اثر کاهش مصرف آب و کاربرد کود پتاسیم بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد و حرکت خمش برنج (Oryza sativa L.) رقم طارم محلی
محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعیداریوش ذکوی 1 , مرتضی سام دلیری 2 , حمیدرضا مبصر 3 , سلمان دستان 4
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائم شهر، گروه زراعت، قائم شهر، ایران.
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، واجد چالوس، گروه زراعت، چالوس، ایران.
3 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائم شهر، قائم شهر، ایران.
4 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، گروه زراعت تهران، ایران.
کلید واژه: عملکرد دانه, برنج, پتاسیم, حرکت خمش, قطع آبیاری,
چکیده مقاله :
به منظور بررسی اثر کاهش مصرف آب در مراحل مختلف رشد و کاربرد کود پتاسیم بر عملکرد دانه، اجزای وابسته به آن و حرکت خمش برنج رقم طارم محلی، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعهای واقع در شهرستان نور طی سال 1388 اجرا شد. کاهش مصرف آب (قطع آبیاری) به مدت 15 روز در چهار مرحلهی ابتدا، اواسط و انتهای پنجهزنی (آغازه گل آذین) و مرحله خوشهدهی کامل به عنوان عامل اصلی و مقادیر شاهد (صفر)، 30، 60 و 90 کیلوگرم پتاسیم خالص در هکتار از منبع کلرور پتاسیم به عنوان عامل فرعی بود که در دو مرحله و به میزان 50 درصد قبل از نشاکاری و 50 درصد در زمان تشکیل اولین جوانه خوشه در غلاف مصرف شد. نتایج نشان داد که قطع آبیاری در مرحلهی خوشهدهی کامل موجب کاهش معنیدار تعداد پنجه در کپه، تعداد پنجه بارور، تعداد خوشه در متر مربع، وزن هزار دانه و در نتیجه افت شدید عملکرد دانه (50/489 گرم در متر مربع) گردید. حداکثر تعداد خوشه در متر مربع، عملکرد دانه (20/540 گرم در متر مربع) و عملکرد بیولوژیک (1329 گرم در متر مربع) با قطع آبیاری در مرحله اواسط پنجهزنی حاصل شد. با افزایش کاربرد پتاسیم در مقایسه با تیمار شاهد طول خوشه، تعداد خوشه در متر مربع، وزن هزار دانه و در نتیجه عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت به ترتیب به نسبت 48/10، 81/12، 28/5، 39/16، 06/6 و 10 درصد روند افزایشی داشتند، ولی ارتفاع گیاه و حرکت خمش میانگره 4 به میزان 33/1 و 49/8 درصد کاهش نشان دادند. اثر متقابل قطع آبیاری و پتاسیم به جز ارتفاع گیاه، روی هیچ یک از صفات مورد اندازهگیری معنیدار نبود. بیشترین ارتفاع گیاه تحت اثر متقابل قطع آبیاری در مرحله اواسط پنجهزنی و تیمار شاهد مشاهده شد. بنابراین، برنج در مرحله خوشهدهی کامل به قطع آبیاری بسیار حساس است، زیرا قطع آبیاری باعث کاهش عملکرد دانه و اجزای عملکرد آن شد.
In order to investigate the effects of water deficit at different growth stages of rice and potassium application on yield, yield components and bending moment of rice a split plot field experiment was carried out based on a randomized complete block design with three replications at Nour city in 2009. The main plots were irrigation halting at four levels including irrigation halting at the initiation, middle and end of tillering and at full heading stages, and sub plots were potassium application at four levels including 0, 30, 60 and 90 kg K.h-1. The results showed that irrigation halting at full heading stage decreased significantly tiller numbers per hill, fertile tillers per hill, panicle numbers per m2, 1000 grain weight and grain yield (489.50 g.m-2). The highest number of panicles per m2, grain yield (540.20 g.m-2) and biological yield (1329 g.m-2) were obtained when irrigation halting at the middle tillering stage was used. By increasing potassium application, traits like panicle length, panicle number per m2, 1000 grain weight and grain yield, biological yield and harvest index were rised by 10.48, 12.81, 5.28, 16.39, 6.06 and 10%, respectively. Whereas, plant height and fourth inter node bending moment had been decreased 1.33 and 8.49%, respectively. Except the plant height, other traits were not significant for the interaction effects of irrigation halting and potassium rates. The maximum plant height was observed for the interaction effect of middle tillering stage and control (0 kg K.ha-1). Therefore, at the full heading stage, rice is very sensitive to irrigation halting because of decreasing grain yield and yield component.
