تحلیل فقهی - اخلاقی اجرت‌المثل زوجه در فضای خانواده
محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق اسلامی
علی اکبر طاهری
1
(استادیار، گروه معارف ، واحد زاهدان ، دانشگاه آزاد اسلامی ، زاهدان ، ایران ( نویسنده مسئول))
کلید واژه: اجرت‌المثل, فضای خانواده, زوجه, اخلاقی, فقهی,
چکیده مقاله :
اجرت‌المثل زوجه یکی از حقوق مالی زوجه به شمار می‌آید که به نسبت سایر حقوق همچون، نفقه و مهریه با رویکردهای متفاوتی روبرو بوده است. یافته‌ها نشان می‌دهد، انجام کارهای منزل جزء وظایف شرعی زوجه محسوب نمی‌گردد و وی می‌تواند از انجام آن امتناع کند و یا اینکه در قبال انجام فعالیتهای داخل منزل، درخواست اجرت نماید؛ ولی رویکرد مشارکتی زوجین در فضای خانواده به همراه ادله‌ای که بر معاشرت به معروف زوجین در قبال یکدیگر دلالت دارند، ازجمله ادله قرآنی و روایی، تأکید قانون‌گذار بر معاضدت زوجین و ظهور عرفی تبرعی بودن خدمات زوجه در منزل، مؤکد رویکرد اخلاقی اجرت‌المثل زوجه است، همچنین اجرای خدمات زوجه در منزل با هدف رسیدن به آرامش و سعادت خانواده و تقویت روابط خانوادگی مورد تأکید قرار می‌گیرد و نقش مهمی در حفظ وحدت خانواده و ارزش‌های اجتماعی دارد. موضوع مذکور به‌صورت مستقل مورد پژوهش واقع نگردیده، در این مقاله به شیوه توصیفي- تحلیلی، ضمن تبیین ماهیت فقهی اجرت‌المثل زوجه به بررسی زوایای اخلاقی این حق مالی پرداخته است.
The wife's salary is one of the financial rights of the wife, which has faced different approaches compared to other rights such as alimony and dowry. The findings show that doing housework is not considered one of the wife's shari'a duties and she can refuse to do it or ask for a wage for doing domestic activities; However, the cooperative approach of couples in the family environment, together with the evidences that indicate the well-being of couples towards each other, including Quranic and narrative evidences, the legislator's emphasis on the assistance of couples and the emergence of the custom of giving the wife's services at home, emphasizes the moral approach of the wife's reward. Also, the implementation of wife's services at home with the aim of achieving peace and happiness of the family and strengthening family relationships is emphasized and plays an important role in maintaining family unity and social values. The mentioned subject has not been independently researched, in this article, in a descriptive-analytical way, while explaining the juridical nature of the wife's ideal remuneration, he has investigated the moral aspects of this financial right.
قرآن کریم
ابن قدامه، عبدالله بن احمد. (1417)، المغنی، ریاض: دار عالم الکتب
ابن ماجه، محمد بن یزید. (1414)، سنن ابن ماجه، بیروت: دار المعرفه
احمدی، عباس.(1391)، نحله و اجرت‌المثل کارهای زوجه با بررسی آخرین تغییرات قانونی (چاپ اول)، انتشارات اندیشه عصر
امامی، سید حسن. (1389)، حقوق مدنی (چاپ بیست و یکم)، تهران: انتشارات اسلامیه
انوری، حسن. (1387)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن.
انصاری، مرتضی. (1415)، المکاسب، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1386)، الفارق، تهران: انتشارات کتابخانه گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1388)، ترمینولوژی حقوق(چاپ بیست و دوم)، تهران: گنج دانش.
حر عاملی، محمد بن حسن. (1412)، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
حلی (محقق حلی)، جعفر بن حسن. (بی‌تا)، شرایع الاسلام (چاپ دوم)، قم: موسسه اسماعیلیان
حسینی شیرازی، محمد. (1409)، الفقه، دار العلم.
خاطر، محمد بن عبادی.(2005)، المختارات الجلیه من المسائل الفقهیه، قاهره: دار الآثار للنشر و التوزیع
خویی، سید ابوالقاسم. (1422)، موسوعه الا مام الخوئی( چاپ اول)، قم: موسسه احیاء آثار الا مام الخویی
دیانی، عبدالرسول. (1387)، حقوق خانواده ازدواج و انحلال (چاپ اول)، تهران: نشر میزان.
دیلمی، احمد و مسعود آذربایجانی. (1385)، اخلاق اسلامی ( ویراست دوم)، قم: نشر معارف
رضوی، سید محمد. (1401)، تحلیل فقهی –حقوقی روابط مالی زوجین پس از انحلال عقد نکاح در رویه قضایی(چاپ اول)، تهران: انتشارات مجد.
سابق، سید. ( بی‌تا)، فقه السنه، قاهره: الفتح للاعلام العربی
سراج، محمد احمد ( 1999)، احکام الاسره فی الشریعه الاسلامیه، اسکندریه: دار المطبوعات الجامع
سیستانی، سید علی حسینی. ( 1415)، منهاج الصالحین للسیستانی، قم: مکتب آیت‌الله سیستانی
شفیعی، اعظم. (1392)، بررسی رابطه فقه و اخلاق، تهران: انتشارات امیر کبیر.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (بی‌تا)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (چاپ دوم)، نجف: منشورات جامعه النجف
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (1414)، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، قم: موسسه المعارف الاسلامیه.
صفایی، سید حسین و امامی، اسد الله.(1393)، حقوق خانواده (چاپ سیزدهم)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم. (1409)، العروه الوثقی (چاپ دوم)، بیروت: موسسه الا علمی للمطبوعات
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم. (1414)، تکمله العره الوثقی، قم: کتابفروشی داوری
طباطبایی قمی، تقی. (بی‌تا)، الدلائل فی شرح منتخب المسائل، قم: کتابفروشی محلاتی
طباطبایی حکیم، سید محسن. (1416)، مستمسک العروه الوثقی( چاپ اول)، موسسه دار التفسیر.
طرابلسی (قاضی ابن براج)، عبدالعزیز. (1406)، المهذب، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
طوسی، شیخ ابوجعفر محمد بن حسن. (1387)، المبسوط فی فقه الامامیه، جلد (چاپ سوم)، تهران: المکتبه المرتضویه لا حیاء آلاثار الجعفریه
طوسی، نصیر الدین. (1429)، اخلاق ناصری، بیروت: دار الهادی.
علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (1411)، تبصره المتعلمین فی احکام الدین تصحیح: محمد هادی یوسفی غروی، تهران: موسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
فیاض، محمد اسحاق. (بی‌تا)، تعالیق مسبوطه علی العروه الوثقی، بی‌جا: محلاتی
فیض، علیرضا. (1391)، مبادی فقه و اصول، چاپ بیست و دوم، تهران: موسسه انتشارات.
فیروز آبادی، محمد بن یعقوب. (2000)، القاموس المحیط، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
قاسم‌زاده، سید مرتضی.( 1390)، الزام‌ها و مسئولیت مدنی-بدون قرارداد (چاپ نهم)، تهران: نشر میزان.
کاتوزیان، ناصر. (1371)، حقوق مدنی –خانواده، تهران: چاپخانه بهمن
کاتوزیان، ناصر.( 1392)، قواعد عمومی قراردادها ( چاپ هشتم)، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاشف الغطاء، حسن. (1422)، انوار الفقاهه (کتاب المضاربه)، نجف: موسسه کاشف الغطاء العامه
متقی، علی بن حسام الدین. (1409)، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت: موسسه الرساله.
مکارم شیرازی، ناصر. (بی‌تا)، انوار الفقاهه فی احکام العتره الطاهره (کتاب النکاح)، قم: مدرسه علی ابن ابیطالب علیه‌السلام.
مکارم شیرازی، ناصر. (1386)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مسجد سرایی، حمید.( 1391)، ترمینولوژی حقوق، تهران: پیک کوثر.
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی. (1403)، بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
محقق داماد، سید مصطفی.( 1400)، بررسی حقوق خانواده، نکاح و انحلال آن (چاپ بیستم)، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی
محقق داماد، سید مصطفی.(1383)، قواعد فقه (بخش مدنی 1 و 2) ، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی
محقق کرکی، علی بن عبد العالی. (1411)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: موسسه آل البیت.
موسوی خمینی، روح الله.( 1392)، استفتاءات امام خمینی (ره)، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
نراقی، احمد بن محمد مهدی. (1378)، معراج السعاده، قم: هجرت.
نجفی، شیخ محمدحسن. (1404)، جواهر الکلام فی شرح الشرائع الاسلام، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
هاشمی شاهرودی، محمود. (1388)، فرهنگ فقه، قم: موسسه دائره المعارف فقه اسلامی.
هدایت نیا، فرج الله.( 1384)، .حقوق مالی زوجه، اجرت‌المثل، نحله و تعدیل مهریه (چاپ اول)، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
یزدی، محمد. (1415)، فقه القران، قم: موسسه اسماعیلیان.
