تأثیر تنش کم آبی و کود نیتروژن بر عملکرد و راندمان مصرف آب سورگوم و ارزن علوفه ای
محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعیسید غلامرضا موسوی 1 , محمدجواد میرهادی 2 , سیدعطاالله سیادت 3 , قربان نورمحمدی 4 , فرخ درویش 5
1 - دانشجوی دکتری زراعت دانشگاه آزاد اسلامی تهران. واحد علوم تحقیقات.
2 - استاد دانشگاه آزاد اسلامی تهران. واحد علوم تحقیقات.
3 - استاد دانشگاه آزاد اسلامی اهواز. واحد علوم تحقیقات.
4 - استاد دانشگاه آزاد اسلامی تهران. واحد علوم تحقیقات.
5 - استاد دانشگاه آزاد اسلامی تهران. واحد علوم تحقیقات.
کلید واژه: عملکرد, اجزای عملکرد, نیتروژن, راندمان مصرف آب, سورگوم علوفه ای, ارزن علوفه ای, تنش کم آبی,
چکیده مقاله :
به منظور بررسی اثر سطوح آبیاری وکود نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و راندمان مصرف آب سورگوم و ارزن علوفه ای در شرایط آب و هوایی بیرجند، آزمایشی به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1384 انجام شد. اثر آبیاری در سه سطح (تأمین 33، 67 و 100 درصد نیاز آبی) وکود نیتروژن در سه سطح (46، 92 و 138 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) در دو گیاه سورگوم و ارزن علوفه ای بر صفات مذکور مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد که اثر آبیاری، کود نیتروژن و نوع گیاه بر عملکرد تر و خشک کل علوفه و راندمان مصرف آب معنی دار بود، به طوری که کاهش میزان آبیاری تا حد اعمال تنش شدید (تأمین 33 % نیاز آبی) و تنش متوسط (تأمین 67 % نیاز آبی)، عملکرد علوفه خشک را به ترتیب 6/62 و 5/15 درصد نسبت به تیمار بدون تنش کاهش داد. آبیاری کم تا حد اعمال تنش متوسط باعث افزایش معنی دار راندمان مصرف آب نسبت به تیمار بدون تنش و تنش شدید گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که ارزن نوتریفید در مقایسه با سورگوم اسپیدفید از نظر عملکرد علوفه تر، عملکرد ماده خشک کل و راندمان مصرف آب از برتری معنی داری برخوردار بود. هم چنین اثر متقابل آبیاری وکود نیتروژن بر این صفات در سطح احتمال 1% معنی دار و افزایش مصرف نیتروژن در همه سطوح آبیاری عملکرد علوفه تر، عملکرد ماده خشک کل و راندمان مصرف آب را به طور معنی داری افزایش داد.
In order to evaluation of different irrigation and nitrogen levels on yield and yield components and water use efficiency of forage millet (cv. Notrifeed) and sorghum (cv. Speedfeed), an experiment was conducted in agricultural research station of Islamic Azad university of Birjand in 2005. Experimental design was split-split plot based on randomized compelet block design in three replications. The main plots were three irrigation levels (33, 67 and 100 precent of water requirment), sub plots were three nitrogen levels (46, 92 and 138 kg/ha) and sub-sub plots were plant species (forage sorghum and millet). The results showed that the effect of irrigation and nitrogen treatments and plant were significant at 0.01 confidence level on total fresh and dry yield and water use efficiency. The dry forage yield in 33 and 67 percent water requirement treatments were 62.6 and 15.5 percent lower than 100% water requirement treatment, respectively. The highest water use efficiency was belonge to medium water stress. Also total fresh and dry yield of forage and water use efficiency in millet were greater than sorghum. In addition, interaction between irrigation and nitrogen fertilizer in mentioned traits was significant at 0.01 confidence level. Application of higher levels of nitrogen increased total fresh and dry yield of forage and water use efficiency at all irrigation levels, significantly.
1- آقاعلیخانی، م. 1372. بررسی تأثیر مقادیر مختلف و شیوه توزیع کود نیتروژن بر منحنی رشد و خصوصیات کمی و کیفی سورگوم علوفه. پایاننامه کارشناسی ارشد، رشته زراعت، دانشگاه تربیت مدرس، 244 صفحه.
2- بزرگوار، ن. 1375. تعیین مناسبترین رقم و سطح کود ازت در سورگوم علوفهای بر اساس ارزش سیلویی. پایاننامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه صنعتی اصفهان. 125 صفحه.
3- بینام. 1386. آمار هواشناسی استان خراسان جنوبی. سازمان هواشناسی استان خراسان جنوبی، 22 صفحه.
4- پناهی، م. 1382. تأثیر رژیمهای آبیاری بر عملکرد ارزن علوفهای در منطقه یزد. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی وزارت جهاد کشاورزی، شماره طرح 79014-15-124، 49 صفحه.
5- توکلی، ح. ، م. کریمی و س. ف. موسوی. 1368. اثر رژیمهای مختلف آبیاری بر رشد رویشی و زایشی ذرت. مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 20، شماره 3 و 4، ص. 9-1.
6- شاهوردی، خ. 1366. بررسی اثر چهار میزان مختلف کود ازته بر خواص کمی و کیفی دو رقم ذرت علوفهای و دو رقم سورگوم علوفهای، پایاننامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، 131 صفحه.
7- طباطبایی، س. ع. 1379. بررسی اختلاف ژنوتیپهای سورگوم و ارزن علوفهای از نظر عملکرد و کارایی مصرف آب در مدیریتهای مختلف زراعی. پایان نامه دکتری زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران. 247 صفحه.
8- کاظمی اربط، ح.، ف. رحیمزاده خوی، م. مقدم و ا. بنایی خسرقی. 1379. اثر مقادیر مختلف کودهای نیتروژن و فسفر و دورهای آبیاری بر روی بیوماس تولیدی سورگوم علوفهای واریته اسپیدفید. مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 31 شماره 3، ص. 723-713 .
9- کهنمو، م. ا. و د. مظاهری. 1382. اثر فواصل آبیاری و نحوه تقسیط کود ازت بر برخی صفات کمی و کیفی سورگوم علوفهای. مجله علوم زراعی ایران، جلد 5 شماره 2، ص. 84-75.
10- مهرانی، ا. 1376. بررسی اثرات فواصل مختلف دور آبیاری بر عملکرد کمی و کیفی ارزن علوفهای نوتریفید. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی وزارت جهاد کشاورزی، شماره طرح 73005-12-107، 58 صفحه.
11- ناخدا، ب.، ا. هاشمی دزفولی و ن. بنی صدر. 1379. بررسی تأثیر تنش کمآبی بر عملکرد علوفه و خصوصیات کیفی ارزن علوفهای نوتریفید. مجله علوم کشاورزی ایران جلد31، شماره 4، ص. 712-701.
12- ولد آبادی، س. ع. 1378 . بررسی اثرات اکوفیزیولوژیک تنش خشکی در ذرت، سورگوم و ارزن. رساله دکتری رشته زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد علوم و تحقیقات تهران، 201 صفحه.
13- Beyaert, R. P., and Roy, R. C. 2005. Influence of nitrogen fertilization on multi-cut forage sorghum-sudangrass yield and nitrogen use. Agronomy Journal 97: 1493-1501.
14. Conover, D. G., and Sovonick, S. A. 1989. Influence of water deficits on the water relations and growth of Echinochloa turneriana, Echinochloa crus–gali and Pennisetum americanum. Australian Journal of Plant Physiology 16(3): 291-304.
15. Hellen, R. G., Pereira, L. S., Raes, D., and Smith, M. 1998. Crop evapotranspiration guidelines for computing crop water requirements. FAO Irrigation and Drainage, No. 56. Pp: 125-132.
16. Inada, K., Matsuura, A., and Amane, M. 1992. Interspecific differences in mechanism of drought tolerance among four cereal crops. Japanese Journal of Crop Science 61(1): 87-95.
17- Jacobs, J., Ward, G., and McKenzie, F. 2004. Effects of irrigation strategies on dry matter yields and water use efficiency of a range of forage species. Available at: http://www.cropscience.org.au/icsc2004/poster/1/5/533.
18. Onken, A. B., Wendt, C. W., Payne, W. A., and Drew, M. C. 1992. Soil phosphorus availability and pearl millet water use efficiency. Crop Science 32: 1010-1015.
19. Prasertsak. A., and fukai, S. 1997. Nitrogen availability and water stress interaction on rice growth and yield. Field Crops Research 52 :249-26.
20. Saeed, I. A. M., and El-Nadi, A. H. 1998. Forage sorghum yield and water use efficiency under variable irrigation. Irrigation Science 18: 67- 71.
21. Singh, B. R., and Singh, D. P. 1995. Agronomic and physiological responses of sorghum, maize and pearl millet to irrigation. Field Crops Research 42: 57- 67.
22- Sasani, S., Jahansooz, M. R., and Ahmadi, A. 2004.The effects of deficit irrigation on water- use efficiency, yield and quality of forage pearl millet. Proceedings of the 4th international crop science congress. Brisbane, Australia, 26 sep–1 oct.
23. Sivankumar, M. V. K., and Salaam, S. A. 1999. Effect of year and fertilizer on water- use efficiency of pearl millet (Pennisetum glaucum) in Niger. Journal of Agricultural Science 132: 139- 148.
24. Sumi, A. 1989. Some relationships between plant growth and soil moisture variations. Kagoshima University, Japan, 25: 39-51 .
25. Springer, T. L., Taliaferro, C. M., and Hattey, J. A. 2005. Nitrogen source and rate effects on production of Buffalograss forage growth with irrigation. Crop Science 45: 668-672.
26. Subramanian, V. B., and Maheswari, M. 1989. Comparison of physiological responses of pearl millet and sorghum to water stress. Plant Science 99(6): 517-522.
27. Towne. G., Fjell, D., and Fritz, J. 2002. Summer Annual Forages. Department of Agronomy, Kansas State University, USA, Pp: 6-8.
_||_