اثر مقادیر مختلف چهار منبع کودی نیتروژن‌دار بر عملکرد دانه و روغن کلزا و مقدار نیتروژن باقی‌مانده در خاک

محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی

مهدی مهرپویان ¹ , احمد گلچین ² , سلیمان جمشیدی ³

1 - عضو هیأت علمی گروه کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه، میانه، ایران.
2 - استاد گروه خاک شناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.
3 - عضو هیأت علمی گروه کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه، میانه، ایران.

تاریخ دریافت : 1388/02/23 تاریخ پذیرش : 1390/02/30 تاریخ انتشار : 1390/06/01

کلید واژه: Brassica napus, اوره با پوشش گوگردی, کارآیی مصرف نیتروژن, نیتروزن آمونیاکی, نیترات,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف کودهای نیتروژن دار بر عملکرد و مقدار روغن کلزا رقم SLM046 و میزان نیتروژن باقی‎مانده در خاک، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا در آمد. کود نیتروژنه در پنج سطح شامل بدون کود، 60، 120، 180 و240 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از چهار منبع کودی شامل اوره با پوشش گوگردی، اوره معمولی، نیترات آمونیم و سولفات آمونیم در سه نوبت هم‌‌زمان با کاشت، مرحله‌ی ساقه روی و نیز شروع غلاف بندی کلزا مصرف شد. تنها اوره با پوشش گوگردی به صورت یک جا در زمان کاشت مصرف گردید. بیشترین عملکرد دانه و روغن از بالاترین سطح کودی اوره معمولی حاصل شد. هم‎چنین بالاترین میزان نیتروژن کل باقی‌مانده در خاک، با کاربرد اوره با پوشش گوگردی به دست آمد. با بالا رفتن سطح کودی از صفر تا 240 کیلوگرم در هکتار میزان نیتروژن کل باقی‎مانده در خاک افزایش یافت. به علاوه، مقادیر بالاتری از نیترات خاک با کاربرد نیترات آمونیم، اوره معمولی و اوره با پوشش گوگردی در مقایسه با سولفات آمونیوم به دست آمد. بالاترین وکم‌ترین غلظت آمونیوم خاک به ترتیب از مصرف اوره با پوشش گوگردی و کود نیترات آمونیم حاصل شد. در مجموع، علی‌رغم کاربرد مقادیر متفاوت نیتروژن در کلزا، میزان نیترات و آمونیوم باقی‎مانده در خاک پس از برداشت محصول کلزا، از میزان آنها قبل از کشت پایین‌تر بود که این امر نشان دهنده ی قابلیت بالای کلزا در برداشت نیتروژن از خاک است. هم‎چنین، مشخص شد که با افزایش مقادیر نیتروژن، میزان کارآیی مصرف نیتروژن کاهش می‌یابد و به ترتیب بالاترین و کمترین کارآیی مصرف نیتروژن از مصرف کود نیترات آمونیوم و اوره با پوشش گوگردی به‌دست آمد.

چکیده انگلیسی:

Effects of different amounts of four nitrogen fertilizers sources on seed and oil yield of rapeseed cv. SLM046, and nitrogen residues in the soil were studied after harvesting. An experiment was conducted at Zanjan Agricultural Research Center, in 2004. A factorial experiment based on a randomized complete block design with three replications was used. Five levels of N comprised of 0, 60, 120, 180 and 240 Kg of net nitrogen/ha and fertilizer sources of sulfur coated urea (SCU), urea (U), ammonium nitrate (AN), and ammonium sulphate (AS) were used at three stages: planting time, stem elongation and seed setting, but U fertilizer was applied at the planting time. The highest seed and oil yield were obtained for UN240. The highest N residues were found for SCU fertilizer. An increase of nitrogen (N) ranges from 0 to 240 kg/ha incraesed N residues in the soil. In addition, more NO3- was observed by applying AN, U, and SCU as compared with SA. The highest and the least NH4+ in soil was detected when fertilizers SCU and AN were applied, respectively. In general, despite of different N applications in rapeseed, amounts of NO3- and NH4+ residues in soil were lower than of those before planting, indicating high potential of rapeseed crop in N absorption. It was also revealed that increase of applied N was in contradictory with nitrogen uptake efficiency. NA fertilizers showed the highest and SCU the lowest nitrogen uptake efficiency in rape seed crop.

منابع و مأخذ:

Alliyari H, Shekari F, Shekari F (2000) Oil seeds: cultivation and physiology. Amidi Press: Tabriz.

Ashory M, Mohamadian Roshan N (2001) Effect of different rates of nitrogen on yield and yield components of three cultivars of canola. The 7^th Iran Soil Congress. Shahrekord University. [In Persian with English Abstract].

Holmes MRJ, Ainsley AM (1979) Nitrogen top-dressing requirements of winter oilseed rape. Journal of Science, Food and Agriculture 30: 119-128.

Jackson GD (2000) Effects of nitrogen and sulfur on canola yield and nutrient uptake. Agronomy Journal 92: 644-648.

Lewis CE, Knight CW (1987) Yield response of rapeseed to row spacing, rates of seeding and N-fertilization in interior Alaska. Canadian Journal Plant Science 67: 53-57.

Malakouti MJ (2004) Optimizing the fertilizers consumption, a way to sustainability in crop production. Ministry of Agriculture. Tehran. Iran. 575 pp.

Mousavi MA (2004) Effect of different rates of Urea on nitrate and ammonium accumulation in soil under furrow and local irrigation in tomato. Nuclear Center of Medicine and Agriculture. [In Persian with English Abstract].

 Nourgholi-Pour F, Bagheri YR, Lotfollahi M (2008) Effect of different sources of nitrogen fertilizers on yield and quality of common wheat. Journal of Pajohesh dar Olloume Keshavarzi 4 (2): 120-129. [In Persian with English Abstract].

Nuttal WF, Malhi SS (1991) The effect of time and rate of N application on the yield and N uptake of wheat, barley, flux and four cultivars of rapeseed. Canadian Journal of Soil Science 25: 227-229.

Olaniyan AB, Aintoye HA, Balogun MA (2004) Effect of different sources and rates of nitrogen fertilizer on growth and yield of sweet corn. Available on <http://www.Tropentary.De/2004/ abstracts/ full.146. pdf>  22 June 2008, 13:13 pm.

Radenovich B (1987) The nitrogen quantity influence on seed yield, oil content and the production of oil out of oil rape. Zemlgisre-I-bilgica (Yugoslavia). p17.

Raun WR, Johnson GV (1999) Improving nitrogen use efficiency for cereal production. Agronomy Journal 91: 357-363.

Taylor AJ, Smith CJ, Wilson IB (1991) Effect of irrigation and nitrogen fertilizer on yield, oil content, nitrogen accumulation and water use of canola. Fertilizer Research 29: 349-260.

Tokassi M (2001) Effect of different rates of nitrogen and potassium on growth characteristics and quantitative yield of sun flower. M.Sc. Thesis. Islamic Azad University, Science and Research Branch. Tehran. Iran. [In Persian with English Aabstract].

 Zangani E (2001) Effect of different rates of nitrogen on development process and yield of two winter canola cultivars in Ahevaz province. M.Sc. Thesis. Shahid Chamran University of Ahvaz, Iran. [In Persian with English Abstract].