• صفحه اصلی
  • اثر سیستم کنترل مدیریت هزینه و بهره‌وری هزینه بر عملکرد سازمانی

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : 140302091115922 بازدید : 138 صفحه: 24 - 47

نوع مقاله: پژوهشی

اثر سیستم کنترل مدیریت هزینه و بهره‌وری هزینه بر عملکرد سازمانی

محورهای موضوعی : سیستم‌های اطلاعاتی حسابداری و شفافیت مالی

سیده زهرا موسوی 1 (گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و حسابداری، موسسه آموزش عالی زند، شیراز، ایران)
محمد کیامهر 2 (استادیار گروه حسابداری، واحد داریون، دانشگاه آزاد اسلامی، داریون، ایران)

تاریخ دریافت : 1403/02/09 تاریخ پذیرش : 1403/03/27 تاریخ انتشار : 1403/04/26

کلید واژه: بهره‌وری هزینه, سیستم کنترل مدیریت, سیستم کنترل مدیریت هزینه, عملکرد, مدیریت هزینه,

چکیده مقاله :

هدف: سیستم کنترل مدیریت در جهت ارزیابی عملکرد و بهره‌وری سازمان‌ها در حال توسعه است. هدف این پژوهش، بررسی بهبود عملکرد سازمانی از طریق عناصر سیستم کنترل مدیریت هزینه با توجه به نقش میانجی بهره‌وری هزینه است. روش‌شناسی: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی است. جامعه آماری پژوهش شرکت‌های شهرک صنعتی شیراز و نمونه آماری مجموعه مدیران ارشد و کارکنان حوزه مالی به تعداد 143 نفر است. روش نمونه‌گیری این پژوهش تصادفی ساده بوده و ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه استاندارد برگرفته از پژوهش دیفنباخ و همکاران (2018) بوده است. به منظور تجزیه و تحلیل یافته‌ها از مدلسازی معادلات ساختاری و با نرم‌افزار SmartPLS نسخه 2 استفاده شد. یافته‌ها: نتایج پژوهش بیانگر این است که سیستم کنترل مدیریت هزینه با دو متغیر بهره‌وری هزینه و عملکرد سازمانی ارتباط مثبت و معنی‌داری دارد. بهره‌وری هزینه بر عملکرد سازمانی تأثیرگذار است و با کاهش بهره‌وری هزینه، عملکرد سازمانی کاهش می‌یابد. به طور کلی سیستم کنترل مدیریت هزینه به طور غیرمستقیم از طریق متغیر میانجی نوآوری بر بهره‌وری هزینه و عملکرد سازمانی تأثیرگذار است. دانش افزایی: سیستم کنترل مدیریت نقش مهمی در توانمندسازی سازمان‌ها در دنیای رقابتی ایفا می‌کند. عناصر سیستم کنترل مدیریت هزینه در میزان اثربخشی بر عملکرد سازمانی و بهره‌وری هزینه موثرند. این عناصر شامل استراتژی، سازمان، اطلاعات، روش‌ها و فرهنگ است.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The management control system is being developed to evaluate the performance and efficiency of organizations. The purpose of this research is to investigate the improvement of organizational performance through the elements of the cost management control system with regard to the mediating role of cost efficiency. Methodology: This research is applied in terms of purpose and descriptive in terms of nature and method. The statistical population of the research is the companies of Shiraz Industrial City and the statistical sample is the collection of senior managers and employees of the financial field, numbering 143 people. The sampling method of this research was simple random and the data collection tool was a standard questionnaire taken from Dieffenbach et al (2018). In order to analyze the findings, structural equation modeling was used with SmartPLS 2. Findings: The research results show that the cost management control system has a positive and significant relationship with the two variables of cost efficiency and organizational performance. Cost efficiency has an impact on organizational performance, and when cost efficiency decreases, organizational performance decreases. In general, the cost management control system indirectly affects cost efficiency and organizational performance through the mediating variable of innovation. Originality: The management control system plays an important role in empowering organizations in the competitive world. The elements of cost management control system are effective on organizational performance and cost efficiency. These elements include strategy, organization, information, methods and culture.

منابع و مأخذ:

آرمسترانگ، مایکل. (1386). مدیریت عملکرد، راهبردهای اساسی و رهنمودهای عملی. ترجمه ناصر میرسپاسی و اسماعیل کاووسی، تهران، ایران: انتشارات ترمه.
امیرحسینی، زهرا. (1392). سنجش بهره¬وری جذب بودجه پژوهشی مبتنی بر شاخصه¬ای ارزش‌افزوده و ارائه شاخصه¬ای منتخب. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت،2(5)، 99-108. https://www.jmaak.ir/article_7438.html
داوری، علی، و رضازاده، آرش. (1396). مدل¬سازی معادلات ساختاری با نرم¬افزار PLS. سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ چهارم، ایران، تهران.
روشندل، شهلا، و امیدخدا، معصومه. (1402). استفاده از سیستم کنترل مدیریت در رابطه بین مدیریت سود واقعی و عملکرد شرکت. چهارمین کنفرانس بین المللی نوآوری در مدیریت کسب و کار و اقتصاد، تهران، 1-13. https://civilica.com/doc/1949538
فرهادی، زهرا، و سلیمانی امیری، غلامرضا. (1397). (1397). ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری در دوران نوسانات اساسی بورس و اوراق بهادار تهران. پژوهش های تجربی حسابداری، 8(1)، 173-198. doi: 10.22051/jera.2017.13450.1565
مرادی، مرتضی، زندی پاک، رابعه، و قزوینه، سمیرا. (1399). تأثير سبك رهبري تحولگرا و سيستم كنترل مديريت در عملكرد مديريتي شركت¬هاي تعاوني و خصوصي فعال در شهرستان ملاير. تعاون و كشاورزي، 33(9)، 16-59. https://www.sid.ir/paper/407452/fa
مهرکام، مهرداد، و فرزامی کهل، سعید. (1402). سیستم¬های کنترل مدیریت و مدیریت استراتژیک نوآوری. سومین کنفرانس بین المللی مدیریت، بازرگانی، اقتصاد و حسابداری، انگلستان. 1-24. https://civilica.com/doc/1974873
نظری¬پور، محمد، و میرزایی، فهیمه. (1397). بررسی تاثیر مدیریت هزینه استراتژیک بر عملکرد مالی با تأکید بر هزینه¬های زیست محیطی. مطالعات مدیریت صنعتی، 16(51)، 207-234. https://www.sid.ir/paper/213257/fa
هدایتی¬نژاد، وحید، بهبودی، امید، و شعرباف، سعید. (1401). تأثیر سیستم کنترل مدیریت بر عملکرد سازمانی. کنفرانس ملی نوگرایی در پژوهش¬های مدیریت، اقتصاد و حسابداری، مشهد، 1-22.

Adler, P. S., & Chen, C. X. (2011). Combining creativity and control: Understanding individual motivation in large-scale collaborative creativity. Accounting Organization Society, 36(1), 63-85. doi: 10.1016/j.aos.2011.02.002
Amabile, T., Conti, R., Coon, H., Lazenby, J., & Herron, M. (1996). Assessing the work environment for creativity. Academy of Management Journal, 39(5), 1154-1184. doi: 10.2307/256995
Amy, H. I., Wen-Chin, L. C., & Ching-jan, C. (2006). A fuzzy AHP and BSC approach for evaluating industry in Taiwan. Expert Systems with Applications, 34, 96-107. doi: 10.1016/j.eswa.2006.08.022
Amir Hosseini, Z. (2013). Measuring the efficiency of attracting research funds based on a value-added indicator and presenting a selected indicator. Knowledge of Accounting and Management Audit, 2(5), 99-108. https://www.jmaak.ir/article_7438.html [In Persian]
Armstrong, M. (2007). Performance management, basic strategies and practical guidelines. Translated by Nasser Mirspasi, Esmail Kavousi and Ali Rashidpour, Tehran, Iran: Termeh Publications. [In Persian]
Artopo, A. (2023). The Impact of Management Control Systems, Innovation, and Organizational Commitment on the Performance of Public Sector Organizations (Study on the Religious Court of Sleman). The International Journal of Business Management and Technology, 7(6), 153-166. https://theijbmt.com/arc954.php
Bedford, S. D. (2015). Management control systems across different modes of innovation: Implications for firm performance. Management Accounting Research, 28(3), 12-30. doi: 10.1016/j.mar.2015.04.003
Bessant, J., & Phillips, W. (2013). Innovation management and dynamic capability. The SAGE handbook of strategic supply management, 353-371. doi: 10.4135/9781446269886.n15
Cania, L. (2014). The impact of strategic human resource management on organizational performance. Economia Seria Management, 17(2), 373-383. https://RePEc:rom:econmn:v:17:y:2014:i:2:p:373-383
Chin, W. W. (1998). The partial least squares approach to structural equation modeling. Modern Methods for Business Research, 2, 295-358. doi: 10.4324/9781410604385-10
Christensen, C. (2011). The Innovator’s Dilemma: The Revolutionary Book That Will Change the Way You Do Business (Reprint edition). Harper Business. https://www.amazon.com/0062060244
Christensen, C., Dyer, J., & Gregersen, H. (2013). Le gène de l’innovateur: Cinq compétences qui font la difference. Pearson France, Montreuil sous Bois. https://books.google.com/books/about/Le_g%C3%A8ne_de_l_innovateur.html?id=h3gRCwAAQBAJ
Davari, A., & Rezazadeh, A. (2017). Structural equation modeling with PLS. Academic Jihad Publishing Organization, Fourth print, Iran, Tehran. [In Persian]
Diefenbach, U., Wald. A., & Gleich, R. (2018). Between cost and benefit: investigating effects of cost management control systems on cost efficiency and organisational performance. Manag control, 29(1), 63-89. doi: 10.1007/s00187-018-0261-5
Drazin, R., & Van de Ven, A. H. (1985). Alternative forms of fit in contingency theory. Administrative Science Quarterly, 30(4), 514-539. doi :10.2307/2392695
Davila, T., Foster, G., & Oyon, D. (2009). Accounting and control; entrepreneurship and innovation: Venturing into new research opportunities. European Accounting Review, 18(2), 281-311. doi: 10.1080/09638180902731455
Farhadi, Z., & Soleimani Amiri, G. (2017). Value relevance of accounting information in the period of fundamental fluctuations of Tehran Stock Exchange. Experimental Accounting Research, 7(27), 173-197. doi: 10.22051/jera.2017.13450.1565 [In Persian
Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50. doi: 10.1177/002224378101800104
Grabner, I., & Moers, F. (2013). Management control as a system or a package? Conceptual and empirical issues. Accounting Organizations and Society, 38(6-7), 407-419. doi: 10.2139/ssrn.2250062
Gunther, T. W., & Gabler, S. (2013). Antecedents of the adoption and success of strategic cos management methods: A meta-analytic investigation. Journal of Business Economics, 84(2), 145-190. doi: 10.1007/s11573-013-0695-z
Hasanudin, A. I., Yuliansyah, Y., Saidc, J., Susilowati, CH., & Muafi. (2019). Management control system, corporate social responsibility, and firm performance. Entrepreneurship and sustainability issues, 6(3), 1354- 1368. doi: 10.9770/jesi.2019.6.3(21)
Hedayati-Najad, V., Behbodi, A., & Shearbaf, S. (2022). The effect of management control system on organizational performance. National Conference on Modernization in Management, Economics and Accounting Research, Mashhad, 1-22. https://civilica.com/doc/1472226 [In Persian]
Henseler, J., Ringle, C. M., & Sinkovics, R. R. (2009). The use of partial least squares path modeling in international marketing. Advances in international marketing, 20, 277-319. doi: 10.1108/S1474-7979(2009)0000020014
Herath, S. K. (2007). A framework for management control research. Journal of Management Development, 26(9), 895-915. doi: 10.1108/02621710710819366
Himme, A. (2012b). Critical success factors of strategic cost reduction. Journal of Management Control, 23(3), 183-210. doi: 10.1007/s00187-012-0157-8
Hulland, J. (1999). Use of partial least squares (PLS) in strategic management research: A review of four recent studies. Strategic Management Journal, 20(2), 195-204. doi: 10.1002/(SICI)1097-0266(199902)20:23.0.CO;2-7
Itohan, I., & Mbaya, H. A. (2024). The efficiency management control systems: does implementing management control systems effect how well a company performs? African Journal of Social Sciences and Humanities Research, 7(2), 37-47. doi: 10.52589/AJSSHR-SG4MZ3MX
Jimens, J. D., Valle, S. R., & Espillardo, H. M. (2008). Fostering Innovation, the Role of Market Orientation and Organizational Learning. European Journal of Innovation Management, 11(3), 389-412. doi: 10.1108/14601060810889026
Johannessen, J. A., Olsen, B., & Lumpkin, G. T. (2001). Innovation as newness: What is new, how new and new to whom? European Journal of Innovation Management, 4(1), 20-31. doi: 10.1108/14601060110365547
Kaplan, R. S. (1988). One cost system isn’t enough. Harvard Business Review, 66(1), 61-66. https://hbr.org/1988/01/one-cost-system-isnt-enough
Marginson, D. E. W. (1999). Beyond the budgetary control system: towards a two-tiered process of management control. Management Accounting Research, 10(10), 203-230. doi: 10.1006/mare.1998.0104
Malmi, T., & Brown, D. A. (2008). Management control systems as a package- Opportunities, challenges and research directions. Management Accounting Research, 19(4), 287- 300. doi: 10.1016/j.mar.2008.09.003
Malmi, T., & Granlund, M. (2009). In Search of Management Accounting Theory. European Accounting Review, 18(3), 597-620. doi: 10.2139/ssrn.804004
Mehrkam, M., & Farzami Kohl, S. (2024). Management control systems and strategic innovation management. The third international conference on management, commerce, economics and accounting, England, 1-24. https://civilica.com/doc/1974873 [In Persian]
Moradi, M., Zandipak, R., & Qazvineh, S. (2020). The effect of transformational leadership style and management control system on the management performance of cooperative and private companies active in Malayer city. Cooperation and Agriculture, 33(9), 16-59 https://www.sid.ir/paper/407452/fa [In Persian]
Nazaripour, M., & Mirzaei, F. (2018). Investigating the impact of strategic cost management on financial performance with an emphasis on environmental costs. Industrial Management Studies, 16(51), 207-234. https://www.sid.ir/paper/213257/fa [In Persian]
Nicolaou, A. (2003). Manufacturing strategy implementation and cost management systems effectiveness. European Accounting Review, 12(1), 175-199. doi: 10.1080/0963818031000087871
Ong,T. S., Haghshenas, Z., Teh, B. H., Adedeji, B. S., & Bakhsh Magsi, H. (2021). Management Control Systems and Performance: The Mediating Role of Organisational Capabilities in Malaysia. Asian Journal of Accounting and Governance, 15, 49-64. doi: 10.17576/AJAG-2021-15-05
Otley, D. T. (1994). Management control in contemporary organizations: towards a wider framework. Management Accounting Research, 5(3-4), 289-299. doi: 10.1006/mare.1994.1018
Roshandel, Sh., & Omidkhoda, M. (2024). The use of management control system in the relationship between real profit management and company performance.The fourth international conference on innovations in business administration and economics, Tehran, 1-13. https://civilica.com/doc/1949538 [In Persian]
Rowley, J., Baragheh, A., & Sambrook, S. (2011). Towards an Innovation Type Mapping Tool. Management Decision, 49(1), 73-86. doi: 10.1108/00251741111094446
Simons, R. (1995). Levers of control: How managers use innovative control systems to drive strategic renewal. Boston, MA: Harvard Business Review Press.
Shahooth, Kh., & Battall, A. H. (2006). Using Data Envelopment Analysis to Measure Cost Efficiency with an Application on Islamic Banks. Journal of Administrative Development, 4, 134-156. https:// researchgate.net/publication/310424710
Sharafoddin, S. (2016). The Utilization of Target Costing and its Implementation Method in Iran. Procedia Economics and Finance, 36, 123-127. doi: 10.1016/S2212-5671(16)30023-5
Shields, M. D., & Young, S. M. (1989). A behavioral model for implementing cost management systems. Journal of Cost Management, 3(4), 17-27. https://researchgate.net/publication/285329978
Shields, M. D., & Young, S. M. (1992). Effective long-term cost reduction: A strategic perspective. Journal of Cost Management, 6(1), 16-30. https://researchgate.net/publication/291035673
Shields, M. D. (1995). An empirical analysis of firm’s implementation experiences with activity-based costing. Journal of Management Accounting Research, 7(1), 148-166. https://maaw.info/Journals.htm
Shin, D., & Konrad, A. M. (2014). Causality between high-performance work systems and organizational performance. Journal of management, 1-26. doi: 10.1177/0149206314544746
Vesna, B., & Ljubica, M. (2008). Organizational Performance Measures for Business Process Management: a Performance Measurement Guideline. Tenth International Conference on Computer Modeling and Simulation. doi: 10.1109/UKSIM.2008.114
Wetzles, M., Odekerken-Schroder, G., & Van Oppen, C. (2009). Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration. MIS Quarterly, 33(1), 177-195. doi: 10.2307/20650284
متن کامل:


Journal of Accounting & Financial Transparency

Volume 2, Issue 1, Spring 2024

pp. 24-47.

 

 

 

 

The effect of cost management control system and cost efficiency on organizational performance

 

Seyede Zahra Mosavi1, Mohammad Kiamehr2

 

 

 

Received: April 28, 2024                              Accepted: June 16, 2024

 

Received: 00/00/0000                              Accepted: 00/00/0000

 

Abstract

Purpose: The management control system is being developed to evaluate the performance and efficiency of organizations. The purpose of this research is to investigate the improvement of organizational performance through the elements of the cost management control system with regard to the mediating role of cost efficiency.

Methodology: This research is applied in terms of purpose and descriptive in terms of nature and method. The statistical population of the research is the companies of Shiraz Industrial City and the statistical sample is the collection of senior managers and employees of the financial field, numbering 143 people. The sampling method of this research was simple random and the data collection tool was a standard questionnaire taken from Dieffenbach et al (2018). In order to analyze the findings, structural equation modeling was used with SmartPLS 2.

Findings: The research results show that the cost management control system has a positive and significant relationship with the two variables of cost efficiency and organizational performance. Cost efficiency has an impact on organizational performance, and when cost efficiency decreases, organizational performance decreases. In general, the cost management control system indirectly affects cost efficiency and organizational performance through the mediating variable of innovation.

Originality: The management control system plays an important role in empowering organizations in the competitive world. The elements of cost management control system are effective on organizational performance and cost efficiency. These elements include strategy, organization, information, methods and culture.

Keywords: Cost efficiency, cost management, cost management control system, management control system, performance

 

JEL Classification: C31, M40, M41

 

 

[1] . Department of Accounting, Faculty of Management and Accounting, Zand Institute of Higher Education, Shiraz, Iran. 

[2] . Assistant Professor, Department of Accounting, Dariun Branch, Islamic Azad University, Dariun, Iran. (Corresponding Author). (mohammad.kiamehr@iau.ac.ir)

 

Cite this paper: Mosavi, S. Z., & Kiamehr, M. (2024). The effect of cost management control system and cost efficiency on organizational performance. Journal of Accounting & Financial Transparency, 2(1), 24-47. [In Persian]

img0  https://doi.org/00.00000/aft.0000.0000000.0000                                                                                                                                                   img0

حسابداری و شفافیت مالی

سال دوم، بهار 1403، شماره 1، صفحه 47-24

 

اثر سیستم کنترل مدیریت هزینه و بهره‌وری هزینه بر عملکرد سازمانی 

 

سیده زهرا موسوی1، محمد کیامهر2

        

تاریخ دریافت: 09/02/1403                                         تاریخ پذیرش: 27/03/1403

                       تاریخ پذیرش: 00/00/0000

چکیده

هدف: سیستم کنترل مدیریت در جهت ارزیابی عملکرد و بهره‌وری سازمان‌ها در حال توسعه است. هدف این پژوهش، بررسی بهبود عملکرد سازمانی از طریق عناصر سیستم کنترل مدیریت هزینه با توجه به نقش میانجی بهره‌وری هزینه است.

روش‌شناسی: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی است. جامعه آماری پژوهش شرکت‌های شهرک صنعتی شیراز و نمونه آماری مجموعه مدیران ارشد و کارکنان حوزه مالی به تعداد 143 نفر است. روش نمونه‌گیری این پژوهش تصادفی ساده بوده و ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه استاندارد برگرفته از پژوهش دیفنباخ و همکاران (2018) بوده است. به منظور تجزیه و تحلیل یافته‌ها از مدلسازی معادلات ساختاری و با نرم‌افزار SmartPLS نسخه 2 استفاده شد.

یافته‌ها: نتایج پژوهش بیانگر این است که سیستم کنترل مدیریت هزینه با دو متغیر بهره‌وری هزینه و عملکرد سازمانی ارتباط مثبت و معنی‌داری دارد. بهره‌وری هزینه بر عملکرد سازمانی تأثیرگذار است و با کاهش بهره‌وری هزینه، عملکرد سازمانی کاهش می‌یابد. به طور کلی سیستم کنترل مدیریت هزینه به طور غیرمستقیم از طریق متغیر میانجی نوآوری بر بهره‌وری هزینه و عملکرد سازمانی تأثیرگذار است.

دانش افزایی: سیستم کنترل مدیریت نقش مهمی در توانمندسازی سازمان‌ها در دنیای رقابتی ایفا می‌کند. عناصر سیستم کنترل مدیریت هزینه در میزان اثربخشی بر عملکرد سازمانی و بهره‌وری هزینه موثرند. این عناصر شامل استراتژی، سازمان، اطلاعات، روش‌ها و فرهنگ است.

کلیدواژه‌ها: بهره‌وری هزینه، سیستم کنترل مدیریت، سیستم کنترل مدیریت هزینه، عملکرد، مدیریت هزینه

طبقه‌بندی موضوعی: C31, M40, M41

 

[1] 1. گروه حسابداری، دانشکده مدیریت و حسابداری، موسسه آموزش عالی زند، شیراز، ایران.

[2] 2. استادیار گروه حسابداری، واحد داریون، دانشگاه آزاد اسلامی، داریون، ایران. (نویسنده مسئول). (mohammad.kiamehr@iau.ac.ir)

 

استناد: کیامهر، محمد، و موسوی، سیده زهرا. (1403). اثر سیستم کنترل مدیریت هزینه و بهره‌وری هزینه بر عملکرد سازمانی. حسابداری و شفافیت مالی، 2(1)، 47-24.

img0  https://doi.org/00.00000/aft.0000.0000000.0000                                                                                                                                                   img0

مقدمه

یکی از عوامل موفقیت سازمان در محیط پویا و به شدت رقابتی امروز، ایجاد یک سیستم کنترل مدیریتی متناسب با فضای رقابتی سازمان است. به گفته سیمونز1 (1995) سیستم‌های کنترل مدیریت، روال‌ها و رویه‌های رسمی و مبتنی بر اطلاعات هستند که مدیران برای حفظ یا تغییر الگوها در فعالیت‌های سازمانی استفاده می‌کنند. آدلر و چن2 (2011) معتقدند که سیستم­ کنترل مدیریت از طریق ارائه الگویی مناسب در جهت حفظ مزیت رقابتی سازمان مدیران را در دستیابی به اهداف سازمان یاری می­رسانند و توانمندی­ها و قابلیت­های سازمانی با تأثیراتی که بر عملکرد سازمان دارند، موجب پیشرفت و بهبود سازمان می­شوند. سیستم­های کنترل مدیریت تعهد متقابل و اقدامات هماهنگ را برای دستیابی به نتایج مطلوب افزایش می­دهند، همچنین توسعه اهداف سیستم کنترل مدیریت و عملکرد، سطح اطمینان را در سازمان افزایش می­دهد. بدفورد3 (2015) بیان می­کند بسیاری از نویسندگان هدف مدیریت هزینه را در مدیریت هدفمند و فعالانه هزینه­ها و فروش­ها به منظور افزایش بهره­وری شرکت می­دانند. در این راستا استفاده از کنترل مدیریت ضروری است. هِرات4 (2007) بیان می­کند که استراتژی تعیین کننده­ی روابط نقش، شکل سازمانی، تعیین وظیفه و قدرت تصمیم­گیری است. ساختار سازمانی ابزاری برای هماهنگی و کنترل تلقی می­شود که از طریق آن رفتار اعضای سازمان را به سمت اثربخشی سازمانی و دستیابی به هدف سازمان سوق می­دهد. فرهنگ در تجزیه و تحلیل سازمانی به ارزش­ها و باورهای مشترک اشاره می­کند. سیستم اطلاعات با ارائه اطلاعات، نه تنها در مورد عملکرد سازمان و هر بخش سازمان بلکه در مورد عملکرد محیطی و مدیریتی برتر، کنترل مدیریت را آسان می­کند. بنابراین هر عنصر سیستم کنترل مدیریت هزینه به افزایش عملکرد سازمانی کمک می­کند.

در اکثر سازمان­ها، سیستم کنترل مدیریت موضوعی ضروری برای حفظ مزیت رقابتی است. این سیستم مدیران را در دستیابی به اهدافی چون ارتقا عملکرد و بهبود بهره­وری کارکنان و سازمان یاری می­کند و کارکنان را قادر می­سازد که در جهت حل مسائل سازمان، این سیستم را به کار گیرند. اهمیت این پژوهش از این جهت قابل بررسی است. اولین مطالعه­ای است که ارتباط بین عناصر سیستم کنترل مدیریت هزینه و عملکرد سازمان را بررسی می­کند. تعدادی از مقالات اخیر که به بررسی تاثیر سیستم کنترل مدیریت بر عملکرد سازمان پرداختند، عمدتاً بر نقش سیستم کنترل مدیریت مانند سیستم­های اعتقادی، مرزی، کنترل تعاملی و کنترل تشخیصی (روشندل و امیدخدا، 1402؛ هدایتی­نژاد و همکاران، 1401؛ اُونگ و همکاران5، 2021؛ بدفورد، 2015) تمرکز داشته­اند. مطالعه فوق به بررسی ارتباط عناصر سیستم کنترل مدیریت هزینه بر عملکرد سازمان از طریق متغیر میانجی بهره­وری هزینه و نوآوری می­پردازد. همچنین، این پژوهش ارتباط بین این عناصر را با عملکرد سازمان گسترش می­دهد. مطالعه فوق در پی پاسخگویی به این سؤال است كه آیا بین عناصر سیستم کنترل مدیریت هزینه و بهره­وری هزینه بر عملکرد سازمان رابطه­ای وجود دارد؟

 

 

 

مبانی نظری و پیشینه پژوهش

سیستم کنترل مدیریت هزینه

مدیریت هزینه شامل برنامه­ریزی هزینه، کنترل هزینه و نظارت بر هزینه است که بر هزینه و فروش تأثیر می­گذارد و بهره­وری شرکت را افزایش می­دهد. کارکردهای ابزاری مدیریت هزینه بر تجزیه و تحلیل وقوع هزینه، برنامه­ریزی و اجرای اقدامات حاکم است. کارکردهای ساختاری مانند ایجاد فرهنگ هزینه و کارکردهای شخصی مانند آموزش مهارت­های ویژه، بخشی از مدیریت هزینه است (گونتر و گابلر6، 2013). سیستم کنترل مدیریت هزینه به عنوان کلیه عملکردهای ابزاری و ساختاری مدیریت هزینه تعریف می­شود. سیستم­ مدیریت هزینه عنصر مهم سیستم کنترل مدیریت است. عناصر سیستم کنترل مدیریت هزینه می­توانند با شرایط احتمالی داخلی و خارجی سازمان مطابقت داشته باشند (درازین و وان دِ وِن7، 1985؛ گرابنر و مورس8، 2013). مفهوم سیستم کنترل مدیریت هزینه شامل پنج عنصر استراتژی، سازمان، اطلاعات، روش­ها و فرهنگ­ است (دیفنباخ و همکاران9، 2018):

استراتژی: اهداف خاص هزینه شرکت مطابق با استراتژی، چشم­انداز، مأموریت و اهداف شرکت تنظیم می­شود. استراتژی تعیین می­کند که کدام دسته از هزینه­ها دارای اولویت هستند و طراحی سیستم کنترل مدیریت هزینه منعکس­کننده مسائل استراتژیک و عملیاتی به منظور اجرای برنامه­های استراتژیک می­باشد (نیکولو10، 2003؛ شیلد و یانگ11، 1989).

سازمان: یک مدیریت هزینه سیستماتیک در ساختار و فرآیندهای سازمان منعکس می­شود. مسئولیت­ها تعریف می­شوند، عملیات استاندارد و پشتیبانی مدیریت ارشد ارائه می­شود. در سازمان چیدمان داخلی مدیریت هزینه رسمی را به طرح­های متمرکز یا غیرمتمرکز تقسیم کرده است. تعیین پتانسیل­ها برای کاهش هزینه­ها اساس همه فرآیندهای مربوط به مدیریت هزینه است (شیلد، 1995).

اطلاعات: برای کنترل مدیریت به معنای اطلاعات حسابداری است (مارگینسون12، 1999؛ اوتلی13، 1994). اطلاعات حسابداری شامل اطلاعاتی است که در صورت­های مالی شرکت­ها به وسیله سیستم حسابداری و گزارشگری مالی شرکت­ها تهیه می­شوند. فراهم کردن اطلاعات مفید درباره وضعیت مالی و عملکرد شرکت برای استفاده­کنندگان درون­سازمانی و برون­سازمانی، هدف اصلی اطلاعات حسابداری است (فرهادی و امیری، 1396).

روش­ها: اقداماتی هستند که بر هزینه و فروش تمرکز دارند تا بهره­وری شرکت را افزایش دهند. روش­های مدیریت هزینه شامل روش­های عملیاتی مانند بودجه­ریزی مبتنی بر صفر و روش­های استراتژیک مدیریت هزینه مثل هزینه­یابی هدف، هزینه­یابی مبتنی­ بر فعالیت و هزینه چرخه عمر محصول است (هیم14، ب2012؛ کاپلان15، 1988؛ شیلد و یانگ؛ 1992).

فرهنگ: در مورد کارهایی است که اعضای سازمان مجاز به انجام آن هستند و آنچه ممنوع است؛ بنابراین، فرهنگ از طریق شرکت­کنندگان سازمانی کارایی و اثربخشی سازمانی را ایجاد می­کند. فرهنگ سازمان را می­توان یک دیدگاه هدایت­گر دانست که اعمال اعضای سازمان را محدود کرده و به سمت رفتار پذیرفته شده سوق می­دهد (هِرات،2007). فرهنگ برای تنظیم رفتار استفاده می­شود، پس به عنوان یک سیستم کنترل عمل می­کند (مالمی و براون16،2008).

 

 

 

عملکرد سازمانی

آرمسترانگ (1386) بیان می­کند که عملکرد شاخصی است که چگونگی تحقق اهداف یک سازمان یا موسسه را اندازه­گیری می­نماید. دلیل اصلی برای اندازه­گیری عملکرد، افزایش اثربخشی کلی سازمان و فرآیندهای کسب و کار است. اندازه­گیری عملکرد سازمانی به مدیران شرکت­ها اجازه می­دهد توجه خود را بر بخش­هایی که نیاز به بهبود دارند، متمرکز کنند (وسنا و لیوبیکا17، 2008). عملکرد تعیین­کننده مهمی برای جریان منابع در آینده شرکت است. با یک ورودی قوی از طریق منابع، شرکت قادر به ایجاد و تقویت فرآیندهای عملیاتی خود است و یکی از روش­های انجام این کار، ایجاد یا گسترش مدیریت استراتژیک منابع انسانی است (شین و کنراد18، 2014). برای سنجش عملکرد سازمان ابعاد مختلفی وجود دارد، که در این پژوهش، با استفاده از پرسشنامه به شش شاخص کلیدی عملکرد سازمانی اشاره شده است (دیفنباخ و همکاران، 2018):

1- رضایت مشتری، 2- حفظ و گسترش پایگاه مشتری، 3- توسعه محصولات و یا خدمات مقرون­به­صرفه، 4- برگشت فروش، 5- سهم بازار و 6- بهره­وری از روند عملکرد.

بهره­وری هزینه

بهره­وری، يكي از مفاهيم مهم در مديريت و سازمان است. بهره­وری یک نوع معیار در ارزیابی عملکرد سازمان­ها و تعیین میزان موفقیت یا ناکامی آن‌ها جهت دستیابی به اهداف با توجه به میزان مصرف منابع است. محدودیت منابع، باعث ایجاد افزایش بهره­وری می­شود. همچنین مهم‌ترین معیار در ارزیابی عملکرد، اندازه‌گیری بهره­وری است (امیرحسینی، 1392). شاهوت و بَطَل19 (2006) بیان کردند مهم‌ترین نوع بهره­وری شرکت­ها، بهره­وری هزینه در نظر گرفته می­شود. بهره­وری هزینه به این معناست که شرکت­ها ترکیبی از ورودی­ها مانند نیروی کار و سرمایه را پیدا کرده، سپس ورودی­ها (محصولات) را تولید و خروجی­های دلخواه با حداقل هزینه به­دست می­آیند. بهره­وری هزینه، محصول بهره­وری فنی و تخصیصی است.

نوآوری

نوآوری به معنای ارائه و کشف ایده­هاي موفق که براي سازمان جدید هستند و منجر به سودآوري محصولات، فرآیندها و یا خدمات می­شود (یوهانسن و همکاران20، 2001). شرکت­های جدید و نوآوری­ها در سازمان‌های موجود با یک ایده شروع می­شوند. هر دو یک روند رشد را طی می­کنند که به‌ طور مداوم با تغییرات غیرمنتظره به چالش می­کشند تا اینکه در یک منبع جدید ارزش‌آفرینی تحقق می­یابند. نوآوری در شرکت­های بزرگ فرآیندی است که مدیریت می­شود. تفسیر نوآوری به‌ عنوان یک فرآیند، اهمیت سیستم­های کنترل برای مدیریت را برجسته می­کند (داویلا و همکاران21، 2009). نوآوری فرآیندهای سازمانی گسترده­ای هستند که بسیاری از ذینفعان مانند مشتریان، تأمین­کنندگان، کارمندان و غیره در توسعه نوآوری­ها مشارکت دارند (بسانت و فیلیپس22، 2013).

در جهت تبیین روابط میان متغیرها بیان می­شود که سیستم کنترل مدیریت شامل دستگاه­ها و سیستم­هایی است که مدیران از آن استفاده می­کنند و این اطمینان حاصل می­شود که تصمیم­گیری و رفتار کارکنان با استراتژی­های سازمان و اهداف سازمانی سازگار است. سیستم کنترل مدیریت یک سیستم یکپارچه است و به ارزیابی سازمان از هر زاویه نیاز دارد، بنابراین کنترل رفتار افراد سازمان از نظر حسابداری یا مدیریت یک سیستم جامع به دست نمی­آید. سیستم کنترل مدیریت جامع علاوه بر اینکه محیط داخلی را کنترل می­کند، به تغییرهای خارجی حساس است (مالمی و گرانلوند23، 2009). سانیا24 (2014) معتقد است که سازمان­ها در یک فضای رقابتی کار می­کنند و اگر بخواهند در بازار فعلی وجود داشته باشند با چالش­های زیادی روبرو می­شوند که عملکرد را کاهش می­دهد. به عنوان مثال، سازمان­ها با این چالش­ها مانند برنامه­ریزی ضعیف، مسائل فرهنگی، مسائل پولی، موضوعات پاداش و جبران خسارت، مسائل اداری، موضوعات استراتژی تجارت، عدم اطمینان محیطی، مسائل مربوط به رهبری و مسائل توانایی­ها مواجه هستند. عملکرد سازمانی شاخص حیاتی موفقیت و شکست هرسازمان است. به عنوان مثال، سازمان­هایی که عملکرد بالایی دارند در بازار موفق می­شوند و از طرف دیگر سازمان­هایی که عملکرد خوبی ندارند، شکست در بازار را در نظر می­گیرند. امروزه، عملکرد سازمانی برای سازمان­ها نقش مهمی ایفا می­کند، به ویژه در محیط­هایی که سازمان­ها با موضوعاتی در مورد رقابت بالاتر مواجه هستند. شرف­الدین25 (2016) بیان می­کند یکی از مهمترین تکنیک­های مدیریت هزینه، سیستم هزینه­یابی هدف است. هزینه­یابی هدف یک مسئله استراتژیک در مدیریت هزینه است که در درجه اول بر مدیریت هزینه و برنامه­ریزی بهره­وری آینده متمرکز است. یک فرآیند سیستماتیک و سازمان یافته است که از مرحله برنامه­ریزی محصول )طراحی) شروع می­شود. هزینه­یابی هدف کنترل بر هزینه­ها را به حداکثر می­رساند، بهره­وری را افزایش و هزینه­های چرخه عمر محصول را کاهش می­دهد و به شرکت­ها این امکان را می­دهد تا هدف از کاهش هزینه­ها را عملی، واقعی و عینی مشخص کنند. هزینه­یابی هدف، بر مشتری مداری تمرکز دارد.

جهت پاسخگویی به نیازها و درخواست­های در حال تغییر مشتریان و برای بهره­برداری از فرصت­های ایجاد شده توسط فناوری و تغییرات بازار، سازمان­ها نوآور می­باشند (راولی و همکاران26، 2011). نوآوری به طور فزاینده­ای به عنوان یکی از عوامل کلیدی موفقیت بلندمدت شرکت­ها در بازارهای رقابتی تبدیل شده است، چرا که شرکت­های با ظرفیت نوآوری بالا قادر هستند تا با سرعت بیشتر و به نحوه بهتری خود را با چالش­ها و تغییرات محیطی تطبیق دهند (جیمنز و همکاران27، 2008(. به گفته اَمی و همکاران28 (2006) شرکت­ها برای دستیابی به عملکرد بالا و رقابت با رقبا از نوآوری استفاده و به عنوان یک استراتژی ضروری در نظر می­گیرند. تغییر و تحولات محیطی شاخص­های سازمانی تأثیرگذار، نوآوری را شناسایی می­کنند و به این تغییرها مناسب­ترین پاسخ را می­دهند. نوآوری تنها روشی است که سازمان­ها می­توانند به یک موقعیت برتر در رقابت دست یابند. فرهنگ یک ابزار مدیریتی قدرتمند است که به اعضای سازمان امکان می­دهد به طور مستقل و مداوم عمل کنند (کریستنسن29، 2011). نوآورترین سازمان­ها توسط مبتکرانی هدایت می­شوند که محصولاتی را ایجاد کرده و مهارت­های کشف را توسعه داده­اند. مدیران نقش مهمی در تأمین افراد نوآور در تمام بخش­های شرکت دارند (کریستنسن و همکاران، 2013( و تشویق در خلاقیت کارکنان به عنوان گام اولیه نوآوری است (امابیل و همکاران30، 1996(؛ بنابراین مدیران عناصر اصلی در نزدیک شدن به فرهنگ و نوآوری سازمان هستند. با توجه به این توضیحات، پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سؤال است: آیا می­توان با استفاده از عناصر سیستم کنترل مدیریت هزینه و بهره­وری هزینه، عملکرد سازمان را ارتقا داد، آیا سیستم کنترل انتخاب شده در بروز نوآوری سازمان نقش مثبتی داشته است و آیا نوآوری موجب ارتقا عملکرد سازمان و بهره­وری هزینه می­شود؟

مهرکام و فرزامی کهل (1402) به بررسی سیستم­های کنترل مدیریت و مدیریت استراتژیک نوآوری پرداختند. هدف آن­ها درک تأثیری است که سیستم کنترل مدیریت بر فعالیت­های نوآوری در طول تغییر استراتژیک در یک محیط نوآوری داشته است. آن­ها از اهرم­های کنترل سیمونز برای چارچوب­بندی روش­های طراحی و استفاده از سیستم کنترل مدیریت توسط مدیران و تأثیر سیستم کنترل مدیریت بر فعالیت­های نوآورانه اعضای سازمان استفاده شده است. به این نتیجه رسیدند که سیستم کنترل مدیریت طراحی شده برای هدایت فعالیت­های نوآوری باز به گونه­ای تعامل دارد که به اعضای سازمان کمک می­کند با دیگران در شرکت همکاری کنند. روشندل و امیدخدا (1402) نقش سیستم­های کنترل مدیریت در تأثیر مدیریت سود واقعی بر عملکرد شرکت را بررسی کردند. جامعه آماری پژوهش را کلیه مدیران ارشد و بخش­های مالی و حسابداری شرکت­های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال 1401 تشکیل شده است. به منظور بررسی داده­ها و تجزیه و تحلیل آن­ها از روش معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که استفاده از سیستم کنترل مدیریت تشخیصی بر رابطه بین مدیریت سود واقعی و عملکرد تأثیر معناداری دارد. هدایتی­نژاد و همکاران (1401) به بررسی تأثیر سیستم کنترل مدیریت هزینه بر عملکرد سازمانی پرداختند. آن­ها از اهرم­های کنترل سیمونز که متشکل از سیستم­هاي اعتقادي، مرزي، کنترل تعاملی و کنترل تشخیصی به کار برده­اند. جهت تجزیه و تحلیل داده­ها از نرم­افزار لیزارل استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که سیستم کنترل مدیریت بر عملکرد سازمانی شرکت­هاي تابعه در اداره کل استاندارد خراسان رضوي تأثیر دارد. مرادی و همکاران (1399) به بررسی تأثیر سبک رهبری تحولگرا و سیستم کنترل مدیریت در عملکرد مدیریتی پرداختند. جهت تحلیل یافته­ها از مدل تحلیل مسیر و برای تحلیل متغیر میانجی از آزمون سوبل و برای آزمون فرضیه­ها از پرسشنامه استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می­دهد رهبری تحولگرا و سه مسیر طراحی سیستم­های کنترل مدیریت (دامنه وسیع اطلاعات حسابداری، سیستم جامع اندازه­گیری عملکرد و سیستم پاداش) در عملکرد مدیریتی به طور مستقیم و غیرمستقیم تأثیر مثبت و معنادار می­گذارند. نظری پور و میرزائی (1397) در مقاله­ای به بررسی تأثیر مدیریت هزینه استراتژیک بر عملكرد مالی با تاکید بر هزینه­های زیست محیطی پرداختند. هدف آن­ها از پژوهش بررسی تأثیر دو جنبه مهم از مدیریت هزینه استراتژیک (مدیریت هزینه اجرایی و مدیریت هزینه ساختاری) بر عملکرد مالی شرکت­ها بود. برای تجزیه و تحلیل فرضیه­ها از ماتریس همبستگی پیرسون و مدل­سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد مدیریت هزینه اجرایی (ردیابی هزینه­های زیست محیطی) و مدیریت هزینه ساختاری (اجرای ابتکارات زیست محیطی) ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر داشته و به طور مشترک بر عملکرد مالی تأثیرگذارند.

ایتوهان و امبایا31 (2024) مطالعه­ای با عنوان بهره­وری سیستم­های کنترل مدیریت: آیا پیاده­سازی سیستم­های کنترل مدیریت بر عملکرد یک شرکت تأثیر گذار است، را بررسی کردند. آن­ها به بررسی رابطه­ی مثبت بالقوه بین سیستم­های کنترل مدیریت با سودآوری و نوآوری پرداختند. جهت تحلیل داده­ها از رگرسیون خطی و تحلیل چند متغیره استفاده شده است. در نتیجه دریافتند که سیستم­های کنترل مدیریت با سودآوری و نوآوری رابطه­ی مثبت دارد. آرتوپو32(2023) به بررسی تأثیر سیستم‌های کنترل مدیریت، نوآوری و تعهد سازمانی بر عملکرد سازمان‌های بخش عمومی (بررسی دادگاه مذهبی سلمان) پرداخته است. برای آزمون فرضیه­ها از معادلات ساختاری نسخه 3 استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که دو متغیر تعهد سازمانی و سیستم­های کنترل مدیریت به طور قابل توجهی بر عملکرد سازمانی تأثیر گذاشته، در حالی که متغیر نوآوری بر عملکرد سازمانی تأثیر گذار نیست. اٌونگ و همکاران (2021) به بررسی سیستم کنترل مدیریت و عملکرد به صورت نقش واسطه­ای قابلیت­های سازمانی در مالزی پرداختند. جهت تحلیل داده­ها از آزمون­های توصیفی و رگرسیون چندگانه استفاده شده است. این پژوهش شامل 70 شرکت سهامی عام در مالزی بوده است. نتایج حاکی از این است که سیستم کنترل مدیریت تعاملی، قابلیت‌های سازمانی را توسعه داده است. قابلیت­های سازمانی نقش میانجی را در رابطه بین استفاده سیستم کنترل مدیریت تعاملی و عملکرد سازمان ایفا می­کنند. حسن­الدین و همکاران33 (2019) به بررسی سیستم کنترل مدیریت، مسئولیت­پذیری اجتماعی شرکت و عملکرد شرکت پرداختند. در این پژوهش نمونه­­ شامل 163 نفر و جامعه متشکل از مدیران سطوح متوسط ​​تا عالی در شرکت­های تولیدی استان بانتن است. جهت آزمون فرضیه­ها از روش مدل­سازی معادله ساختاری استفاده شده است. نتایج حاکی از این است که تأثیر سیستم کنترل مدیریت بر مسئولیت اجتماعی شرکت­ها به طور مستقیم بر عملکرد شرکت­ها تأثیر نمی­گذارد. دیفنباخ و همکاران (2018) به بررسی اثرات سیستم­ کنترل مدیریت هزینه بر بهره­وری هزینه و عملکرد سازمانی پرداختند. در این پژوهش از کارکنان 251 شرکت اروپایی استفاده شده است. جهت آزمون فرضیه­ها از مدل­سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج حاکی از این است که سیستم کنترل مدیریت هزینه، عملکرد سازمانی را افزایش می­دهد و این تأثیر به واسطه­ی بهره­وری هزینه است. اثرات سیستم­ کنترل مدیریت هزینه بر عملکرد سازمانی و بهره­وری هزینه برای شرکت­های کاملا نوآور بیشتر است. بدفورد (2015) به بررسی استفاده از سیستم­ کنترل مدیریت در حالت­های مختلف نوآوری و پیامدهای آن بر عملکرد شرکت پرداخته است. در این پژوهش از اهرم­های چارچوب کنترل سیمونز استفاده شده که شامل اهرم­های تشخیصی و تعاملی است. با استفاده از داده‌های مورد بررسی از مدیران ارشد 400 شرکت، اطلاعات جمع‌آوری ‌شده است. جهت آزمون فرضیه­ها از رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج حاکی از این است که اهرم­های سیستم کنترل مدیریت باعث بهبود عملکرد شرکت می­شود.

 

فرضیه‌های پژوهش

فرضیه اول: سیستم­ کنترل مدیریت هزینه تأثیر مثبت و معنادار بر عملکرد سازمان دارد.

فرضیه دوم: سیستم­ کنترل مدیریت هزینه تأثیر مثبت و معنادار بر بهره­وری هزینه دارد.

فرضیه سوم: بهره­وری هزینه تأثیر مثبت و معنادار بر عملکرد سازمان دارد.

فرضیه چهارم: سیستم­ كنترل مدیریت هزینه از طریق متغیر میانجی خدمات و محصولات نوآوری، بر بهره­وری هزینه تأثیر مثبت و معنادار دارد.

فرضیه پنجم: سیستم كنترل مدیریت هزینه از طریق متغیر میانجی خدمات و محصولات نوآوری، بر عملکرد سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارد.

در شکل2، مدل مفهومی با توجه به فرضیه­های پژوهش به پیروی از دیفنباخ و همکاران (2018) استفاده شده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

روش‌شناسی پژوهش

این پژوهش از نظر نتیجه، کاربردی؛ از نظر نوع داده، کمی؛ و از نظر نوع هدف، توصیفی است. روش جمع­آوری اطلاعات در این پژوهش از طریق اطلاعات کتابخانه­ای و میدانی می­باشد. اطلاعات اصلی در مورد متغیرهای پژوهش و اطلاعات مورد نیاز برای آزمون فرضیه­های پژوهش با استفاده از پرسشنامه استاندارد برگرفته از پژوهش دیفنباخ و همکاران (2018)، که توسط مدیران ارشد و کارمندان حوزه­ی مالی تکمیل ‌و در سال 1400 جمع­آوری شده است. پرسشنامه متشکل از 32 گویه از نوع طیف پنج گزینه­ای لیکرت است. در این پژوهش جهت تحلیل داده­ها، ابتدا با استفاده از نرم­افزارهای Excel متغیرهای پژوهش از روی داده­های خام آماده و سپس با استفاده از نرم­افزار  SmartPLS تجزیه­ و تحلیل نهایی صورت گرفته است. مراحل انجام مدلسازی معادله ساختاری در رویکرد حداقل مربع­های جزئی به این ترتیب است که ابتدا برازش مدل شامل (برازش مدل­های اندازه­گیری، مدل ساختاری و مدل کلی) بررسی و سپس به آزمودن فرضیه­های پژوهش پرداخته شده است. علاوه بر مراحل فوق، از آزمون سوبل34 جهت آزمودن تأثیر یک متغیر میانجی استفاده شده است. از آماره واریانس متوسط استخراج شده، برای تعیین شدت تأثیر متغیر میانجی از معیار R2 جهت نشان دادن تأثیر یک متغیر برون­زا بر یک متغیر درون­زا استفاده شده است.

جامعه آماری شرکت­های تولیدی مستقر در شهرک صنعتی شیراز است. تعداد 409 پرسشنامه ارسال شده، که از این تعداد 143 پرسشنامه توسط مجموعه مدیران ارشد و کارمندان حوزه­ی مالی تکمیل شده است. در این پژوهش از روش نمونه­گیری تصادفی ساده استفاده شده است. به­ دلیل نزدیک بودن اندازه شرکت­های در دسترس، فرض بر این است که توزیع تصادفی پرسشنامه برای هر شرکت به احتمال یکسان وجود دارد. در روش نمونه­گیری مطابق با مدلسازی معادله ساختاری، به ازای هر متغیر مکنون یا پنهان، حداقل 20 پرسشنامه تهیه شده است.

 

یافته‌های پژوهش

در این پژوهش جهت تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها از آماره­های توصیفی و استنباطی استفاده شده است. با توجه به جدول 1 در بخش تحلیل توصیفی به بررسی اطلاعات جمعیت شناختی پرداخته شده است.

 

جدول 1. اطلاعات اعضای گروه نمونه

درصد

فراوانی

اطلاعات جمعیت شناختی

52%

74

زن

جنسیت

48%

69

مرد

18%

26

کمتر از 30 سال

سن

46%

66

31 تا 40 سال

24%

34

41 تا 50 سال

10%

14

51 تا 60 سال

2%

3

60 سال به بالا

1%

2

دیپلم

سطح تحصیلات

11%

16

فوق دیپلم

41%

58

لیسانس

43%

62

فوق لیسانس

3%

5

دکترا و بالاتر

 

57%

81

کارشناس

سمت

20%

29

کارشناس ارشد

6%

8

معاون

17%

25

مدیر

16%

23

زیر 5 سال

سابقه کار

30%

43

5 تا 10 سال

21%

30

11 تا 15 سال

18%

26

16 تا 20 سال

15%

21

بالاتر از 20 سال

 

آماره­ توصیفی شاخص‌های­ متغیرهای پژوهش در جدول 2 ارائه شده است. در جدول 2 با توجه به طیف 5 درجه­ای پاسخ­­ها، میانگین هر پرسش 3 است و همان­گونه که ملاحضه می­شود کمترین میانگین مربوط به سوال 27 متغیر عملکرد سازمانی معادل 66/2 و بیشترین میانگین مربوط به سوال 32 متغیر نوآوری معادل 66/3 است. همچنین دقت نتایج بدست آمده از طریق انحراف معیار داده­ها نشان داده شده است. هر چه انحراف معیار داده­ها کمتر باشد، دقت اندازه­گیری­های انجام شده بیشتر است. گویه 27 دارای پایین­ترین دقت و گویه­های 22و 25 دارای بالاترین دقت است.

جدول 2. آماره­ توصیفی شاخص­های متغیرهای پژوهش

بیشترین

کمترین

انحراف معیار

میانگین

گویه

متغیرهای مکنون

5

1

88/0

38/3

Q1

استراتژی

5

1

98/0

23/3

Q2

5

1

95/0

43/3

Q3

5

1

99/0

39/3

Q4

5

1

97/0

22/3

Q5

سازمان

5

1

94/0

27/3

Q6

5

1

09/1

44/3

Q7

5

1

00/1

36/3

Q8

5

1

03/1

42/3

Q9

اطلاعات

5

1

99/0

28/3

Q10

5

1

95/0

33/3

Q11

5

1

91/0

49/3

Q12

5

1

01/1

34/3

Q13

روش‌ها

5

1

97/0

31/3

Q14

5

1

07/1

18/3

Q15

5

1

03/1

24/3

Q16

5

1

96/0

27/3

Q17

فرهنگ

5

1

87/0

17/3

Q18

5

1

05/1

45/3

Q19

5

1

98/0

20/3

Q20

5

1

94/0

20/3

Q21

بهره‌وری هزینه

5

1

84/0

24/3

Q22

5

1

04/1

34/3

Q23

5

1

85/0

50/3

Q24

عملکرد سازمانی

5

1

84/0

43/3

Q25

5

1

90/0

58/3

Q26

5

1

16/1

66/2

Q27

5

1

99/0

08/3

Q28

5

1

88/0

36/3

Q29

5

1

04/1

20/3

Q30

نوآوری

5

1

99/0

41/3

Q31

5

1

04/1

66/3

Q32

در برازش مدل­های اندازه­گیری به بررسی روابط میان گویه­ها با سازه­ها پرداخته شده است. برازش پایایی از طریق سنجش بارهای عاملی35 و پایایی ترکیبی36 بررسی شده است. محاسبه مقدار همبستگی شاخص­های یک متغیر مکنون با آن متغیر از طریق بارهای عاملی بدست می­آید. مقدار مناسب برای این سنجش، برابر یا بیشتر از 4/0 است (هولاند37، 1999). طبق جدول 3 گویه‌های 27، 31 و 32 به دلیل بار عاملی کمتر از 4/0، حذف شده­اند و سایر گویه­هایی که بار عاملی بالاتر از 4/0 بوده‌اند، آورده شده است. در نتیجه برازش پایایی از طریق این شاخص مورد تأیید قرار گرفت.

 

جدول 3. بارهای عاملی، پایایی ترکیبی و روایی­همگرا متغیرهای پژوهش

متغیرهای مکنون

گویه­ها

بار عاملی

پایایی ترکیبی

روایی­همگرا

سیستم کنترل مدیریت هزینه

استراتژی

Q1

661/0

943/0

452/0

Q2

667/0

Q3

622/0

Q4

669/0

سازمان

Q5

707/0

Q6

685/0

Q7

662/0

Q8

607/0

اطلاعات

Q9

660/0

Q10

679/0

Q11

572/0

Q12

727/0

روش‌ها

Q13

628/0

Q14

732/0

Q15

722/0

Q16

714/0

فرهنگ

Q17

652/0

Q18

595/0

Q19

737/0

Q20

715/0

بهره­وری هزینه

Q21

800/0

839/0

635/0

Q22

805/0

Q23

786/0

عملکرد سازمانی

Q24

665/0

839/0

512/0

Q25

726/0

Q26

695/0

Q28

692/0

Q29

794/0

نوآوری

Q30

000/1

000/1

000/1

با توجه به این که معیار آلفای کرونباخ38 یک معیار سنتی برای سنجش پایایی و ارزیابی پایداری درونی سازه­ها است، در این پژوهش از پایایی ترکیبی39 استفاده شده است. در محاسبه پایایی ترکیبی، هر چه بار عاملی شاخص­ها بالاتر، اهمیت بیشتری دارند. این موضوع باعث می­شود که مقادیر پایایی ترکیبی سازه­ها معیار واقعی­تر و دقیق­تری نسبت به آلفای کرونباخ باشد. زمانی که مقدار این ضریب بالاتر از 7/0 باشد، پایایی قابل قبول است. تمام متغیرها در جدول 3 دارای مقادیر بالاتر از 7/0 بوده و پایایی مدل مناسب است. دومین معیار برازش مدل­های اندازه­گیری، روایی­همگرا است که میزان همبستگی هر سازه را با شاخص­های خود بررسی می­کند. مقدار بالای 5/0، میانگین واریانس استخراج شده40 قابل قبول را نشان می­دهد. در جدول 3 مقادیر مربوط برای تمامی سازه­ها، بالاتر از 5/0 بوده، سیستم کنترل مدیریت هزینه به 5/0 نزدیک است و نشان از روایی همگرای مناسب است.

سومین معیار برازش مدل­های اندازه­گیری، روایی واگرا است. فورنل و لارکر41 (1981) بیان داشتند که اثرگذاری رابطه یک متغیر مکنون با شاخص­ها در مقایسه رابطه آن متغیر مکنون با سایر متغیرها (آشکار و میانجی) است و زمانی قابل پذیرش است که مقدار روایی همگرا برای هر متغیر پنهان بالاتر از واریانس استخراج شده میان آن متغیر پنهان و سایر متغیرها در مدل باشد. طبق جدول 4، قطر اصلی این جدول شامل جذر مقادیر میانگین واریانس استخراج شده است و زمانی روایی واگرا قابل قبول است که اعداد درج شده در قطر اصلی از مقادیر سمت چپ و زیرین بیشتر باشند. در نتیجه روایی واگرای مدل در حد مناسبی است زیرا سازه­ها در مدل، تعامل بیشتری به شاخص­های خود دارند تا با سازه­های دیگر.

 

جدول 4. ماتریس فورنل و لارکر جهت بررسی روایی واگرا

سازه­ها

عملکرد سازمانی

بهره­وری هزینه

نوآوری

سیستم کنترل مدیریت هزینه

سیستم کنترل مدیریت هزینه

 

 

 

672/0

نوآوری

 

 

000/1

511/0

بهره­وری هزینه

 

797/0

483/0

740/0

عملکرد سازمانی

716/0

517/0

406/0

589/0

 

در برازش مدل­های ساختاری، رابطه میان سازه­ها بررسی می­شود و این رابطه از طریق مقادیر T-Values بدست می­آید. در صورتی که مقدار این اعداد از 96/1 بیشتر شود، نشان از صحت رابطه­ی بین سازه­ها و در نتیجه تأیید فرضیه­های پژوهش در سطح اطمینان 95% است. طبق شکل 3 تمامی ضرایب مربوط به روابط متغیرهای مکنون از 96/1 بیشتر است که نشان­دهنده­ی معنادار بودن رابطه­ها و مناسب بودن مدل ساختاری است.

 

 

 

img0 

شکل 3. نتایج روابط بین متغیرهای پژوهش

 

ضریب مسیر(R2) دومین معیار برای اتصال بخش اندازه­گیری و ساختاری PLS به کار می­رود. در این معیار یک متغیر مستقل بر یک متغیر وابسته تاثیر می­گذارد. مقدار R2 فقط برای متغیرهای درون­زا مدل استفاده می­شود و برای متغیرهای مستقل مقدار آن صفر است. معیار R2 سه حد ضعیف، متوسط و قوی را برای مقادیر 19/0 ، 33/0 و 67/0 در نظر می­گیرد (چین42، 1998). طبق شکل 4 مقدار R2 برای سازه عملکرد سازمانی 372/0 است و با توجه به این مقدار که از مقدار متوسط این معیار یعنی بیشتر است، نشان از برازش مناسب مدل ساختاری دارد.

 

img0 

 

شکل4. مقدار ضریب مسیر

معیارQ2 قدرت پیش‌بینی مدل را مشخص می­کند. هنسلر و همکاران43 (2009) بیان کردند در این معیار برای متغیر­های وابسته مقادیر 02/0 ، 15/0 و 35/0 در نظر گرفته­اند و به ترتیب نشان از قدرت پیش­بینی ضعیف، متوسط و قوی سازه یا سازه­های برون­زای مربوط به آن را دارد. با توجه به مقدار 187408/0=  Q2سازه درون­زا، قدرت مدل بیشتر از حد متوسط است و برازش مناسب مدل ساختاری پژوهش را بار دیگر تأیید می­کند.

 

جدول 5. مقدار قدرت پیش­بینی مدل

سازه

تعداد مشاهدات

خطای پیشبینی

1- خطای پیشبینی/ تعداد مشاهدات

عملکرد سازمانی

000/715

003/581

187/0

 

برازش مدل کلی، متشکل از دو بخش مدل اندازه­گیری و ساختاری است. معیار GOF44 مربوط به بخش کلی مدل­های معادلات ساختاری است. همچنین با تأیید برازش آن، بررسی برازش در یک مدل کامل می­شود. وتزلز و همکاران45 (2009) حد ضعیف، متوسط و قوی را به ترتیب برای مقادیر 01/0 ، 25/0 و 36/0 در نظر می­گیرند.

 

 

جدول 6. میانگین مقادیر اشتراکی متغیرهای پنهان

متغیرهای پنهان

مقادیر اشتراکی

بهره­وری هزینه

635/0

سیستم کنترل مدیریت هزینه

452/0

نوآوری

000/1

عملکرد سازمانی

512/0

میانگین مقادیر اشتراکی

650/0

 

مقدار میانگین مقادیر اشتراکی برابر با 650/0 است. به دلیل اینکه تنها یک متغیر پنهان درون­زا در این مدل وجود دارد، بنابراین مقدار برابر است با همان مقدار R2 متغیر عملکرد سازمانی برابر با 372/0 است که در فرمول 1 محاسبه می­شود. مقدار 492/0 برای GOF، نشان‌دهنده برازش کلی قوی مدل در این پژوهش است.

 

فرمول (1)                                

 

در تعیین شدت تأثیر میانجی از آماره­ای به نام VAF برای تعیین شدت اثر غیرمستقیم از طریق متغیر میانجی استفاده می­شود. مقدار آن میان 0 و 1 است و هر چه این مقدار به 1 نزدیک­تر باشد، نشان از قوی­تر بودن اثر متغیر میانجی دارد. در واقع این میزان نسبت اثر غیرمستقیم بر اثر کل را می­سنجد. به علاوه برای به دست آوردن تأثیر یک متغیر میانجی از آزمون پرکاربرد سوبِل استفاده می­شود و جهت معناداری تاثیر میانجی یک متغیر در رابطه بین دو متغیر دیگر به کار می­رود. در صورت بیشتر شدن مقدار z-value از 96/1 در سطح اطمینان 95% معنادار بودن تأثیر میانجی یک متغیر را تأیید می­نماید (داوری و رضازاده، 1396).

طبق آزمون VAF، اثر سیستم کنترل مدیریت هزینه بر عملکرد سازمانی 213/0 بطور غیرمستقیم توسط متغیر میانجی بهره­وری هزینه تبیین شده است. طبق این معیار، تأثیر غیرمستقیم سیستم کنترل مدیریت هزینه از طریق متغیر میانجی بهره­روی هزینه، کمتر از تأثیر مستقیم (415/0) سیستم کنترل مدیریت هزینه بر عملکرد سازمانی است. مقدار آزمون سوبِل مسیر متغیر مستقل سیستم کنترل مدیریت هزینه، متغیر میانجی نوآوری و متغیر وابسته عملکرد سازمانی در نظر گرفته و مقدار به دست آمده برابر با 610/0 است. به دلیل اینکه از 96/1 کمتر است، در سطح اطمینان 95% تأثیر متغیر میانجی نوآوری در رابطه بین سیستم کنترل مدیریت هزینه و عملکرد سازمانی، معنادار نیست.

 

                 فرمول (2)

 

نتایج بدست آمده شامل ضرایب مسیر، مقدار t-value و تأیید یا رد فرضیه­ها به شرح زیر است.

فرضیه اول: طبق ضریب مسیر، سیستم­ کنترل مدیریت هزینه تأثیر مثبت و معنادار بر عملکرد سازمان دارد. با توجه به جدول 7، آماره t این فرضیه در سطح اطمینان 95% تایید می­شود و نشان از صحت رابطه­ی بین سازه­ها و ارتباط مستقیم آن­ها است. مقدار ضریب مسیر این فرضیه نشان می­دهد سیستم کنترل مدیریت هزینه به میزان 5/41 درصد عملکرد سازمانی را پیش­بینی می­کند. به عبارتی با افزایش سیستم کنترل مدیریت هزینه، عملکرد سازمانی افزایش پیدا می­کند.

فرضیه دوم: طبق ضریب مسیر، سیستم­ کنترل مدیریت هزینه تأثیر مثبت و معنادار بر بهره­وری هزینه دارد. با توجه به جدول 7، آماره t این فرضیه در سطح اطمینان 95% تایید می­شود و نشان از صحت رابطه­ی بین سازه­ها و ارتباط مستقیم آن­ها است. مقدار ضریب مسیر این فرضیه نشان می­دهد سیستم کنترل مدیریت هزینه به میزان 7/66 درصد بهره­وری هزینه را پیش­بینی می­کند. به عبارتی هرچه سیستم کنترل مدیریت هزینه بالاتر باشد، بهره­وری هزینه بالاتر می­باشد.

فرضیه سوم: طبق ضریب مسیر، بهره­وری هزینه تأثیر مثبت و معنادار بر عملکرد سازمان دارد. ولی آماره t این فرضیه در سطح اطمینان 95% رد می­شود و نشان از عدم صحت رابطه­ی بین سازه­ها است. مقدار ضریب مسیر این فرضیه نشان می­دهد بهره­وری هزینه به میزان 2/15 درصد عملکرد سازمانی را پیش­بینی می­کند. با افزایش بهره­وری هزینه، عملکرد سازمانی کاهش پیدا می­کند.

فرضیه چهارم: طبق ضریب مسیر، سیستم­ كنترل مدیریت هزینه از طریق متغیر میانجی نوآوری، بر بهره­وری هزینه تأثیر مثبت و معنادار دارد. با توجه به جدول 7، آماره t این فرضیه در سطح اطمینان 95% تایید می­شود و نشان از درستی رابطه­ی بین سازه­ها است. مقدار ضریب مسیر این فرضیه نشان می­دهد سیستم کنترل مدیریت هزینه از طریق نوآوری به میزان 2/14 درصد بهره­وری هزینه را پیش­بینی می­کند.

فرضیه پنجم: طبق ضریب مسیر، سیستم­ كنترل مدیریت هزینه از طریق متغیر میانجی نوآوری، بر عملکرد سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارد. با توجه به آماره t در جدول 7، رد فرضیه آخر نشان از عدم صحت رابطه­ی بین سازه­ها است. مقدار ضریب مسیر فرضیه نشان می­دهد سیستم کنترل مدیریت هزینه از طریق نوآوری به میزان 12 درصد عملکرد سازمانی را پیش­بینی می­کند.

 

جدول 7. نتایج حاصل‌شده

فرضیه­ها

ضریب مسیر

t-value

نتایج

1- سیستم­های کنترل مدیریت هزینه تأثیر مثبت و معنادار بر عملکرد سازمان دارد.

415/0

143/4

تأیید

2- سیستم­های کنترل مدیریت هزینه تأثیر مثبت و معنادار بر بهره­وری هزینه دارد.

667/0

072/12

تأیید

3- بهره­وری هزینه  تأثیر مثبت و معنادار بر عملکرد سازمان دارد.

152/0

640/1

رد

4- سیستم­های كنترل مدیریت هزینه از طریق متغیر میانجی نوآوری، بر بهره­وری هزینه تأثیر مثبت و معنادار دارد.

142/0

178/2

تأیید

5- سیستم­های كنترل مدیریت هزینه از طریق متغیر میانجی نوآوری، بر عملکرد سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارد.

120/0

610/0

(آزمون سوبل)

رد

 

بحث و نتیجه‌گیری

محور اصلی این پژوهش، طراحی مدلی است که نشان­دهنده عناصر مختلف سیستم کنترل مدیریت هزینه و میزان اثرگذاری آن­ها بر عملکرد سازمان است، در این مسیر از بهره­وری هزینه و نوآوری با تأثیر غیرمستقیم آن­ها بر متغیر درون­زا، استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر، شرکت­های شهرک صنعتی شیراز و نمونه متشکل از 143 نفر از مجموعه مدیران ارشد و کارمندان حوزه­ی مالی این شرکت­ها است. برای آزمون فرضیه­های تحقیق از مدلسازی معادلات ساختاری استفاده گردید.

فرضیه اول: نتایج حاکی از آن است که بین سیستم کنترل مدیریت هزینه و عملکرد سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. از آنجایی که آماره t این فرضیه 143/4 و از مقدار 96/1 بیشتر است، نشان از صحت رابطه­ی بین سازه­ها و در نتیجه تأیید این فرضیه در سطح اطمینان 95% است. در این فرضیه ضریب تعیین (شدت تأثیر) بین دو متغیر سیستم کنترل مدیریت هزینه و عملکرد سازمانی برابر با 415/0 است که نشان می­دهد متغیر سیستم کنترل مدیریت هزینه به میزان 5/41 درصد متغیر عملکرد سازمانی را پیش­بینی می­کند؛ به عبارت دیگر هر چه میزان تحقق عناصر و درجه پیشرفت سیستم کنترل مدیریت هزینه بالاتر باشد میزان عملکرد سازمانی بهتر می­شود. نتایج این فرضیه با نتایج مطالعات آرتوپو (2023)، دیفنباخ و همکاران (2018)، بدفورد (2015)، روشندل و امیدخدا (1402)، هدایتی و همکاران (1401)، مرادی و همکاران (1399) همسو و مطابقت دارد ولی با مطالعه حسن­­الدین و همکاران (2019) همسو نیست.

فرضیه دوم: نتایج نشان می­دهد که سیستم کنترل مدیریت هزینه و بهره­وری هزینه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. از آنجایی­که آماره t این فرضیه 072/12 و از مقدار 96/1 بیشتر است، نشان از صحت رابطه­ی بین سازه­ها و در نتیجه تأیید این فرضیه در سطح اطمینان 95% است. در این فرضیه ضریب تعیین بین دو متغیر سیستم کنترل مدیریت هزینه و بهره­وری هزینه برابر با 667/0 است که این نشان می­دهد متغیر سیستم کنترل مدیریت هزینه به میزان 7/66 درصد توانسته تغییرات متغیر بهره­وری هزینه را توضیح دهد؛ به عبارت دیگر هر چه میزان تحقق عناصر سیستم کنترل مدیریت هزینه بالاتر باشد میزان بهره­وری هزینه در سازمان افزایش پیدا می­کند. همچنین 3/33 درصد باقیمانده مربوط به خطای پیشبینی است و شامل مابقی متغیرهای تأثیرگذار بر بهره­وری هزینه می­باشد. نتایج مطالعه حاضر با نتایج مطالعه دیفنباخ و همکاران (2018) همسو است.

فرضیه سوم: نتایج حاکی از آن است که بین بهره­وری هزینه و عملکرد سازمان رابطه معناداری وجود ندارد. آماره t  این فرضیه 640/1 و از مقدار 96/1 کمتر است و نشان می­دهد که این فرضیه در سطح اطمینان 95% رد می­شود. در این فرضیه ضریب تعیین بین دو متغیر بهره­وری هزینه و عملکرد سازمانی برابر با 152/0 است و نشان می­دهد متغیر بهره­وری هزینه به میزان 2/15 درصد می­تواند متغیر عملکرد سازمانی را پیش­بینی کند. 8/84 درصد باقیمانده مربوط به خطای پیش­بینی است و شامل مابقی متغیرهای تأثیرگذار بر بهره­وری هزینه می­باشد؛ به عبارت دیگر هر چه میزان بهره­وری هزینه افزایش یابد میزان عملکرد سازمانی در سازمان کاهش پیدا می­کند. نتایج مطالعه حاضر با نتایج مطالعه دیفنباخ و همکاران (2018) همسو نیست.

فرضیه چهارم: نتایج نشان می­دهد که سیستم کنترل مدیریت هزینه و نوآوری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. آماره t بین سیستم کنترل مدیریت هزینه و نوآوری 083/7 و آمارهt  بین نوآوری و بهره­وری هزینه 178/2 که از مقدار 96/1 بیشتر است، نشان از صحت رابطه­ی بین این سه سازه و در نتیجه تأیید این فرضیه در سطح اطمینان 95% است. در این فرضیه ضریب تعیین بین دو متغیر سیستم کنترل مدیریت هزینه و نوآوری برابر با 511/0 است که این نشان می­دهد متغیر سیستم کنترل مدیریت هزینه به میزان 1/51 درصد متغیر نوآوری را پیش­بینی می­کند. از طرف دیگر متغیر نوآوری به میزان 2/14 درصد بهره­وری هزینه را پیش­بینی می­کند؛ به عبارت دیگر هر چه میزان تحقق عناصر سیستم کنترل مدیریت هزینه بالاتر باشد میزان نوآوری در سازمان افزایش پیدا می­کند و با افزایش آن، بهره­وری هزینه هم افزایش می­یابد. نتایج مطالعه حاضر با نتایج مطالعه دیفنباخ و همکاران (2018) همسو است.

فرضیه پنجم: نتایج حاکی از آن است که سیستم کنترل مدیریت هزینه و نوآوری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. آماره t بین سیستم کنترل مدیریت هزینه و نوآوری 083/7 اما آماره  t(طبق آزمون سوبل) بین نوآوری و عملکرد سازمانی 610/0 از مقدار 96/1 کمتر است. با توجه به آزمون سوبل نیز تأثیر متغیر میانجی نوآوری بر رابطه بین سیستم کنترل مدیریت هزینه و عملکرد سازمانی، تأثیرگذار نیست. در این فرضیه ضریب تعیین بین دو متغیر سیستم کنترل مدیریت هزینه و نوآوری برابر با 511/0 است که این نشان می­دهد متغیر سیستم کنترل مدیریت هزینه به میزان 1/51 درصد متغیر نوآوری را پیش­بینی می­کند. از طرف دیگر متغیر نوآوری به میزان 12 درصد تغییرات عملکرد سازمانی را توضیح می­دهد؛ به عبارت دیگر با بالاتر رفتن میزان تحقق عناصر سیستم کنترل مدیریت هزینه از طریق متغیر نوآوری، اثر افزایشی بر روی عملکرد سازمانی ایجاد می­شود. یافته­های این پژوهش با یافته­های مطالعات آرتوپو (2023) مطابقت دارد.

در اغلب پژوهش­های پیشین، از شاخص­های مختلف سیستم کنترل مدیریت استفاده شده است. نقطه قوت پژوهش حاضر را می­توان استفاده از عناصر سیستم کنترل مدیریت هزینه که شامل استراتژی، سازمان، اطلاعات، روش­ها و فرهنگ در ارزیابی عملکرد سازمان نسبت به سایر پژوهش­ها دانست. زیرا تأثیر این عناصر بر عملکرد سازمانی و بهره­وری هزینه برای شرکت­های نوآور بیشتر است. طبق نتایج به دست آمده از فرضیه­ها، پیشنهادات کاربردی برای مدیران و کارکنان سازمان­ سودمند است. از آنجایی که یکی از اصلی­ترین اهدافی که سازمان­ها در مدیریت هزینه مشارکت می­کنند، کاهش هزینه­ها است. تصمیم­گیرندگان از طریق کنترل مدیریت هزینه، سازمان را به منظور توسعه و حفظ مزیت رقابتی بهبود می­بخشند. بنابراین سازمان­ها با در نظر گرفتن و توجه به عناصر سیستم کنترل مدیریت هزینه باعث استفاده معقول از منابع شده تا عملکرد سازمان ارتقا یابد. رهبران و مدیران عناصر اصلی در نزدیک شدن به نوآوری سازمان هستند و سایر ذینفعان اعم از کارمندان، مشتریان، تأمین­کنندگان در توسعه نوآوری نقش دارند، بنابراین پیشنهاد می­شود که این افراد با ارائه و کشف ایده­های موفق برای سازمان­ها، می­توانند به بهره­وری محصولات و خدمات کمک کنند. سازمان­ها می­توانند از طریق ایجاد فعالیت­های نوآورانه که عموماً سودمند می­باشند، محصولات و فرآیندها را با حفظ مزیت رقابتی ایجاد کنند. 

به منظور توسعه مدل پیشنهاد می­شود در پژوهش­های آتی جهت ارزیابی عملکرد سازمان از سایر متغیرهای تعدیل­گری چون اندازه صنعت و پیچیدگی محصولات در رابطه بین سیستم کنترل مدیریت و عملکرد استفاده شود. پيشنهاد می­شود اطلاعات بدست آمده از این پژوهش را با مطالعه در سایر صنایع کشور بکار گیرند و نتایج را با یکدیگر مقایسه کنند. بسیاری از متغیرها می­توانند روابط بررسی ‌شده را تقویت، تعدیل یا تضعیف کنند؛ بنابراین پیشنهاد می­شود اثر میانجی­گری و یا تعدیل­گری متغیرهای دیگری همچون رفتار سازمانی و فناوری در مدل پژوهش به عنوان عناصر سیستم کنترل مدیریت هزینه بررسی کرد و نتایج با این پژوهش مقایسه گردد. از جمله محدودیت­های این پژوهش می­توان به این موارد اشاره کرد. در این پژوهش تنها از ابزار پرسشنامه جهت گردآوری اطلاعات استفاده شد. به دلیل نبود فرهنگ تکمیل با دقت، صادقانه و واقعی پرسشنامه در جامعه، می­توان از ابزارهای کمی همچون مصاحبه استفاده کرد. با توجه به محدودیت­های مکانی و زمانی، امکان انجام پژوهش در تمام جوامع وجود ندارد. لذا در تعمیم­پذیری نتایج این پژوهش باید به دقت عمل کرد.

 

فهرست منابع

آرمسترانگ، مایکل. (1386). مدیریت عملکرد، راهبردهای اساسی و رهنمودهای عملی. ترجمه ناصر میرسپاسی و اسماعیل کاووسی، تهران، ایران: انتشارات ترمه.

امیرحسینی، زهرا. (1392). سنجش بهره­وری جذب بودجه پژوهشی مبتنی بر شاخصه­ای ارزش‌افزوده و ارائه شاخصه­ای منتخب. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت،2(5)، 99-108. https://www.jmaak.ir/article_7438.html

داوری، علی، و رضازاده، آرش. (1396). مدل­سازی معادلات ساختاری با نرم­افزار PLS. سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ چهارم، ایران، تهران.

روشندل، شهلا، و امیدخدا، معصومه. (1402). استفاده از سیستم کنترل مدیریت در رابطه بین مدیریت سود واقعی و عملکرد شرکت. چهارمین کنفرانس بین المللی نوآوری در مدیریت کسب و کار و اقتصاد، تهران، 1-13. https://civilica.com/doc/1949538

فرهادی، زهرا، و سلیمانی امیری، غلامرضا. (1397). (1397). ارتباط ارزشی اطلاعات حسابداری در دوران نوسانات اساسی بورس و اوراق بهادار تهران. پژوهش های تجربی حسابداری، 8(1)، 173-198. doi: 10.22051/jera.2017.13450.1565

مرادی، مرتضی، زندی پاک، رابعه، و قزوینه، سمیرا. (1399). تأثير سبك رهبري تحولگرا و سيستم كنترل مديريت در عملكرد مديريتي شركت­هاي تعاوني و خصوصي فعال در شهرستان ملاير. تعاون و كشاورزي، 33(9)، 16-59. https://www.sid.ir/paper/407452/fa 

مهرکام، مهرداد، و فرزامی کهل، سعید. (1402). سیستم­های کنترل مدیریت و مدیریت استراتژیک نوآوری. سومین کنفرانس بین المللی مدیریت، بازرگانی، اقتصاد و حسابداری، انگلستان. 1-24. https://civilica.com/doc/1974873

نظری­پور، محمد، و میرزایی، فهیمه. (1397). بررسی تاثیر مدیریت هزینه استراتژیک بر عملکرد مالی با تأکید بر هزینه­های زیست محیطی. مطالعات مدیریت صنعتی، 16(51)، 207-234. https://www.sid.ir/paper/213257/fa

هدایتی­نژاد، وحید، بهبودی، امید، و شعرباف، سعید. (1401). تأثیر سیستم کنترل مدیریت بر عملکرد سازمانی. کنفرانس ملی نوگرایی در پژوهش­های مدیریت، اقتصاد و حسابداری، مشهد، 1-22. 

 

Adler, P. S., & Chen, C. X. (2011). Combining creativity and control: Understanding individual motivation in large-scale collaborative creativity. Accounting Organization Society, 36(1), 63-85. doi: 10.1016/j.aos.2011.02.002

Amabile, T., Conti, R., Coon, H., Lazenby, J., & Herron, M. (1996). Assessing the work environment for creativity. Academy of Management Journal, 39(5), 1154-1184. doi: 10.2307/256995

Amy, H. I., Wen-Chin, L. C., & Ching-jan, C. (2006). A fuzzy AHP and BSC approach for evaluating industry in Taiwan. Expert Systems with Applications, 34, 96-107. doi: 10.1016/j.eswa.2006.08.022

Amir Hosseini, Z. (2013). Measuring the efficiency of attracting research funds based on a value-added indicator and presenting a selected indicator. Knowledge of Accounting and Management Audit, 2(5), 99-108. https://www.jmaak.ir/article_7438.html [In Persian]

Armstrong, M. (2007). Performance management, basic strategies and practical guidelines. Translated by Nasser Mirspasi, Esmail Kavousi and Ali Rashidpour, Tehran, Iran: Termeh Publications. [In Persian] 

Artopo, A. (2023). The Impact of Management Control Systems, Innovation, and Organizational Commitment on the Performance of Public Sector Organizations (Study on the Religious Court of Sleman). The International Journal of Business Management and Technology, 7(6), 153-166. https://theijbmt.com/arc954.php

Bedford, S. D. (2015). Management control systems across different modes of innovation: Implications for firm performance. Management Accounting Research, 28(3), 12-30. doi: 10.1016/j.mar.2015.04.003

Bessant, J., & Phillips, W. (2013). Innovation management and dynamic capability. The SAGE handbook of strategic supply management, 353-371. doi: 10.4135/9781446269886.n15

Cania, L. (2014). The impact of strategic human resource management on organizational performance. Economia Seria Management, 17(2), 373-383. https://RePEc:rom:econmn:v:17:y:2014:i:2:p:373-383

Chin, W. W. (1998). The partial least squares approach to structural equation modeling. Modern Methods for Business Research, 2, 295-358. doi: 10.4324/9781410604385-10

Christensen, C. (2011). The Innovator’s Dilemma: The Revolutionary Book That Will Change the Way You Do Business (Reprint edition). Harper Business. https://www.amazon.com/0062060244

Christensen, C., Dyer, J., & Gregersen, H. (2013). Le gène de l’innovateur: Cinq compétences qui font la difference. Pearson France, Montreuil sous Bois. https://books.google.com/books/about/Le_g%C3%A8ne_de_l_innovateur.html?id=h3gRCwAAQBAJ

Davari, A., & Rezazadeh, A. (2017). Structural equation modeling with PLS. Academic Jihad Publishing Organization, Fourth print, Iran, Tehran. [In Persian]

Diefenbach, U., Wald. A., & Gleich, R. (2018). Between cost and benefit: investigating effects of cost management control systems on cost efficiency and organisational performance. Manag control, 29(1), 63-89. doi: 10.1007/s00187-018-0261-5

Drazin, R., & Van de Ven, A. H. (1985). Alternative forms of fit in contingency theory. Administrative Science Quarterly, 30(4), 514-539. doi :10.2307/2392695

Davila, T., Foster, G., & Oyon, D. (2009). Accounting and control; entrepreneurship and innovation: Venturing into new research opportunities. European Accounting Review, 18(2), 281-311. doi: 10.1080/09638180902731455

Farhadi, Z., & Soleimani Amiri, G. (2017). Value relevance of accounting information in the period of fundamental fluctuations of Tehran Stock Exchange. Experimental Accounting Research, 7(27), 173-197. doi: 10.22051/jera.2017.13450.1565 [In Persian 

Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50. doi: 10.1177/002224378101800104

Grabner, I., & Moers, F. (2013). Management control as a system or a package? Conceptual and empirical issues. Accounting Organizations and Society, 38(6-7), 407-419. doi: 10.2139/ssrn.2250062

Gunther, T. W., & Gabler, S. (2013). Antecedents of the adoption and success of strategic cos management methods: A meta-analytic investigation. Journal of Business Economics, 84(2), 145-190. doi: 10.1007/s11573-013-0695-z

Hasanudin, A. I., Yuliansyah, Y., Saidc, J., Susilowati, CH., & Muafi. (2019). Management control system, corporate social responsibility, and firm performance. Entrepreneurship and sustainability issues, 6(3), 1354- 1368. doi: 10.9770/jesi.2019.6.3(21)

Hedayati-Najad, V., Behbodi, A., & Shearbaf, S. (2022). The effect of management control system on organizational performance. National Conference on Modernization in Management, Economics and Accounting Research, Mashhad, 1-22. https://civilica.com/doc/1472226 [In Persian]

Henseler, J., Ringle, C. M., & Sinkovics, R. R. (2009). The use of partial least squares path modeling in international marketing. Advances in international marketing, 20, 277-319. doi: 10.1108/S1474-7979(2009)0000020014

Herath, S. K. (2007). A framework for management control research. Journal of Management Development, 26(9), 895-915. doi: 10.1108/02621710710819366

Himme, A. (2012b). Critical success factors of strategic cost reduction. Journal of Management Control, 23(3), 183-210. doi: 10.1007/s00187-012-0157-8

Hulland, J. (1999). Use of partial least squares (PLS) in strategic management research: A review of four recent studies. Strategic Management Journal, 20(2), 195-204. doi: 10.1002/(SICI)1097-0266(199902)20:23.0.CO;2-7

Itohan, I., & Mbaya, H. A. (2024). The efficiency management control systems: does implementing management control systems effect how well a company performs? African Journal of Social Sciences and Humanities Research, 7(2), 37-47. doi: 10.52589/AJSSHR-SG4MZ3MX

Jimens, J. D., Valle, S. R., & Espillardo, H. M. (2008). Fostering Innovation, the Role of Market Orientation and Organizational Learning. European Journal of Innovation Management, 11(3), 389-412. doi: 10.1108/14601060810889026

Johannessen, J. A., Olsen, B., & Lumpkin, G. T. (2001). Innovation as newness: What is new, how new and new to whom? European Journal of Innovation Management, 4(1), 20-31. doi: 10.1108/14601060110365547

Kaplan, R. S. (1988). One cost system isn’t enough. Harvard Business Review, 66(1), 61-66. https://hbr.org/1988/01/one-cost-system-isnt-enough

Marginson, D. E. W. (1999). Beyond the budgetary control system: towards a two-tiered process of management control. Management Accounting Research, 10(10), 203-230. doi: 10.1006/mare.1998.0104

Malmi, T., & Brown, D. A. (2008). Management control systems as a package- Opportunities, challenges and research directions. Management Accounting Research, 19(4), 287- 300. doi: 10.1016/j.mar.2008.09.003

Malmi, T., & Granlund, M. (2009). In Search of Management Accounting Theory. European Accounting Review, 18(3), 597-620. doi: 10.2139/ssrn.804004

Mehrkam, M., & Farzami Kohl, S. (2024). Management control systems and strategic innovation management. The third international conference on management, commerce, economics and accounting, England, 1-24. https://civilica.com/doc/1974873 [In Persian]

Moradi, M., Zandipak, R., & Qazvineh, S. (2020). The effect of transformational leadership style and management control system on the management performance of cooperative and private companies active in Malayer city. Cooperation and Agriculture, 33(9), 16-59 https://www.sid.ir/paper/407452/fa [In Persian]

Nazaripour, M., & Mirzaei, F. (2018). Investigating the impact of strategic cost management on financial performance with an emphasis on environmental costs. Industrial Management Studies, 16(51), 207-234. https://www.sid.ir/paper/213257/fa [In Persian]

Nicolaou, A. (2003). Manufacturing strategy implementation and cost management systems effectiveness. European Accounting Review, 12(1), 175-199. doi: 10.1080/0963818031000087871

Ong,T. S., Haghshenas, Z., Teh, B. H., Adedeji, B. S., & Bakhsh Magsi, H. (2021). Management Control Systems and Performance: The Mediating Role of Organisational Capabilities in Malaysia. Asian Journal of Accounting and Governance, 15, 49-64. doi: 10.17576/AJAG-2021-15-05

Otley, D. T. (1994). Management control in contemporary organizations: towards a wider framework. Management Accounting Research, 5(3-4), 289-299. doi: 10.1006/mare.1994.1018

Roshandel, Sh., & Omidkhoda, M. (2024). The use of management control system in the relationship between real profit management and company performance.The fourth international conference on innovations in business administration and economics, Tehran, 1-13. https://civilica.com/doc/1949538 [In Persian]

Rowley, J., Baragheh, A., & Sambrook, S. (2011). Towards an Innovation Type Mapping Tool. Management Decision, 49(1), 73-86. doi: 10.1108/00251741111094446

Simons, R. (1995). Levers of control: How managers use innovative control systems to drive strategic renewal. Boston, MA: Harvard Business Review Press.

Shahooth, Kh., & Battall, A. H. (2006). Using Data Envelopment Analysis to Measure Cost Efficiency with an Application on Islamic Banks. Journal of Administrative Development, 4, 134-156. https:// researchgate.net/publication/310424710

Sharafoddin, S. (2016). The Utilization of Target Costing and its Implementation Method in Iran. Procedia Economics and Finance, 36, 123-127. doi: 10.1016/S2212-5671(16)30023-5

Shields, M. D., & Young, S. M. (1989). A behavioral model for implementing cost management systems. Journal of Cost Management, 3(4), 17-27. https://researchgate.net/publication/285329978

Shields, M. D., & Young, S. M. (1992). Effective long-term cost reduction: A strategic perspective. Journal of Cost Management, 6(1), 16-30. https://researchgate.net/publication/291035673

Shields, M. D. (1995). An empirical analysis of firm’s implementation experiences with activity-based costing. Journal of Management Accounting Research, 7(1), 148-166. https://maaw.info/Journals.htm

Shin, D., & Konrad, A. M. (2014). Causality between high-performance work systems and organizational performance. Journal of management, 1-26. doi: 10.1177/0149206314544746

Vesna, B., & Ljubica, M. (2008). Organizational Performance Measures for Business Process Management: a Performance Measurement Guideline. Tenth International Conference on Computer Modeling and Simulation. doi: 10.1109/UKSIM.2008.114

Wetzles, M., Odekerken-Schroder, G., & Van Oppen, C. (2009). Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration. MIS Quarterly, 33(1), 177-195. doi: 10.2307/20650284

[1] . Simons

[2] . Adler & Chen

[3] . Bedford

[4] . Herath

[5] . Ong et al.

[6] . Gunther & Gabler

[7] . Drazin & Van de Ven

[8] . Grabner & Moers

[9] . Diefenbach et al.

[10] . Nicolaou

[11] . Shields & Young

[12] . Marginson

[13] . Otley

[14] . Himme

[15] . Kaplan

[16] . Malmi & Brown

[17] . Vesna & Ljubica

[18] . Shin & Konrad

[19] . Shahooth & Battall

[20] . Johannessen et al.

[21] . Davila et al.

[22] . Bessant & Phillips

[23] . Malmi & Granlund

[24] . Cania

[25] . Sharafoddin

[26] . Rowley et al.

[27] . Jimenez et al.

[28] . Amy et al.

[29] . Christensen

[30] . Amabile et al.

[31] . Itohan & Mbaya

[32] . Artopo

[33] . Hasanudin et al

[34] . Sobel Test

[35] . Loadings

[36] . Composite Reliability

[37] . Hulland

[38] . Item Reliability

[39] . Composite Reliability

[40] . Average Variance Extracted

[41] . Fornell & Larcker

[42] . Chin

[43] . Henseler et al.

[44] . Goodness of Fit

[45] . Wetzels et al.


سکوی نشر دانش

سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد

پیوندهای سایت

مراکز مرتبط

پشتیبانی

صفحات رسمی

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]