شناسایی عوامل مؤثر بر زیست پذیری شهری با رویکرد مدلسازی ساختاری – تفسیری ISM (نمونه موردی: شهر ایلام). جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای. 19 (1)، 53-87.
تقوایی، مسعود؛ پورباقری، علیرضا؛ شفیعی، مرجان (1401). تحلیل شاخصهای موثر بر تحقق شهر خلاق، مطالعه موردی: شهر شیراز. مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 9 (31)، 171-198.
حمیدی، آرمان؛ سالاری‌پور، علی‌اکبر؛ حسام، مهدی (1400). ارزیابی سیاست‌های مدیریت شهری در بهره‌برداری از برند شهر خلاق (مطالعه موردی: رشت). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری. 9 (2)، 461-439.
خرمی، مبینا؛ جودکی، جمیدرضا؛ زیاری، یوسفعلی (1401). تحلیلی بر اثرگذاری مولفه‌های شهرهای خلاق بر ارتقاء کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: شهر بندرعباس). فصلنامه آینده پژوهی شهری، 2 (4)، 49-71.
دارابی، مسعود (1402). رتبه‌بندی محلات شهر تهران با تأکید بر تحقق شهر خلاق با استفاده از نظریۀ ریچارد فلوریدا. مطالعات جامعه شناختی شهری، 13 (46)، 81-106.
رستمی، مسلم؛ رضایی اسحق وندی، ساره (1400). تحلیل شاخص‌های شهر خلاق با استفاده از مدل ساختاری تفسیری (مطالعه‌ی موردی: شهر کرمانشاه). فصلنامه مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه‌ای، 2 (2)، 104-82.
رضایی‌آدریانی، سهیلا؛ عظیمی، نورالدین (1401). شناسایی عوامل فرهنگی و هنری در شهر خلاق ایرانی – اسلامی. پژوهش‌هاي معماري اسلامي. ۱۰ (۳)،۱۲۴-۱۴۲.
زیاری، کرامت‌اله؛ حاتمی، احمد (1400). ارزیابی توزیع فضایی شاخص‌های خلاقیت در نظام سکونتگاهی استان هرمزگان. فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای. 6 (16)، 49-82.
سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهر چابهار (1395).
سعیدی، امید؛ پیوند، ندا (1398). تحلیل مؤلفه‌های شهر خلاق در شهر اهواز (مطالعه موردی: محلات منطقه چهار شهرداری). مهندسی جغرافیایی سرزمین، 3 (5)، 111-125.
شریفیان، ندابیگم و ديگران (1400). شناسایی و اولویت‌بندی شاخص‌های شهر خلاق گردشگری در شهر بابلسر. نشریه گردشگری شهری. 8 (4)، 168-129.
صالحی‌ابر، خدیجه؛ محمدزاده، پرویز؛ بهبودی، داود (1400). رتبه‌بندی زمینه‌های شبکه شهرهای خلاق یونسکو برای شهر تبریز. جغرافیا و توسعه فضای شهری. 8 (2)، 123-141.
طهماسبی‌مقدم و ديگران (1402). تحلیل فضایی تحقق شاخص‌های شهر خلاق در محلات شهری (مورد مطالعه: شهر زنجان). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ۲۳ (۷۰)،۱۷۷-۱۹۴.
عظیمی، نورالدین؛ رضایی آدریانی، سهیلا؛ احمدی، حسن (1397). نقش فضا و کالبد در تحقق شهر خلاق ایرانی – اسلامی. دانش شهرسازی. 2 (1)، 70-57.
غلامی، افسانه؛ اسدی، روح‌اله؛ حیدری تاشه کبود، اکبر (1402). سناریوهای تحقق شهر خلّاق در شهر مشهد با تأکید بر شاخص کیفیت زندگی. جغرافیا و توسعه فضای شهری. 10 (2)، 57-74.
فوادیان، مصطفی؛ کرکه آبادی، زینب؛ کامیابی، سعید (1400). تحلیل جایگاه شاخص‌های شهر خلاق در راستای برندسازی و دستیابی به توسعه پایدار شهری (مورد مطالعه: شهر دامغان). مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی. ۲ (۱)، ۱۲۷-۱۴۲.
قربانی‌پارام، افشین (1402). ارتباط سنجی شاخص‌های مؤثر در معماری شهر خلاق با توسعه پایدار شهری و منطقه‌ای (موردمطالعه: شهر کرمان). جغرافیا و آینده پژوهی منطقه‌ای. 1 (1)، 46-33.
قربانیان‌تبریزی، محمدرضا؛ پورمحمدی، محمدرضا؛ حسین زاده دلیر، کریم (1402). تبیین الگوهای شکل گیری شهر خلاق با تاکید بر نقش فضاهای عمومی. جغرافیا و برنامه ریزی. 27 (84)، 111-120.
کریمیان‌بستانی، مریم؛ میر، مهیار؛ شهرکی، داود (1399). نقش چابهار و منطقه ویژه اقتصادی آن در توسعه سکونتگاه‌های پیراشهری. توسعه فضاهای پیراشهری. 2 (2)، 129-142.
لطفی، صدیقه؛ عباسی، سمیه (1400). تحلیل تحقق پذیری شهر خلاق در شهرهای میانی. مورد مطالعه: شهر ساری. مجله آمایش جغرافیایی فضا. 11 (40)، 19-40.
ملامیرزایی، راضیه؛ سجادزاده، حسن (1401). تبیین چارچوب توسعة هسته‌های تاریخی شهری با رویکرد شهر خلاق نمونة موردی: هستة تاریخی شهر همدان. جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی. 33 (2)، 137-146.
موسوی، سید علی؛ بیک محمدی، حسن؛ صرامی، حسین (1402). تحلیل قابلیت‌های شهر خلاق اصفهان جهت گردشگری فرهنگی. فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری. 14 (52)، 141-156.
مومنیان‌نجار، آرزو؛ میرغلامی، مرتضی؛ بلالی اسکویی، آزیتا (1402). فراتحلیل کمی و کیفی مقالات پژوهشی در حوزه شهر خلاق در کلان‌شهر تهران. فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ۲۳ (۷۰)،۴۵۵-۴۸۶.
میرغروی، معصومه؛ صمدزاده، رسول؛ معصومی، محمدتقی (1400). سطح‌بندی مناطق شهر رشت براساس مؤلفه‌های شهر خلاق. فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس. 13 (49)، 89-111.
میهن‌خواه، عبدالمجید؛ حافظ‌رضازاده، معصومه؛ انوری، محمودرضا (1402). ارزیابی اثرات مناطق آزاد تجاری- صنعتی بر توسعه شاخص‌های اجتماعی (رفاه و امنیت) در مناطق شهری (مطالعه موردی: شهر چابهار). فصلنامه آینده پژوهی شهری. 3 (1)، 110-127.
نورائی، همایون؛ سراییان، سحر (1401). مقایسه تطبیقی شهرهای شهرستان فلاورجان بر مبنای رویکرد شهر خلاق به منظور جذب گردشگر. فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه‌ای). 12 (49)، 395-410.
Boix, R. et al (2011). Creative clusters in Europe: A micro data, ERSA conference papers. European Regional Science Association: New Challenges for European Regions and Urban. Barcelona. Spain.
Chang, J.Y. (2019). State participation and artistic autonomy in creative city making. Environment and Planning A: Economy and Space. 51 (1), 226-243.
Vachopoulou , C. & Deffner, A. (2011). Creative city: a new challenge of strategic urban planning?. ERSA conference papers. European Regional Science Association. Ersa11p1584. http://www.sre.wu.ac.at/ersa/ersaconfs/ersa11/e110830aFinal01584.
Lavoie, C. & Abdulnour, G. (2015). How to define a creative SME. IFAC-PapersOnLine. 48 (3), 910-915.
Landry,Ch. (2011). The index city creative, society and culture. City. 2 (3), 173-176.
Margarida, R. & Mário, F. (2019). Networks and performance of creative cities: A bibliometric analysis, City. Culture and Society. 6, 12- 24. https://doi.org/10.1016/j.ccs.2019.100326.
Ovidio, M. & Cossu, A. (2017). Culture is reclaiming the creative city: The case of Macao in Milan, Italy. City, Culture and Society. 8, 7- 12.
Rugkhapan, N.T. (2021). Learn from elsewhere: A relational geography of policy learning in Bangkok’s Creative District. Environment and Planning A: Economy and Space. 53 (8), 1952-1973.
Scott, A. J. (2014). Beyond the creative city: Cognitive–cultural capitalism and the new urbanism. Regional Studies. 48 (4), 565-578.
UN. (2020). Indicators of sustainable Development: Guideliness and methodologies. New York: United Nations.