تداخل یولاف وحشی (Avena ludoviciana) در واریته های رقیب و غیر رقیب گندم: عملکرد و اجزای عملکرد

محورهای موضوعی :

محمد آرمین ¹ (عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار)
قربان نورمحمدی ² (استاد واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران)
اسکندر زند ³ (عضو هیأت علمی بخش علف های هرز مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور)
محمدعلی باغستانی ⁴ (عضو هیأت علمی بخش علف های هرز مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور)
فرخ درویش ⁵ (استاد واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران)

تاریخ دریافت : 1385/06/28 تاریخ پذیرش : 1386/01/28 تاریخ انتشار : 1386/01/01

کلید واژه: گندم, تراکم, یولاف وحشی, قابلیت رقابت, کاهش عملکرد,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی اثر تداخل یولاف وحشی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم رقیب و غیر رقیب گندم، آزمایشی در سال زراعی 84-83 در مزرعه تحقیقاتی بخش علف های هرز مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی در کرج به مرحله اجرا در آمد. این بررسی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو رقم رقابت کننده قوی (نیک نژاد) و رقابت کننده ضعیف (روشن) و سه تراکم کشت توصیه شده برای هررقم گندم، توصیه شده +25% و توصیه شده + 50% (به ترتیب300، 375 و 450 بوته در متر مربع برای رقم روشن و 400، 500 و 600 بوته در متر مربع برای رقم نیک نژاد) و چهار تراکم یولاف وحشی(50،25،0 و 75 بوته در متر مربع) با 4 تکرار انجام گرفت. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که در سطوح مختلف تراکم یولاف وحشی، رقم نیک نژاد بیشترین و رقم روشن کمترین قابلیت رقابت را دارد. در هر دو رقم با افزایش تراکم یولاف وحشی، عملکرد کاهش پیدا کرد و این کاهش در رقم روشن بیشتر از رقم نیک نژاد بود. در صورت تداخل یولاف وحشی، افزایش تراکم کشت، تلفات عملکرد را کاهش داد. کاهش عملکرد در اثر تداخل یولاف وحشی به دلیل کاهش تعداد پنجه بارور، تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله، تعداد دانه در متر مربع و وزن هزار دانه بود. در صورت تداخل یولاف وحشی، بیشترین عملکرد در رقم نیک نژاد در تراکم توصیه شده+25% و در رقم روشن در تراکم توصیه شده بود.

چکیده انگلیسی:

A field experiment was conducted at the research station of plant pest and disease research Institute of Karaj, during 2003-2004 growing season. The aim was to investigate Interference of wild oat(Avena ludoviciana) on Yield and yield components of more and less competitive wheat cultivars. The experiment was arranged as a factorial experiment based on randomized complete block design (RCBD) with 4 replicates. Experimental factors were Rooshan (as less competitive) and Niknejad (as more competitive) wheat varieties, 3 wheat densities including recommended, recommended+25% and recommended+50%(300, 375 and 450 plants m-2 for Rooshan and 400, 500 and 600 plants m-2 for Niknejad resp.) and 4 wild oat densities (0, 25, 50, and 75 plants m-2).The results showed that Niknejad was the most competitive cultivar and Rooshan was the least competitive one in different levels of wild oat density. As wild oat density increased, yield of wheat decreased and the rate of yield decline was higher in Rooshan in comporison to Niknejad.  Higher densities of wheat decreased yield looses. The presence of wild oat in wheat fields reduced fertile tiller, number of spike, seed per spike, seed per square meter and weight of 1000 seeds. Recommended and recommended+25% was optimum densities in Rooshan and Niknejad, respectively, when Wild oat interference.

منابع و مأخذ:

1- باغستانی، م. ع. 1384. ارزیابی قدرت رقابتی ارقام مختلف گندم در مقابل علف های هرز باریک برگ غالب. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات آفات و بیماری های گیاهی، بخش تحقیقات علف های هرز. شماره ثبت961/84. 64 صفحه.

2- حسن زاده دلوئی، م.1381. طراحی ایدئوتیپ گندم در رقابت با علف های هرز. رساله دکتری زراعت واحد علوم و تحقیقات تهران. 125 صفحه.

3- رادسویچ، ا. ج. ، ج. هالت، و ک. گرسا. 1383. اکولوژی علف های هرز(کاربردهای مدیریتی). ترجمه: زند، ا.، ح. رحیمیان مشهدی، ع. کوچکی، ج. خلقانی، ک. موسوی وک. رمضانی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 558 صفحه.

4- زند، ا. 1379. مطالعه خصوصیات اکوفیزیولوژیک ارقام گندم ایرانی از نظر مرفولوژی، فیزیولوژی، رقابت درون و بین گونه‌ای (روند تغییرات 50 ساله). رساله دکتری زراعت. دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد. 98 صفحه.

5- سلیمی، ح. و ج. انگجی. 1381. بررسی میزان رقابت و خسارت تراکم های متفاوت یولاف وحشی در زراعت گندم زمستانه. بیماری های گیاهی. جلد 38، 362-251.

6- ساتوره، ا. اچ. و گ. ا. اسلافر. 1384. گندم اکولوژی، فیزیولوژی و برآورد عملکرد. ترجمه: کافی، م.، ا. جعفر نژاد.، و م. جامی الا حمدی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 478 صفحه.

7- صوفی زاده، س. و ا. زند. 1384. تراکم پذیری ارقام در شرایط عاری از علف هرز، شاخص مناسب جهت انتخاب ارقام گندم (Triticumaestivum) باقدرت رقابت بالا در شرایط رقابت با علف هرز. مجموعه مقالات اولین همایش علوم علف های هرز ایران. 181-185.

8- عطاریان، ا. م. و  م. ح. راشد محصل. 1381. اثر رقابت یولاف وحشی بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم گندم زمستانه. علوم و صنایع کشاورزی. 16:25-32.

9- Carlson, H. L. and J. E. Hill. 1985. Wild oat (Avena fatua) competition with spring wheat: plant density effects. Weed Sci. 33:176–181.

10- Challiah, O. C. Burnside, G. A .Wicks and V.A. Johanson .1987. Competition between winter wheat (Triticum aestivum) cultivars and downy brome (Bromus tectorum) .Weed Sci. 34: 689-693.

11- Cousens, R.D. and S. Mokhtari. 1998. Seasonal and site variability in the tolerance of wheat cultivars to interference from Lolium  rigidum. Weed Res. 38: 301–307.

12- Cousens, R.D., J.W.Warringa, J.E. Cameron, and V. Hoy. 2001. Early growth and development of wild radish (Raphanus raphanistrum L.) in relation to wheat. Aust. J. Agric. Res. 52:755–769.

13- Cudney, D. W., S. Lowell, S. Jordon, and A. E. Hall. 1991. Effect of wild oat (Avena fatua L. ) infestation on light interception growth rate of wheat. Weed Sci. 39:175-179.

14- Dezfooli, A. 2000. Competition Between Wild Mustard  (Sinapis arvensis L.) and SpringWheat( Triticum aestivum L.). M.Sc.thesis. Uni. Guelph. Guelph, 106 Pp.

15- Lemerle, D., B.Verbeek, R. D. Cousen, and N. E. Coombes. 1996. The potential for selecting wheat varieties strongly competitive against weed. Weed Research. 36:505-513.

16- Lemerle, D., G.S. Gill,  C.E. Murphy, S.R. Walker, R.D. Cousens, S. Mokhtari, S.J. Peltzer, R. Coleman, D.J. Lickett. 2001a. Genetic improvement and agronomy for enhanced wheat competitiveness with weeds. Aust. J. Agric. Res. 52: 527–548.

17- Lutman, P.J.W., C.L. Dixon and R. Risiott. 1994. The response of four spring sown combinable arable crops to weed competition. Weed Res. 34: 137-146.

18- Manthey, F.A., G.A. Hareland, R.K. Zollinger, and D.J. Huseby. 1996.  Kochia (Kochia scoparia) interference with oat (Avena sativa). Weed Technol. 10:522-525.

19- Morishita, D.W. and D.C. Thill. 1988b. Factors of wild oat (Avena fatua) and spring barley (Hordum vulgare) growth anddevelopment in monoculture and mixed culture. Weed Sci. 36: 43-48.129.

20- Qasum and Hill. 1994. Inter and intra specific competition of fat-hen (Chenopodium album) and groundsel (Senecio vulgais). Weed Res:34: 109-118.

21-Roberts, J.R., T.F. Peeper, and J.B. Solie. 2001. Wheat (Triticum aestivum) row spacing, seeding rate and cultivar affect interference from rye (Secale cereale). Weed Techol. 15: 19-25.

22-Tremmel, D.C. and F.A. Bauaz. 1993. How neighbor canopy affects target plant performance. Ecology. 74(7): 21 14-21.