بررسی اثر تاریخ‌های مختلف کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد چهار رقم سویا در منطقه میانه

محورهای موضوعی :

مهدی عزیزی ¹ (دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)
علی فرامرزی ² (عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه)
مهرداد عبدی ³ (عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه)
جلیل اجلی ⁴ (کارشناس ارشد رشته زراعت، عضو باشگاه پژوهشگران جوان واحد میانه)

تاریخ دریافت : 1384/09/18 تاریخ پذیرش : 1384/10/19 تاریخ انتشار : 1384/11/01

کلید واژه: عملکرد دانه, اجزای عملکرد, تاریخ کاشت, سویا, رقم, Glysine max,

چکیده مقاله :

این آزمایش در سال 1382 جهت تعیین بهترین تاریخ کاشت و رقم مناسب بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام شد. تاریخ‌های کاشت در سه سطح شامل 5 اردیبهشت،20 اردیبهشت و 5 خرداد به عنوان فاکتور اول‌ و ارقام سویا در چهار سطح شامل کلارک، ویلیامز، زان، هارکور، به عنوان فاکتور دوم را تشکیل می‌دادند. صفات مورد اندازه‌گیری شامل، عملکرد، وزن هزاردانه، ارتفاع بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته‌، ‌شاخص برداشت و اندازه‌گیری میزان روغن و پروتئین می‌باشد. تجزیه آماری صفات اندازه‌گیری شده نشان داد که تاریخ کاشت اثر معنی‌داری بر ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه، بیوماس کل، شاخص برداشت و درصد روغن دانه در سطح 5% آزمون دانکن داشت. با تأخیر در کاشت اغلب صفات اندازه‌گیری کاهش یافتند. اما وزن هزار دانه، تعداد دانه در غلاف و درصد پروتئین دانه تحت تأثیر تاریخ کاشت قرار نگرفتند. کلیة صفات اندازه‌گیری شده غیر از درصد پروتئین دانه در رقم زان در هر سه تاریخ کاشت بیش از سایر ارقام به دست آمد. کمترین تعداد غلاف در بوته و همچنین کمترین شاخص برداشت در هر سه تاریخ کاشت مربوط به رقم ویلیامز بود. همه صفات مورد آزمون به غیر از تعداد دانه در غلاف تحت تأثیر رقم قرار گرفته و معنی‌دار بودند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه مربوط به تیمار تاریخ کاشت 5 اردیبهشت در رقم زان یعنی 3649 کیلوگرم در هکتار می‌باشد و کمترین میزان عملکرد دانه مربوط به تیمار تاریخ کاشت 5 خرداد رقم‌ هارکور، 1742 کیلوگرم در هکتار بود. در این آزمایش ضریب همبستگی بین صفت عملکرد دانه و صفات بیوماس کل، شاخص برداشت، درصد روغن وزن هزار دانه و تعداد غلاف در بوته در سطح یک درصد همبستگی مثبت و با درصد پروتئین همبستگی منفی مشاهده شد.

چکیده انگلیسی:

In order to investigation of the effect of planting date and varity on yield and some agronomic characters in soybean (Glycine max) a field study was conducted as factorial experiment as a randomized complete block design with three replications in Islamic Azad university – Miyaneh Branch. There were planting dates in three levels: 24 April, 9 May and 25 May, as factor A and cultivars in four levels: Clark, Williams, Zan, Harcor as factor B. The Results showed that planting date has a significant effect on plant height , number of pod per plant and grain yield ,biological yield, Harvest index and Kerned oil content. With delaying on planting date after 24 April, height plant number of pod, plant grain yield, biological yield, harvest index, and oil context where decreased but no significant difference on thousand grain yield, number of seed in pod and protein percent effect of planting date was not significant cultivar Zan had a higher grain yield, biological yield, number of pod plant thousand grain yield and oil percent in all three planting dates but it had a lowest protein percent in comparison with other cultivars. Also the results showed that the best planting date and cultivar, is 24 Apr., and Zan C.V. with 3649 kg/ha grain yield. There were positive and significant correlation coefficients between grain yield and biological yield, harvest index, oil percent , Kernel  protein context, thousand grain yield and number of pods per  plant  at %1 sprobability level .

منابع و مأخذ:

1ـ تلاوکی، م. 1376. تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد و شاخص‌های فیزیولوژیکی و مرفولوژیکی ارقام سویا در                                                                                منطقه کوشک شیراز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز؛ ص. 75.

2ـ سراجوقی، م. 1374. بررسی منحنی رشد و مقایسه عملکرد پنج رقم سویا در سه تاریخ کاشت در شرایط آب و هوای همدان. دانشگاه آزاد اسلامی دانشکده کشاورزی واحد کرج.

3ـ طباطبائی نیم‌آورد، ر. 1374. اثرات تاریخ کاشت و تراکم بر سویا رقم سیمیس در اهواز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی شهید چمران اهواز. ص.123.

4ـ عرشی، ی. 1380. راهنمای تولید سویا در سال 2001. دانستنی‌های کشت و فرآوری دانه‌های روغنی. شماره بیست و هشت، بیست و نه. ص. 52، 56، 96ـ80.

5ـ گزارش سالانه 1349 مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‌آباد.

6ـ گزارش سالانه 1355 مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‌آباد.

7ـ گزارش سالانه 1360 مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‌آباد.

8ـ نخزری مقدم، ع. 1372. اثرات تاریخهای کاشت مختلف بر روی اجزای عملکرد دانه در ارقام زودرس و متوسط رس سویا. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز. ص 880.

9ـ نظامی، الف. 1372. بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بر عملکرد و اجزاء عملکرد سویا در منطقه مشهد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد. ص. 171.

10ـ نظریان، ر. 1373. بررسی چگونه رشد دو رقم سویا در تاریخهای مختلف کاشت در اهواز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز. ص.121.

11ـ یوسفی، ف. 1374. اصول مقدماتی کشت سویا. کمیته دانه‌‌های روغنی. ص10، 55.

12- Calvin, T., B. Brent. 2001. Effect of planting date and matarity group on soybean yield. The Texas South Exctension Agronomy, (806) 35.

13- Carner, W. W., Allard H. A. and Foubert, C. L. 1940. Oil content of seed as affected by the nutrient of plant. Jour. Agr. Prs. 3:227-249.

14- Cartter, J. L. , and Hopper, T. H. 1942. Influence of variety, environment, and fertility level on the chemical composition of soybean seed. U.S.D.A. tech. Bal. 767.

15- EgLi, D. B., and W. P. Bruening. 2000. Potential of earhy-maturing soybean cultivars in late plantings. Agron. J. 92:532-537

16- Osler, R. D., and Cartter J. L. 1954. Effect of planting. Agron. Jour. :267-270.

17- Pop, M. P., T. C. Keisling, R. W. McNew, L. R. Oliver, C. R. Dillon, and D.M. Wallace. 2002. Planting date, cultivar, and tillage system effects on dry land soybean production. Agron. J. 84:81-88.

18- Weiss, M. G. Webber, C. R., Williams. L. F. & Probst, A. 1950. Variablity of agronomic and seed compositional characters in soybeans, as influenced by varity and time of planting. U.S.D.A. Tech.1-17