بررسی نقش میانجیگری جریان نقد عملیاتی و پرخاشگری مالیاتی بر رابطه بین اعتماد بیش از حد مدیریت و ارزش شرکت با استفاده از رویکرد ایستا و پویا

شمگانی, رضا; بنی طالبی دهکردی, بهاره; تیربخش گوران, سرور

doi:10.30486/FBRA.1403.1122807

کد مقاله : 140303261122807 بازدید : 165 صفحه: 83 - 110

10.30486/FBRA.1403.1122807

نوع مقاله: پژوهشی

بررسی نقش میانجیگری جریان نقد عملیاتی و پرخاشگری مالیاتی بر رابطه بین اعتماد بیش از حد مدیریت و ارزش شرکت با استفاده از رویکرد ایستا و پویا

محورهای موضوعی : پژوهش های مالی و رفتاری در حسابداری

رضا شمگانی ¹ , بهاره بنی طالبی دهکردی ² , سرور تیربخش گوران ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران
2 - دانشیار گروه حسابداری، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران
3 - گروه حسابداری، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

تاریخ دریافت : 1403/03/26 تاریخ پذیرش : 1403/06/12 تاریخ انتشار : 1403/08/12

کلید واژه: اعتماد بیش از حد مدیریت, ارزش شرکت, جریان نقد عملیاتی, پرخاشگری مالیاتی, رویکرد ایستا و پویا.,

چکیده مقاله :

در محیط تجاری امروزی، مسائل مربوط به مدیریت مالی، اعتماد و ارزش شرکت برای استحکام و پیشرفت هر سازمان حائز اهمیت بالایی می‌باشند. ازجمله عواملی که ممکن است بر این روابط تأثیر گذاشته و آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد، نقش میانجیگری جریان نقد عملیاتی و پرخاشگری مالیاتی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجیگری جریان نقد عملیاتی و پرخاشگری مالیاتی بر رابطه بین اعتماد بیش از حد مدیریت و ارزش شرکت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به اجرا درآمده است.به منظور آزمون فرضیه‌های پژوهش 166 شرکت در فاصله زمانی سال های 1394 تا 1401 به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و با استفاده از روش رگرسیون داده های تابلویی ایستا و پویا با کمک نرم افزار Eviews13 تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان می دهد ارتباط مثبت و معناداری بین اعتماد بیش از حد مدیریت و ارزش شرکت وجود دارد. علاوه براین نتایج حاکی از این است که جریان نقد عملیاتی و پرخاشگری مالیاتی بر رابطه بین اعتماد بیش از حد مدیریت و ارزش شرکت نقش میانجیگری دارد.

چکیده انگلیسی:

Background and Purpose: In today's business environment, issues related to financial management, trust, and firm value are critical for the robustness and progress of any organization. Among the factors that may influence these relationships are the mediating roles of operating cash flow and tax aggressiveness. This research aims to investigate how operating cash flow and tax aggressiveness mediate the relationship between managerial overconfidence and firm value in companies listed on the Tehran Stock Exchange. Methodology: To test the research hypotheses, we selected 166 companies as the research sample for the period between 2014 and 2019. We analyzed the data using the regression method with static and dynamic panel data, utilizing Eviews13 software. Findings: The research reveals a positive and significant relationship between managerial overconfidence and firm value. Additionally, the findings indicate that operating cash flow and tax aggressiveness mediate this relationship. Discussion: This research demonstrates that operating cash flow and tax aggressiveness play essential mediating roles in the relationship between managerial overconfidence and firm value. These findings suggest that managerial overconfidence can lead to an increase in firm value, and this relationship is significantly influenced by operating cash flow and tax aggressiveness.

منابع و مأخذ:

1) Aghaei, S., Banitalebi Dehkordi, B., & Jafari Dehkordi, H. R. (2024). Presenting a model to prevent tax evasion, from the perspective of the employees of the country's tax affairs organization. International Journal of Nonlinear Analysis and Applications, 15(5), 325-336.
2) Aghaei, S., Banitalebi Dehkordi, B., & Jafari Dehkordi, H. R. (2024). Identify and prioritize effective factors for reducing tax evasion from tax affairs organization experts’ opinions using an analytical hierarchy process by drawing a decision tree. International Journal of Nonlinear Analysis and Applications, 15(9), 247-261. doi: 10.22075/ijnaa.2023.30867.4509
3) Ahmed, A. & Duellamanm S. (2013). Managerial overconfidence and accounting conservatism. Journal of Accounting Research. 51 (1): 1-30
4) Akbari, F., Salehi, M., Ali, M., Vlashani, B. (2019), “The relationship between tax avoidance and firm value with income smoothing”, International Journal of Organizational Analysis, Vol. 27, No. 1, pp. 125– 148.
5) Akgun, A.I., Samiloglu, F., Oztop, A.O. (2018), “The Impact of Profitability on Market Value Added: Evidence from Turkish Informatics and Technology Firms”, International Journal of Economics and Financial Issues, Vol. 8, No. 4, pp. 105–112.
6) Alimradi, M & Abdi, H. (2019). Studying the effect of management ability on the relationship between managers' overconfidence and issuing auditor's report containing a going concern clause. Scientific Journal of New Research Approaches in Management and Accounting, 4(14), 90-109. (In Persian)
7) Almaqoushi.W, Powell.R.(2020). "Audit committee quality indices, reporting quality, and firm value", Journal of Business Finance & Accounting, Vol. 48, pp. 185-229. doi: 10.1111/jbfa.12478.
8) Apsari, L., & Setiawan, P. E. (2018). Pengaruh tax avoidance terhadap nilai perusahaan dengan kebijakan dividen sebagai variabel moderasi. E-Jurnal Akuntansi, 23(3), 1765-1790.‏
9) Arellano, M., & Bond, S. (1991). Some tests of specification for panel data: Monte Carlo evidence and an application to employment equations. The review of economic studies, 58(2), 277-297.‏
10) Ardillah, K., Breliastiti, R., Setiawan, T., & Machdar, N. M. (2022). The Role of Ownership Structure in Moderating The Relationship Between Tax Avoidance, Corporate Social Responsibility Disclosure, and Firm Value. Accounting Analysis Journal, 11(1), 21-30.‏
11) Ardillah, K., & Vanesa, Y. (2022). Corporate Governance Structure, Political Connections, and Transfer Pricing on Tax Aggressiveness. SRIWIJAYA INTERNATIONAL JOURNAL OF DYNAMIC ECONOMICS AND BUSINESS, 6 (1), 51.‏
12) Arora, T. S., Gill, S. (2022), “Impact of corporate tax aggressiveness on firm value: evidence from India”,Managerial Finance, Vol. 48, No. 2, pp. 313–333.
13) Bahrami, S. & Farhadtowski, O. (2022). Investigating the relationship between managers' overconfidence and internal financing and investment efficiency. Scientific Journal of New Research Approaches in Management and Accounting, 5(18), 1-16. (In Persian)
14) Balakrishnan, K., Blouin, J. L., & Guay, W. R. (2019). Tax aggressiveness and corporate transparency. The Accounting Review, 94(1), 45-69.‏
15) Baron, R.M., Kenny, D.A. (1986), “The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”, Journal of Pernality and Social Psychology Vol. 6, pp. 1173–1182.
16) Budiyono, S. A. R. P. (2021). The influence of total taxpayer of personnel and per capita income on income tax in indonesia 2017-2019. Annals of the Romanian Society for Cell Biology, 1997-2003.‏
17) Chyz, J. A., Gaertner, F. B., Kausar, A., & Watson, L. (2019). Overconfidence and corporate tax policy. Review of Accounting Studies, 24, 1114-1145.‏
18) Dakhlallh.M.M. Rashid.N.Amalina.W.(2021). Ownership Structure and Firm Performance: Evidence from Jordan. Journal of Contemporary Issues in Business and Government Vol. 27, No. 2
19) Dang, H.N., Vu, V.T.T., Ngo, X.T., Hoang, H.T.V. (2019), “Study the impact of growth, firm size, capital structure, and profitability on enterprise value: Evidence of enterprises in Vietnam”, Journal of Corporate Accounting & Finance, Vol. 30, No. 1, pp. 144–160.
20) Dashtbayaz, M.L., Mohammadi, S. (2016), “The effect of managerial overconfidence on firm value: evidence from companies listed in Tehran stock exchange”, International Journal of Accounting and Economics Studies, Vol.4, No. 1, pp. 32.
21) Elahi, M., Ahmad, H., Shamas, M., Haq, U.L., Saleem, A. (2021), “The impact of operating cash flows on financial stability of commercial banks : Evidence from Pakistan”, Journal of Asian Finance, Economics and Business, Vol. 8, No. 11, pp. 223–234.
22) Ganji, H., Jahandoust Marghoub, M., Weysihesar, S., & Nasirifar, H. (2022). The Effect of Ownership Structure on The Relationship Between Liquidity and Company Value. Financial Management Strategy, 10(2), 47-76. doi: 10.22051/jfm.2022.38650.2618(In Persian)
23) Gao, Y., & Han, K. S. (2022). Managerial overconfidence, CSR and firm value. Asia-Pacific journal of accounting & economics, 29(6), 1600-1618.‏
24) Gao, Y., Han, K.S, Kyoung-Hwa Chung (2020), “Managerial overconfidence, CSR and firm value”, Asia-Pacific Journal of Accounting and Economics, Vol. 12, No. 3, pp. 1–19.
25) Ghasemi, Ali; Nikbakht, Mohammad Reza and Imani Barandaq, Mohammad (2014). The effect of management overconfidence on abnormal stock return volatility. Management and Accounting Studies Quarterly, 1(1), pp. 28-35. (In Persian)
26) Hajiebrahimi, M., & Eskandar, H. (2019). Managerial Overconfidence Effects On Risk-Taking And Performance. Empirical Research In Accounting, 9(1), 340-365 (In Persian)
27) Hanlon, M., & Heitzman, S. (2010). A review of tax research. Journal of accounting and Economics, 50(2-3), 127-178.‏
28) Hirdinis M (2019). Capital Structure and Firm Size on Firm Value Moderated by Profitability, International Journal of Economics and Business Administration Volume VII Issue 1, 174-191
29) Hirshleifer, D., Low, A., & Teoh, S. H. (2012). Are overconfident CEOs better innovators?. The journal of finance, 67(4), 1457-1498.‏
30) Hribar, P., Yang, H. (2016), “CEO overconfidence and management forecasting’, Contemporary Accounting Research, Vol. 33, No. 1, pp. 204–227.
31) Hsieh, T.S., Wang, Z., Demirkan, S. (2018), “Overconfidence and tax avoidance: The role of CEO and CFO interaction”, Journal of Accounting and Public Policy, Vol. 37, No. 3, pp. 241–253.
32) Imani Barandagh, M., piri, P., & ghorbani, T. (2016). Analysis of Factors Affecting Tax Quality Based on Analytical Hierarchy Process (AHP). Empirical Research in Accounting, 6(2), 47-63. doi: 10.22051/jera.2016.2292 (In Persian)
33) Indradi, D. (2018). Pengaruh likuiditas, capital intensity terhadap agresivitas pajak. Jurnal Akuntansi Berkelanjutan Indonesia, 1(1), 147-167.
34) Ishiguro, T., & Yamada, A. (2021). Overconfident CEOs, decentralisation, and tax aggressiveness: evidence from Japan. International Journal of Economics and Accounting, 10(2), 181-203.‏
35) Jeon, K. (2019). CEO overconfidence and cash flow management. Academy of Accounting and Financial Studies Journal, 23(2), 1-13.‏
36) Kamali Kermani, N. (2021). Features of CEO and Growth of Company Value: Quantitative Regression Analysis. Accounting and Auditing Research, 13(49), 175-194. (In Persian)
37) Karmi, Gholamreza; Firouznia, Amir; Kalhornia, Hamid. (2019).. The importance of the quality of the internal information environment in tax avoidance. Financial accounting and auditing research, 45(12); 47-80. (In Persian)
38) Kashanipour, M., & Mohamadi, M. (2017). Investigating the relationship between Managerial Overconfidence with Cash Holding and Cash-Flow Sensitivity of Cash. Financial Accounting Research, 9(3), 17-32. doi: 10.22108/far.2018.104875.1113. (In Persian)
39) Khajavi, S., Dehghani, G. (2016), “Board characteristics and managerial overconfidence in an emerging market’, International Journal of Economics and Financial Issues, Vol. 6, No. 2, pp. 529–537.
40) Kim, J., Li, Y., Zhang, L. (2016), “Corporate tax avoidance and stock price crash risk : Firm-level analysis” Journal of Financial Economics, Vol. 100, No. 3, pp. 639–662.
41) Leksono, A. W., Albertus, S. S., & Vhalery, R. (2019). Pengaruh ukuran perusahaan dan profitabilitas terhadap agresivitas pajak pada perusahaan manufaktur yang listing di BEI periode tahun 2013–2017. JABE (Journal of Applied Business and Economic), 5(4), 301-314.
42) Listiani, N., Nugrahanti, Y. W., Damayanti, T. W., & Supramono, S. (2024). Managerial Overconfidence, Cash flow, Tax Aggressiveness and Firm Value. Montenegrin Journal of Economics, 20(1), 47-57.‏
43) Lobao, J. (2016), Behavioral corporate finance. Cambridge Scholars Publishing; Newcastle.
44) Lonkani, R. (2018), “Firm Value. Firm Value - Theory and Empirical Evidence” in P.S. Hoffmann (Eds.), Firm Value, pp. 3-20, IntechOpen.
45) Maulana, I. A. (2020). Faktor-faktor yang mepengaruhi Agresivitas pajak pada Perusahaan properti dan real estate. KRISNA: Kumpulan Riset Akuntansi, 11(2), 155-163.
46) Mocanu, M., Constantin, S. B., & Răileanu, V. (2021). Determinants of tax avoidance – evidence on profit tax-paying companies in Romania. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 34(1), 2013–2033.
47) Mohamadi, M., & Khaleghi Mohammadi, S. (2023). The Role Of Ownership Structure In Moderating The Relationship Between Tax Avoidance, Corporate Social Responsibility Disclosure And Firm Value. Journal Of Accounting And Management Vision, 6(84), 141-166. (In Persian)
48) Moradzadehfard, M., Rezapour, N., & Farzani, H. (2010). The Role of the Accrual Management in the Stock Liquidity: Evidence from IRAN. Financial Accounting Research, 2(3), 101-116. (In Persian)
49) Naderi, S., Banitalebi Dehkordi, B., & Ghazanfari, A. (2017). The effect of personality types A, B, C and D auditors on the content of the audit report. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 5(20), 71-86.
50) Ni, Y., Huang, P., Chiang, P., Liao, Y. (2019), “Cash flow statements and firm value: Evidence from Taiwan”, Quarterly Review of Economics and Finance, Vol. 71, pp. 280–290.
51) Park, K. H., & Byun, J. (2022). Board diversity, IPO underpricing, and firm value: evidence from Korea. Global Business & Finance Review, 27(1), 65.‏
52) Pordea, D., David, D., & Mateș, D. (2020). The impact of operating cash flow and current ratio on the profitability in construction industry. Studia Universitatis Vasile Goldiș Arad, Seria Științe Economice, 30(1), 22-32.‏
53) Priya, P.V, Mohanasundari, M. (2016), “Dividend policy and its impact on firm value: A Review of theories and empirical evidence” ApeejayJournal of Management Sciences and Technology, Vol. 3, No. 3, pp.59–69.
54) Putri, P. A. D. W. (2021). The effect of operating cash flows, sales growth, and operating capacity in predicting financial distress. International Journal of Innovative Science and Research Technology, 6(1), 638-646.‏
55) Rahimi Kakolaki, Mina, Paik falak, jamshid, & Banitalebi Dehkordi, Bahareh. (2017). Effective Factors on Performing Professional Ethics by Accounts. ETHICS IN SCIENCE & TECHNOLOGY, 12(1 ), 0-0. SID.
56) Rostami,Maryam:,Kordlouie,Hamidreza, Taghi Netaj Malek Shah, Gholam Hassan, Hanifi, Farhad.(2021) .Usefulness Offair Value of Loan Facility for Predicting Banks, Future Operational Cash Flows .Financial Accounting and Auditing Research,52(1),211-240.
57) Scholes, M. S., Wilson, G. P., & Wolfson, M. A. (1992). Firms' responses to anticipated reductions in tax rates: The Tax Reform Act of 1986.‏
58) Sharpe, W. H., Nguyen, P. M., & Colombage, S. (2023). CEO overconfidence, customer satisfaction, and firm value: An investigation of mediating and moderating effects. European Management Journal.‏
59) Stawati, V. (2020). Pengaruh Profitabilitas, Leverage dan Ukuran Perusahaan terhadap Penghindaran Pajak. Jurnal Akuntansi dan Bisnis: Jurnal Program studi Akuntansi, 6(2), 147-157.
60) Susanto, L. (2018). Faktor-faktor yang mempengaruhi agresivitas pajak. Jurnal Ekonomi, 23(1), 10-19.
61) Suteja J, Gunardi A, Alghifari ES, Susiadi AA, Yulianti AS, Lestari A. Investment Decision and Firm Value: Moderating Effects of Corporate Social Responsibility and Profitability of Non-Financial Sector Companies on the Indonesia Stock Exchange. Journal of Risk and Financial Management. 2023; 16(1):40.
62) Talebnia, Ghodrat Allah, and Sheikh Hosni, Ali. (2007). A comparative study of the direct taxes law with the previous law in the sectors of real estate business and employee rights. Auditor, 10(36), 82-92.(In Persian)
63) Tang, H. W., & Chang, C. C. (2024). CEO Overconfidence, Risk-Taking, And Firm Value: Influence Of Incentive Compensation And Financial Constraints. The North American Journal Of Economics And Finance, 69, 102034.‏
64) Zaher, A. M. (2019). The Effect of Managerial Overconfidence on Accruals-Based and Real-Activities Earnings Management: Evidence from Egypt. Academy of Accounting and Financial Studies Journal, 23(4), 1-14.‏
65) Zehi N, Mohammadkhanli S. A Study on Factors Affecting Tax Evasion (A Case Study of East Azerbaijan Province). J Tax Res 2011; 18 (9) :25-60 (In Persian)

متن کامل:

Guidelines for Full Papers

Financial and Behavioral Researches in Accounting

Vol. 4, No. 2, Ser No. (13), Summer 2024, pp.83-110

Investigating the Mediating Role of Operating Cash Flow and Tax Aggressiveness on the Relationship Between Managerial Overconfidence and Firm Value Using Static and Dynamic Approach

Reza Shamgani ¹, Bahareh Banitalebi Dehkordi²*, Sorour Tirbakhsh Gouran³

Received: 2024/06/15

Accepted: 2024/08/24

Extended Abstract

Background and Purpose: In today's complex and dynamic business environment, management's overconfidence, as one of the psychological factors, can lead to financial decisions and long-term investments that affect the company's performance and value. This trust can sometimes lead to making risky and irrational decisions that may jeopardize the value of the company. Therefore, investigating the effects of this trust on company value and identifying mediating factors can help managers improve decision-making processes. Operating cash flow is one of the key indicators of the company's financial health, which plays an important role in evaluating the company's ability to generate cash from its operations. This variable can act as a mediating factor in the relationship between management overconfidence and company value. Because a strong operating cash flow indicates the positive financial performance and stability of the company, which can reduce the negative effects of wrong management decisions and ultimately help increase the value of the company. Tax aggressiveness means the management's efforts to reduce the tax burden through various strategies that can lead to an increase in cash flow and, as a result, an increase in the value of the company. This factor can also be examined as a mediator in the relationship between management overconfidence and firm value, because aggressive tax strategies may temporarily increase firm value, but in the long run bring risks and costs. The present study was carried out with the aim of investigating the mediating role of operating cash flow and tax aggressiveness on the relationship between management overconfidence and company value in companies listed on the Tehran Stock Exchange.

Methodology: To test the research hypotheses, we selected 166 companies as the research sample for the period between 2015 and 2022. We analyzed the data using the regression method with static and dynamic panel data, utilizing Eviews13 software.

Findings: The research reveals a positive and significant relationship between managerial overconfidence and firm value. Additionally, the findings indicate that operating cash flow and tax aggressiveness mediate this relationship.

Discussion: This research demonstrates that operating cash flow and tax aggressiveness play essential mediating roles in the relationship between managerial overconfidence and firm value. These findings suggest that managerial overconfidence can lead to an increase in firm value, and this relationship is significantly influenced by operating cash flow and tax aggressiveness.

Keywords: Managerial Overconfidence, Firm Value, Operating Cash Flow, Tax Aggressiveness, Static And Dynamic Approach.

JEL Classification: G32، H26

[1] Phd Student, Department of Accounting, Shahrekord Branch, Islamic Azad University, Shahrekord, Iran. (Email: shamgani1374@gmail.com)

[2] Associate Prof, Department of Accounting, Shahrekord branch, Islamic Azad University, Shahrekord, Iran. (Corresponding author) (Email: banitalebi57@yahoo.com)

[3] Phd Student, Department of Accounting, Shahrekord Branch, Islamic Azad University, Shahrekord, Iran. (Email: srtirbakhsh@gmail.com)

DOI: 10.30486/FBRA.1403.1122807

پژوهش‌های مالی و رفتاری در حسابداری

دورۀ چهارم، شمارۀ دوم، پیاپی 13، تابستان 1403، صفحۀ 110-83

بررسی نقش میانجیگری جریان نقد عملیاتی و پرخاشگری مالیاتی بر رابطۀ بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت با استفاده از رویکرد ایستا و پویا

رضا شمگانی¹، بهاره بنی‌طالبی دهکردی²*، سرور تیربخش گوران³

تاریخ دریافت: 26/03/1403

تاریخ پذیرش: 03/06/1403

چكيده

در محیط پیچیده و پویا‌ی کسب‌وکارهای امروزی، اعتماد بیش‌ازحد مدیریت به‌عنوان یکی از عوامل روان‌شناختی، می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های مالی و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت منجر شود که بر عملکرد و ارزش شرکت تأثیر می‌گذارد. این اعتماد می‌تواند در مواقعی منجربه تصمیم‌گیری‌های مخاطره‌آمیز و غیرمنطقی شود که ممکن است ارزش شرکت را به خطر بیندازد. از این رو، بررسی آثار این اعتماد بر ارزش شرکت و شناسایی عوامل میانجیگر می‌تواند به مدیران در بهبود فرایندهای تصمیم‌گیری کمک کند. جریان نقد عملیاتی یکی از شاخص‌های کلیدی سلامت مالی شرکت است که نقش مهمی در ارزیابی توانایی شرکت در تولید وجه نقد از عملیات‌های خود دارد. این متغیر می‌تواند به‌عنوان یک عامل میانجی در رابطۀ بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت عمل کند؛ زیرا جریان نقد عملیاتی قوی نشان‌دهندۀ عملکرد مالی مثبت و پایداری شرکت است که می‌تواند آثار منفی تصمیم‌های نادرست مدیریتی را کاهش دهد و در نهایت به افزایش ارزش شرکت کمک کند. پرخاشگری مالیاتی به معنای تلاش‌های مدیریت برای کاهش بار مالیاتی از طریق استراتژی‌های مختلف است که می‌تواند منجربه افزایش جریان نقدی و در نتیجه افزایش ارزش شرکت شود. این عامل نیز می‌تواند به‌عنوان یک میانجی در رابطۀ بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت بررسی گردد، چرا که استراتژی‌های مالیاتی تهاجمی ممکن است به‌طور موقت باعث افزایش ارزش شرکت شوند اما در بلندمدت خطرات و هزینه‌هایی را به همراه داشته باشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجیگری جریان نقد عملیاتی و پرخاشگری مالیاتی بر رابطۀ بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران به اجرا درآمده است. به‌منظور آزمون فرضیه‌های پژوهش 166 شرکت در فاصلۀ زمانی سال‌های 1394 تا 1401 به‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب و با استفاده از روش رگرسیون داده‌های تابلویی ایستا و پویا با کمک نرم‌افزار Eviews13 تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد ارتباط مثبت و معناداری بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت وجود دارد. علاوه براین نتایج حاکی از این است که جریان نقد عملیاتی و پرخاشگری مالیاتی بر رابطۀ بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت نقش میانجیگری دارد.

واژه‌هاي كليدي: اعتماد بیش‌ازحد مدیریت، ارزش شرکت، جریان نقد عملیاتی، پرخاشگری مالیاتی، رویکرد ایستا و پویا.

طبقه‌بندی موضوعی: G32، H26

مقدمه

سرمایه‌گذاران در ارزیابی عملکرد شرکت بر ارزش شرکت تکیه می‌کنند (هیردینیس، 2019؛ لونکانی، 2018). ارزش شرکت اغلب با قیمت سهام مرتبط است و قیمت‌های بالاتر (پایین‌تر) نشان‌دهندۀ ارزش بالاتر (پایین‌تر) شرکت است که نمایانگر واکنش‌های سرمایه‌گذاران به عملکرد و چشم‌اندازهای شرکت است. ارزش بالاتر شرکت همچنین نشان می‌دهد که شرکت‌ها می‌توانند دارایی‌های مالکان خود را افزایش دهند (لونکانی، 2018؛ پریا و موهاناسونداری، 2016). مطالعات قبلی در مورد ارزش شرکت نه‌تنها بر نقش ارزش شرکت به‌عنوان شاخصی از عملکرد بازار شرکت‌ها و پیامدهای عملکرد مالی شرکت‌ها متمرکز است (آکگان و همکاران، 2018؛ دانگ و همکاران، 2019) بلکه براثر سوگیری‌های رفتاری مدیران، مانند اطمینان زیاد مدیریتی، بر ارزش شرکت نیز تأکید داشته‌اند (دشت‌بیاز و محمدی، 2016؛ گائو و همکاران، 2020).

اعتماد بیش‌ازحد مدیریت اغلب با سرمایه‌گذاری بیش‌ازحد همراه است (خواجوی و دهقانی، 1395). مدیران با اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد تمایل دارند ریسک‌های موجود را دست‌کم بگیرند؛ مانند خوش‌بین بودن بیش‌ازحد در پیش‌بینی درآمدهای آینده (هریبار و یانگ، 2016؛ لوبائو، 2016). آن‌ها همچنین تمایل بیشتری به اجرای پروژه‌های ارزش فعلی خالص منفی دارند (کیم و همکاران، 2016) که بر ارزش شرکت تأثیر منفی می‌گذارد.

جریان نقد عملیاتی نشان‌دهندۀ توانایی‌های عملیاتی شرکت‌ها برای ایجاد درآمدهای عملیاتی برای پرداخت بدهی‌ها، پوشش هزینه‌های عملیاتی و پرداخت سود سهام است. سرمایه‌گذاران به جریان نقد عملیاتی مثبت (منفی) پاسخ مثبت (منفی) خواهند داد (نی و همکاران، 2019). در همین حال، جریان نقد عملیاتی احتمالاً با اعتماد بیش‌ازحد مدیریتی مرتبط است. مدیران با اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد تمایل به انجام پروژه‌های پرخطر دارند. در صورت موفقیت (شکست) پروژه‌ها، به‌طور قابل‌توجهی جریان نقدی عملیاتی و ارزش شرکت را افزایش (کاهش) می‌دهند. ازاین‌رو، جریان نقد عملیاتی احتمالاً تأثیر اعتماد بیش‌ازحد مدیریتی بر ارزش شرکت را واسطه می‌کند. مطالعات قبلی همچنین نشان می‌دهد که مدیران با اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد تمایل به اجتناب از مالیات یا رعایت مالیات کمتر دارند (هسیه و همکاران، 2018). اجتناب از مالیات یا پرخاشگری مالیاتی احتمالاً بر شهرت شرکت‌ها و درنهایت بر ارزش شرکت تأثیر منفی می‌گذارد (تانگ، 2019). بنابراین، اعتماد بیش‌ازحد مدیریتی از طریق پرخاشگری مالیاتی مدیران بر ارزش شرکت تأثیر می‌گذارد.

یکی از عواملی که تصور می‌شود بر ارزش شرکت تأثیر می‌گذارد، پرخاشگری مالیاتی است. پرخاشگری مالیاتی یک فعالیت برنامه‌ریزی مالیاتی برای اجتناب از پرداخت مالیات یا کاهش بار مالیاتی است که باید به‌طور قابل‌توجهی از طریق اقداماتی که ممکن است به‌عنوان فرار مالیاتی طبقه‌بندی شوند یا نشوند، متحمل شود. این مورد می‌تواند در صورتی اتفاق بیفتد که شرکت حاکمیت شرکتی ضعیفی داشته باشد و فرصتی برای این کار وجود داشته باشد. این تعریف پرخاشگری مالیاتی است (سوسانتو، 2018). با بررسی ادبیات موضوعی پژوهش می‌توان دریافت که دربارۀ موضوع اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد مدیران و ارزش شرکت و به‌ویژه در مورد نقش و اثرگذاری میانجی پرخاشگری مالیاتی و جریان نقد عملیاتی بر آن‌ها در ایران تاکنون پژوهشی انجام‌نشده است و یا اگر پژوهشی صورت گرفته تنها تأثیر خودشیفتگی یا اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد مدیران را بر متغیرهای دیگر ارزیابی کرده‌اند که می‌توان به خلأهای موجود تئوریکی در این زمینه پی برد. به‌عبارتی‌دیگر دراین‌باره با کمبود منابع و اطلاعات مواجه بوده که این امر، لزوم تحقیقات بیشتر در این خصوص را روشن می‌سازد. بنابراین با اجرای این پژوهش، می‌توان به غنی‌سازی ادبیات موجود کمک نمود. پس پژوهش حاضر در پی ارزیابی رابطۀ بین اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد مدیران و ارزش شرکت با تأکید بر نقش میانجیگری جریان نقد عملیاتی و پرخاشگری مالیاتی است. این پژوهش دارای دانش‌افزایی و نوآوری است و نتایج این پژوهش، زوایای مختلف این رابطۀ را روشن خواهد ساخت؛ بنابراین از نتایج حاصل مدیران و سازمان‌ها و شرکت‌ها، روان‌شناسان صنعتی و پژوهشگران و دانشگاهیان می‌توانند بهره برند. استفاده از الگوهای پویا به نتایج تحلیلی قوی‌تر منجر می‌شود؛ بنابراین در این پژوهش در کنار روش رگرسیون با الگوی حداقل مربعات معمولی (OLS) که در سایر پژوهش‌های انجام‌شده در این حوزه به‌کاررفته است، از روش پیشرفته گشتاورهای تعمیم‌یافته (GMM) استفاده‌شده که تفاوت معادلات رگرسیونی ایستا و پویا در وجود وقفه متغیر وابسته است. وجود این متغیر در معادلات نشان‌دهندۀ پویایی الگوی تعدیل‌شده نسبت به حالت ایستاست. لحاظ متغیر وابسته با وقفه در الگو همراه با آثار مقاطع به دلیل ارتباط بین این دو موجب می‌شود که در فضای داده‌های تابلویی استفاده از روش حداقل مربعات معمولی برای برآورد متغیرها به اریب در برآورد منجر شود.

مبانی نظری و پیشینۀ پژوهش

اعتماد بیش از حد مدیریت و ارزش شرکت

هر شرکت و سازمان، یک هدف مشخص و مدون برای به حداکثر رساندن ارزش شرکت دارد. یکی از مسائلی که سرمایه‌گذاران در سرمایه‌گذاری در نظر می‌گیرند، ارزش شرکتی است که سرمایه‌گذار در آن سرمایه‌گذاری خواهد کرد (آردیلاه و همکاران، 2022). در حقیقت بهینه‌سازی ارزش شرکت هدف اصلی یک شرکت محسوب می‌شود. ارزش شرکت، عملکرد مدیریت را در انجام کارهایی که سهام‌داران در رابطۀ با مدیریت شرکت به آن‌ها محول کرده اند، توصیف می‌کند. افزایش ارزش شرکت همان چیزی است که سهام‌داران انتظار دارند؛ زیرا رفاه سهام‌داران با افزایش ارزش شرکت افزایش می‌یابد. به حداکثر رساندن ارزش شرکت، مبادله‌ای از حداکثر ارزش شرکت است که سهام‌داران در بلندمدت دریافت می‌کنند (سوتجاه و همکاران، 2023؛ پارک و بیون، 2022). هر چه ارزش یک شرکت بیشتر باشد، رفاه سهام‌داران بیشتر است. سطح بالای رفاه سرمایه‌گذاران، سایر سرمایه‌گذاران را برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی جذب می‌کند که می‌توانند ارزش شرکت را افزایش دهند (اپسری و ستیوان، 2018). در خصوص افزایش ارزش مدنظر، شرکت‌ها با موانع مختلفی مانند تعهد به پرداخت مالیات مواجه هستند (آردیلا و ونسا، 2022). بر این اساس، مالیات‌ها منبع حیاتی درآمد دولت در حمایت از تأمین مالی مخارج دولتی به شمار می‌آیند. تقریباً هر کشوری در جهان از شهروندان خود مالیات می‌گیرد (کرمی و همکاران، 1399). تلاش‌های شرکت برای به حداقل رساندن بار مالیاتی خود برنامه‌ریزی مالیاتی نامیده می‌شود که با استفاده از منطقۀ خاکستری قوانین مالیاتی و با بهره‌گیری از خلأهای نظارتی موجود در مقررات مالیاتی، صورت می‌گیرد (آردیلاه و همکاران، 2022)؛ اما بسیاری از شرکت‌ها به دلایل مختلف از پرداخت مالیات سرباز می‌زنند و درگیر فرایندهای اجتناب مالیاتی می‌شوند. اجتناب مالیاتی اهمیت زیادی دارد؛ زیرا توانایی دولت را برای جمع‌آوری پول و اجرای سیاست‌ها محدود می‌نماید و مالیات‌دهندگان، راه‌هایی برای کاهش پایۀ مالیاتی خود پیدا می‌کنند (موکانو و همکاران، 2021).

بیش‌اعتمادی یا اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد یکی از مهم‌ترین مفاهیم مالی مدرن است که هم در تئوری مالی و هم روان‌شناسی جایگاه ویژه‌ای دارد. بیش‌اعتمادی سبب می‌شود انسان دانش و مهارت خود را بیش‌ازحد و ریسک‌ها را کمتر از حد تخمین زده، احساس کندروی مسائل و رویدادها را دارد؛ درحالی‌که ممکن است درواقع این‌گونه نباشد (نادری و همکاران، 2017). رایج‌ترین نوع بیش‌اعتمادی در ادبیات مالی است که گاهی از آن به بیش‌اعتمادی در پیش‌بینی نام‌برده می‌شود و در آن معمولاً افراد دقت دانش خود را بیشتر و ریسک واریانس متغیرهای تصادفی را کمتر از آنچه هست تخمین می‌زنند؛ مثلاً هنگام برآورد ارزش یک سهم انحراف بسیار پایینی را برای طیف بازده‌های مورد انتظار در نظر می‌گیرند (قاسمی و همکاران، 1394). مدیران ارشد هر سازمان که تصمیم‌های آن‌ها موفقیت و حیات سازمان متأثر می‌سازد، تأثیر عوامل درونی شخصیتی قرار دارند که رفتار آن‌ها در این حیث در حیطۀ مباحث مالی رفتاری قرار می‌گیرد. در این‌باره یکی از جدی‌ترین مسائلی که تصمیم‌های سرمایه‌گذاری مدیران سازمان‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد مسئلۀ اعتمادبه‌نفس همۀ مدیران است که به‌حکم آن‌که مدیرند، به یک شیوه عمل نمی‌کند و مانند سایر افراد جامعه تفاوت‌های فردی، استعدادها، انگیزه‌ها، رغبت‌ها و تمایلات مخصوص به خود و نگرش، دانش و نظام ارزشی متفاوتی دارند. این تفاوت‌ها گرچه به‌ظاهر ممکن است جزئی باشد، هنگامی‌که از فرایندهای واسطه‌شناختی افراد عبور می‌کنند، به تفاوت‌های بسیار بزرگ و نتایج رفتاری کاملاً متفاوت می‌انجامد. چنین تفاوت‌هایی عمدتاً از تفاوت‌های ناشی از شخصیت هریک از افراد سرچشمه می‌گیرد (کاشانی پور و محمدی، 1396). در سال‌های اخیر مطالعات زیادی در این زمینه انجام ‌شده است که اذعان دارند مدیران همواره به‌صورت کاملاً عقلایی رفتار نکرده، تحت‌تأثیر اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد و خوش‌بینی‌های مفرط ممکن است تصمیم‌های غیرعقلایی بگیرند که تأثیر مهمی بر فعالیت‌های مالی شرکت، علی‌الخصوص بحث سرمایه‌گذاری دارد و مدیرانی که اعتمادبه‌نفس فراوان دارند اکثراً نسبت به تصمیم‌های خود و نتایج آن‌ها علی‌الخصوص در زمینۀ تصمیم‌های سرمایه‌گذاری بسیار خوش‌بین هستند (رحیمی کاکلکی و همکاران، 2017).

ظاهر(2019) دو تأثیر اعتماد بیش‌ازحد مدیریتی را نشان می‌دهد: نخست، مدیرانی که بیش‌ازحد اعتمادبه‌نفس دارند، تمایل کمتری به استفاده از منابع مالی خارجی دارند و درنتیجه کمتر سرمایه‌گذاری می‌کنند. دوم، این مدیران تمایل دارند ریسک‌های سرمایه‌گذاری را دست‌کم بگیرند. سرمایه‌گذاران به این دو اقدام مدیریتی که ارزش شرکت را کاهش می‌دهد واکنش منفی نشان خواهند داد. علاوه بر این دشت بیاض و محمدی(2016) استدلال می‌کنند که تصمیم‌های سرمایه‌گذاری نادرست مدیران با اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد، اهرم مالی بالقوه را افزایش می‌دهد که ارزش شرکت را از بین می‌برد. مطالعات قبلی عمدتاً نشان می‌دهد که اعتماد بیش‌ازحد مدیریتی باعث کاهش ارزش شرکت می‌شود و تنها تعداد کمی از آن‌ها تأثیر مثبت اعتماد بیش‌ازحد مدیریتی بر ارزش شرکت را مشاهده می‌کنند (هیرشلیفر و همکاران، 2012).

اعتماد بیش از حد مدیریت، جریان نقد عملیاتی، ارزش شرکت

صورت جریان وجوه نقد یکی از مواردی است که باید در گزارش‌های مالی به اطلاع بازار برسد. صورت جریان‌های نقدی یکی از صورت‌های مالی اساسی است که منابع و مصارف وجوه نقد یک واحد تجاری در طی یک سال مالی را نشان می‌دهد و تعیین می‌کند موجودی ابتدای دورۀ وجوه نقد چگونه به موجودی نقدی پایان دوره تبدیل ‌شده است. وجوه نقد از منابع مهم هر واحد اقتصادی است. ایجاد توازن بين وجوه نقد و نیازهای نقدی از مهم‌ترین عوامل سلامت اقتصادی واحد تجاری و تداوم فعالیت آن است (مرادزاده فرد و همکاران، ۱۳۸۹). با توجه به اینکه صورت جریان وجه نقد کلیۀ منابع و مصارف وجوه نقد شرکت طی دورۀ مالی را در پنج بخش اصلی نشان می‌دهد و به ‌این ‌ترتیب میزان افزایش و کاهش وجه نقد در پایان دورۀ مالی را نسبت به ابتدای آن نشان می‌دهد. الزامی شدن تهیۀ آن در استاندارد حسابداری نشان‌دهندۀ اهمیت فراوان وجه نقد شرکت در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی است. جریان‌های نقدی در یک واحد تجاری از اساسی‌ترین رویدادهایی است که اندازه‌گیری‌های حسابداری بر اساس آن‌ها انجام می‌پذیرد و چنین تصور می‌شود که اعتباردهندگان و سرمایه‌گذاران نیز تصمیم‌هایشان را بر همین اساس می‌گیرند. وجوه نقد از این نظر دارای اهمیت است که نشان‌دهندۀ قدرت خرید عمومی است و در مبادلات اقتصادی به سهولت می‌تواند به سازمان‌ها یا اشخاص مختلف جهت رفع نیازهای خاصشان و در تحصیل کالا و خدمات انتقال یابد (رستمی و همکاران،1400).

اعتماد بیش‌ازحد مدیریتی در ایجاد جریان نقدی عملیاتی بسیار مهم است. توانایی شرکت‌ها برای ایجاد جریان‌های نقدی با توانایی مدیران برای اداره شرکت‌هایشان ارتباط نزدیکی دارد (جئون، 2019). با ‌وجود این تصمیم‌های مدیریتی ممکن است جریان‌های نقدی را افزایش ندهند و حتی آن‌ها را کاهش دهند؛ زیرا مدیران دارای اعتماد بیش‌ازحد اغلب سرمایه‌گذاری‌های بیش‌ازحد انجام می‌دهند (خواجوی و دهقانی، 1395) که جریان نقدی عملیاتی را کاهش می‌دهد. در همین حال، جریان‌های نقدی نشان‌دهندۀ عملکرد شرکت است با جریان‌های نقدی مثبت (منفی) نشان‌دهندۀ توانایی شرکت‌ها برای فعالیت و تولید وجه نقد (غیر) مؤثر است (نی و همکاران، 2019؛ پوردیا و همکاران، 2020). بنابراین، کاهش جریان نقدی عملیاتی احتمالاً ارزش شرکت را کاهش می‌دهد (الهی و همکاران، 2021). جریان نقد عملیاتی همچنین می‌تواند نقش میانجیگری در تأثیر اعتماد بیش‌ازحد مدیریت را بر ارزش شرکت ایفا کند.

اعتماد بیش‌ازحد مدیریت، پرخاشگری مالیاتی، ارزش شرکت

مالیات، تعهد مالی و قانونی اشخاص نسبت به دولت است. درواقع، آن‌یک حق اجتماعی بر گردن کسانی است که در سایۀ مواهب جامعه به زندگی و کار مشغول‌اند یا اینکه سهمی از حاصل کار و تلاش افرادی است که به جامعه تعلق دارند. از طرفی دیگر، مالیات زمینه مهم برای ایجاد دموکراسی در کشورها را ایجاد می‌کند؛ چراکه بستر لازمی برای اطاعت دولت‌ها از شهروندان را فراهم می‌نماید. به‌عبارتی، اگر دولت‌ها در تأمین مالی مخارج خود به منابعی غیر از مردم متکی باشند، اتکا و نیازمندی کمی به مردم داشته و زمینه برای حرکت به‌طرف حکومت‌های غیر دموکراسی فراهم می‌شود(ایمانی برندق و همکاران، 1395). در کنار آن در کشورهای درحال‌توسعه نظیر کشور ما به دلیل شفاف نبودن درآمدها و ناتوانی سیستم مالیاتی در شناسایی صحیح میزان درآمد مردم، میزان مالیات تشخیصی ناچیز بوده کما اینکه بخش قابل‌توجهی از همین مالیات تشخیصی نیز به مرحلۀ وصول نمی‌رسد و اگر هم وصول شود کارایی اندکی دارد. درواقع هزینۀ وصول نسبت به درآمد مالیاتی بسیار فراوان است(آقایی و همکاران، 2024). شکل(1) چارچوب مفهومی یکپارچه برای طرح‌ریزی مالیات شرکتی را نشان می‌دهد. این چارچوب کمک مي‌کند تا پژوهش‌هاي اين حوزه از انسجامی مفهومي برخوردار گشته تا بتوان تفسیرهاي معتبرتري را از يافته‌هاي انديشمندان اين حوزه ارائه نمود (شولز و همکاران،1992). افزون بر اين، چارچوب يادشده، مبنايي را براي ارزيابي معیارهاي متعدد به‌کاررفته در مدل‌هاي آزمون تجربي عوامل تعیین‌کننده و آثار سیاست‌هاي مالیاتي فراهم مي‌نمايد.

تمکین مالیاتی

اجتناب مالیاتی

(عدم تمکین مالیاتی)

سازه‌های مفهومی

پرخاشگری مالیاتی تأیید مالیات ابرازي توسط ممیز مالیاتی

عدم‌تأیید مالیات ابرازي توسط ممیز

فرار مالیاتی

محکومیت قضايي

کاملاً قانونی

التزام ظاهری به

قوانین (آشکار)

انطباق با روح قوانین (پنهان)

انطباق کاملاً دقیق

ریسک مالیاتی

ریسک کیفری ریسک نقدی ریسک ذاتی

(پیگرد) (پرداخت جرایم) (هزینه‌های ممیزی)

~~تمکی~~ن ~~مالیاتی~~

~~اجتنا~~ب ~~مال~~یاتی

(عدم ~~تمکی~~ن ~~مالیات~~ی)

سازه‌های مفهومی

~~پرخاشگری~~ ~~مالیاتی~~ ~~تأیید~~ ~~مالیا~~ت ~~ابرازي~~ ~~توسط~~ ~~ممیز~~ ~~مالیاتی~~

عدم‌~~تأیید~~ ~~مالیات~~ ~~ابرازي~~ ~~توسط~~ ~~ممیز~~

~~فرا~~ر ~~مالیاتی~~

~~محکوم~~یت ~~قضايي~~

کاملاً قانونی

التزام ظاهری به

قوانین (آشکار)

انطباق با روح قوانین (پنهان)

انطباق کاملاً دقیق

ریسک مالیاتی

ریسک کیفری ریسک نقدی ریسک ذاتی

(پیگرد) (پرداخت جرایم) (هزینه‌های ممیزی)

شکل(1). چارچوب مفهومی یکپارچه برای طرح‌ریزی مالیات شرکتی(شولز و همکاران، 1992)

سازه‌های مفهومي چارچوب طرح‌ریزی مالیات شرکتي در ادامه به‌صورت مختصر معرفي می‌گردد:

در ادبیات مالیاتي، از تمکین مالیاتي، به‌عنوان مهم‌ترین هدف يک نظام مالیاتي کارا یاد شده و درجۀ تمکین مالیاتي، به‌عنوان معیار سنجش کارايي يک نظام مالیاتي به‌کار رفته است اما در اغلب نظام‌های مالیاتي، تعريف دقیق و شفافي از اين مفهوم نشده است. در بیشتر مطالعات، پايبندي مقامیان به تکالیف مالیاتي و رعايت قوانین مالیاتي توسط آنان به‌عنوان تمکین مالیاتي شناخته ‌شده است (طالب‌نیا و شیخ حسني، 1386)،

اجتناب مالیاتي که در مقابل تمکین مالیاتي قرار می‌گیرد، به‌طور گسترده به‌عنوان کاهش مالیات شرکت به هر شیوه‌ای می‌باشد. اين رويکرد، در راستاي تعريف ارائه‌شدۀ هانلون و هیزمن(2010) است. اين تعريف گسترده براي بررسي مديريت کاهش بدهي‌هاي مالیاتي يا مالیات پرداختي مناسب است.

پرخاشگری مالیاتي، آن‌گونه که در شکل(1) به تصوير کشیده شده، به دامنۀ محدودتري از رفتارهاي اجتناب مالیاتي اشاره دارد که به‌طور خاص پرخاشگرانه باشد. چارچوب مفهومي ارائه‌شده در اين پژوهش، بیان می‌دارد که حمايتِ ضعیف‌تر قانوني از وضعیت مالیاتي يک شرکت به‌طور منطقي نشان از وضع مالیاتي پرخاشگرتر می‌باشد. پرخاشگری مالیاتی به حالتي اطلاق می‌شود که در آن شرکت، با ممیزان مالیاتي به چالش می‌افتد و مالیات ابرازي شرکت تأیید نمی‌شود. اين مفهوم به استفاده از ابهامات قانون براي کاهش مالیات پرداختي اشاره دارد.

سیاست‌های پرخاشگری مالیاتی اغلب به‌عنوان مدیریت کاهشی درآمد مشمول مالیات از طریق فعالیت‌ها و اقدامات برنامه‌ریزی مالیاتی یاد می‌شود که می‌تواند قانونی یا غیرقانونی باشد. در شرکت‌های سهامی، سیاست‌های پرخاشگری مالیاتی نه‌تنها شامل صرفه‌جویی مالیاتی می‌شود بلکه این امکان را به مدیران ارشد اجرایی می‌دهد که هر نوع هزینه‌ای را افشا نمایند. سیاست‌های پرخاشگری مالیاتی فعالیت‌هایی است که مدیریت با استفاده از اختیارات خود و اقلام تعهدی حسابداری اقدام به کاهش و دستکاری سود به‌منظور کاهش مالیات پرداختی می‌نماید (آقایی و همکاران، 2024).

یکی از عواملی که تصور می‌شود بر ارزش شرکت تأثیر می‌گذارد، پرخاشگری مالیاتی است. پرخاشگری مالیاتی اصطلاحی است که در زمینۀ مالیاتی برای توصیف اقدامات یا استراتژی‌های اتخاذشده توسط افراد یا شرکت‌ها برای کاهش شدید بدهی‌های مالیاتی خود استفاده می‌شود (بودیونو، 2021) که شامل اقدامات مختلفی است که برای به حداقل رساندن مالیات‌های قابل‌پرداخت، اغلب به روش‌هایی که می‌تواند بحث‌برانگیز یا قانونی مرزی در نظر گرفته شود، در نظر گرفته ‌شده است (ایندرادی، 2018). پرخاشگری مالیاتی برای بهینه‌سازی کارایی مالی شرکت مهم است. با کاهش بار مالیاتی، آن‌ها وجوه بیشتری در اختیار دارند که می‌توان آن‌ها را مجدداً در تجارت سرمایه‌گذاری کرد و رشد، ایجاد شغل و نوآوری را امکان‌پذیر کرد (لکسونو و همکاران، 2019).

مدیران ممکن است عمداً برای اهداف خاصی مانند پرخاشگری مالیاتی، اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد از خود نشان دهند. بحث قبلی نشان می‌دهد که اعتماد بیش‌ازحد مدیریتی منجربه سرمایه‌گذاری بیش‌ازحد و درنهایت افزایش قابل‌توجه دارایی‌ها می‌شود. سرمایه‌گذاری بیش‌ازحد در دارایی‌های ثابت هزینه‌های استهلاک را به‌عنوان هزینۀ قابل‌کسر افزایش می‌دهد. چیز و همکاران(2019) مشاهده کردند که افراد با اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد تمایل دارند از طریق روش‌های مختلف کاهش هزینه، ازجمله پرداختۀ مالیاتی کمتر، درآمد بیشتری را انتظار داشته باشند. مدیران برای تولید درآمدهای پس از مالیات بیشتر، هزینه‌های مالیاتی را کاهش می‌دهند یا پرخاشگری مالیاتی بیشتری را اعمال می‌کنند. بااین‌حال، پرخاشگری‌های مالیاتی دارای مزایای کمتر و معایب بیشتری هستند (اکبری و همکاران، 2019). کیم و همکاران (2016) گزارش داده‌اند که پرخاشگری‌های مالیاتی منجربه جمع‌آوری اخبار بد می‌شود. زمانی که اخبار بد جمع‌آوری‌شده دیگر قابل‌کنترل نیستند، سرمایه‌گذاران با واکنش منفی عکس‌العمل خواهند داشت که منجربه کاهش ارزش شرکت می‌شود که با کاهش قیمت سهام نشان داده می‌شود. مطالعات دیگر نیز نتایج مشابهی را نشان داده‌اند که پرخاشگری مالیاتی به شکل منفی بر ارزش شرکت تأثیر می‌گذارد. در ادامه به برخی پژوهش‌های انجام‌شده در این حوزه اشاره می‌گردد.

تانگ و همکاران(2024) در پژوهشی به بررسی اعتماد بیش‌ازحد مدیرعامل، ریسک‌پذیری و ارزش شرکت: تأثیر پاداش انگیزه و محدودیت‌های مالی پرداختند. نتایج نشان داد شرکت‌هایی که دارای مدیرعاملی با اعتمادبه‌نفس فراوان بودند، ریسک‌پذیری فراوان‌تر، ارزش شرکت بیشتر و محدودیت‌های مالی زیادتری نسبت به شرکت‌های با مدیرعاملی غیرقابل‌اعتماد داشتند. ارائۀ پاداش انگیزشی می‌تواند مدیران عامل را تشویق کند تا در رفتارهای ریسک‌پذیر اضافی شرکت کنند که ارزش شرکت را افزایش می‌دهد.

شارپ و همکاران(2023) در مطالعه‌ای با عنوان " اعتماد بیش‌ازحد مدیرعامل، رضایت مشتری و ارزش شرکت: بررسی اثرات میانجی و تعدیل‌کننده" به این نتیجه رسیدند که اعتماد بیش‌ازحد مدیرعامل به‌طور مثبت بر رضایت مشتری تأثیر می‌گذارد و این تأثیر مثبت تا حدی توسط تحقیق و توسعه و تبلیغات تعدیل می‌شود. علاوه بر این، تجزیه‌وتحلیل مسیر تعدیل‌شده نشان می‌دهد که پاداش مبتنی بر ارزش ویژه مدیرعامل، اثر غیرمستقیم اعتماد بیش‌ازحد مدیرعامل بر رضایت مشتری را افزایش می‌دهد. همچنین در این پژوهش بررسی و مستند شد که اعتماد بیش‌ازحد مدیرعامل تأثیر مثبت رضایت مشتری بر ارزش شرکت را تعدیل می‌کند. نتایج مطالعه نشان داد که اعتماد بیش‌ازحد مدیرعامل نه‌تنها بر ارزش سهام‌داران تأثیر مثبت می‌گذارد بلکه به پیامدهای تصمیم‌های بازاریابی استراتژیک مانند رضایت مشتری نیز مرتبط است.

گائو و هان(2022) مطالعه‌ای با عنوان " اعتماد بیش‌ازحد مدیریتی و ارزش شرکت" انجام دادند. نتایج تجربی مطالعه نشان می‌دهد که اعتماد بیش‌ازحد مدیریتی تأثیر مثبت و معناداری بر ارزش شرکت دارد. اعتماد بیش‌ازحد مدیریتی ارزش شرکت را از طریق فعالیت‌های مسئولیت اجتماعی شرکت افزایش می‌دهد.

ایشیگورو و یامادا(2021) مطالعه‌ای با عنوان "اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد مدیران عامل، تمرکززدایی و پرخاشگری

مالیاتی: شواهدی از ژاپن" انجام دادند. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که: 1. شرکت‌هایی با مدیران اجرایی با اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد در اجتناب از مالیات تهاجمی‌تر عمل می‌کنند؛ 2. تأثیر اعتماد بیش‌ازحد مدیران عامل در شرکت‌های مادر که مستقیماً توسط مدیران عامل اداره می‌شوند، بارزتر است. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که ماهیت مدیر تأثیر قابل‌توجهی بر برنامه‌ریزی مالیاتی شرکت‌ها دارد و چنین تأثیری به ‌احتمال‌ زیاد در سازمان‌هایی که به مدیرعامل نزدیک‌تر هستند، گسترش می‌یابد.

محمدی و خالقی محمدی (1402) در پژوهشی به بررسی نقش ساختار مالکیت در تعدیل رابطۀ بین اجتناب مالیاتی، افشای مسئولیت اجتماعی شرکت و ارزش شرکت پرداختند. نتایج فرضیه‌های پژوهش نشان داد که اجتناب مالیاتی بر ارزش شرکت تأثیر معناداری دارد. افشای مسئولیت اجتماعی شرکت تأثیر معنادار و مثبتی بر ارزش شرکت دارد. مالکیت نهادی و مالکیت مدیریتی رابطۀ بین اجتناب مالیاتی و ارزش شرکت را تعدیل می‌کنند. مالکیت نهادی رابطۀ بین افشای مسئولیت اجتماعی شرکت و ارزش شرکت را تعدیل می‌کند اما مالکیت مدیریتی رابطۀ بین افشای مسئولیت اجتماعی شرکت و ارزش شرکت را تعدیل نمی‌کند. ارزش‌گذاری اجتناب مالیاتی تابعی از حاکمیت شرکتی است و به‌طور گسترده‌تر، با این دیدگاه که اجتناب مالیاتی و تلاش‌های مدیریتی برای انحراف ارزش از سهام‌داران درهم‌تنیده شده است، سازگار است.

گنجی و همکاران (1401) در پژوهشی با عنوان "تأثیر ساختار مالکیت بر رابطۀ بین نقدشوندگی و ارزش شرکت" نشان دادند که بین نقدشوندگی سهام و ارزش شرکت‌ها رابطۀ غیرخطی (U شکل) معنی‌دار وجود دارد. به‌عبارت‌دیگر، در سطوح پایۀ نقدشوندگی، بین نقدشوندگی و ارزش شرکت‌ها رابطۀ منفی و معنی‌دار وجود دارد؛ اما، در سطوح بالاتر از سطح پایۀ نقدشوندگی، بین نقدشوندگی و ارزش شرکت‌ها رابطه، مثبت و معنی‌دار است. همچنین، سهام‌ با مالکان نهادی بالاتر، مالکان حقیقی بالاتر و سهام بزرگ‌ترین سهام‌دار، باید در سطح نسبتاً پایین‌تری از نقد شوندگی معامله شوند تا ارزش شرکت افزایش یابد.

بهرامی و فرهادتوسکی (1400) در پژوهشی با عنوان "اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد مدیران و تأمین مالی داخلی و کارایی سرمایه‌گذاری" دریافتند که بین اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد مدیران و تأمین مالی داخلی و بین تأمین مالی داخلی و کارایی سرمایه‌گذاری رابطۀ مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین تعامل بین اعتمادبه‌نفس بیش‌ازحد مدیران و تأمین مالی داخلی بر کارایی سرمایه‌گذاری اثر دارد.

علیمرادی و عبدی (1399) در پژوهشی با عنوان "مطالعه تأثیر توانایی مدیریت بر رابطۀ بین بیش‌اطمینانی مدیران و صدور گزارش حسابرسی حاوی بند تداوم فعالیت" به این نتیجه رسیدند که بین بیش‌اطمینانی مدیران و صدور گزارش حسابرسی حاوی بند تداوم فعالیت رابطۀ مثبت و معنادار وجود دارد.

فرضیه‌های پژوهش

فرضیۀ اول: اعتماد بیش‌ازحد مدیریت با ارزش شرکت رابطۀ معناداری دارد.

فرضیۀ دوم: اعتماد بیش‌ازحد مدیریت با جریان نقد عملیاتی رابطۀ معناداری دارد.

فرضیۀ سوم: جریان نقد عملیاتی نقش میانجی بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت دارد.

فرضیۀ چهارم: اعتماد بیش‌ازحد مدیریت با پرخاشگری مالیاتی رابطۀ معناداری دارد.

فرضیۀ پنجم: پرخاشگری مالیاتی نقش میانجی بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت دارد.

روش‌شناسی پژوهش

برای آزمون فرضیه‌ها و بررسی داده‌های تلفیقی از دو روش ایستا و پویا استفاده شد. در روش ایستا پس از انجام آزمون هاسمن و انتخاب روش اثرات ثابت اقدام به برآورد ضرایب الگو با استفاده از رگرسیون چندمتغیره با رویکرد حداقل مربعات شد. به‌منظور افزایش قابلیت اعتماد به نتایج به‌دست‌آمده ضرایب الگو در قالب فرایند پویا و با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته نیز تخمین زده شد. آرلانو و باند(1991) این روش را برای الگوهای پویای تابلویی پیشنهاد دادند که کاراتر از تخمین‌زننده‌های قبلی بوده و نسبت به سایر روش‌ها دارای مزیت‌هایی ازجمله حل مشکل درون‌زا بودن توسط متغیرهای رگرسیون، کاهش یا رفع هم‌خطی در الگو، حذف متغیرهای ثابت در طی زمان و افزایش بعد زمانی متغیرهاست. تفاوت اصلی رویکرد الگوی ایستا و پویا در روش برآورد الگو است. الگوی ایستا تنها توانایی بررسی اثر جاری متغیر مستقل و کنترلی بر روی متغیر وابسته را دارد که برای برآورد از رگرسیون داده‌های تابلویی اثرات ثابت یا تصادفی بهره می‌برد؛ اما رویکرد پویا از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته (GMM) استفاده می‌کند. چنانچه الگوی رگرسیون موردتحلیل دربرگیرندۀ یک یا چند عنصر با وقفه از متغیر وابسته به‌عنوان متغیر توضیحی باشد، این الگو را خودرگرسیونی یا دینامیک (پویا) می‌نامند.

پژوهش حاضر از نوع پژوهش‌های پس‌رویدادی بوده و از نظر هدف کاربردی است. با توجه به اینکه داده‌های پژوهش بدون دخالت محقق گردآوری شده‌اند، از نوع پژوهش‌های نیمه‌تجربی قلمداد می‌شود و به جهت تجزیه‌وتحلیل روابط بین متغیرها از نوع پژوهش توصیفی- همبستگی می‌باشد. در این پژوهش از تکنیک رگرسیون خطی چندمتغیره استفاده ‌شده است. جامعۀ آماری تحقیق شامل کلیۀ شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دورۀ زمانی 1394 الی 1401 است. نمونۀ آماری تحقیق با استفاده از روش حذف سیستماتیک شامل شرکت‌هایی است که حائز شرایط زیر باشند:

1. از ابتدای سال 1394 تا پایان سال 1401 در بورس حضور داشته باشند؛

2. به‌منظور افزایش قابلیت مقایسه، سال مالی آن‌ها منتهی به پایان اسفند ماه باشد؛

3. طی دورۀ موردنظر، تغییر فعالیت و یا تغییر سال مالی نداده باشد؛

4. جزء شرکت‌های سرمایه‌گذاری و واسطه‌گری مالی، بانک‌ها و شرکت‌های بیمه‌ای نباشد (شرکت‌های سرمایه‌گذاری به علت تفاوت ماهیت فعالیت با بقیه شرکت‌ها در جامعۀ آماری منظور نشده‌اند)؛

5. داده‌های موردنیاز برای محاسبۀ متغیرهای پژوهش در دسترس باشد.

درنهایت 166 شرکت به‌عنوان نمونۀ نهایی پژوهش تعیین و اطلاعات این شرکت‌ها مبنای تجزیه‌وتحلیل آماری قرار گرفته است.

مدل‌ها و متغیرهای پژوهش

متغير وابسته

ارزش شرکت(FV): مطابق با پژوهش دخل اله و همکاران(2021)، آلماکوشي و همکاران(2020) و حاجي ابراهيمي و اسکندر(1398)، برای محاسبۀ ارزش شرکت از شاخص کیوتوبین استفاده می‌شود. این نسبت از مجموع ارزش بازار حقوق صاحبان سهام و ارزش دفتری دارایی‌ها به‌دست می‌آید. از این نسبت می‌توان ارزش شرکت‌ها را به گونۀ مطلوب‌تر اندازه‌گیری کرد.

رابطۀ (1)

متغير مستقل

اعتماد بیش‌ازحد مدیریت(Managerial Overconfidence): مطابق با پژوهش احمد و دوئلمن(2013) و لیستیانی و همکاران(2024)، از آنجا که تصمیم‌های سرمایه‌گذاری شرکت، حاوی اطلاعاتی دربارۀ اعتماد بیش‌ازحد مدیریتی است، لذا ابزار اندازه‌گیری بیش‌اطمینانی مدیر، مازاد سرمایه‌گذاری (INV OVER) است .سرمایه‌گذاری بیش‌ازحد در دارایی‌ها از باقیماندۀ مدل رگرسیونی رشد دارایی‌ها بر رشد فروش بر مبنای سال صنعت و طبق رابطۀ ذیل محاسبه می‌شود:

رابطۀ(2)

که در رابطۀ فوق داریم:

SGit: رشد فروش در پایان دورۀ مالی t برای شرکت i؛

AGit: رشد دارایی‌ها در پایان دورۀ مالی t برای شرکت i؛

: باقیماندۀ رگرسیونی در پایان دورۀ tبرای شرکت i که مقدار مثبت این باقیمانده‌ها بیانگر سرمایه‌گذاری بیش‌ازحد در دارایی‌ها و مقدار منفی این باقیمانده‌ها بیانگر سرمایه‌گذاری کمتر از حد در دارایی‌ها است. برای مقادیر مثبت باقیمانده‌ها، مقدار یک و برای مقادیر منفی باقیمانده‌ها، مقدار صفر لحاظ می‌شود. نحوۀ محاسبه رشد فروش و رشد دارایی‌ها به شرح ذیل است:

رابطۀ (3)
رابطۀ (4)

Sit: میزان فروش در پایان دورۀ مالی t برای شرکت i؛

Sit-1: میزان فروش در پایان دورۀ مالی t-1 برای شرکت i؛

TAit: میزان کل دارایی‌ها در پایان دورۀ مالی tبرای شرکت i؛

TAit-1: میزان کل دارایی‌ها در پایان دورۀ مالی t-1برای شرکت i؛

متغیرهای میانجی

جریان نقد عملیاتی(OCF): مطابق پژوهش پوتری(2021) و کرمی و همکاران(1398) از طریق نسبت جریان خالص ورود (خروج) وجوه نقد به کل دارایی‌ها محاسبه می‌شود.

رابطۀ(5)

پرخاشگری مالیاتی(TA): مطابق با پژوهش بالاکریشنان و همکاران(2019) و لیستیانی و همکاران(2024) برای سنجش این متغیر از نرخ مؤثر مالیاتی شرکت استفاده‌ شده است که اشاره به نسبت کل هزینۀ مالیات به سود قبل از مالیات دارد. از آنجا که هر چه نرخ مؤثر مالیاتی شرکت کمتر باشد؛ یعنی نسبت هزینۀ مالیات به درآمد قبل از مالیات کمتر بوده که نشان می‌دهد میزان پرخاشگری مالیاتی آن شرکت بیشتر است، لذا نرخ‌های مالیاتی محاسبه‌شده، در عدد منفی یک (1-) ضرب می‌شود تا عدد به‌دست‌آمده ارتباط مستقیمی با پرخاشگری مالیاتی داشته باشد. معیار پرخاشگری مالیاتی، نرخ مؤثر مالیاتی بوده که به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:

رابطۀ(6)

متغير کنترلی

گردش دارایی(TATO): مطابق پژوهش لیستیانی و همکاران(2024) از نسبت فروش برکل دارایی‌ها به دست می‌آید.

رابطۀ(7)

مدل‌های پژوهش

برای آزمون فرضیه‌های پژوهش از مدل‌های‌ برگرفته‌شده از پژوهش لیستیانی و همکاران(2024) استفاده‌ شده است. برای نقش میانجیگری جریان نقد عملیاتی درصورتی‌که در مدل(1) ضریب1β معنادار باشد فرضیۀ اول پژوهش تأیید می‌شود. همچنین اگر در مدل(2) ضریب 1β معنادار باشد فرضیۀ دوم پژوهش تأیید می‌شود. برای آزمون فرضیۀ سوم از روش میانجیگری بارون و کنی (1986) استفاده ‌شده است و باید چهار شرط برقرار باشد تا فرضیۀ سوم تأیید شود. اول: در مدل(1) ضریب 1β معنادار باشد و بین متغیر مستقل و وابسته رابطۀ معنادار وجود داشته باشد؛ دوم: در مدل(2) ضریب1β معنادار باشد و بین متغیر مستقل و میانجی رابطۀ معنادار وجود داشته باشد؛ سوم: در مدل(3) ضریب2β معنادار باشد و بین متغیر میانجی و وابسته رابطۀ معنادار وجود داشته باشد؛ چهارم: در مدل(3) رابطۀ بین متغیر مستقل و وابسته (ضریب 1β) باید کمتر از مدل(2) باشد.

برای نقش میانجیگری پرخاشگری مالیاتی درصورتی‌که در مدل(4) ضریب1β معنادار باشد فرضیۀ چهارم پژوهش تأیید میشود. برای آزمون فرضیۀ پنجم از روش میانجیگری بارون و کنی(1986) استفاده ‌شده است و باید چهار شرط برقرار باشد تا فرضیۀ پنجم تأیید شود. اول: در مدل(1) ضریب 1β معنادار باشد و بین متغیر مستقل و وابسته رابطۀ معنادار وجود داشته باشد؛ دوم: در مدل(4) ضریب1β معنادار باشد و بین متغیر مستقل و میانجی رابطۀ معنادار وجود داشته باشد؛ سوم: در مدل(5) ضریب2β معنادار باشد و بین متغیر میانجی و وابسته رابطۀ معنادار وجود داشته باشد؛ چهارم: در مدل(5) رابطۀ بین متغیر مستقل و وابسته (ضریب 1β) باید کمتر از مدل (4) باشد.

در این پژوهش مدل‌ها در قالب دو رویکرد ایستا و پویا به شرح زیر می‌باشند:

مدل(1) ایستا

مدل(2) ایستا

مدل(3) ایستا

مدل(4) ایستا

مدل(5) ایستا

مدل(6) پویا

مدل(7) پویا

مدل(8) پویا

مدل(9) پویا

مدل(10) پویا

یافته‌های پژوهش

نتایج آمار توصیفی کمی و کیفی حاصل از پژوهش در سطح شرکت‌های بررسی‌شده در جدول(1) و (2) آمده است. با مقایسۀ میانگین، حداکثر و حداقل متغیرهای موردمطالعۀ پژوهش طی دورۀ 8 ساله، مشاهده می‌شود که اختلاف بین بزرگ‌ترین و کوچک‌ترین داده و مقایسۀ آن با میانگین و انحراف معیار متغیرها، نشان می‌دهد توزیع داده‌ها منطقی است.

جدول(1). آمار توصیفی متغیرهای کمی

متغیر	نماد	مشاهدات	کمترین	بیشترین	میانگین	میانه	انحراف معیار
ارزش شرکت	FV	1328	535/0	545/9	029/3	372/2	072/2
جریان نقد عملیاتی	OCF	1328	385/0-	571/0	127/0	107/0	140/0
پرخاشگری مالیاتی	TA	1328	37/10-	0	112/0-	098/0-	306/0
گردش دارایی	TATO	1328	006/0	891/4	012/1	806/0	750/0

جدول(2). آمار توصیفی متغیرهای کیفی

متغیر	نماد	مشاهدات	فراوانی 1	درصد فراوانی 1	فراوانی 0	درصد فراوانی 0
اعتماد بیش‌ازحد مدیریت	MO	1328	508	25/38 %	820	75/61 %

مطابق با نتایج پنل اول و قسمت کمی در جدول فوق همان‌گونه که ملاحظه می‌گردد میانگین و انحراف معیار متغیر ارزش شرکت به ترتیب برابر با 029/3 و 072/2 می‌باشد که می‌توان گفت به‌طور کلی ارزش بازار حقوق صاحبان سهام اغلب شرکت‌های نمونه بیشتر از ارزش دفتری آن‌هاست. در خصوص متغیر اعتماد بیش‌ازحد مدیریت نیز همان‌گونه که ملاحظه می‌گردد 25/38 درصد از مدیران دارای اعتماد بیش‌ازحد و 75/61 درصد فاقد اعتماد بیش‌ازحد هستند، در رابطه با متغیر کنترلی نیز همان‌گونه که ملاحظه می‌گردد میانگین گردش دارایی 012/1 می‌باشند.

براي آزمون فرضيه‌هاي تحقيق از رگرسيون خطی چندگانه استفاده ‌شده است. در ابتدا قبل از برازش الگو، ميزان هم‌خطي بين متغيرهاي مستقل تحقيق از طريق آزمون تورم واريانس بررسی شد. تجربيات عملي حاکي از اين است که اگر عامل تورم واریانس بزرگ‌تر از 5 باشد، مبین وجود یک اخطار احتمالی است و اگر بزرگ‌تر از 10 باشد یک اخطار جدی را یادآور می‌شود و حکایت از آن دارد که ضرایب رگرسیونی مربوط به علت هم‌خطی چندگانه به‌صورت ضعیفی برآورد شده‌اند. نتايج اين آزمون مطابق با جدول(3) حاکي از نبود هم‌خطی شدید بين متغيرهاي مستقل و کنترلی است.

جدول(3). نتایج آزمون هم‌خطی (VIF)

متغیر	نماد	عامل تورم واریانس (VIF)
		مدل اول	مدل دوم	مدل سوم	مدل چهارم	مدل پنجم
اعتماد بیش‌ازحد مدیریت	MO	0009/1	0009/1	0009/1	0009/1	0014/1
جریان نقد عملیاتی	OCF	---	---	0281/1	---	---
پرخاشگری مالیاتی	TA	---	---	---	---	0053/1
گردش دارایی	TATO	0009/1	0009/1	0282/1	0009/1	0040/1

به‌منظور آزمون نرمال بودن متغیر وابسته (ارزش شرکت) و جملۀ خطا از آزمون جارکیو - برا استفاده می‌شود. اگر احتمال آماره کمتر از 5 % باشد، فرضیۀ H0 مبنی بر نرمال بودن جمله خطا و متغیر وابسته رد می‌شود. در جدول(4) میزان آماره و معناداری آزمون جارکیو - برا برای مدل‌های اين پژوهش ارائه‌ شده است.

جدول(4). نتايج حاصل از آزمون جارکیو - برا

مدل‌ها	آمارۀ آزمون	معناداری	نتیجۀ آزمون
مدل اول	514/790	000/0	نرمال نبودن
مدل دوم	450/111	000/0	نرمال نبودن
مدل سوم	544/894	000/0	نرمال نبودن
مدل چهارم	500909	000/0	نرمال نبودن
مدل پنجم	776/800	000/0	نرمال نبودن

همان‌طور که مشاهده می‌شود معناداری آمارۀ جارکیو - برا مدل‌ها کمتر از 05/0 است که گویای نرمال نبودن متغیر وابسته و جملۀ خطا است که فرضیه مبنی بر نرمال بودن جملۀ خطا و متغیر وابسته رد می‌شود؛ ولی براساس قضیۀ حد مرکزی و با توجه به اینکه تعداد مشاهدات آماری پژوهش حاضر بیش از30 عدد می‌باشد(تعداد مشاهدات پژوهش حاضر 1328 سال- شرکت می‌باشد)، بنابراین فرض می‌شود داده‌ها به توزیع نرمال نزدیک بوده‌اند (افلاطونی، 1394).

یکی از فرضیه‌های اساسی یک مدل رگرسیونی مناسب، فرض همگنی (همسانی) واریانس باقیمانده‌ها است. برای بررسی این فرض در این پژوهش از آزمون وایت استفاده می‌شود. فرض صفر در این آزمون همسانی واریانس باقیمانده‌ها می‌باشد که اگر مقدار سطح معنی‌داری بیشتر از 05/0 باشد فرض صفر پذیرفته می‌شود. با توجه به جدول(4) و مقدار سطح معنی‌داری به‌دست‌آمده برای آزمون وایت که برای مدل اول پژوهش 398/0، مدل چهارم پژوهش 604/0 و مدل پنجم پژوهش 807/0 می‌باشند و از سطح معنی‌داری 05/0 بیشتر است فرض صفر (وجود همسانی واریانس) تأیید می‌شود که نشان می‌دهد مشکل ناهمسانی واریانس باقیمانده‌ها وجود ندارد؛ اما در مدل دوم و سوم با توجه به اینکه سطح معناداری کمتر از 05/0 است فرض صفر (وجود همسانی واریانس) رد می‌شود که نشان می‌دهد مشکل ناهمسانی واریانس باقیمانده‌ها وجود دارد؛ لذا برای پیشگیری از دستیابی به نتایج کاذب رگرسیون از روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته (GLS) استفاده ‌شده است.

جدول(5). نتایج آزمون ناهمسانی واریانس

مدل‌ها	آماره	معناداری	نتیجۀ آزمون
اول	016/1	398/0	وجود همسانی واریانس
دوم	659/7	000/0	وجود ناهمسانی واریانس
سوم	742/3	000/0	وجود ناهمسانی واریانس
چهارم	681/0	604/0	وجود همسانی واریانس
پنجم	565/0	807/0	وجود همسانی واریانس

در پژوهش حاضر از آزمون دوربین- واتسون برای تشخیص وجود و یا نبود خودهمبستگی استفاده‌ شده است. فرض صفر در این آزمون عدم خودهمبستگی باقیمانده‌ها می‌باشد که اگر مقدار آمارۀ آزمون بین 5/1 تا 5/2 باشد فرض صفر پذیرفته می‌شود. نتایج این آزمون در جدول زیر ارائه‌ شده است:

جدول(6). نتایج آزمون دوربین- واتسون

مدل‌ها	آماره	نتیجۀ آزمون
اول	548/1	عدم خودهمبستگی سریالی
دوم	058/2	عدم خودهمبستگی سریالی
سوم	563/1	عدم خودهمبستگی سریالی
چهارم	318/2	عدم خودهمبستگی سریالی
پنجم	674/1	عدم خودهمبستگی سریالی

با توجه به نتایج جدول فوق، مقدار آمارۀ دوربین واتسون برای همۀ مدل‌ها در بازۀ 5/1 تا 5/2 است، بنابراین نبود خودهمبستگی سریالی بین متغیرهای تحقیق مشهود است.

در این بخش، نتایج آزمون فرضیه‌های پژوهش با دو رویکرد ایستا و پویا گزارش شده است. در رویکرد ایستا ابتدا، باید درستی ادغام داده‌ها با استفاده از آزمون‌های F لیمر و هاسمن تشخیص داده شود. در روش پویا سازگاری تخمین‌زنندۀ GMM به دو فرضیۀ اساسی متکی است. اول، اینکه مجموعۀ متغیرهای ابزاری (J- statistic) باید معتبر باشد؛ یعنی با جملات خطا همبسته نباشد. این فرضیه با استفاده از آزمون سارگان و هان‌سن آماره سنجیده می‌شود؛ دوم، اینکه باید نبودِ خودهمبستگی مرتبۀ دوم (AR2) در پسماندها تأیید شود. برای سنجش این فرضیه از آزمون همبستگی پیاپی آرالنو و باند (آماره M) استفاده می‌شود. اگر جزء اخلال دارای همبستگی پیاپی مرتبۀ اول بوده و همبستگی پیاپی مرتبۀ دوم نداشته باشد، روش GMM اعتبار لازم را دارد. در ادامه، نتایج مربوط به آزمون فرضیه‌ها گزارش می‌شود.

نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌های پژوهش

فرضیۀ اول پژوهش: اعتماد بیش‌ازحد مدیریت با ارزش شرکت رابطۀ معناداری دارد.

جدول(7). نتایج آزمون فرضیۀ اول پژوهش

	روش (OLS)				روش (GMM)
متغیرهای الگو	ضریب	خطای استاندارد	آمارۀ t	سطح معناداری		ضریب	خطای استاندارد	آماره	سطح معناداری
عرض از مبدأ	198/1	175/0	846/6	000/0		-	-	-	-
اعتماد بیش‌ازحد مدیریت	316/0	109/0	890/2	003/0		756/0	161/0	690/4	000/0
گردش دارایی	613/1	152/0	612/10	000/0		972/0	125/0	762/7	000/0
وقفۀ مرتبۀ اول ارزش شرکت	-	-	-	-		278/0	039/0	048/7	000/0
آزمون تشخیص	آماره	معناداری	نتیجه			آزمون	آماره	معناداری	نتیجه
چاو (F لیمر)	217/3	000/0	روش تابلویی			آمارۀ J	104/49	128/0	اعتبار ابزارها
هاسمن	309/87	000/0	روش آثار ثابت			آمارۀ J	104/49	128/0	اعتبار ابزارها
آمارۀ F	246/3	000/0	تأیید کلی الگو			AR(1)	131/8-	000/0	اعتبار الگو
ضریب تعیین تعدیل‌شده	220/0					AR(2)	142/0	886/0	اعتبار الگو

مطابق با جدول(7) در رویکرد ایستا آمارۀ آزمون چاو در سطح 5 درصد معنادار است؛ بنابراین الگوی تابلویی پذیرفته می‌شود. با توجه به مقدار سطح معناداری آزمون هاسمن که برابر 000/0 و کمتر از 05/0 است، روش اثرات ثابت پذیرفته می‌شود. در رویکرد پویا مقدار معناداری آمارۀ J مربوط به آزمون سارگان و هانسن 128/0 است و اعتبار ابزارها تأیید می‌شود. با توجه به نتایج آزمون آرلانو و باند، احتمال آمارۀ M در وقفۀ اول 000/0 ، کمتر از 05/0 و در وقفۀ دوم با احتمال 886/0 بیشتر از 05/0 است؛ درنتیجه فرض صفر پذیرفته می‌شود که نشان‌دهندۀ آن است که همبستگی سریالی مرتبۀ دوم در جملات خطا وجود ندارد و آزمون آرلانو و باند اعتبار الگو را تأیید می‌کند. با توجه به دو الگوی OLS وGMM ، در هر دو الگو مقدار سطح معناداری آمارۀ t برای متغیر اعتماد بیش‌ازحد مدیریت کمتر از سطح خطای 05/0 است؛ بنابراین فرض صفر رد می‌شود و درنتیجه اعتماد بیش‌ازحد مدیریت بر ارزش شرکت در هر دو الگو تأثیر معناداری دارد. درنهایت، فرضیۀ اول پذیرفته می‌شود. با توجه به ضریب متغیر اعتماد بیش‌ازحد مدیریت که مثبت است نتیجه گرفته می‌شود که اعتماد بیش‌ازحد مدیریت بر ارزش شرکت تأثیر مثبت دارد. ضریب متغیر اعتماد بیش‌ازحد مدیریت درروش OLS (316/0) بوده که نسبت به روش GMM (756/0) کمتر است؛ بنابراین نتایج رویکرد پویا در بررسی متغیرهای مؤثر بر متغیر ارزش شرکت بهتر است.

فرضیۀ دوم پژوهش: اعتماد بیش‌ازحد مدیریت با جریان نقد عملیاتی رابطۀ معناداری دارد.

جدول(8). نتایج آزمون فرضیۀ دوم پژوهش

	روش (OLS)					روش (GMM)
متغیرهای الگو	ضریب	خطای استاندارد	آمارۀ t	سطح معناداری	ضریب		خطای استاندارد	آماره	سطح معناداری
عرض از مبدأ	042/0	010/0	157/4	000/0	-		-	-	-
اعتماد بیش‌ازحد مدیریت	003/0	006/0	610/0	041/0	008/0		011/0	691/0	490/0
گردش دارایی	082/0	008/0	223/9	000/0	051/0		010/0	711/4	000/0
وقفۀ مرتبۀ اول جریان نقد عملیاتی	-	-	-	-	022/0		055/0	403/0	687/0
آزمون تشخیص	آماره	معناداری	نتیجه		آزمون		آماره	معناداری	نتیجه
چاو (F لیمر)	969/5	000/0	روش تابلویی		آمارۀ J		364/34	681/0	اعتبار ابزارها
هاسمن	460/24	000/0	روش آثار ثابت		آمارۀ J		364/34	681/0	اعتبار ابزارها
آمارۀ F	248/6	000/0	تأیید کلی الگو		AR(1)		498/5-	000/0	اعتبار الگو
ضریب تعیین تعدیل‌شده	397/0				AR(2)		207/0	835/0	اعتبار الگو

مطابق با جدول(8) در رویکرد ایستا آمارۀ آزمون چاو در سطح 5 درصد معنادار است؛ بنابراین الگوی تابلویی پذیرفته می‌شود. با توجه به مقدار سطح معناداری آزمون هاسمن که برابر 000/0 و کمتر از 05/0 است، روش اثرات ثابت پذیرفته می‌شود. در رویکرد پویا مقدار معناداری آمارۀ J مربوط به آزمون سارگان و هانسن 681/0 است و اعتبار ابزارها تأیید می‌شود. با توجه به نتایج آزمون آرلانو و باند، احتمال آمارۀ M در وقفۀ اول 000/0 ، کمتر از 05/0 و در وقفۀ دوم با احتمال 835/0 بیشتر از 05/0 است؛ درنتیجه فرض صفر پذیرفته می‌شود که نشان‌دهندۀ آن است که همبستگی سریالی مرتبۀ دوم در جملات خطا وجود ندارد و آزمون آرلانو و باند اعتبار الگو را تأیید می‌کند. با توجه به الگوی OLS، مقدار سطح معناداری آمارۀ t برای متغیر اعتماد بیش‌ازحد مدیریت کمتر از سطح خطای 05/0 است؛ بنابراین فرض صفر رد می‌شود و درنتیجه اعتماد بیش‌ازحد مدیریت بر جریان نقد عملیاتی تأثیر معناداری دارد. درنهایت، فرضیۀ دوم پذیرفته می‌شود. با توجه به ضریب متغیر اعتماد بیش‌ازحد مدیریت که مثبت است نتیجه گرفته می‌شود که اعتماد بیش‌ازحد مدیریت بر جریان نقد عملیاتی تأثیر مثبت دارد. در الگوی GMM، مقدار سطح معناداری آمارۀ t برای متغیر اعتماد بیش‌ازحد مدیریت بیشتر از سطح خطای 05/0 است؛ بنابراین فرض صفر تأیید می‌شود و درنتیجه اعتماد بیش‌ازحد مدیریت بر جریان نقد عملیاتی تأثیر معناداری ندارد.

فرضیۀ سوم پژوهش: جریان نقد عملیاتی نقش میانجی بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت دارد.

جدول(9). نتایج آزمون فرضیۀ سوم پژوهش

	روش (OLS)				روش (GMM)
متغیرهای الگو	ضریب	خطای استاندارد	آمارۀ t	سطح معناداری		ضریب	خطای استاندارد	آماره	سطح معناداری
عرض از مبدأ	138/1	175/0	474/6	000/0		-	-	-	-
اعتماد بیش‌ازحد مدیریت	001/0	109/0	846/2	004/0		626/0	186/0	359/3	001/0
جریان نقد عملیاتی	403/1	497/0	819/2	004/0		421/0-	912/0	462/0-	644/0
گردش دارایی	497/1	157/0	537/9	000/0		948/0	132/0	146/7	000/0
وقفۀ مرتبۀ اول ارزش شرکت	-	-	-	-		293/0	040/0	211/7	000/0
آزمون تشخیص	آماره	معناداری	نتیجه			آزمون	آماره	معناداری	نتیجه
چاو (F لیمر)	071/3	000/0	روش تابلویی			آمارۀ J	582/47	137/0	اعتبار ابزارها
هاسمن	818/76	000/0	روش آثار ثابت			آمارۀ J	582/47	137/0	اعتبار ابزارها
آمارۀ F	294/3	000/0	تأیید کلی الگو			AR(1)	833/7-	000/0	اعتبار الگو
ضریب تعیین تعدیل‌شده	225/0					AR(2)	165/0	869/0	اعتبار الگو

مطابق با جدول(9) در رویکرد ایستا آمارۀ آزمون چاو در سطح 5 درصد معنادار است؛ بنابراین الگوی تابلویی پذیرفته می‌شود. با توجه به مقدار سطح معناداری آزمون هاسمن که برابر 000/0 و کمتر از 05/0 است، روش اثرات ثابت پذیرفته می‌شود. در رویکرد پویا مقدار معناداری آمارۀ J مربوط به آزمون سارگان و هانسن 137/0 است و اعتبار ابزارها تأیید می‌شود. با توجه به نتایج آزمون آرلانو و باند، احتمال آمارۀ M در وقفۀ اول 000/0 ، کمتر از 05/0 و در وقفۀ دوم با احتمال 869/0 بیشتر از 05/0 است؛ درنتیجه فرض صفر پذیرفته می‌شود که نشان‌دهندۀ آن است که همبستگی سریالی مرتبۀ دوم در جملات خطا وجود ندارد و آزمون آرلانو و باند اعتبار الگو را تأیید می‌کند. با توجه به دو الگوی OLS و GMM، در هر دو الگو مقدار سطح معناداری آمارۀ t برای متغیر اعتماد بیش‌ازحد مدیریت کمتر از سطح خطای 05/0 است؛ بنابراین فرض صفر رد می‌شود و درنتیجه اعتماد بیش‌ازحد مدیریت بر ارزش شرکت در هر دو الگو تأثیر معناداری دارد. درنهایت، فرضیۀ سوم پذیرفته می‌شود. تمامی چهار شرط لازم برای وجود رابطۀ میانجی در مدل وجود دارد درنتیجه جریان نقد عملیاتی نقش میانجی بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت دارد. ضریب متغیر اعتماد بیش‌ازحد مدیریت در روش OLS (001/0) بوده که نسبت به روش GMM (626/0) کمتر است؛ بنابراین نتایج رویکرد پویا در بررسی متغیرهای مؤثر بر متغیر ارزش شرکت بهتر است.

فرضیۀ چهارم پژوهش: اعتماد بیش‌ازحد مدیریت با پرخاشگری مالیاتی رابطۀ معناداری دارد.

جدول(10). نتایج آزمون فرضیۀ چهارم پژوهش

روش (OLS)

روش (GMM)

متغیرهای الگو

ضریب

خطای استاندارد

آمارۀ t

سطح معناداری

ضریب

خطای استاندارد

آماره

سطح معناداری

عرض از مبدأ

102/0-

019/0

276/5-

000/0

اعتماد بیش‌ازحد مدیریت

015/0

017/0

876/0

008/0

112/0-

013/0

424/8-

000/0

گردش دارایی

029/0-

013/0

156/2-

031/0

097/0-

010/0

188/9-

000/0

وقفۀ مرتبۀ اول پرخاشگری مالیاتی

070/0

008/0

614/8

000/0

آزمون تشخیص

آماره

معناداری

نتیجه

آزمون

آماره

معناداری

نتیجه

چاو (F لیمر)

549/1

000/0

روش تابلویی

آمارۀ J

154/61

013/0

عدم اعتبار ابزارها

هاسمن

481/1

476/0

روش آثار تصادفی

آمارۀ F

693/2

037/0

تأیید کلی الگو

AR(1)

102/1-

270/0

عدم اعتبار الگو

ضریب تعیین تعدیل‌شده

003/0

AR(2)

913/0-

361/0

عدم اعتبار الگو

مطابق با جدول(10) در رویکرد ایستا آمارۀ آزمون چاو در سطح 5 درصد معنادار است؛ بنابراین الگوی تابلویی پذیرفته می‌شود. با توجه به مقدار سطح معناداری آزمون هاسمن که برابر 476/0 و بیشتر از 05/0 است، روش اثرات تصادفی پذیرفته می‌شود. در رویکرد پویا مقدار معناداری آمارۀ J مربوط به آزمون سارگان و هانسن 013/0 است و اعتبار ابزارها تأیید نمی‌شود. با توجه به نتایج آزمون آرلانو و باند، احتمال آمارۀ M در وقفۀ اول 270/0 و در وقفۀ دوم با احتمال 361/0 بیشتر از 05/0 است؛ درنتیجه فرض صفر رد می‌شود که نشان‌دهندۀ آن است که همبستگی سریالی مرتبۀ دوم در جملات خطا وجود دارد و آزمون آرلانو و باند اعتبار الگو را تأیید نمی‌کند. در الگوی OLS مقدار سطح معناداری آمارۀ t برای متغیر اعتماد بیش‌ازحد مدیریت کمتر از سطح خطای 05/0 است؛ بنابراین فرض صفر رد می‌شود و درنتیجه اعتماد بیش‌ازحد مدیریت بر پرخاشگری مالیاتی تأثیر معناداری دارد. درنهایت، فرضیۀ چهارم پذیرفته می‌شود. با توجه به ضریب متغیر اعتماد بیش‌ازحد مدیریت که مثبت است نتیجه گرفته می‌شود که اعتماد بیش‌ازحد مدیریت بر پرخاشگری مالیاتی تأثیر مثبت دارد. در الگوی GMM با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از آزمون سارگان و هانسن و آرلانو و باند اعتبار ابزارها و الگوها تأیید نشد؛ لذا فرضیۀ چهارم در این الگو پذیرفته نمی‌شود.

فرضیۀ پنجم پژوهش: پرخاشگری مالیاتی نقش میانجی بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت دارد.

جدول(11). نتایج آزمون فرضیۀ پنجم پژوهش

	روش (OLS)				روش (GMM)
متغیرهای الگو	ضریب	خطای استاندارد	آمارۀ t	سطح معناداری	ضریب	خطای استاندارد	آماره	سطح معناداری
عرض از مبدأ	184/1	175/0	745/6	000/0	-	-	-	-
اعتماد بیش‌ازحد مدیریت	009/0	109/0	907/2	003/0	820/0	164/0	997/4	000/0
پرخاشگری مالیاتی	198/0-	169/0	169/1-	022/0	847/0	956/0	886/0	376/0
گردش دارایی	602/1	152/0	522/10	000/0	106/1	144/0	650/7	000/0
وقفۀ مرتبۀ اول ارزش شرکت					259/0	040/0	405/6	000/0
آزمون تشخیص	آماره	معناداری	نتیجه		آزمون	آماره	معناداری	نتیجه
چاو (F لیمر)	219/3	000/0	روش تابلویی		آمارۀ J	256/47	144/0	اعتبار ابزارها
هاسمن	275/87	000/0	روش آثار ثابت		آمارۀ J	256/47	144/0	اعتبار ابزارها
آمارۀ F	236/3	000/0	تأیید کلی الگو		AR(1)	243/0-	000/0	اعتبار الگو
ضریب تعیین تعدیل‌شده	220/0				AR(2)	092/0-	926/0	اعتبار الگو

مطابق با جدول(11) در رویکرد ایستا آمارۀ آزمون چاو در سطح پنج درصد معنادار است؛ بنابراین الگوی تابلویی پذیرفته می‌شود. با توجه به مقدار سطح معناداری آزمون هاسمن که برابر 000/0 و کمتر از 05/0 است، روش اثرات ثابت پذیرفته می‌شود. در رویکرد پویا مقدار معناداری آمارۀ J مربوط به آزمون سارگان و هانسن 144/0 است و اعتبار ابزارها تأیید می‌شود. با توجه به نتایج آزمون آرلانو و باند، احتمال آمارۀ M در وقفۀ اول 000/0، کمتر از 05/0 و در وقفۀ دوم با احتمال 926/0 بیشتر از 05/0 است؛ درنتیجه فرض صفر پذیرفته می‌شود که نشان‌دهندۀ آن است که همبستگی سریالی مرتبۀ دوم در جملات خطا وجود ندارد و آزمون آرلانو و باند اعتبار الگو را تأیید می‌کند. با توجه به دو الگوی OLS و GMM، در هر دو الگو مقدار سطح معناداری آمارۀ t برای متغیر اعتماد بیش‌ازحد مدیریت کمتر از سطح خطای 05/0 است؛ بنابراین فرض صفر رد می‌شود و درنتیجه اعتماد بیش‌ازحد مدیریت بر ارزش شرکت در هر دو الگو تأثیر معناداری دارد. درنهایت، فرضیۀ پنجم پذیرفته می‌شود. تمامی چهار شرط لازم برای وجود رابطۀ میانجی در مدل وجود دارد درنتیجه پرخاشگری مالیاتی نقش میانجی بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت دارد. ضریب متغیر اعتماد بیش‌ازحد مدیریت در روش OLS (009/0) بوده که نسبت به روش GMM (820/0) کمتر است؛ بنابراین نتایج رویکرد پویا در بررسی متغیرهای مؤثر بر متغیر ارزش شرکت بهتر است.

خلاصۀ نتايج مربوط به فرضیه‌های پژوهش در جدول(12) ارائه‌ شده است. همان‌طور که مشاهده می‌شود تمام فرضیه‌های پژوهش پذيرفته می‌شود.

جدول(12). خلاصۀ نتايج فرضیه‌های پژوهش

فرضیه	شرح فرضیه	نتیجه
اول	اعتماد بیش‌ازحد مدیریت با ارزش شرکت رابطۀ معناداری دارد.	تأیید فرضیه
دوم	اعتماد بیش‌ازحد مدیریت با جریان نقد عملیاتی رابطۀ معناداری دارد.	تأیید فرضیه
سوم	جریان نقد عملیاتی نقش میانجی بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت دارد.	تأیید فرضیه
چهارم	اعتماد بیش‌ازحد مدیریت با پرخاشگری مالیاتی رابطۀ معناداری دارد.	تأیید فرضیه
پنجم	پرخاشگری مالیاتی نقش میانجی بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت دارد.	تأیید فرضیه

بحث و نتیجه‌گیری

هدف این پژوهش بررسی نقش میانجیگری جریان نقد عملیاتی و پرخاشگری مالیاتی بر رابطۀ بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت بوده است. جهت آزمون این فرضیه اطلاعات مالی 166 شرکت از مجموعه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دورۀ 8 ساله بین 1394 لغایت 1401 مورد تجزیه‌وتحلیل آماری قرار گرفت.

فرضیۀ اول پژوهش به بررسی ارتباط بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت پرداخت. نتایج نشان می‌دهد ارتباط مثبت و معناداری بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت وجود دارد. زمانی که مدیران به اعضای تیم خود اعتماد بیش‌ازحد می‌کنند، این اعضا احساس می‌کنند که ارزش و توانایی‌هایشان به‌طور واقعی توسط مدیریت تأیید شده است. این اعتماد می‌تواند به یک بستر از همکاری و انگیزه برای اعضای تیم تبدیل شود، که درنهایت منجر به افزایش بهره‌وری و کیفیت کاری می‌شود. با افزایش همکاری و تعامل درون‌تیمی، شرکت بهبودهای چشمگیری در فرایندها و عملکرد خود می‌بیند که این موارد به‌طور مستقیم به افزایش ارزش شرکت کمک می‌کند. علاوه بر این، اعتماد بیش‌ازحد مدیریت می‌تواند به تثبیت و جذب نیروهای متخصص و باارزش در شرکت کمک کند. افرادی که در محیطی از اعتماد و اعتقاد به توانمندی‌های خود فعالیت می‌کنند، اغلب به‌عنوان دارایی ارزشمندی در شرکت شناخته می‌شوند. این افراد تمایل بیشتری به ارتباط مستمر و تعهد بیشتر نسبت به شرکت خواهند داشت. بنابراین، شرکت‌هایی که محیطی مبتنی بر اعتماد ایجاد می‌کنند، می‌توانند نیروی کار ماهر و باارزش را به خود جلب کنند و از این طریق به ارزش شرکت خود افزوده کنند؛ لذا پژوهش صورت‌گرفته با پژوهش لیستیانی و همکاران(2024) و گائو و همکاران(2022) مغایرت دارد.

فرضیۀ دوم پژوهش به بررسی ارتباط بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و جریان نقد عملیاتی پرداخت. نتایج نشان می‌دهد ارتباط مثبت و معناداری بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و جریان نقد عملیاتی وجود دارد. اعتماد بیش‌ازحد مدیریت به توانایی‌ها و تصمیم‌های خود می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر جریان نقد عملیاتی شرکت داشته باشد. این نوع اعتماد معمولاً منجربه تصمیم‌گیری‌های جسورانه‌تر و ریسک‌پذیری بیشتر می‌شود که در برخی موارد می‌تواند به افزایش بهره‌وری و سودآوری منجر شود. به‌عنوان مثال، مدیرانی که به توانایی‌های خود اطمینان دارند، ممکن است تمایل بیشتری به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نوآورانه و فرصت‌های رشد داشته باشند. این سرمایه‌گذاری‌ها در صورت موفقیت می‌توانند به افزایش جریان نقد عملیاتی و تقویت وضعیت مالی شرکت کمک کنند. با این حال، باید توجه داشت که اعتماد بیش‌ازحد مدیریت می‌تواند با ریسک‌های قابل‌توجهی همراه باشد. تصمیم‌های غیرمنطقی و بیش‌ازحد خوش‌بینانه ممکن است به تخصیص نادرست منابع و درنهایت به کاهش جریان نقد عملیاتی منجر شوند. بنابراین، در حالی که اعتماد بیش‌ازحد می‌تواند به طور بالقوه منجربه بهبود عملکرد مالی شود؛ اما نیازمند کنترل‌ها و نظارت‌های مناسب است تا اطمینان حاصل شود که این اعتماد به تصمیم‌های هوشمندانه و مبتنی بر تحلیل دقیق منجر می‌شود. به این ترتیب، یک تعادل مناسب بین اعتمادبه‌نفس و ارزیابی واقع‌بینانه ریسک‌ها و فرصت‌ها می‌تواند به تشدید ارتباط معنادار بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و جریان نقد عملیاتی بینجامد؛ لذا پژوهش صورت‌گرفته با پژوهش هسیه و همکاران(2018)، لیستیانی و همکاران(2024) و تانگ و همکاران(2024) مطابقت دارد.

فرضیۀ سوم پژوهش به بررسی نقش میانجیگری جریان نقد عملیاتی بر رابطۀ بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت پرداخت. نتایج نشان می‌دهد که جریان نقد عملیاتی نقش میانجی بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت دارد. جریان نقد عملیاتی به میزان پول نقدی است که یک شرکت از فعالیت‌های عملیاتی خود گردآوری می‌کند. اعتماد بیش‌ازحد مدیریت به اعتقاد به زیاده‌روی، ترکیب‌شده یا دیگر نامطلوب بودن عملکرد یک شرکت توسط مدیران اطلاق می‌شود. ارزش شرکت نشان‌دهندۀ ارزش کلی شرکت از منابع مختلف است و معمولاً باارزش بازاری شرکت همخوانی دارد. با توجه به اینکه جریان نقد عملیاتی می‌تواند تأثیر مستقیمی بر ارزش شرکت داشته باشد، نقش مهمی در رابطۀ بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت دارد. وقتی جریان نقد عملیاتی زیرینه شرکت پایدار و قابل‌پیش‌بینی است، اثر مخرب اثرات ناشی از اعتماد بیش‌ازحد مدیریت بر روی ارزش شرکت کاهش می‌یابد. ارتباط بین جریان نقد عملیاتی، اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت به‌شدت پیچیده است. در عمل، جریان نقد عملیاتی می‌تواند به‌عنوان‌ یکی از نشانه‌های اصلی برای اعتماد بیش‌ازحد مدیریت بدون کنترل مناسب شرکت تلقی شود. وقتی مدیریت به‌خوبی موفقیت‌های شرکت را ارزیابی می‌کند، استراتژی‌های مناسب‌تری انتخاب می‌کند و اطلاعات مالی را به شفافیت ارائه می‌دهد، اعتماد بیش‌ازحد مدیریت افزایش می‌یابد که می‌تواند به رشد و ارزش‌افزوده برای سهام‌داران و سایر عاملان منجر شود. لذا با پژوهش صورت‌گرفته توسط الهی و همکاران(2021) و لیستیانی و همکاران(2024) مطابقت دارد.

فرضیۀ چهارم پژوهش به بررسی ارتباط بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و پرخاشگری مالیاتی پرداخت. نتایج نشان می‌دهد ارتباط مثبت و معناداری بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و پرخاشگری مالیاتی وجود دارد. مدیران به اعضای تیمشان به‌گونه‌ای اعتماد دارند که آن‌ها از توانایی و صداقتشان در امور مالی مطمئن هستند. در این شرایط، افراد ممکن است احساس کنند که مدیران به آن‌ها اعتماد دارند و به آن‌ها اجازه می‌دهند که تصمیم‌های مالیاتی مستقلی را اتخاذ کنند. به‌عنوان‌ مثال، ممکن است مدیران به کارمندان اجازه دهند تا از تخفیفات مالیاتی موجود بهره‌مند شوند یا اقداماتی را برای کاهش بدهی مالیاتی انجام دهند. این اقدامات ممکن است منجربه کاهش بار مالیاتی شرکت و بهبود وضعیت مالیاتی آن شود که درنهایت می‌تواند به افزایش ارزش شرکت منجر شود اما، ارتباط غیرمعنادار بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و پرخاشگری مالیاتی نیز امکان‌پذیر است. این امر ممکن است به دلیل بی‌توجهی به مسائل اخلاقی و قانونی در امور مالیاتی باشد. به‌عبارت ‌دیگر، اگر اعتماد بیش‌ازحد مدیریت به‌گونه‌ای توسعه یابد که اعضای تیم فرصتی را برای سوءاستفاده از موقعیت خود برای کاهش مالیات‌ها بدون رعایت قوانین مالیاتی داشته باشند، این امر می‌تواند به مشکلات قانونی و اخلاقی منجر شود. در این شرایط، پرخاشگری مالیاتی ممکن است باعث کاهش اعتبار و اعتماد به شرکت شود و درنتیجه، ارزش شرکت را تحت‌تأثیر قرار دهد. ازاین‌رو، برقراری توازن مناسب بین اعتماد مدیریتی و رعایت قوانین مالیاتی ضروری است تا از وقوع مشکلات اخلاقی و قانونی جلوگیری شود و ارزش شرکت حفظ شود؛ لذا پژوهش صورت‌گرفته با پژوهش اکبری و همکاران(2019) و لیستیانی و همکاران(2024) مطابقت دارد.

فرضیۀ پنجم پژوهش به بررسی نقش میانجیگری پرخاشگری مالیاتی بر رابطۀ بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت پرداخت. نتایج نشان می‌دهد که پرخاشگری مالیاتی بر رابطۀ بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت نقش میانجیگری دارد. پرخاشگری مالیاتی به واقعیتی اشاره دارد که شرکت‌ها و افراد ممکن است از محاسبۀ مالیات خود اجتناب کرده و تلاش کنند تا مالیات کمتری پرداخت کنند. این موضوع می‌تواند تأثیر مخربی بر اعتماد بیش‌ازحد به مدیریت شرکت داشته باشد. زمانی که یک شرکت یا مدیران آن به‌شدت و یا به‌صورت نامنظم از سیاست‌های مالیاتی مدنظر خارج می‌شوند و سعی در کاهش مالیات پرداختی دارند، می‌تواند باعث ایجاد شک و تردید در میان سهام‌داران، اعضای هیئت‌مدیره، مشتریان، پرسنل و دیگر نهادهای مرتبط شود. این امر می‌تواند منجربه کاهش اعتماد به مدیریت شرکت شده و درنتیجه موجب افزایش احتمال افول شرکت و کاهش ارزش آن گردد. از طرف دیگر، وابستگی بیش‌ازحد به پرخاشگری مالیاتی می‌تواند سبب شود که منابع شرکت به‌جای سرمایه‌گذاری در ارزش‌آفرینی و توسعۀ کسب‌وکار، برای ترفیع از پرداخت مالیات خودداری شود. این موضوع می‌تواند رؤیای سرمایه‌گذاران و فرصت‌های رشد شرکت را به خطر بیندازد. بنابراین، پرخاشگری مالیاتی با ایجاد شک و تردید در میان اعضای مختلف مدیریت شرکت می‌تواند به‌عنوان ‌یک عامل میانجیگر در کاهش اعتماد به مدیریت و ارزش شرکت ایفای نقش کند. برای حفظ اعتماد و ارزش شرکت، توجه به اخلاقیات مالیاتی و استفادۀ مسئولانه از مزایای مالیاتی ضروری است؛ لذا با پژوهش صورت‌گرفته توسط تانگ و همکاران(2024)، پوردا و همکاران(2020) و لیستیانی و همکاران(2024) مطابقت دارد.

پژوهش‌های زیادی در مورد اعتماد بیش‌ازحد مدیریت یا ارزش شرکت انجام‌شده اما وجه تمایز این پژوهش تأکید بر نقش میانجیگری هم‌زمان جریان نقد عملیاتی و پرخاشگری مالیاتی می‌باشد که چگونگی تأثیر آن بر ارتباط بین اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت را بررسی می‌کند. درنتیجه، این امر می‌تواند به بهبود درک ما از پیچیدگی رابطۀ بین عوامل مختلفی که در تعیین ارزش شرکت نقش دارند، کمک کند و اطلاعات ارزشمندی را برای تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و سیاست‌گذاری مالی فراهم کند. علاوه بر این تعیین میزان اعتماد بیش‌ازحد مدیریت و ارزش شرکت، همچنین تعیین میزان جریان نقد عملیاتی و پرخاشگری مالیاتی ممکن است به دلیل پیچیدگی مفاهیم و محاسبات، چالش‌هایی را برای پژوهشگران ایجاد کند. همواره ممکن است عوامل دیگری که در پژوهش لحاظ نشده‌اند و تأثیراتی بر ارتباط میان متغیرها دارند، وجود داشته باشند که موجب تحلیل‌ها و نتایج نادرست یا ناقص شوند.

براساس نتایج پژوهش، پیشنهاد می‌شود که شرکت‌ها به تقویت سیستم‌های کنترل داخلی و نظارت دقیق‌تر بر جریان نقد عملیاتی خود بپردازند. این امر می‌تواند از تأثیرات منفی اعتماد بیش‌ازحد مدیریت بر عملکرد مالی شرکت جلوگیری کند و نقدینگی عملیاتی را بهبود بخشد. به‌علاوه، آموزش مدیران در زمینۀ مدیریت ریسک و تصمیم‌گیری مالی می‌تواند به کاهش رفتارهای پرخطر و تصمیم‌گیری‌های ناشی از اعتماد بیش‌ازحد کمک کند. این اقدامات باعث بهبود شفافیت و کارایی مالی شرکت و درنتیجه افزایش ارزش شرکت خواهد شد. همچنین پیشنهاد می‌شود که شرکت‌ها سیاست‌های مالیاتی معقول و شفاف را تدوین و پیاده‌سازی کنند که علاوه بر جلوگیری از پرخاشگری مالیاتی، به بهبود اعتبار و اعتماد عمومی نسبت به شرکت کمک کند. استفاده از فناوری‌های نوین مالی مانند هوش مصنوعی و بلاک‌چین برای بهبود فرایندهای مالی و کاهش ریسک‌های مرتبط با تصمیم‌گیری‌های مالیاتی نیز می‌تواند مفید باشد. تعامل مستمر با ذی‌نفعان و ایجاد فرایندهای بازنگری منظم برای اصلاح سیاست‌های مالی و مدیریتی نیز از دیگر اقداماتی است که می‌تواند به افزایش شفافیت و اعتماد بین شرکت و ذی‌نفعان و درنهایت بهبود ارزش شرکت منجر شود.