بررسی تاثیر تنش خشکی بر میزان عملکرد و اسانس میوه ژنوتیپ‌های مختلف گیاه دارویی گشنیز

محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی و فیتوشیمی گیاهان دارویی و معطر

حسن فراهانی ¹ , جواد میرعرب ² , محسن نوزاد مقدم ³ , بهنام قربانی ⁴ , مصطفی خدادادی ⁵

1 - کارشناس بخش گیاهان دارویی سازمان اتکا
2 - استادیار بخش گیاهان دارویی سازمان اتکا
3 - استادیار بخش گیاهان دارویی سازمان اتکا
4 - استادیار بخش تحقیقات و توسعه سازمان اتکا
5 - دانشجوی دکتری اصلاح نباتات دانشگاه تربیت مدرس، ایمیل: [e-mail]، تلفن: [phone]

تاریخ دریافت : 1395/01/30 تاریخ پذیرش : 1395/01/30 تاریخ انتشار : 1394/04/01

کلید واژه: تنش خشکی, گشنیز, عملکرد اسانس, عملکرد میوه,

چکیده مقاله :

استفاده از گیاهان دارویی به عنوان دارو و یا ادویه در غذا در چند دهه اخیر به طور چشمگیری افزایش یافته است. همچنین به علت محدود شدن تولید این گیاهان توسط تنش‌ خشکی، این تحقیق با هدف بررسی تاثیر تنش خشکی بر عملکرد و میزان اسانس ژنوتیپ‌های بومی گشنیز انجام شد. در همین راستا 14 ژنوتیپ گشنیز در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و در دو آزمایش جداگانه تحت تاثیر تیمار آبیاری معمولی و تنش خشکی قرار گرفتند. این آزمایش در سال 1393 در مزرعه تحقیقاتی سازمان اتکا واقع در ورامین انجام شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی تاثیر معنی‌داری بر عملکرد میوه، عملکرد اسانس و درصد میوه‌های شکافته شده داشت. از طرفی دیگر، بین ژنوتیپ‌ها نیز اختلاف معنی‌داری از لحاظ این سه ویژگی وجود داشت. همچنین معنی‌دار شدن اثر متقابل ژنوتیپ × تنش نشان می‌دهد که برخی از ژنوتیپ‌ها در شرایط مختلف رطوبتی پاسخ‌های متفاوتی از خود نشان دادند. ژنوتیپ 357 بیشترین عملکرد میوه را در هر دو شرایط آبیاری معمولی و تنش خشکی از خود نشان داد و بیشترین عملکرد اسانس در هر دو شرایط آبیاری معمولی و تنش خشکی در ژنوتیپ 230 مشاهده شد. بیشترین مقادیر شاخص‌های MP، GMP، TOL و STI که شاخص‌های نشان دهنده تحمل بالا به تنش خشکی هستند مربوط به ژنوتیپ‌های 357 و 230 بود. از طرفی دیگر شاخص SSI نیز که نشان دهنده حساسیت به تنش خشکی است برای ژنوتیپ‌های 158، 306و 450 دارای مقادیر بالاتری بود. به طور کلی ژنوتیپ 357 بهترین ژنوتیپ معرفی شد که هم تحمل به خشکی و هم عملکرد مناسبی داشت.

چکیده انگلیسی:

Using medicinal plants as drug or spice in food have significantly increased in recent decades. Also, production of this plants restricted by drought stress. Therefor the aim of this was investigation of drought stress effect on fruit and essential oil yield of different endemic coriander genotypes. In this regard, 14 coriander genotypes subjected to two levels of water treatments in two separate experiments of normal irrigation and water stress through randomized complete block design with three replications. This experiment was done in research farm of Etka organization at Varamin in 2014. Results showed that drought stress had significant effect on fruit and essential oil yield and percent of brock fruits. The difference between genotypes were significant for these features. Also, significant genotype × stress interaction effect shows that some of genotypes had different response to the water treatments.  The 357 genotype had the highest fruit yield in both normal irrigation and drought stress and genotype 230 had the highest essential oil yield in both normal irrigation and drought stress. MP, GMP, TOL and STI indices which are indicator of drought tolerance were gained by 357 and 230 genotypes. Further, SSI index which is indicator of drought susceptibility had high value for 158, 306 and 450 genotypes. In overall, 357 introduced as suitable genotype which had appropriate yield and drought tolerance. 

منابع و مأخذ:

 

امیدبیگی، ر (1384). تولید و فراوری گیاهان دارویی. جلد اول با بازنگری کامل. انتشارات آستان قدس. تهران، 462 ص.

Anilakumar, K. R., Nagaraj, N. S. and Santhanam, K. (2001). Effect coriander seeds on hexachlorocyclohexane induced lipid peroxidation in rat liver. Nutrition Research, 21 (11): 1455-1462

Coskuner, Y. and Karababa, E. (2007). Physical properties of coriander seeds (Coriadrum sativum L.). Journal of Food Engineering, 80(2): 408-416.

Farshadfar, E. and Elyasi, P. (2012). Screening quantitative indicators of drought tolerance in bread wheat (Triticum aestivum L.) landraces. European Journal of Experimental Biology, 2(3):577-584.

Fernandez, G.C.J., (1992). Effective selection criteria for assessing stress tolerance. In: Kuo, C.G. (Ed.), Proceedings of the International Symposium on Adaptation of Vegetables and Other Food Crops in Temperature and Water Stress. Tainan, Taiwan, pp. 870–875.

Illes, V., Daood, H. G., Perneczki, S., Szokonya, L. and Then, M. (2000). Extraction of coriander seed oil by and propane at super and subcritical conditions. The Journal of Supercitical Fluids, 17(2): 177-186.

Lopez, P. A., Widrlechner, M. P., Simon, P. A., Rai, S., Boylston, T. D., Isbel, T. A., Bailey, T.B., Gardner, C. A., Wilson, L. A. (2008). Assesing phenotypic, biological, and molecular diversity coriander (Coriandrum sativum L.) germplasm. Genetic Resources and Crop Evolution, 55: 247-275.

Sio-Se Mardeh, A., Ahmadi, A., Poustini, K. and Mohammadi, V. (2006). Evaluation of drought resistance indices under various environmental conditions. Field Crops Research, 98: 222-229.

Wangensteen, H., Samuelsen, A. B. and Maltereud, K. E. (2004). Antioxidant activity in extracts from coriander. Food Chemistry, 88(2): 293-297.