پژوهشی در هستی¬شناسی اسفار اربعه عرفانی
محورهای موضوعی : عرفان اسلامیسعید بخشی 1 , بهرام دلیر نقده 2 , محمدجواد رودگر 3
1 - دانشجوی دکتری رشته عرفان اسلامی و اندیشه امام خمینی(ره)، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.
2 - استادیار گروه عرفان، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران.
3 - دانشیار گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران.
کلید واژه:
چکیده مقاله :
پژوهش¬های فراوانی پیرامون اسفار اربعه عرفانی انجام ¬شده¬است امّا ماهیّت سفر عرفانی به¬درستی تبیین¬نشده¬است. طرح اسفار اربعه شامل سفرهایی است که سالک پس از پایان یکی وارد دیگری می-شود. سالک در این طرح در پایان سفر اوّل و ابتدای سفر دوّم به مقام ولایت واردمی¬شود چنین تعبیری از سفر معنوی با اصول عرفان نظری مبنی بر تشکیکی بودن مظاهر وجود سازگاری ندارد. قائل¬بودن به سفر نزولی با توجیه سفر برای تکمیل یا سفر از باب خضوع، پس از آنکه سالک به مقام احدیّت جمعی رسید و دارای تمام کمالات مادون شد؛ ایراد دیگر طرح اسفار اربعه به¬¬لحاظ مغایرت با اصول عرفان نظری است. مقاله حاضر توصیفی - تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه¬ای ابتدا مبانی نظری مورد نیاز بحث، بررسی¬شده سپس نظریه اسفار اربعه عرفانی بنا به اقوال مشهور بیان¬شده¬است. در پایان با بهره¬گیری از اصول علمی و اثبات¬شده عرفان نظری و استفاده از نتایج حاصل از بسط و تعمیم آن¬ها ضمن نقد اسفار اربعه، تبیین صحیحی از ماهیت سفر و نسبت آن با سالک ارائه¬شده¬است. کلیدواژ¬ه¬ها: اسفار اربعه، مقام ولایت، فنا، بقا، مقام احدیت جمعی، انسان کامل.
