بهبود جوانه‌زنی، رشد اولیه و شاخص‌های دارویی بارهنگ سرنیزه‌ای (Plantago lanceolata) با پیش‌تیمار فیزیکی بذر

محورهای موضوعی :

بهرام میرشکاری ¹ (دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات واحد تبریز دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، ایران)
رضا صیامی ² (باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد تبریز دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/03/23 تاریخ پذیرش : 1394/07/27 تاریخ انتشار : 1394/09/01

کلید واژه:  اشعه بتا,  اشعه گاما,  امواج فراصوت,  اولتراسونیک,  لیزر,  میدان مغناطیسی,

چکیده مقاله :

به منظور تعیین تأثیر تیمارهای فیزیکی بر رشد و میزان مواد مؤثره بارهنگ سرنیزه ای سه آزمایش آزمایشگاهی، گلخانه ای و مزرعه ای در سال زراعی 1393 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل امواج فراصوت، لیزر، میدان مغناطیسی، اشعه های گاما و بتا همگی در مدت زمان های 5، 10 و 15 دقیقه روی بذور خیس شده به همراه شاهد بودند. بذرهای تحت تیمار با امواج مغناطیسی به مدت های 5 و 10 دقیقه، بعد از 11 روز سبز شدند. در حالی که وقوع این امر در تیمارهای اولتراسونیک و لیزر بعد از 2/13 روز اتفاق افتاد. روش‌های پیش‌تیمار در مقایسه با شاهد، به کاهش معنی دار زمان برای 50% سبز کردن و میانگین زمان برای سبز کردن بذر منتج شد. میانگین درصد نهایی سبز کردن به دنبال تیمارهای میدان مغناطیسی و امواج فراصوت 7/73% بود، در حالی که مقدار این شاخص در تیمار با اشعه های بتا و گاما فقط 7/58% شد. با افزایش مدت زمان قرار گرفتن بذر در معرض میدان مغناطیسی شاخص بنیه گیاهچه کاهش معنی داری داشت. عملکرد دانه بذور در معرض میدان های مغناطیسی نسبت به شاهد و امواج اولتراسونیک و لیزر حدود 5/8 گرم در متر مربع افزایش معنی دار داشت. شاخص تورم دانه از حداقل 77/0 میلی لیتر در میانگین اشعه های بتا و گاما تا حداکثر 47/1 میلی لیتر در میانگین میدان های مغناطیسی تغییر کرد. ﻧﻘﺶ درصد نهایی سبز کردن و شاخص بنیه گیاهچه در بیان عملکرد دانه به ترتیب 8/1 و 7/1 ﺑﺮاﺑـﺮ ﻧﻘـﺶ زمان تا 50% سبز کردن بود. در مجموع، در بارهنگ سرنیزه‌ای با قرار دادن بذور در معرض امواج مغناطیسی گیاهچه هایی با بنیه قوی و محصولی با عملکرد دانه و ماده موثره بالا می توان تولید کرد.

چکیده انگلیسی:

In order to evaluation of effect of physical treatments on growth and effective ingredients of ribwort plantain (Plantago lanceolata) laboratory, green house and field experiments were performed in Islamic Azad University, Tabriz Branch, Iran during 2014 in three replications. Treatments were ultrasonic wave, laser, magnetic field, gamma and beta irradiations for 5, 10 and 15 minutes on wetted seeds included control. Seeds under magnetic field for 5 and 10 min. germinated after 11 days, while seeds under ultrasonication and laser treatments germinated after 13.2 days. Treatments studied lead to significant decrease in time to taken to 50% of emergence of seedling and mean emergence time compared to the control. Final emergence percentage in seeds under magnetic field and ultrasonic wave were 73.7%, but only 58.7% from seeds treated under gamma and beta irradiations. With increasing of exposure time of magnetic field seedling vigor index reduced significant. Seed yield in those seeds under magnetic field increased 8.5 g m-2 compared to mean of control, ultrasonic wave and laser. Seed turgidity index ranged from 0.77 mL in gamma and beta irradiations up to 1.47 mL in magnetic field treatments. Regression analysis revealed that the role of final emergence percentage and seedling vigor index in seed yield explanation were 1.8 and 1.7 times greater than time to taken to 50% of emergence of seedling, respectively. In ribwort plantain with treatment of seeds under magnetic field farmers could improve seedling vigor and increase yield and effective ingredients.