تأثیر تنش خشکی بر وزن خشک ریشه سه رقم سیب‌زمینی

محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی

محمد باقر خورشیدی بنام ¹ , فرخ رحیم زاده خویی ² , محمد جواد میرهادی ³ , قربان نورمحمدی ⁴

1 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه، استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی
2 - استاد دانشگاه تبریز
3 - دانشیار سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
4 - استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات

تاریخ دریافت : 1385/01/28 تاریخ پذیرش : 1385/03/28 تاریخ انتشار : 1385/06/01

کلید واژه: عملکرد, ارقام سیب زمینی, تنش آب, دوره تنش, وزن خشک ریشه,

چکیده مقاله :

سه رقم مارفونا، آگریا و دراگا از سیب‌زمینی در یک طرح استریپ بلوک در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. تیمار تنش خشکی در کرت‌های افقی در 4 سطح (1، 3، 5 و7 بار آبیاری) و رقم‌ها در کرت‌های عمودی قرار داده شدند. پس از عملیات خاک ورزی و کوددهی، غده‌های بذری در فواصل 75×25 سانتی متری در 9 ردیف 5 متری کاشته و بلافاصله آبیاری شدند. بعد از ظهور بوته‌ها، آبیاری تا زمان 50% گلدهی برای تمام تیمارها ادامه و سپس تا اتمام گلدهی تیمارهای تنش خشکی اعمال گردید. بعد از آن نیز آبیاری به طور یکسان برای کلیه تیمارها اعمال شد. نمونه‌برداری هر دو هفته یکبار برای تعیین وزن خشک ریشه انجام شد. نتایج نشان داد که با اعمال تنش خشکی از میزان وزن خشک ریشه نسبت به تیمار شاهد کاسته می شود. در تیمارهای دیگر تنش خشکی اختلافات موجود در آخر دوره رشد با یک بازیافت به حداقل رسید. در نهایت با وجود کاهش عملکرد در اثر تنش خشکی نسبت به شاهد، وزن خشک ریشه تولیدی در شدت‌های مختلف تنش خشکی اختلاف معنی‌دار با هم نشان ندادند. از دلایل بالاتر بودن عملکرد آگریا نسبت به دراگا در تنش‌های متوسط و شدید می‌توان به این امر اشاره نمود که رقم آگریا در هر سه شدت تنش توانسته است وزن خشک ریشه بیشتری نسبت به دراگا تولید نماید و در نتیجه مدت زمان بیشتری ریشه فعال و در حال جذب مواد غذایی و آب داشته و عملکرد آن نیز بالاتر می‌باشد. همچنین به نظر می رسد که در اواخر دوره رشد ریشه‌های جدید تشکیل نمی شوند و نیز ریشه‌های بالغ با ارسال مواد خشک خود به غده‌ها نکروزه شده و می میرند. اما به دنبال اعمال تنش خشکی، ریشه‌های جوان با ماده خشک کمتر نسبت به ریشه‌های قدیمی‌تر تولید می شوند.

چکیده انگلیسی:

Drought effect on root dry weight of three potato cultivars (Marfona, Agria, and Draga) were evaluated in a strip block design with three replicates. Stress treatments (four levels) were arranged in horizontal and cultivars in vertical plots. After cultivation practices and fertilizer applying, seed tubers were sown in 25*75 cm in nine 5-meter rows and irrigated immediately. Irrigation treatments were equal for all treatment until stress began. After 50% flowering until the end of flowering, stress treatments were applied. Root dry weights were measured every other week. ANOVA showed that any stress might decrease root dry weights as compared with the control. In stress levels, differences in root dry weights recovered in the end of growth season. In spite of yield decrease, there were no differences in root dry weights at stress levels. Some of reasons of Agria's higher yield than Draga in mild and severe drought may be its high root dry weights, so it had longer active roots and adsorbed more water and minerals from soil than Draga. It seems that there was no new root formation in the end of season period and matured roots remobilized dry matter to tubers, but in case of drought, new roots with less dry matter produced.

منابع و مأخذ:

1. کافی، م.؛ گنجعلی، ع.؛ نظامی، ا. و شریعتمدار، ف. 1379. آب و هوا و عملکرد گیاهان زراعی(ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.


2. مودب شبستری، م. و مجتهدی ،م. 1369.فیزیولوژی گیاهان زراعی. انتشارات مرکز نشر دانشگاهی تهران.


3. وهابزاده، ع. و علیزاده، ا. 1373. آخرین واحه، آب مایه حیات (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
   
   
   1. Allen, E. J., and R. K. Scott. 1980. An analysis of growth of the potato crop. Journal of Agricultural Science. 94(3): 583-606.
   
   
   2. Anonymous. 1974. Potato. UK. National Vegetable Research Station. 24th Annual reports 1973. 144pp.
   
   
   3. Ezekiel, R., and S. C. Bhargava. 1991. Potato leaf growth as influenced by photoperiods. Plant Physiology and Biochemistry. 18(2): 91-95.
   
   
   4. Gray, D. and J. R. A. Steckel. 1977. Potatoes drought tolerance. National Vegetable Research Station. UK. 27th Annual Reports. 64-65.
   
   
   5. Iwama, K. 1988. Differences in root growth of potato plants among years and cropping seasons. Japanese Journal of Crop Science. 57(2): 346-354.
   
   
   6. Jefferies, R.  A. 1993. Use of a simulation model to assess possible strategies of drought tolerance in potato (Solanum tuberosum L.). Agricultural Systems. 41:1,93-107.
   
   
   7. Karpov, E. V. 1992. Rate of photosynthesis in genotypes of different maturity groups, and yield in potato. Field Crop Abstracts. 45(5): 398.
   
   
   8. Levitt, J. 1980. Responses of plants to environmental stresses. 2^nd Ed. VOL II. Water, radiation, salt and other stresses. Academic Press. New York, PP. 187-211.
   
   
   9. Mackerron, D. K. L., and Z. Y. Peng. 1989. Genotypic comparisons of potato root growth and yield in response to drought. Aspects of Applied Biology. 22: 199-206.
   
   
   10. Mehta, A., V. N. Banerjee, and D. M. Kaley. 1988. Vegetative development of potato grown in autumn and spring in Panjab. Indian Journal of Plant Physiology. 31(2): 145-151.
   
   
   11. Moorby, J., and F. L. Milthorpe. 1975. The potato. Cambridge University Press. PP: 225-259.
   
   
   12. Nganga, S. 1982. Physiological basis of potato crop yield: Principles of potato seed production for tropical Africa. CIP. Lima. Peru. PP: 13-16.
   
   
   13. Nicholson, A. G. 1992. Compensatory growth of potatoes in response to defoliation. Field Crop Abstracts. 54(2): 105.
   
   
   14. Nishibe, S., M. Mori, A. Isoda, and K. Nakasaka. 1987. Growth pattern and tuber yield in potatoes under contrasting climatic conditions between two years. Japanese Journal of Crop Science. 56(1): 1-7.
   
   
   15. Rossouw, F. T., and J. Waghmarae. 1995. The effect of drought on growth and yield of two South African potato cultivars. South African Journal of Science. 91(3): 149-150.
   
   
   16. Sharma, B. D., U. C. Sharma, and H. N. Kaul. 1990. Physiological traits for high yield in potato. Indian Journal of Hill Farming. 3(1): 41-46.
   
   
   17. Singh, J. P., R. S. Marwaha and J. S. Grewal. 1996. Effect of sources and levels of potassium on potato yield, quality, and storage behavior. Journal of the Friden Potato Association. 23(314): 153-156.
   
   
   18. Steckel, J. R. A., and D. Gray. 1979. Drought tolerance in potatoes. Journal of Agricultural Science. United Kingdom. 92:2, 375-381.
   
   
   19. Zrust, J., and M. Juzl. 1997. Rates of photosynthesis and dry matter accumulation of very early potato. Field Crop Abstracts. 50(3): 264.