ضحّاک در کورۀ سراسکند نگاهی به روایت داستان ضحّاک ماردوش در منطقة هشت‌رود و تأثیر آن در نام‌گذاری مناطق جغرافیایی

محورهای موضوعی : حماسه

عبدالله ولی‌پور ¹ ( استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی. دانش‌گاه پیام نور. ایران. )
سید غلام‌رضا غیبی ² ( استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی. دانش‌گاه پیام نور. ایران. )

تاریخ دریافت : 1395/04/01 تاریخ پذیرش : 1395/08/17 تاریخ انتشار : 1395/12/01

کلید واژه: شاهنامه, ضحّاک, روایت شفاهی, جغرافیای هشت‌رود,

چکیده مقاله :

شاهنامۀ فردوسی از همان سال هایی که این اثر آفریده شد، معتبرترین سند هویّت و خصلت های قومی و عامل تقویّت روحی مردم ایران شناخته شده است. این منظومه از آغاز سرایش، در گروه ها و طبقات مختلف مردم ما اثر عمیق و جاویدان نهاده و بسی داستان ها و باورها را پدید آورده است. اغلب داستان های آن، روایت های شفاهی گوناگون در میان عامّة مردم این سرزمین داشته است و آنان با قومیّت ها و گویش های مختلف و با روایت های متعدّد و گوناگون، دل بستگی ویژۀ خود را به این اثر ارزش مند نشان داده اند. داستان ضحّاکِ ماردوش یکی از این داستان هاییست که روایت هایی متعدّد و متفاوت در میان عامّة مردم دارد. نگارندگان مقالۀ حاضر برآنند در این جستار، روایتی از داستان ضحّاک را در شهرستان هشت‌رود، تحلیل و بررسی کنند [1].

چکیده انگلیسی:

Ever since its creation, Shahnameh of Ferdowsi has been recognized as the most authentic document of identity and ethnic characteristics of Persians to uplift their spirits, and has exerted deep longlasting effect on our people in all walks of life producing many stories and beliefs. Ferdowsi's devotees from different ethnic groups retold orally variety of tales in different dialects throughout the centuries and rewarded him by creating their own legends around him to pay respect to this sublime work.  The tale of Zahhak, the serpent king is one of the stories which has many different versions among the general public.  The writers of this article attempt to examine and analyze a narrative of this story in Hashtrood county.

منابع و مأخذ:

- ابوالقاسمی، محسن. (1376). راه­نمای زبان­های باستانی ایران (جلد دوم: دستور و واژه‌نامه)، تهران: سمت.

-انجوی­شیرازی، سیّد ابوالقاسم. (1354). مردم و شاهنامه، تهران: امیرکبیر.

-خالقی­مطلق، جلال. (1372). گل رنج­های کهن (مجموعه مقالات دربارة شاهنامة فردوسی)، به کوشش علی دهباشی، تهران: مرکز.

-خاماچی، بهروز. (بی­تا). قلعه­های تاریخی آذربایجان، تبریز: ستاره.

-رئیس­نیا، رحیم. (1368 ). آذربایجان در سیر تاریخ (از آغاز تا اسلام)، تبریز: نیما.

-رضاقلی، علی. (1382). جامعه­شناسی خودکامگی (تحلیل جامعه­شناختی ضحّاک ماردوش)، تهران: نی.

-سیفی، اسماعیل. (1377). تاریخ و جغرافیای هشت‌رود، تبریز: مهد آزادی.

- طومار نقّالی شاهنامه. (1391). مقدّمه، ویرایش و توضیحات سجّاد آیدنلو، تهران: به­نگار.

-عناصری، جابر. (1382). شناخت اساطیر ایران، تهران: سروش.

- فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه، تصحیح جلال خالقی مطلق، تهران: مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی.

- فضل­الله شیرازی، شهاب­الدّین عبدالله. (1383). تحریر تاریخ وصّاف، به قلم عبدالمحمّد آیتی، تهران: پژوهش­گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

- کزّازی، میرجلال­الدّین، (1379)، نامة باستان (ویرایش و گزارش شاهنامة فردوسی)، تهران: سمت.

-کلایس، ولفرام. (1354). «گزارش سفرهای باستان‌شناسی سال 1971 در ایران»، گزارش‌های باستان‌شناسی در ایران، ترجمة سروش حبیبی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، صص 194-331.

-مالمیر، تیمور و خالد سلطانی. (1391). «تأثیر حماسة ملّی در نام‌گذاری پدیده‌های جغرافیایی شهرستان قروه»، فصل‌نامة علمی پژوهش زبان و ادب فارسی دانش‌گاه آزاد اسلامی واحد سنندج، سال‌ چهارم، شمارة دوازدهم، صص121-150.

-محجوب، محمّدجعفر. (1386)، ادبیات عامیانۀ ایران، به کوشش حسن ذوالفقاری، تهران: چشمه.

-مصطفوی، سیّد محمّدتقی. (1348). «یک اثر تاریخی از دوران ماد تا عهد اسلامی»، یادنامة ایرانی مینورسکی، تدوین مجتبا مینوی و ایرج افشار، تهران: دانش­گاه تهران.

-نظامی­گنجه­ای، ابومحمّد الیاس بن یوسف. (1382). خسرو و شیرین، تصحیح و حواشی حسن وحید دست­گردی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.