نقد و تحلیل محتوایی شرح‌های مخزن‌الاسرار

محورهای موضوعی : حماسه

خورشید نوروزی ¹

1 - عضو هیأت علمی دانش‌گاه آزاد اسلامی ـ واحد شهرری.

تاریخ دریافت : 1387/08/11 تاریخ پذیرش : 1387/11/11 تاریخ انتشار : 1387/12/01

کلید واژه: نظامی‌ گنجوی, مخزن‌الاسرار, تحلیل محتوایی, نقد و مقایسه,

چکیده مقاله :

مخزن الاسرار، نخستین اثر از پنج گنج نظامی گنجوی است که بسیاری از محققان به سبب ابهام و پیچیدگی های فراوان معنایی، به شرح و توضیح ابیات آن همّت گمارده اند. در این مقاله به نقد و تحلیل محتوای شروح مخزن الاسرار پرداخته شده است. آشنایی با ابیات مشکل و پیچیدة این مثنوی و گردآوری و ارزیابی معانی مختلف شارحان، یادآوری و اصلاح اشتباهات در توضیح برخی ابیات، برگزیدن معنی صحیح تر ابیات و هم چنین شناخت منشأ اختلاف نظر شارحان در شرح مخزن الاسرار، از اهداف نگارش این مقاله بوده است.

چکیده انگلیسی:

Makhzan al-asrar is the first of the fifth treasures of Nezami Ganjavi whose enormous semantic ambiguities and sophistications challenged many scholars to comment and interpret its verses.  In this article attempt is made to criticize and analyze the contents of commentaries written on this masterpiece.  In addition to familiarizing the reader with the complex verses of this Masnavi, compiling and evaluating different shades of meanings explained by the commentators, correcting the errors made in the paraphrasing of some verses, selecting the most correct meaning of verses, and also recognizing the source of discord between commentators’ point of views reflected in their commentaries on Makhzan al-asrar are purposes of this article.

منابع و مأخذ:

1. احمدنژاد، کامل. 1374. مخزن الاسرار نظامی گنجوی. چ 1. تهران: سخن.
   
2. انزابی نژاد، رضا. 1370. «طرح چند بیت قابل تأمل در مخزن­الاسرار نظامی». فرهنگ. کتاب دهم.
   
3. انزابی نژاد، رضا. 1379. گزیده مخزن­الاسرار نظامی، اول. تهران: جامی.
   
4. آیتی، عبدالمحمد. 1367. گزیدة مخزن­الاسرار. چ 1. تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
   
5. پژمان بختیاری، حسین. 1344. مخزن­الاسرار، اولین گنجینه از پنج گنج. چ1. تهران: ابن سینا.
   
6. ثروت، منصور. 1372. مجموعه مقالات کنگرة بین­المللی بزرگ­داشت نهمین سدة تولد حکیم نظامی گنجوی. چ 1. تبریز: دانش­گاه تبریز.
   
7. ثروتیان، بهروز. 1349. «بحث در شروح و معانی مختلف یک بیت از حکیم نظامی». دانش­کدة ادبیات تبریز. س 22.
   
8. ثروتیان، بهروز. 1364. «ایهام غریب در منطق آشنای شعر نظامی گنجه­ای». آینده. س 11.
   
9. ثروتیان، بهروز. 1370. مخزن­الاسرار. چ1. تهران: برگ.
   
10. جوینی، عزیزالله. 1365. «چند نکته دربارة ابیات نظامی». آینده. س 12.
    
11. رجایی، محمدخلیل. 1359. معالم البلاغه در علم معانی، بیان و بدیع. چ1. شیراز:
    دانش­گاه شیراز.
    
12. زنجانی، برات. 1373. احوال و آثار و شرح مخزن­الاسرار نظامی گنجوی. چ 3. تهران: دانش­گاه تهران.
    
13. شهابی، علی­اکبر. 1337. نظامی، شاعر داستان­سرا. چ 1. تهران: ابن سینا.
    
14. صفا، ذبیح الله. 1377. آیین سخن. چ 19. تهران: ققنوس.
    
15. کاویانی، مصطفی. 1375. «نظامی گنجوی و شعرش». گلچرخ. ش 15.
    
16. ماحوزی، مهدی. 1374. شرح مخزن­الاسرار نظامی گنجوی. چ 1. تهران: اساطیر.
    
17. نفیسی، سعید. 1344. در مکتب استاد. چ 2. تهران: عطایی.
    
18. وحید دست­گردی، حسن. 1376. مخزن­الاسرار. به کوشش سعید حمیدیان. چ1. تهران: قطره.
    
19. هادی، روح الله. 1370. « مخزن­الاسرار افشاگر راز نظامی»، مجله رشد ادب فارسی، ش 25.