ارزیابی بکارگیری الگوی بهینه انتشار نور روز بر میزان رضایت از کیفیت محیط و ادراک روانشاختی کارمندان
محورهای موضوعی : دو فصلنامه فضای زیست
علی ذبیحی
1
,
رضا میرزایی
2
,
علی یظهری کرمانی
3
,
احمد حیدری
4
1 - دانشجوی دکتری گروه هنر و معماری، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران
2 - استادیار گروه هنر و معماری، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران
3 - استادیار گروه هنر و معماری، واحد زرند، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران
4 - استادیار گروه هنر و معماری، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران
کلید واژه: نور روز, خیرگی, رضایتمندی, ادراکات روانشناختی,
چکیده مقاله :
یکی از مسائلی که امروزه مورد توجه بسیاری از محققین قرار گرفته استفاده از نور روز در ساختمان های اداری، به منظور افزایش بهره وری روشنایی طبیعی می باشد. با توجه به تأثیرگذاری شرایط محیطی بر ساختمان، ویژگی های محیط ساخته شده نیز به میزان قابل توجه ای ساکنین فضا را تحت تأثیر قرار می دهد. نور روز به عنوان یکی از موثرترین مؤلفه های طراحی محیط محسوب می شود که اثرات بصری و غیربصری بسیاری بر کاربران دارد. هدف این پژوهش ارزیابی بکارگیری الگوی بهینه انتشار نور روز به منظور دریافت نور روز مطلوب و تاثیر آن بر رضایت از کیفیت محیط و ادراکات روان شناختی کارمندان می باشد. روش تحقیق این پژوهش توصیفی و تحلیلی بوده است. به منظور شبیه‌سازی و بهینه‌سازی از نرم‌افزارهای راینو، گرس هاپر، لیدی باگ، هانی بی و الگوریتم ژنتیک استفاده شده است. در این پژوهش 76 نفر از کارکنان ساختمان اداری کرمان در دو مرحله قبل و بعد از تغییرات محیطی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتند.جهت ارزیابی و تحلیل داده های پرسشنامه، از آزمونهای پارامتری t جفتی در نرم افزار SPSS 26 استفاده شد. نتایج حاصل از مقایسه داده های گردآوری شده از پرسشنامه قبل از تغییرات (وضع موجود) و بعد از تغییرات (الگوی بهینه انتشار نور روز نصب شده بر روی شیشه) نشان داد که رضایت از کیفیت محیط 47% افزایش، احساس مثبت 35% افزایش و احساس منفی 28% کاهش (ادراکات روان شناختی) یافته است. نتایج اين مطالعه مي تواند در بكارگيري از اين عناصر متناسب با معماري امروز در جهت بهره برداري بهينه و مطلوب از نور روز و تاثیر آن بر رضایت از کیفیت محیط و ادراکات روان شناختی کارمندان راهگشای طراحان و سازندگان باشد.
One of the issues that has gained the attention of many researchers today is the use of daylight in office buildings to enhance the productivity of natural lighting. Considering the impact of environmental conditions on buildings, the characteristics of the built environment also significantly affect the occupants of the space. Daylight is considered one of the most effective components of environmental design, having numerous visual and non-visual effects on users. The aim of this research is to evaluate the use of optimal daylighting pattern in order to receive desirable daylight and its impact on satisfaction with the quality of the environment and the psychological perceptions of employees. The research methodology of this study was descriptive and analytical. For simulation and optimization, Rhino, Grasshopper, Ladybug, Honeybee software, and genetic algorithms were utilized. In this study, 76 employees in the administrative building of Kerman were examined and evaluated in two stages: before and after environmental changes. To evaluate and analyze the questionnaire data, paired t-tests were conducted using SPSS 26. The results of comparing data collected from questionnaires before (current situation) and after (optimized daylight distribution pattern installed on glass) changes showed that satisfaction with the quality of the environment increased by 47%, positive feelings increased by 35%, and negative feelings decreased by 28% (psychological perceptions). It can be stated that optimizing the pattern of daylight distribution (shabak skylight) not only increases the level of useful daylight and reduces glare, but also has a positive impact on improving satisfaction with the work environment and psychological perceptions. The results of this study can be used in employing these elements in line with contemporary architecture to optimize and enhance the use of daylight and its impact on satisfaction with the quality of the environment, mental health, and psychological perceptions of employees, paving the way for designers and builders.
جوانی, زهرا . 1398. راهکارهای طراحی نور روز در جهت افزایش شادمانی در مجتمع های مسکونی. پایان نامه دکتری, دانشگاه هنر اصفهان.
جوانی،زهرا، فاطمه, م. س. 1400. شناسایی و تحلیل رویکرد متناهی آمیخته در تحلیل ناهمگنی درمطالعه رابطه شدت روشنایی نور روز در فضاهای مسکونی و شادمانی ساکنان. نشریه علمی اندیشه معماری, 5.
دانایی‌فرد, حسن, حسن‌زاده، سالاریه 1389. طراحی سنجة اندازه‌گیری بی‌تفاوتی سازمانی: پژوهش ترکیبی. اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت), 4, 79-99.
زرگر, ا. 1394. ورزش و روابط بین‌الملل: جنبه‌های مفهومی و تئوریک. فصلنامه تخصصی علوم سیاسی, 11, 7-48.
شیرویی،شیرین، میرزاده،مونا 1398. تاثیر نور (طبیعی و مصنوعی) بر خلق و خو و روان انسان در معماری داخلی. معماری شناسی, 10, 7-13.
صفاییتبار،مژده, فرحزاد، نریمان اکبر, ک. ع. 1396. تحلیل و ساخت الگوهای پارامتریک در ایجاد نمای دوم به منظور کنترل نور در فضای داخلی مسکن. معماری و شهرسازی پایدار, 5, 15-26.
منصوری کیوج,فرهاد,ضیابخش,ندا. 1402.ارزیابی نقش نورِ روز در ارتقاء سرزندگی و شادابی در مجموعه‌های آپارتمانی بلندمرتبه؛ ( موردپژوهی: شهر تهران).مطالعات فضا و مکان,3(1),81-90.
موذنی،مسعود، ستارزاده،طوفان 1399. ارزیابی الگوهای نوری موثر بر کیفیت زندگی ساکنین واحدهای مسکونی با بهره گیری از هندسه فراکتال. نشریه علمی اندیشه معماری, 4, 122-137.
میری, مجید, کمپانی سعید, محسن. 1393. عارض هیابی مقررات ملی ساختمان در حوزه بهره مندی از نور روز در شهر قزوین. معماری و شهرسازی آرمان شهر, 7اولین ویژه نامه نورپردازی, 109-121.
یوسفی, فایق. محمد خانی, مونا. 1392. بررسی میزان سلامت روانی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کردستان و رابطه آن با متغیرهای سن، جنس و رشته تحصیلی آنان. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد, 56, 354-361.
Abboushi, b. 2018. Investigating occupant's visual comfort and visual interest towards sunlight patterns in daylit offices. University of oregon.
Acosta, I., Campano, M. Á., Bellia, L., Fragliasso, F., Diglio, F., & Bustamante, P. (2023). Impact of Daylighting on Visual Comfort and on the Biological Clock for Teleworkers in Residential Buildings. Buildings, 13(10), 2562.
Adamsson, m., laike, t. & morita, t. 2018. Seasonal variation in bright daylight exposure, mood and behavior among a group of office workers in sweden. Journal of circadian rhythms, 16.
Agency, u. E. P. 2021, green building [online]. Available: www.epa.gov/greenbuilding/ pubs/faqs.htm [accessed 22 february 2021].
Almeida, a. M. & martins, a. G. 2014. Efficient lighting in buildings: the lack of legislation in portugal. Energy policy, 67, 82-86. doi.org/10.1016/j.enpol.2013.11.031.
Aries, M. B. C. (2005). Human lighting demands: healthy lighting in an office environment.
Berg, j., hilal, a., el, s. & horne, r. 2021. World employment and social outlook: trends 2021. International labour organization.
Borisuit, a., linhart, f., scartezzini, j.-l. & münch, m. 2015. Effects of realistic office daylighting and electric lighting conditions on visual comfort, alertness and mood. Lighting research & technology, 47, 192-209.
Boubekri, m., cheung, i. N., reid, k. J., wang, c.-h. & zee, p. C. 2014. Impact of windows and daylight exposure on overall health and sleep quality of office workers: a case-control pilot study. Journal of clinical sleep medicine, 10, 603-611.
Brembilla, E., & Mardaljevic, J. 2019. Climate-Based Daylight Modelling for compliance verification: Benchmarking multiple state-of-the-art methods. Building and Environment, 158, 151-164.
Chamilothori, k. 2019. Perceptual effects of daylight patterns in architecture. Epfl.
Chan, i. Y. & liu, a. M. 2018. Effects of neighborhood building density, height, greenspace, and cleanliness on indoor environment and health of building occupants. Building and environment, 145, 213-222.
Choi, j.-h., loftness, v., nou, d., tinianov, b. & yeom, d. 2019. Multi-season assessment of occupant responses to manual shading and dynamic glass in a workplace environment. Energies, 13, 60.
Danielsson, c. B. 2008. Office experiences. Product experience. Elsevier.
Day, j. K., futrell, b., cox, r., ruiz, s. N., amirazar, a., zarrabi, a. H. & azarbayjani, m. 2019. Blinded by the light: occupant perceptions and visual comfort assessments of three dynamic daylight control systems and shading strategies. Building and environment, 154, 107-121.
Figueiro, m. G., steverson, b., heerwagen, j., kampschroer, k., hunter, c. M., gonzales, k., plitnick, b. & rea, m. S. 2017. The impact of daytime light exposures on sleep and mood in office workers. Sleep health, 3, 204-215.
Frontczak, m., schiavon, s., goins, j., arens, e., zhang, h. & wargocki, p. 2012. Quantitative relationships between occupant satisfaction and satisfaction aspects of indoor environmental quality and building design. Indoor air, 22, 119-131.
Garson, g. 2011. Factor analysis. Statnotes: topics in multivariate analysis; 2011.
Ghasemi, a. & zahediasl, s. 2012. Normality tests for statistical analysis: a guide for non-statisticians. International journal of endocrinology and metabolism, 10, 486.
Gifford, r. 1997. Environmental psychology. Principles & practice. University of victoria. Allyn & bacon pub. Co.
Groat, l. N. & wang, d. 2013. Architectural research methods, john wiley & sons.
Hadi, k., dubose, j. R. & ryherd, e. 2016. Lighting and nurses at medical–surgical units: impact of lighting conditions on nurses’ performance and satisfaction. Herd: health environments research & design journal, 9, 17-30.
Haverinen-shaughnessy, u., pekkonen, m., leivo, v., prasauskas, t., turunen, m., kiviste, m., aaltonen, a. & martuzevicius, d. 2018. Occupant satisfaction with indoor environmental quality and health after energy retrofits of multi-family buildings: results from insulate-project. International journal of hygiene and environmental health, 221, 921-928.
Kang, H. (2021). Sample size determination and power analysis using the G* Power software. Journal of educational evaluation for health professions, 18.
Kim, K., & Lee, K. (2024). Indoor Light Environment Factors That Affect the Psychological Satisfaction of Occupants in Office Facilities. Buildings, 14(5), 1248.
Konis, k. 2013. Evaluating daylighting effectiveness and occupant visual comfort in a side-lit open-plan office building in san francisco, california. Building and environment, 59, 662-677.
Lee, j. Y., wargocki, p., chan, y. H., chen, l. & tham, k. W. 2019. Indoor environmental quality, occupant satisfaction, and acute building‐related health symptoms in green mark‐certified compared with non‐certified office buildings. Indoor air, 29, 112-129.
Lee, y. S. 2010. Office layout affecting privacy, interaction, and acoustic quality in leed-certified buildings. Building and environment, 45, 1594-1600.
Li, d. H. 2010. A review of daylight illuminance determinations and energy implications. Applied energy, 87, 2109-2118.
Mork, r., falkenberg, h. K., fostervold, k. I. & thorud, h.-m. S. 2020. Discomfort glare and psychological stress during computer work: subjective responses and associations between neck pain and trapezius muscle blood flow. International archives of occupational and environmental health, 93, 29-42.
Mu, j. & kang, j. 2022. Indoor environmental quality of residential elderly care facilities in northeast china. Frontiers in public health, 10, 860976.
Münch, m., brøndsted, a. E., brown, s. A., gjedde, a., kantermann, t., martiny, k., mersch, d., skene, d. J. & wirz-justice, a. 2017. The effect of light on humans. Changing perspectives on daylight: science, technology and culture. Sponsored supplement to science/aas, 16-23.
Ngo, h. S. 1992. A synergistic approach to the design of energy responsive office buildings. Texas tech university.
Omidfar, a., niermann, m. & groat, l. The use of environmental aesthetics in subjective evaluation of daylight quality in office buildings. Proceedings of ies annual conference, 2015.
Reinhart, c. F. & weissman, d. A. 2012. The daylit area–correlating architectural student assessments with current and emerging daylight availability metrics. Building and environment, 50, 155-164. doi.org/10.1016/j.buildenv. 011.10.024.
Robbins, c. L. 1986. Daylighting. Design and analysis. U.S.A.: Van Nostrand Reinhold.
Rockcastle, s., ámundadóttir, m. L. & andersen, m. 2017. Contrast measures for predicting perceptual effects of daylight in architectural renderings. Lighting research & technology, 49, 882-903.
Roskams, m. & haynes, b. 2020. Salutogenic workplace design: a conceptual framework for supporting sense of coherence through environmental resources. Journal of corporate real estate, 22, 139-153.
Sander, e. L. J., caza, a. & jordan, p. J. 2019. Psychological perceptions matter: developing the reactions to the physical work environment scale. Building and environment, 148, 338-347.
Sekhon S, Gupta V. Mood Disorder. [Updated 2023 May 8]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK558911/
Shekarisoleimanloo, s. & golmohammadi, r. 2009. Enough light in industrial city of tehran province. Healt mag2009, 26-35.
Shrestha, n. 2021. Factor analysis as a tool for survey analysis. American journal of applied mathematics and statistics, 9, 4-11.
Smolders, K. C. H. J. (2013). Daytime light exposure : effects and preferences. [Phd Thesis 1 (Research TU/e / Graduation TU/e), Industrial Engineering and Innovation Sciences]. Technische Universiteit Eindhoven. https://doi.org/10.6100/IR762825.
Steane, m. A. & steemers, k. 2004. Environmental diversity in architecture, routledge.
Tucker, l. R. & maccallum, r. C. 2013. Exploratory factor analysis, [e-book], available: net library e-book.
Veitch, j. A. & galasiu, a. D. 2011. The physiological and psychological effects of windows, daylight, and view at home, national research council of canada ottawa, on, canada.
Zhang, z., zypnur, m., colarelli, s. & arvey, r. 2015. Physiological functioning and employee health in organizations. The biological foundations of organizational behavior, 139-167.
Zomorodian, z. S. & nasrollahi, f. 2013. Architectural design optimization of school buildings for reduction of energy demand in hot and dry climates of iran. Int j archit eng urban. Vol. 23, Nos. 1 & 2, 41-50.
