تعیین الگوی بهینه ی بهره برداری تلفیقی محصولات زراعی و باغی با تأکید بر ریسک تولید در استان فارس

محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی

مراد درخشان ¹ , حمید محمدی ² , محمدحسن شیرزادی جهرمی ³

1 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نی ریز
2 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم
3 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم

تاریخ دریافت : 1386/06/24 تاریخ پذیرش : 1386/08/28 تاریخ انتشار : 1386/07/01

کلید واژه: برنامه ریزی خطی, بهره برداری تلفیقی, ریسک تولید, الگوی موتاد, الگوی تارگت موتاد و نی ریز,

چکیده مقاله :

به منظور تعیین الگوی بهینهی کشت محصولات کشاورزی و باغی در شهرستان نی ریز، از الگوهای برنامه ریزی خطی متعارف و دو الگوی ریسکی موتاد و تارگت موتاد استفاده شد. داده های این تحقیق با استفاده از پرسش نامه و مصاحبه ی حضوری از کشاورزان شهرستان نیریز به وسیله ی روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای در سال 1384 به دست آمد و در مجموع 68 پرسش نامه از بهره برداران نمونه تکمیل شد. نتایج نشان داد که در الگوی موتاد، با افزایش سطح درآمد انتظاری، میزان حداقل شده ی ریسک یا تابع هدف افزایش می‌یابد و الگوی کشت به سمت جایگزین کردن محصولات با درآمد ناخالص بالاتر به جای محصولات با درآمد ناخالص پایین‌تر حرکت می‌کند. با افزایش درآمد انتظاری، پرتقال، نارنگی و لیمو که دارای درآمد ناخالص بالاتر هستند، وارد برنامه می‌شوند و سطح زیر کشت سیب، پنبه و هندوانه کاهش می‌یابد و در واقع الگوی کشت به سمت جایگزینی محصولات با درآمد ناخالص بالاتر حرکت می‌کند. هم چنین نتایج الگوی تارگت موتاد نشان داد که سطح زیر کشت پنبه و هندوانه کاهش یافته و به سمت محصولات با درآمد بالاتر رفته است و این نشان می‌دهد که تولید محصولات مذکور توأم با خطر است. هم چنین سطح زیر کشت پرتقال که یک محصول درآمدزا است، افزایش یافته و سطح زیر کشت نارنگی نیز افزایش یافته است. نتیجه مهم دیگری که می‌توان گرفت این است که در بالاترین ریسک درآمدی ممکن، نتایج ارایه شده از سوی هر سه الگوی بهینه ی فوق با هم برابر است.

چکیده انگلیسی:

In order to develop a risk-including optimal cropping pattern of agricultural and horticultural crops in Neyriz, conventional linear programming and risk programming approaches including MOTAD and TMOTAD were applied. The data set was obtained throughout the Neyrizian farmers randomly. The results showed that in MOTAD model, the minimized risk or objective function increased by rising expected income, leading to replacement of low income bearing crops with high ones. Orange and tangerine due to high income bearing condition were preferred to apple, cotton and watermelon in higher levels of expected income. In fact, the pattern was leaded toward high income crops. The results of TMOTAD model revealed a reduced cropping area for cotton and watermelon, replacing with high income crops indicating the effect of risky condition on mentioned crops. The cropping area of orange and tangerine were increased as a high income bearing. Another considerable finding was that the results of the above three model were the same at highest income risk.

منابع و مأخذ:

1- بی نام. آمارنامه ی استان فارس. سال های مختلف. سازمان برنامه و بودجه.

2- ترکمانی، ج. و ع. عبدشاهی. 1379. استفاده از روش برنامه‌ریزی چند دوره‌ای در تعیین الگوی بهینه ی کشاورزان. فصلنامه ی اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال8، شماره ی32، 50-35.

3- سلطانی، غ.، م. زیبایی و ا. ع. کهخا. 1378. کاربرد برنامه‌ریزی ریاضی در کشاورزی. انتشارات سازمان ترویج، آموزش و تحقیقات کشاورزی.

4- سلطانی، غ.، ب. نجفی و ج. ترکمانی. 1377. مدیریت واحد کشاورزی. انتشارات دانشگاه شیراز.

5- کلائی، ع. 1380. استفاده از الگوی برنامه‌ریزی چند هدفی توأم با مخاطره برای بهبود کارایی هدف ها و الگوهای بهینه ی کشت بهره‌برداران کشاورزی. فصل نامه ی اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال9، شماره ی34، 254-239.

6- محمدی، ه. و ج. ترکمانی. 1380. کاربرد مدل برنامه‌ریزی هدف توأم با ریسک در بررسی پذیرش فناوری نوین از سوی ذرت‌کاران استان فارس. فصل نامه ی اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال9، شماره ی 33، 233-25.

7- Dillon, J.L. and J.R. Anderson. 1971. Allocation efficiency, traditional agriculture, and risk. Am. J. Agr. Econ. 53(1):26-32.

8- Piggott, R.R. 1975. A linear programming solution to some market allocation problems. Australian J. Agr. Econ. 19(1): 12-20.