تعیین بهترین آرایـش کــاشت در ژنوتیپ‌هـای گلرنگ بهاره
محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعیمحمدرضا خلیل‌زاده گوگانی 1 , بهمن پاسبان اسلام 2 , قربان نورمحمدی 3 , علیرضا خلیل زاده گوگانی 4
1 - کارشناس ارشد زراعت
2 - استادیار پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی
3 - استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
4 - کارشناس ارشد حشره شناسی منابع طبیعی آذربایجان شرقی
کلید واژه: عملکرد, گلرنگ, شاخص برداشت, ژنوتیپ, آرایش کاشت, درصد روغن,
چکیده مقاله :
آزمایش به منظور بررسی اثرات ابعاد کاشت بوته بر روی عملکرد ، اجزای عملکرد ، درصد روغن دانه و برخی از ویژگی‌های زراعی در گلرنگ بهاره در شهرستان گوگان (استان آذربایجان‌شرقی) طی سال 1382 پیاده گردید. فواصل خطوط کشت، 15، 30 و 60 سانتی‌متر و فواصل بوته‌ها بر روی خطوط کشت 5 ، 10و 15 سانتی‌متر تعیین شد‌ند. ژنوتیپ‌های بکار رفته شامل IL111 و KJ818 و محلی اراک 2811 بودند. طرح آماری مورد استفاده فاکتوریل بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار بود. در طول اجرای آزمایش صفات متعددی از گلرنگ مورد مطالعه قرار گرفت که شامل ارتفاع بوته ، تعداد شاخه فرعی ، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه ، شاخص برداشت ، وزن هزار دانه و درصد روغن دانه بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها نشان دادکه ارقام مورد مطالعه از جنبه‌های تعداد دانه در طبق، تعداد طبق در بوته، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته و عملکرد دانه با هم اختلاف معنی داری دارند. اثر آرایش کشت روی صفات تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه و شاخص برداشت نیز معنی‌دار بود. آرایش کاشت مربع با فاصله بوته 15 سانتی‌متر بهترین حالت بوده و بالاترین عملکرد را نشان داد. در مجموع ژنوتیپ اراک 2811 باآرایش کاشت مربع با فاصله 15 سانتی‌متر و با تراکم 443 هزار بوته درهکتار با تولید34/4 تن دانه درهکتارمناسب ترین تیمارشناخته شد. بنظر می‌رسد توسعه کشت این گیاه به ویژه در اراضی متوسط و فقیرحاشیه دریاچه ارومیه مثل شهرستان گوگان، با تولید محصول مورد قبول، شایان توجه باشد.
Effects of the planting arrangement on the yield, its components. seed oil percentage and certain agricultural properties of safflower (Carthamus tinctorius L.) were studied in Gogan (located in east Azarbayjan) during 1381-82. The space between rows were 15, 30, 60 centimeters and the distances between the plants were 5, 10, 15 centimeters and Genotypes involved IL111, Kj818 and Arak-2811. The experiment was done based on factorial based randomized block design in 3 replications. During the experiment; different properties were studied including plant height, numbers of branchs of a plant, number of bolls, number of seeds in a boll, seed yield, harvest index, thousand seed weight and seed oil percent. Analysis of variance showed significant differences among genotypes in number of the seeds in capitulum, number of capitula in a plant, thousand seed weight, plant height and seed yield. At the same time, planting arrangement had significat effect on number of capitulum in a plant, number of seed in a capitulum and seed yield. The 15 cm resulted in the highest yield. It can be said that the Arak-2811 with 4.34 tons seed yield/ha was the best. It seems that, development of safflower is of great value specially in medium and poor soils of Ourmieh Lake edges (e.g. Gogan) to obtain an acceptable production.
1 ـ احمدی ، م . و ا. ، امیدی . 1373 . بررسی عملکرد دانه و تأثیر زمان برداشت بر میزان روغن ارقام بهاره و پاییزه گلرنگ . مؤسسه تحقیقات اصلاح و نهال بذر کرج ، بخش تحقیقات دانه‌های روغنی.
2 ـ اسمی، ر. ، ع . رضایی و م . خواجه‌پور. 1377 . بررسی اثرات فواصل بین و روی ردیف کاشت بر عملکرد ، اجزای عملکرد و سایر خصوصیات زراعی دو رقم گلرنگ بهاره در منطقه اصفهان . چکیده مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران ، صفحه 450.
3 ـ باقری‌پور ، م . ع . 1377 . بررسی اثر سطوح مختلف کود نیتروژن و تراکم بوته بر روند رشد ، عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ ورامین ـ 295 (بی‌خار) در منطقه بم . پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد جیرفت.
4 ـ برزگر ، 1 . ب. و ع . رضایی . 1377 . بررسی عملکرد ، اجزای عملکرد و الگوهای توزیع آن در گلرنگ . چکیده مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران ، صفحه 460.
5 ـ سرودی ، ا. 1382 . بررسی اثر تراکم بوته بر روی عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ در منطقه جیرفت . پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واجد جیرفت.
6 ـ قنواتی ، ن . ع . 1350 . آزمایش تراکم کاشت گلرنگ . گزارش سالیانه واحد تحقیقات دانه‌های روغنی ، مرکز تحقیقات کشاورزی ورامین .
7 ـ محمدی نیکپور ، ع . 1374. بررسی اثرات تاریخ کاشت و تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ در منطقه مشهد . پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد.
8 ـ منصوری‌فر ، ی . 1373 . بررسی خصوصیات فنولوژیک و مقایسه عملکرد 10 رقم گلرنگ پاییزه در شرایط کرمانشاه . چکیده مقالات چهارمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران ، صفحات 164 و 332.
9 ـ میرزاخانی ، م . و م . ح . اردکانی . 1379 . بررسی اثرات تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گلرنگ بهاره در استان مرکزی . مجله علوم زراعی ایران ، جلد چهارم ، شماره 2 ، صفحات 148 – 138.
10 ـ نورمحمدی ، ق . و ب . اهدایی . 1363 . اثرات تاریخ کاشت بر روی عملکرد دانه و سایر صفات زراعی ارقام گلرنگ. مجله علمی کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز ، شماره 9 ، صفحات 42 – 28.
11– Able, G. H. 1976. Relationship and uses of yield components in safflower breeding for high yield in safflower. Crop Science .16:213-216.
12– Ashri, A., Zimmer, D.E. Urie, A. Cahaner and A. Marani. 1974. Evaluation of the world collection of safflower (Carthamus tinctorius L.) IV. Yield and yield components and their relationships. Crop Sci. 14: 799-802.
13– El Ahmar, B.A.A. 1983 .The Effect of safflower .Agricultural Research Reviw .61:109-135.
14– Martines, G.F and F.1 Munoz. 1985. Sesame and safflower status and potentials .1:Pp. 65-66.
15– Sary, G.A., H.R.A. EL Deepah,. And M.A. Khaled, 1988. Effect of plant density and fretilization on yield of safflower .Ann .Agriculture Science Mostohor Egypt . 26:1379 -1381 .
16– Singh, S.D. 1993. Yield water, nitrogen, row spacing response analysising safflower. Thired Inthenational safflower Conf. Beijing, China .Pp. 692-694.
17– Tiwari, K.P. and K.N. Namdeo 1990. Study on spacial arrangement and fertility levels on the spiny and spineless genotypes of saflower. Zonal Agricultural Research station, Tikamgarh, .
India, Pp. 97-100
18– Williams, J.H. 1962. Influence of plant spacing and flower position on oil content of sofflower. Crop Sci . 2: 475-477.
_||_
